Liber quartus
CJ.4.1.0. De rebus creditis et de iureiurando.
CJ.4.2.0. Si certum petatur.
CJ.4.3.0. De suffragio.
CJ.4.4.0. De prohibita sequestratione pecuniae.
CJ.4.5.0. De condictione indebiti.
CJ.4.6.0. De condictione ob causam datorum.
CJ.4.7.0. De condictione ob turpem causam.
CJ.4.8.0. De condictione furtiva.
CJ.4.9.0. De condictione ex lege et sine causa vel iniusta causa.
CJ.4.10.0. De obligationibus et actionibus.
CJ.4.11.0. Ut actiones et ab herede et contra heredem incipiant.
CJ.4.12.0. Ne uxor pro marito vel maritus pro uxore vel mater pro filio conveniatur.
CJ.4.13.0. Ne filius pro patre vel pater pro filio emancipato vel libertus pro patrono conveniatur.
CJ.4.14.0. An servus ex suo facto post manumissionem teneatur.
CJ.4.15.0. Quando fiscus vel privatus debitoris sui debitores exigere potest.
CJ.4.16.0. De actionibus hereditariis.
CJ.4.17.0. Ex delictis defunctorum in quantum heredes conveniantur.
CJ.4.18.0. De constituta pecunia.
CJ.4.19.0. De probationibus.
CJ.4.20.0. De testibus.
CJ.4.21.0. De fide instrumentorum et amissione eorum et antapochis faciendis et de his quae sine scriptura fieri possunt.
CJ.4.22.0. Plus valere quod agitur quam quod simulate concipitur.
CJ.4.23.0. De commodato.
CJ.4.24.0. De actione pigneraticia.
CJ.4.25.0. De exercitoria et institoria actione.
CJ.4.26.0. Quod cum eo qui in aliena est potestate negotium gestum esse dicitur, vel de peculio seu quod iussu aut de in rem verso.
CJ.4.27.0. Per quas personas nobis adquiritur.
CJ.4.28.0. Ad senatus consultum macedonianum.
CJ.4.29.0. Ad senatus consultum velleianum.
CJ.4.30.0. De non numerata pecunia.
CJ.4.31.0. De compensationibus.
CJ.4.32.0. De usuris.
CJ.4.33.0. De nautico fenore [reddito navale].
CJ.4.34.0. Depositi.
CJ.4.35.0. Mandati.
CJ.4.36.0. Si servus se emi mandaverit.
CJ.4.37.0. Pro socio.
CJ.4.38.0. De contrahenda emptione.
CJ.4.39.0. De hereditate vel actione vendita.
CJ.4.40.0. Quae res venire non possunt et qui vendere vel emere vetantur.
CJ.4.41.0. Quae res exportari non debeant.
CJ.4.42.0. De eunuchis.
CJ.4.43.0. De patribus qui filios distraxerunt.
CJ.4.44.0. De rescindenda venditione.
CJ.4.45.0. Quando liceat ab emptione discedere .
CJ.4.46.0. Si propter publicas pensitationes venditio fuerit celebrata.
CJ.4.47.0. Sine censu vel reliquis fundum comparari non posse.
CJ.4.48.0. De periculo et commodo rei venditae.
CJ.4.49.0. De actionibus empti et venditi.
CJ.4.50.0. Si quis alteri vel sibi sub alterius nomine vel aliena pecunia emerit.
CJ.4.51.0. De rebus alienis non alienandis et de prohibita rerum alienatione vel hypotheca.
CJ.4.52.0. De communium rerum alienatione.
CJ.4.53.0. Rem alienam gerentibus non interdici rerum suarum alienatione.
CJ.4.54.0. De pactis inter emptorem et venditorem compositis.
CJ.4.55.0. Si servus exportandus veneat.
CJ.4.56.0. Si mancipium ita venierit, ne prostituatur.
CJ.4.57.0. Si mancipium ita fuerit alienatum, ut manumittatur vel contra.
CJ.4.58.0. De aediliciis actionibus.
CJ.4.59.0. De monopoliis et de conventu negotiatorum illicito vel artificum ergolaborumque nec non balneatorum prohibitis illicitisque pactionibus.
CJ.4.60.0. De nundinis.
CJ.4.61.0. De vectigalibus et commissis.
CJ.4.62.0. Vectigalia nova instituti non posse.
CJ.4.63.0. De commerciis et mercatoribus.
CJ.4.64.0. De rerum permutatione et de praescriptis verbis actione.
CJ.4.65.0. De locato et conducto.
CJ.4.66.0. De emphyteutico iure.

CJ.4.1.0. De rebus creditis et de iureiurando.
CJ.4.1.1: Imperator Antoninus Causa iureiurando ex consensu utriusque partis vel adversario inferente delato et praestito vel remisso decisa nec periurii praetextu retractari potest, nisi specialiter hoc lege excipiatur. * ant. a. herculiano. * [a 213 pp. xv k. iul. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.1.2: Imperator Alexander Severus Iurisiurandi contempta religio satis deum ultorem habet. periculum autem corporis vel maiestatis crimen secundum constituta divorum parentum meorum, etsi per principis venerationem quodam calore fuerit periuratum, inferri non placet. * alex. a. felici. * [a 223 pp. vi k. april. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.1.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus In bonae fidei contractibus nec non etiam in aliis causis inopia probationum per iudicem iureiurando causa cognita res decidi potest. * diocl. et maxim. aa. severae. * [a 286 pp. x k. sept. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.1.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si ad excludendam tutelae actionem pupillus iusiurandum tutori dedit, postea eandem litem exercere non prohibetur. * diocl. et maxim. aa. maximae. * [a 290 pp. k. iul. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.1.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum etiam a pupillorum tutoribus velut ab ipsis pupillis relicta fideicommissa videantur, super fideicommisso praeses provinciae cognoscet et, si id tibi relictum esse constiterit, reddi tibi efficiet. idem, si infitietur, ad iusiurandum, ut desideras, tutorem adiget. * diocl. et maxim. aa. iuliano. * [a 290 pp. iii non. dec. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.1.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum proponas partibus placuisse iurisiurandi religione generis et ingenuitatis quaestionem decidi, praeses provinciae iuxta decretum arbitri ad voluntatis vestrae placitum amitae tuae filiis consulet. * diocl. et maxim. aa. bessio. * [a 291 pp. v id. febr. tiberiano et dione conss.]
CJ.4.1.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nec filius nec quisquam alius neque litigando neque paciscendo, sed nec iusiurandum citra voluntatem domini rei deferendo praeiudicium ei facere potest. unde si citra mandatum tuum aliquid erga rem tuam filius tuus gessit nec ratum habuisti, nihil tibi oberit. * diocl. et maxim. aa. et cc. eutychianae. * [a 293 s. id. nov. aa. conss.]
CJ.4.1.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Actori delato vel relato iureiurando, si iuraverit vel ei remissum fuerit sacramentum, ad similitudinem iudicati in factum actio competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 294 s. xii k. mai. cc. conss.]
CJ.4.1.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Delata condicione iurisiurandi reus ( si non per actorem, quominus de calumnia iuret, steterit) per iudicem solvere vel iurare, nisi referat iusiurandum, necesse habet. * diocl. et maxim. aa. et cc. marciano. * [a 294 s. v k. mai. sirmi conss.]
CJ.4.1.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus In actione etiam depositi, quae super rebus quasi sine scriptis datis movetur, iusiurandum ad exemplum ceterorum bonae fidei iudiciorum deferri potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. protogeni. * [a 294 s. v k. dec. cc. conss.]
CJ.4.1.11pr.: Imperator Justinianus Si quis iusiurandum intulerit et necdum eo praestito postea, utpote sibi adlegationibus abundantibus, hoc revocaverit, sancimus nemini licere penitus iterum ad sacramentum recurrere ( satis enim absurdum est redire ad hoc, cui renuntiandum putavit, et, cum desperavit aliam probationem, tunc denuo ad religionem convolare) et iudices nullo modo eos audire ad tales iniquitates venientes. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.4.1.11.1: Imperator Justinianus Si quis autem sacramentum intulerit et hoc revocare maluerit, licere quidem ei hoc facere et alias probationes, si voluerit, praestare, ita tamen, ut huiusmodi licentia usque ad litis tantummodo terminum ei praestetur. [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.4.1.11.2: Imperator Justinianus Post definitivam autem sententiam, quae provocatione suspensa non sit vel quae, postquam fuerit appellatum, corroborata fuerit, nullo modo revocare iuramentum et iterum ad probationem venire cuidam concedimus, ne repetita lite finis negotii alterius causae fiat exordium. [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.4.1.12pr.: Imperator Justinianus Generaliter de omnibus iuramentis, quae in litibus offeruntur vel a iudice vel a partibus, definiendum est. cum enim iam increbuit iudices in plenissima definitione sacramentum imponere, evenit, ut provocatione lite suspensa hi quidem, qui iusiurandum praestare iussi sunt, ab hac forte luce subtrahantur, probationes autem rerum cadant, cum multum discrepat iuramentum hereditarium a principali sacramento. necessitate itaque rerum coacti et probationibus pinguius subvenientes ad huiusmodi venimus sanctionem. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.1: Imperator Justinianus Omne igitur iuramentum, sive a iudicibus sive a partibus illatum vel in principio litis vel in medio vel in ipsa definitiva sententia, sub ipso iudice detur non expectata vel ultima definitione vel provocationis formidine. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.1a: Imperator Justinianus Sed iuramento illato, cum hoc a partibus fuerit factum et a iudice approbatum vel ex auctoritate iudicis cuicumque parti illatum, si quidem is cui imponitur sacramentum nihil ad hoc fuerit reluctatus, et hoc praestetur vel referatur, necessitate imponenda ei cui refertur relationis subire sacramentum, vel, si hoc recusaverit, quasi illato sacramento praestito causa vel capitulum decidatur, nullo loco provocationi relinquendo. quis enim ferendus est ad appellationis veniens auxilium in his, quae ipse facienda procuravit? [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.2: Imperator Justinianus Sin autem is, cui sacramentum illatum est vel a parte vel a iudice, hoc subire minime voluerit, licentiam quidem habeat sacramentum recusare, iudex autem, si hoc omnimodo praestandum existimaverit, sic causam dirimat, quasi volente eo sacramentum sit recusatum, et ita cetera sive capitula sive totius negotii summa examinentur et lis suo marte percurrat, nullo ei obstaculo obviante. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.2a: Imperator Justinianus Ipse autem, qui sacramentum sibi illatum dare recusaverit, vel hoc attestetur vel, si forte non audeat, habeat sibi in ultima provocatione repositum auxilium. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.2b: Imperator Justinianus Et si iudex appellationi praesidens bene quidem illatum iusiurandum, non rite autem recusatum pronuntiaverit, res secundum quod iudicatum est permanebit. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.2c: Imperator Justinianus Sin autem non rite quidem illatum, recte autem recusatum sacramentum pronuntiaverit, tunc ei licebit emendare sententiam iudicis, quae quasi ex recusato sacramento processit, et nihil penitus nec praeiudicii nec iniusti dispendii cuicumque incurret, sed et causae cursus ab initio usque ad novissimum terminum non impediatur et lis aequa lance trutinabitur. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.3: Imperator Justinianus Sive autem illatum iuramentum fuerit praestitum sive recusatum, ipsi parti quae hoc intulit nullum provocationis remedium in hoc servabitur, cum nimis crudele est parti quae hoc detulit propter hoc ipsum, quod iudex eius petitionem secutus est, superesse provocationem. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.4: Imperator Justinianus His de praesentibus personis statutis nec absentes nos fugiunt, sed etiam eos huic legi subiugamus. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.4a: Imperator Justinianus Et si persona non praesens inveniatur, cui sacramentum illatum est, lite forte per procuratorem ventilata, necesse est vel ipsam principalem personam datis certis indutiis ad iudicem venire, ut ea quae de sacramentis statuta sunt impleat vel, si iudex existimaverit in provincia ubi degit sub actorum testificatione iuramentum ab ea vel dari vel referri vel recusari, hoc procedere, ut singulis casibus eventus iam definitus imponatur. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.4b: Imperator Justinianus Licentia concedenda etiam parti alteri vel per se vel per procuratorem super hoc ipsum ordinatum adesse his, quae de iuramento aguntur, vel si neutrum facere maluerit, et ex una parte, sub fide tamen gestorum, iuramentum praestari vel referri vel recusari. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.4c: Imperator Justinianus Expensis propter huiusmodi causam praestandis officio iudicis trutinandis, an ab utraque parte vel altera oportet eas dependi. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.4d: Imperator Justinianus Nullo tamen ex hoc litibus impedimento generando, sed, donec ea procedunt, aliis vel capitulis vel litis membris a iudice eximinandis et, postquam fuerint ei intimata gesta super iuramento subsecuta, tunc iterum ad hoc capitulum iudice redeunte et eo adimpleto ad cetera perveniente. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.4e: Imperator Justinianus Omnibus aliis, quae de praesentibus sancita sunt, et in absentium parte observandis. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.5: Imperator Justinianus In omnibus autem casibus, in quibus sacramenta praestantur, observationem iudicialem permanere censemus secundum personarum qualitatem, sive sub ipso iudice praestari oportet iuramentum sive in domibus, sive sacris scripturis tactis sive in sacrosanctis oratoriis. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.12.6: Imperator Justinianus Similique modo in sua firmitate manere, quae de calumniae iureiurando vel relato sacramento legibus cauta sunt vel a nobis vel a retro divis principibus inducta. non enim, ut aliquid derogetur antiquioribus legibus, haec prolata sunt, sed ut, si quid deesse eis videbatur, hoc repleatur. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.4.1.13pr.: Imperator Justinianus Cum quis legatum vel fideicommissum utpote sibi relictum exigebat et testamento forte non apparente pro eo sacramentum ei ab herede delatum est et is religionem suam praestavit, adfirmans sibi legatum vel fideicommissum derelictum esse, et ex huiusmodi testamento id quod petebat consecutus est, postea autem manifestum factum est nihil ei penitus fuisse derelictum, apud antiquos quaerebatur, utrum iureiurando standum est, an restituere debet hoc quod accepit: vel, si re vera ei relictum fuerat legatum vel fideicommissum, si demus licentiam heredi falcidiam, si competat, ex hoc retinere. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.1.13.1: Imperator Justinianus Nobis itaque melius visum est repeti ab eo legatum vel fideicommissum nullumque ex huiusmodi periurio lucrum ei accedere, sed et si verum fuerit inventum, quartae detentionem introduci ( si tamen locum habeat), ne quis ex hoc delicto sibi lucrum impium adferre nostris legibus concedatur. [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.2.0. Si certum petatur.
CJ.4.2.1: Imperatores Severus, Antoninus Neque aequam neque usitatam rem desideras, ut aes alienum patris tui non pro portionibus hereditariis exsolvatis tu et frater coheres tuus, sed pro aestimatione rerum praelegatarum, cum sit explorati iuris hereditaria onera ad scriptos heredes pro portionibus hereditariis, non pro modo emolumenti pertinere. quod nec ipse ignorare videris, cum creditoribus secundum formam iuris pro portione tua caveris. * sev. et ant. aa. modestino. * [a 204 d. k. iul. cilone et libone conss.]
CJ.4.2.2: Imperator Antoninus Quamvis pecuniam tuam asclepiades suo nomine crediderit, stipulando tamen sibi ius obligationis quaesivit. quam pecuniam ut possis petere, mandatis tibi ab eo actionibus consequeris. * ant. a. hermogeni. * [a 214 pp. vii k. mai. messala et sabino conss.]
CJ.4.2.3: Imperator Gordianus Eos, qui officium administrant, neque per suppositas personas tempore officii sui in provincia fenus agitare posse saepe rescriptum est. * gord. a. sempronio. * [a 239 pp. viii k. sept. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.4.2.4pr.: Imperator Philippus Si absentis pecuniam nomine eius fenori dedisti ac reprobato nomine mandatis actionibus experiris, praeses provinciae iurisdictionem suam praebebit. * philipp. a. et philipp. c. maximo. * [a 246 pp. xv k. mart. praesente et albino conss.]
CJ.4.2.4.1: Imperator Philippus Idem, si cessare mandatum animadverterit, utilem tibi adversus debitorem eo nomine actionem competere non negabit. [a 246 pp. xv k. mart. praesente et albino conss.]
CJ.4.2.5pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si non singuli in solidum accepta mutua quantitate vel stipulanti creditori sponte vos obligastis, licet uni numerata sit pecunia, vel intercessionis nomine hanc pro rea suscepistis obligationem, frustra veremini, ne eius pecuniae nomine vos convenire possit, quam alii mutuo dedit, si intra praestitutum tempus rei gestae quaestionem detulistis. * diocl. et maxim. aa. et cc. aristodemo et proculo. * [a 293 s. v non. mai. aa. conss.]
CJ.4.2.5.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ac multo magis inanem timorem geritis, si pecunia numerata oleum susceptum instrumento sit collatum, cum, si reddendi stipulatio nulla subiecta est et huius rei est habita sollemnis contestatio, in suo statu remanente eo, quod vere factum intercessit, ex olei accepti scriptura nihil deberi manifestum est. [a 293 s. v non. mai. aa. conss.]
CJ.4.2.6pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si ex pretio debitae quantitatis facta novatione per stipulationem usuras licitas contra quem supplicas stipulatus es, falsa mutuae datae quantitatis demonstratio praemissa, cum obligationis non defecerat substantia, quominus usque ad modum placitum usurae possint exigi, nihil nocet. * diocl. et maxim. aa. et cc. nicandro. * [a 293 s. xv k. dec. aa. conss.]
CJ.4.2.6.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si vero citra vinculum stipulationis tantum mutuam pecuniam datam conscriptum est et eius praestari fenus convenit, simulatis pro infectis habitis huiusmodi placitum nihil de praecedenti mutavit obligatione. [a 293 s. xv k. dec. aa. conss.]
CJ.4.2.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non unde originem pecunia quae mutuo datur habet, sed qui contraxit si propriam numeravit, in huiusmodi obligationibus requiritur. * diocl. et maxim. aa. et cc. pactumeiae. * [a 293 s. v non. oct. sirmi aa. conss.]
CJ.4.2.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si pro mutua pecunia, quam a creditore poscebas, argentum vel iumenta vel alias species utriusque consensu aestimatas accepisti, dato auro pignori, licet ultra unam centesimam usuras stipulanti spopondisti, tamen sors, quae aestimatione partium placito definita est, et usurarum titulo legitima tantum recte petitur. nec quicquam tibi prodesse potest, quod minoris esse pretii pignus quod dedisti proponis, quominus huius quantitatis solutioni pareas. * diocl. et maxim. aa. et cc. proculo. * [a 293 s. xvii k. ian. aa. conss.]
CJ.4.2.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum te in gallia cum syntropho certum auri pondus itemque numeratam pecuniam mutuo dedisse, ut romae solveretur, precibus adseveras, aditus competens iudex, si duos reos stipulandi vel re pro solido tibi quaesitam actionem sive ab heredibus syntrophi procuratorem te factum animadverterit, totum debitum, alioquin quod dedisti solum restitui tibi iubebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 293 s. xv k. ian. aa. conss.]
CJ.4.2.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Eo, quod a multis proprii debiti singulorum obligationis uno tantum instrumento probatio continetur, exactio non interpelletur. nam si pro pecunia quam mutuo dedisti tibi vinum stipulanti qui debuerant spoponderunt, negotii gesti paenitentia contractum habitum recte non constituit irritum. * diocl. et maxim. aa. et cc. egi crispino. * [a 294 s. prid. non. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.4.2.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Incendium aere alieno non exuit debitorem. * diocl. et maxim. aa. et cc. maximiano. * [a 294 s. ii id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.4.2.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si in rem communem cum ione mutuam sumpsisti pecuniam nec re nec sollemnitate verborum vos obligastis in solidum et post integrum solvisti, de restituenda tibi parte contra ionem experiri, ut debitum posceres, iudice cognoscente potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. theophanio. * [a 294 s. xv k. sept. cc. conss.]
CJ.4.2.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus Eum, qui mutuam sumpsit pecuniam, licet in res alienas, creditore non contemplatione domini rerum eam fenori dante, principaliter obligatum obnoxium remanere oportet. * diocl. et maxim. aa. et cc. frontoni. * [a 294 s. xvii k. nov. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.2.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Mutuae pecuniae, quam aliis dedit, creditor citra sollemnitatem verborum subscribentem instrumento non habet obligatum. * diocl. et maxim. aa. et cc. hadriano. * [a 293 sine die aa. conss.]
CJ.4.2.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non adversus te creditores, qui mutuam pecuniam sumpsisti, sed eius, cui hanc credideras, heredes experiri contra iuris evidenter postulas formam. * diocl. et maxim. aa. et cc. charidemo. * [a 294 s. v k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.2.16: Imperatores Honorius, Theodosius Quisquis iudici fenebrem pecuniam mutuaverit, si in provincia fuerit versatus quasi emptor legum atque provinciae, vel si quis collectarius honoris pretium dederit ambienti, exilii poena una cum ipso iudice plectetur. * honor. et theodo. aa. theodoro pp. * [a 408 d. xvii k. nov. basso et philippo conss.]
CJ.4.2.17: Imperator Justinianus Super chirographariis instrumentis haec pro communi utilitate sancienda duximus, ut, si quis pecunias credere supra quinquaginta libras auri voluerit vel super reddito debito securitatem accipere, cum amplius sit memorata quantitate, sciat non aliter debere chirographum a debitore vel creditore percipere, quam si testimonium trium testium probatae opinionis per eorum subscriptiones idem chirographum capiat. nam si citra huiusmodi observationem chirographum pro pecuniis memoratam auri quantitatem excedentibus proferatur, minime hoc admitti ab iudicantibus oportet. quod in futuris creditis vel debitorum solutionibus locum habere oportet. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. k. iun. constantinopoli dn. iustiniano pp. a. ii cons.]
CJ.4.3.0. De suffragio.
CJ.4.3.1pr.: Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius Si qui desideria sua explicare cupientes ferri sibi a quoquam suffragium postulaverint et ob referendam vicem se sponsione constrinxerint, promissa restituant, cum ea quae optaverint consequantur: si artibus moras nectent, ad solutionem debiti coartandi sunt. * theodos. arcad. et honor. aaa. rufino pp. * [a 394 d. iii non. mart. constantinopoli arcadio iii et honorio ii aa. conss.]
CJ.4.3.1.1: Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius Sed si quid eo nomine in auro vel argento vel ceteris mobilibus datum fuerit, traditio sola sufficiat et contractus habebit perpetuam firmitatem, quoniam collatio rei mobilis inita integra fide hac ratione cumulatur. [a 394 d. iii non. mart. constantinopoli arcadio iii et honorio ii aa. conss.]
CJ.4.3.1.2: Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius Quod si praedia rustica vel urbana placitum continebit, scriptura, quae ea in alium transferat, emittatur, sequatur traditio corporalis et rem fuisse completam gesta testentur: aliter enim ad novum dominium transire non possunt neque de veteri iure discedere. [a 394 d. iii non. mart. constantinopoli arcadio iii et honorio ii aa. conss.]
CJ.4.3.1.3: Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius Quod si quis, dum solo commonitorio suffragio nititur, bona duxerit occupanda, reus temeritatis ac violentiae retinebitur atque in statum pristinum possessio reducetur, eo a petitione excluso, qui non dubitavit invadere, quod petere debuisset. [a 394 d. iii non. mart. constantinopoli arcadio iii et honorio ii aa. conss.]
CJ.4.4.0. De prohibita sequestratione pecuniae.
CJ.4.4.1: Imperatores Honorius, Theodosius Quotiens ex quolibet contractu pecunia postulatur, sequestrationis necessitas conquiescat. oportet enim debitorem primo convinci et sic ad solutionem pulsari. quam rem non tantum iuris ratio, sed et ipsa aequitas persuadet, ut probationes secum adferat debitoremque convincat pecuniam petiturus. * honor. et theodos. aa. iohanni pp. * [a 422 d. v id. iul. ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.4.5.0. De condictione indebiti.
CJ.4.5.1pr.: Imperatores Severus, Antoninus Pecuniae indebitae per errorem, non ex causa iudicati solutae esse repetitionem iure condictionis non ambigitur. si quid igitur probare potueris patrem tuum, cui heres extitisti, amplius debito creditori suo persolvisse, repetere potes. * sev. et ant. aa. muciano. * [a 213 pp. iii k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.5.1.1: Imperatores Severus, Antoninus Usuras autem eius summae praestari tibi frustra desideras: actione enim condictionis ea sola quantitas repetitur, quae indebita soluta est. [a 213 pp. iii k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.5.2: Imperatores Severus, Antoninus Si citra ullam transactionem pecuniam indebitam alieno creditori promittere delegata es, adversus eam quae te delegavit condictionem habere potes. * sev. et ant. aa. secundinae. * [a 213 pp. xiiii k. ian. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.5.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum et soluta indebita quantitas ab ignorante repeti possit, multo facilius quantitatis indebitae interpositae scripturae condictio competit vel doli exceptio agenti opponitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. pamphilo. * [a 293 s. iii non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.5.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ea, quae per infitiationem in lite crescunt, ab ignorante etiam indebita soluta repeti non posse certissimi iuris est. sed et si cautio indebitae pecuniae ex eadem causa interponatur, condictioni locum non esse constat. * diocl. et maxim. aa. et cc. heraclio. * [a 293 s. v id. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.5.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si a patre emancipatus ei non intra tempora praestituta iure honorario successisti, quidquid indebitum postea per errorem utpote patris successor dedisti, eius condictionem tibi competere non est incerti iuris. * diocl. et maxim. aa. et cc. attalo. * [a 293 s. xiiii k. mai. aa. conss.]
CJ.4.5.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si per ignorantiam facti non debitam solutam quantitatem pro alio solvisti et hoc addito rectore provinciae fuerit probatum, hanc ei cuius nomine soluta est restitui eo agente providebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. mnaseae. * [a 293 s. vi id. aug. aa. conss.]
CJ.4.5.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Fideicommissum vel legatum indebitum per errorem facti solutum repeti posse explorati iuris est. * diocl. et maxim. aa. et cc. dionysiae. * [a 293 s. v id. sept. aa. conss.]
CJ.4.5.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Creditoris falso procuratori solventi adversus eum indebiti repetitio, non obligationis liberatio competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. ziparo. * [a 294 s. xv k. nov. cc. conss.]
CJ.4.5.9pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Indebitum solutum sciens non repetit. * diocl. et maxim. aa. et cc. gratianae. * [a 294 s. iiii non. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.5.9.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Citra mandatum autem ab alio re distracta dominus evicta re vel ob praecedens vitium satis emptori faciens non indebitum praetendere, sed per eiusmodi factum ratum contractum habuisse probans a se debitum ostendit solutum. [a 294 s. iiii non. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.5.10pr.: Imperator Justinianus Si quis servum certi nominis aut quandam solidorum quantitatem vel aliam rem promiserit et, cum licentia ei fuerat unum ex his solvendo liberari, utrumque per ignorantiam dependerit, dubitabatur, cuius rei datur a legibus ei repetitio, utrumne servi an pecuniae, et utrum stipulator an promissor habeat huius rei facultatem. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. k. aug. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.5.10.1: Imperator Justinianus Et ulpianus quidem electionem ipsi praestat qui utrumque accepit, ut hoc reddat quod sibi placuerit, et tam Marcellum quam celsum sibi consonantes refert. papinianus autem ipsi qui utrumque persolvit electionem donat, qui et antequam dependat ipse habet electionem quod velit praestare, et huiusmodi sententiae sublimissimum testem adducit salvium iulianum summae auctoritatis hominem et praetorii edicti ordinatorem. [a 530 d. k. aug. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.5.10.2: Imperator Justinianus Nobis haec decidentibus iuliani et papiniani placet sententia, ut ipse habeat electionem recipiendi, qui et dandi habuit. [a 530 d. k. aug. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.5.11pr.: Imperator Justinianus Pro dubietate eorum, qui mente titubante indebitam solverunt pecuniam, certamen legislatoribus incidit, utrumne id, quod ancipiti animo persolverunt, possint repetere an non. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.5.11.1: Imperator Justinianus Quod nos decidentes sancimus omnibus, qui incerto animo indebitam dederunt pecuniam vel aliam quandam speciem persolverunt, repetitionem non denegari et praesumptionem transactionis non contra eos induci, nisi hoc specialiter ab altera parte approbetur. [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.6.0. De condictione ob causam datorum.
CJ.4.6.1: Imperator Antoninus Pecuniam quam te ob dotem accepisse pactumque interpositum ( ut fieri, cum iure matrimonium contrahitur, adsolet) proponis: impediente quocumque modo iuris auctoritate matrimonium constare nullam de dote actionem habet et propterea pecuniam, quam eo nomine accepisti, iure condictionis restituere debes et pactum, quod ita interpositum est, perinde ac si interpositum non esset haberi oportet. * ant. a. callistheni. * [a 215 pp. vi k. aug. laeto ii et cereale conss.]
CJ.4.6.2: Imperator Alexander Severus Si, ut proponis, pater tuus ea lege sorori tuae praedia ceterque quorum meministi donavit, ut creditoribus ipsa satisfaceret ac, si placita observata non essent, donatio resolveretur, eaque contra fidem negotii gesti versata est, non est iniquum actionem condictionis ad repetitionem rerum donatarum tibi qui patri successisti decerni. * alex. a. asclepiadi. * [a 227 pp. xiiii k. dec. albino et maximo conss.]
CJ.4.6.3: Imperatores valer., gallien. Ea lege in vos collata donatio, ut neutri alienandae suae portionis facultas ulla competeret, id efficit, ne alteruter eorum dominium prorsus alienaret, vel ut donatori vel heredi eius condictio, si non fuerit condicio servata, quaeratur. * valer. et gallien. aa. aurelio et alexandro. * [a 257 pp. k. april. valeriano iiii et gallieno iii aa. conss.]
CJ.4.6.4: Imperatores valer., gallien. Si, cum exiguam pecuniam re vera susciperes, longe maiorem te accepisse cavisti eo, quod tibi patrocinium adversarius repromitteret, cum dicas fidem promissi non secutam, ut libereris obligatione eius, quod non acceptum propter speratum patrocinium spopondisti, per condictionem consequeris. * valer. et gallien. aa. et valer. c. aemiliae. * [a 259 pp. v k. mai. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.6.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si militem ad negotium tuum procuratorem fecisti, cum hoc legibus interdictum sit, ac propter hoc pecuniam ei numerasti, quidquid ob causam datum est, causa non secuta restitui tibi competens iudex curae habebit. * diocl. et maxim. aa. martiali. * [a 290 pp. x k. oct. ipsis iiii et iii conss.]
CJ.4.6.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum ancillam patrem vestrum ei, contra quem supplicastis, dedisse proponatis, interest multum, utrumne donandi animo dedit, an ob manumittendam filiam, quam ancillam existimabat, cum perfecta quidem donatio revocari non possit, causa vero dandi non secuta repetitio competat. * diocl. et maxim. aa. et cc. curioni et plotioni. * [a 293 s. ii id. mai. aa. conss.]
CJ.4.6.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si repetendi, quod donabas uxori eius, quem ad proficiscendum tecum huiusmodi liberalitate provocare proposueras, nullam addidisti condicionem, remanet integra donatio, cum levitati perfectam donationem revocare cupientium iure occurratur. * diocl. et maxim. aa. et cc. gerontio. * [a 293 s. vii k. sept. aa. conss.]
CJ.4.6.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Dictam legem donationi, si non impossibilem contineat causam, ab eo qui hanc suscepit non impletam condictioni facere locum iuris dictat disciplina. quapropter si titulo liberalitatis res tuas in sponsam conferendo certam dixisti legem, nec huic illa, cum posset, paruit, successores ipsius de repetendis quae dederas, si hoc tibi placuerit, convenire non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. flaviano. * [a 294 s. iii id. febr. cc. conss.]
CJ.4.6.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si liber constitutus, ut filiae tuae manumittantur, aliquid dedisti, causa non secuta de hoc tibi restituendo condictio competit. nam si quid servus de peculio domino dederit, contra eum nullam actionem habere potest: sed dominum, qui semel accipere pecuniam pro libertate passus est, aditus rector provinciae hortabitur salva reverentia ( favore scilicet libertatis) placito suo stare. * diocl. et maxim. aa. et cc. bibulo. * [a 294 s. iii id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.4.6.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pecuniam a te datam, licet causa, pro qua data est, non culpa accipientis, sed fortuito casu secuta non est, minime repeti posse certum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. cononianae. * [a 294 s. iii non. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.6.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Advocationis causa datam pecuniam, si per eos qui acceperant, quominus susceptam fidem impleant, stetisse probetur, restituendam esse convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. stratonicae. * [a 294 s. xvii k. ian. cc. conss.]
CJ.4.7.0. De condictione ob turpem causam.
CJ.4.7.1: Imperator Antoninus Si ex cautione tua conveniri coeperis, nullam te pecuniam accepisse, sed ob turpem causam et quam fieri prohibitum est interpositam ei, qui super ea re cogniturus est, probandum est et eo impleto absolutio sequetur. * ant. a. ingenuo. * [ sine die et consule.]
CJ.4.7.2: Imperator Antoninus Cum te propter turpem causam contra disciplinam temporum meorum domum adversariae dedisse profitearis, frustra eam restitui tibi desideras, cum in pari causa possessoris melior condicio habeatur. * ant. a. longino. * [a 215 pp. xv k. dec. laeto ii et cereale conss.]
CJ.4.7.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod evitandi tirocinii causa dedisse te apud competentem iudicem ei de quo quereris indubia probationis luce constiterit, instantia eius recipies: qui memor censurae publicae post restitutionem pecuniae etiam concussionis crimen inultum esse non patietur. * diocl. et maxim. aa. dizoni mil. * [a 290 pp. iii k. aug. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.7.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quotiens accipientis, non etiam dantis turpis invenitur causa, licet haec secuta fuerit, datum condici tantum, non etiam usurae peti possunt. * diocl. et maxim. aa. et cc. rufino. * [a 293 s. vii id. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.4.7.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Promercalem te habuisse uxorem proponis: unde intellegis et confessionem lenocinii preces tuas continere et cautae quantitatis ob turpem causam exactioni locum non esse. quamvis enim utriusque turpitudo versatur ac soluta quantitate cessat repetitio, tamen ex huiusmodi stipulatione contra bonos mores interposita denegandas esse actiones iuris auctoritate demonstratur. * diocl. et maxim. aa. et cc. bitho. * [a 294 s. vi id. mai. cc. conss.]
CJ.4.7.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ob restituenda quae subtraxerat accipientem pecuniam, cum eius tantum interveniat turpitudo, condictione conventum hanc restituere debere convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. eutychiae. * [a 294 s. vi id. mai. cc. conss.]
CJ.4.7.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Eum, qui ob restituenda quae abegerat pecora pecuniam accepit, tam hanc quam quae per hoc commissum tenuit restituere debere convenit, licet mortua vel alio fortuito casu perisse dicantur, cum in hoc casu in rem mora fiat. * diocl. et maxim. aa. et cc. zenonidae. * [a 294 d. v k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.8.0. De condictione furtiva.
CJ.4.8.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Praeses provinciae, sciens furti quidem actione singulos quosque in solidum teneri, condictionis vero nummorum furtim subtractorum electionem esse ac tum demum , si ab uno satisfactum fuerit, ceteros liberari, iure proferre sententiam curabit. * diocl. et maxim. aa. et cc. hermogeni. * [a 294 s. vi k. mai. cc. conss.]
CJ.4.8.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ante oblationem interemptae rei furtivae damnum ad furem pertinere certissimum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. aristaeneto. * [a 294 d. k. mai. cc. conss.]
CJ.4.9.0. De condictione ex lege et sine causa vel iniusta causa.
CJ.4.9.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Licet ante tempus debita exigi non possunt, tamen si te ex primipilo debitorem fisci constitutum ac patrimonium tuum exhaustum praeses provinciae compererit, ut ad solutionis securitatem solum fenebris pecuniae subsidium superesse videatur, commonebit debitorem tuum, si saltem ipse solvendo sit, ut ante definitum tempus debita tibi repraesentet, ut fisco, cuius ob necessitates publicas causam potiorem esse oportet, debita pecunia exsolvatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. ulpio. * [a 294 s. xiii k. aug. sirmi cc. conss.]
CJ.4.9.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Dissolutae quantitatis retentum instrumentum inefficax penes creditorem remanere et ideo per condictionem reddi oportere non est iuris ambigui. * diocl. et maxim. aa. et cc. scylacio. * [a 293 s. iii non. april. aa. conss.]
CJ.4.9.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Mala fide possidens de proprietate victus extantibus fructibus vindicatione, consumptis vero condictione conventus horum restitutioni parere compellitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. galatiae. * [a 294 s. vi id. febr. cc. conss.]
CJ.4.9.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si non est numeratum, quod velut acceptum te sumpsisse mutuo scripsisti, et necdum transisse tempus statutum vel intra hunc diem habitam contestationem monstrando reddi cautionem praesidali notione postulare potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 294 d. xvii k. ian. cc. conss.]
CJ.4.10.0. De obligationibus et actionibus.
CJ.4.10.1: Imperator Gordianus Data certae pecuniae quantitate ei cuius meministi in vicem debiti actiones tibi adversus debitorem, pro quo solvisti, dicis esse mandatas et, antequam eo nomine litem contestareris, sine herede creditorem fati munus implesse proponis. quae si ita sunt, utilis actio tibi competit. * gord. a. valeriae. * [a 242 pp. v k. mai. attico et praetextato conss.]
CJ.4.10.2: Imperatores valer., gallien. Nominibus in dotem datis, quamvis nec delegatio praecesserit nec litis contestatio subsecuta sit, utilem tamen marito actionem ad similitudinem eius qui nomen emerit dari oportere saepe rescriptum est. * valer. et gallien. aa. celso. * [a 260 pp. xiiii k. febr. saeculari ii et donato conss.]
CJ.4.10.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ob causas proprii debiti locatoris conveniri colonos pensionibus ex placito satisfacientes perquam iniuriosum est. * diocl. et maxim. aa. rusticiano. * [a 286 pp. prid. k. iun. tiberiade maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.10.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Bonam fidem in contractibus considerari aequum est. * diocl. et maxim. aa. liciniae. * [a 290 pp. non. oct. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.10.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sicut initio libera potestas unicuique est habendi vel non habendi contractus, ita renuntiare semel constitutae obligationi adversario non consentiente minime potest. quapropter intellegere debetis voluntariae obligationi semel vos nexos ab hac non consentiente altera parte, cuius precibus fecistis mentionem, minime posse discedere. * diocl. et maxim. aa. et cc. camerino et marciano. * [a 293 d. non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.10.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si in solutum nomen debitoris sui tibi debitor dedit tuus ac te in rem tuam procuratorem fecit, pignora, quae specialiter vel generaliter habes obligata, persequere. quod si ab his, quibus fuerant obligata, cum potiores erant, distracta probentur, ab emptoribus avocari non posse perspicis. * diocl. et maxim. aa. et cc. maurico. * [a 293 d. viiii k. iul. sirmi aa. conss.]
CJ.4.10.7pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si a creditore nomen comparasti, ea pignora, quae venditor nomiminis( !) consequi posset, apud praesidem provinciae vindica. nam si debitum ex eius persona res obligatas tenentes non transferant, iure communi pignora distrahere non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. euelpisto. * [a 293 s. iii k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.4.10.7.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sane si creditoribus in ordine pignorum antecedentibus venumdantibus qui possident comparaverunt vel longi temporis praescriptione muniti perhibentur, pignorum distrahendorum te non habere facultatem perspicis. [a 293 s. iii k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.4.10.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si quidem donationis causa ei, quem adfectione patris te dilexisse proponis, tuam accipere pecuniam permisisti, et hanc tuam liberalitatem remunerans te a procuratore suo aliam pecuniam sumere praecepit, rebusque humanis ante perceptionem fuit exemptus, nec quod dederas recuperare, cum perfectam habuit donationem, nec quod tibi dari mandaverat, necdum tibi traditum petere potes a procuratore. quod si mutuo dedisti nec a delegato dari novandi causa stipulatus es, successores eius solutioni parere compellentur. * diocl. et maxim. aa. et cc. crescentioni. * [a 294 s. xiii k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.4.10.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Negantes debitores non oportet armata vi terreri: sed petitore quidem non implente suam intentionem vel exceptione submoto absolvi, convictos autem condemnari ac iuris remediis ad solutionem urgueri convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. glyconi. * [a 294 d. id. febr. cc. conss.]
CJ.4.10.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Adversus debitorem electis pignoribus personalis actio non tollitur, sed eo, quod de pretio servari potuit, in debitum computato de residuo manet integra. * diocl. et maxim. aa. et cc. rufino. * [a 294 d. iii non. april. cc. conss.]
CJ.4.10.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nimia credulitate circumventa es, quia, quod colonis in rem suam mutuo dedisti, a domino praedii postulare posse credidisti: nec ad eum obligandum actorum ipsius adiuvat te praesentia. * diocl. et maxim. aa. et cc. paulae. * [a 294 d. viii k. aug. cc. conss.]
CJ.4.10.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ob aes alienum servire liberos creditoribus iura compelli non patiuntur. * diocl. et maxim. aa. et cc. iovino. * [a 294 d. xiii k. nov. cc. conss.]
CJ.4.10.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus Eum, cui mutuam dedisti pecuniam, ad solutionem urguere competenti debes actione. nam adversus negotiatores, quos ex mercibus pecunias abstulisse tuo debitori proponis, nullam habes actionem. * diocl. et maxim. aa. et cc. barsimio. * [a 294 d. xi k. april. cc. conss.]
CJ.4.10.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Est in arbitrio vestro, personali debitoris heredes actione, an eum, qui ab his distracta sibique tradita pignora tenet, in rem serviana, si non longi temporis praescriptione munitus sit, an utrosque conveniatis. * diocl. et maxim. aa. et cc. hermodoto et nicomacho. * [a 294 d. v k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.11.0. Ut actiones et ab herede et contra heredem incipiant.
CJ.4.11.1pr.: Imperator Justinianus Cum et stipulationes et legata et alios contractus post mortem compositos antiquitas quidem respuebat, nos autem pro communi hominum utilitate recepimus, consentaneum erat etiam illam regulam, qua vetustas utebatur, more humano emendare. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.11.1.1: Imperator Justinianus Ab heredibus enim incipere actiones vel contra heredes veteres non concedebant contemplatione stipulationum ceterarumque causarum post mortem conceptarum. [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.11.1.2: Imperator Justinianus Sed nobis necesse est, ne prioris vitii materiam relinquamus, et ipsam regulam e medio tollere, ut liceat et ab heredibus et contra heredes incipere actiones et obligationes, ne propter nimiam subtilitatem verborum latitudo voluntatis contrahentium impediatur. [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.12.0. Ne uxor pro marito vel maritus pro uxore vel mater pro filio conveniatur.
CJ.4.12.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Frustra disputas de contractibus cum marito tuo habitis, utrumne iure steterit an minime, cum tibi sufficiat, si proprio nomine nullum contractum habuisti, quominus pro marito tuo conveniri possis, quod nec, si sponte pro eo intercessisses, quicquam a te propter senatus consultum exigi iure potuisset. * diocl. et maxim. aa. asclepiodotae. * [a 287 d. prid. id. april. diocletiano iii et maximiano aa. conss.]
CJ.4.12.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ob maritorum culpam uxores inquietari leges uetant. proinde rationalis noster, si res quae a fisco occupatae sunt dominii tui esse probaveris, ius publicum sequetur. * diocl. et maxim. aa. terentiae. * [a 287 d. iii non. sept. diocletiano et maximiano aa. conss.]
CJ.4.12.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum te possessiones non in dotem pro filia tua dedisse, sed ad sustentandam eam extra dotis causam filiae tuae praedia adsignasse proponas, civilium munerum vel onerum municipalium obtentu ex persona mariti eius, quomodo matres ex persona filiorum interpellari non possunt, cum neque maritum pro uxoris obligatione conveniri posse constat, nisi ipse pro ea se obnoxium fecit. certissimum enim est ex alterius contractu neminem obligari. * diocl. et maxim. aa. et cc. carpophoro. * [a 293 iii id. sept. sirmi aa. conss.]
CJ.4.12.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum te ideo ex persona filii tui commemores conveniri, quod pro debitis eius aliquid intulisse videaris, defensionibus tuis uti apud eum, cuius super ea re notio est, minime prohiberis, ut is ad solutionem alieni debiti urgueri te non patiatur. * diocl. et maxim. aa.Et cc. philoterae. * [a 301 d. x k. sept. titiano et nepotiano conss.]
CJ.4.13.0. Ne filius pro patre vel pater pro filio emancipato vel libertus pro patrono conveniatur.
CJ.4.13.1pr.: Imperator Gordianus Neque ex eius filii persona, qui, cum sui iuris esset, mutuam pecuniam accepit, pater eius, si non fidem suam obstrinxit, conveniri potest, neque ex eius quem in potestate habet, si sine eius iussu contractum est neque contra senatus consultum macedonianum mutua data est, amplius dumtaxat de peculio actionem sustinere cogitur. * gord. a. candido mil. * [a 238 pp. iii non. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.4.13.1.1: Imperator Gordianus Quapropter pater quoque tuus, si ei pecunia a creditore fratris tui extorta est, ob quam reddendam non tenebatur, praesidis provinciae auctoritate eam recuperabit. [a 238 pp. iii non. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.4.13.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ne contra iuris auctoritatem ab eo, qui patrem vestrum, a quo emancipatos vos dicitis, ad munus civile devocaverat, inquietemini, praeses provinciae providebit. * diocl. et maxim. aa. neoterio et eutolmio. * [a 286 d. viii k. febr. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.13.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si filius familias invito patre decurio creatus fuerit, pro eo patrem inquietari non posse iure manifestissimo cautum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. theogeni. * [a 294 s. x k. mai. sirmi cc. conss. ]
CJ.4.13.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Patris nomine superstitis filium nec munerum civilium nec debiti causa personali posse conveniri constat actione. * diocl. et maxim. aa. et cc. achaeo. * [a 294 s. xii k. mart. sirmi cc. conss.]
CJ.4.13.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ex patroni vel domini contractu liberti vel servi conveniri non possunt. * diocl. et maxim. aa. et cc. lampetio. * [a 294 s. iii id. april. cc. conss.]
CJ.4.14.0. An servus ex suo facto post manumissionem teneatur.
CJ.4.14.1: Imperator Severus Quamvis cum statulibero contraxeris, tamen ex ante gesto te non habere cum eo post impletam condicionem libertatis actionem scire debes. * sev. a. ioviano. * [a 196 pp. iiii id. dec. dextro ii et prisco conss.]
CJ.4.14.2: Imperator Antoninus Creditoribus tuis, qui tibi in servitute pecuniam crediderunt, nulla adversus te actio competit, maxime cum peculium tibi non esse legatum proponas. * ant. a. baetico. * [a 215 pp. iii k. sept. laeto ii et cereale conss.]
CJ.4.14.3: Imperator Alexander Severus Promissae tibi pecuniae a servo tuo, ut eum manumitteres, si, posteaquam manumisisti, stipulatus ab eo non es, adversus eum petitionem per in factum actionem habes. * alex. a. aurelio herodi. * [a 222 pp. id sept. alexandro a. cons.]
CJ.4.14.4: Imperator Gordianus Licet servitutis tempore quae pecuniam matris tuae subripuisse dicitur, ob eiusmodi admissum conveniri non poterat, ad libertatem tamen perducta ( nam caput noxa sequitur) furti actione tenetur. * gord. a. heroni. * [a 238 pp. id. sept. pio et pontiano conss.]
CJ.4.14.5: Imperator Gordianus Si, ut adlegas, antequam a domina manumittereris, fundos eius coluisti posteaque adempto peculio libertate donatus es, ob reliqua, si qua pridem contracta sunt, res bonorum, quas postea propriis laboribus quaesisti, inquietari minime possunt. * gord. a. chresto. * [a 243 pp. xvi k. dec. arriano et papo conss.]
CJ.4.14.6pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sive servi sunt ii, quorum precibus fecisti mentionem, domi eos conveni, quia inter dominos ac servos iudicium constare nullum potest: sive post delictum manumissi sunt, ex antecedentibus post datam libertatem eos nulla ratio iuris a dominis quondam conveniri patitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. feliciano. * [a 293 d. ii id. april. byzantio aa. conss.]
CJ.4.14.6.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sane si post manumissionem quid illicite commiserunt, hoc apud praesidem provinciae argue accepturus ex iure sententiam. [a 293 d. ii id. april. byzantio aa. conss.]
CJ.4.15.0. Quando fiscus vel privatus debitoris sui debitores exigere potest.
CJ.4.15.1: Imperatores Severus, Antoninus Propter aes alienum pupilli res tutoris, qui nihil ex bonis eius tenet, pignori capi non oportet. * sev. et ant. aa. valeriano. * [a 197 pp. xi k. iun. laterano et rufino conss.]
CJ.4.15.2: Imperator Antoninus Si in causa iudicati valentis, quem tibi condemnatum esse proponis, nihil est, quod sine quaestione pignoris loco capi et distrahi possit, debitores eius conventi ad solutionem auctoritate praesidis provinciae compelluntur. * ant. a. marco. * [a 205 d. vi non. april. geta cons.]
CJ.4.15.3: Imperator Gordianus Si debitum non infitiantur hi, quos obnoxios debitoribus fisci esse proponis, potest videri non esse iniquum quod desideras, ut ad solutionem per officium procuratoris compellantur. nam si quaestio aliqua refertur, id concedi non oportere et ipse perspicis. * gord. a. primiano. * [a 240 pp. vi k. febr. sabino ii et venusto conss.]
CJ.4.15.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non prius ad eos, qui debitoribus fisci nostri sunt obligati, actionem fiscalem extendi oportere, nisi patuerit principales reos idoneos non esse, certissimi iuris est. * diocl. et maxim. aa. et cc. zosimo. * [a 293 s. xii k. mai. aa. conss.]
CJ.4.15.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus In solutum nomine dato non aliter nisi mandatis actionibus ex persona sui debitoris adversus eius debitores creditor experiri potest. suo autem nomine utili actione recte utetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. nanidiae. * [a 294 d. k. ian. cc. conss.]
CJ.4.16.0. De actionibus hereditariis.
CJ.4.16.1: Imperator Gordianus Pecuniam, quam tibi a matre debitam fuisse dicis, ab heredibus eius coheredibus tuis pro parte tibi competenti petere debes. sed et res, si quae tibi ob idem debitum obligatae sunt, persequi non prohiberis. * gord. a. hermeroti. * [a 241 pp. xi k. mart. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.4.16.2: Imperator dec. Pro hereditariis partibus heredes onera hereditaria agnoscere etiam in fisci rationibus placuit, nisi intercedat pignus vel hypotheca: tunc enim possessor obligatae rei conveniendus est. * dec. a. telemachae. * [a 249 pp. xiiii k. nov. aemiliano et aquilino conss.]
CJ.4.16.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Heredem mariti quondam tui de dote reddenda tibi conveni: personalem enim actionem contra debitores hereditarios decerni tibi frustra postulas. * diocl. et maxim. aa. et cc. maximae. * [a 293 pp. xiiii k. mai. aa. conss.]
CJ.4.16.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sub praetextu aetatis pupilli debitoris hereditarii creditorum exactionem differri non posse nimis evidens est. unde cum te tutorem proponas, quemadmodum a pupillis creditoribus satisfiat, eniti debes. * diocl. et maxim. aa. et cc. crispo. * [a 293 d. x k. dec. sirmi aa. conss.]
CJ.4.16.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ut debitum ante de hereditate tibi solvatur ac tunc, si ad te pertineret, quaeri iubeamus, praeposterea petitio est. etenim cum tibi soceri successionem quaesitam patuerit, debiti petitionem per confusionem extingui non ambigitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. iulio. * [a 294 d. prid. non. mart. sirmi cc. conss.]
CJ.4.16.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si adulta, cuius curam geris, pro triente patruo suo, quem etiam tutelam eius administrasse proponis, heres extit nec ab eo quicquam exigere prohibita est, debitum a coheredibus pro besse petere non prohibetur, cum ultra eam portionem qua successit petitio non confundatur. nam adversus adultam tuam rescindi postulas testamentum, si quidem coheredes eius adeuntes hereditatem se etiam obligant et, si non solvendo constituti probentur, postulata separatio nullum ei damnum fieri patietur. * diocl. et maxim. aa. et cc. domno. * [a 294 d. k. dec. cc. conss.]
CJ.4.16.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Creditores hereditarios adversus legatarios non habere personalem convenit actionem, quippe cum evidentissime lex duodecim tabularum heredes huic rei faciat obnoxios. * diocl. et maxim. aa. et cc. apolausto. * [a 294 d. vi id. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.17.0. Ex delictis defunctorum in quantum heredes conveniantur.
CJ.4.17.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Post litis contestationem eo qui vim fecit vel concussionem intulit vel aliquid deliquit, defuncto successores eius in solidum, alioquin in quantum ad eos pervenit conveniri iuris absolutissimi est, ne alieno scelere ditentur. * diocl. et maxim. aa. et cc. macedonae. * [a 294 d. v k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.4.18.0. De constituta pecunia.
CJ.4.18.1: Imperator Gordianus Si pro alieno debito te soluturum constituisti, pecuniae constitutae actio non solum adversus te, sed etiam adversus heredes tuos perpetuo competit. * gord. a. felici. * [a 294 d. vii k. iul. sirmi cc. conss.]
CJ.4.18.2pr.: Imperator Justinianus Recepticia actione cessante, quae sollemnibus verbis composita inusitato recessit vestigio, necessarium nobis visum est magis pecuniae constitutae naturam ampliare. * iust. a. iuliano pp. * [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.18.2.1: Imperator Justinianus Cum igitur praefata actio, id est pecuniae constitutae, in his tantummodo a veteribus conclusa est, ut exigeret res quae in pondere numero mensura sunt, in aliis autem rebus nullam haberet communionem et neque in omnibus casibus longaeva sit constituta, sed in speciebus certis annali spatio concluderetur, et dubitaretur, si pro debito sub condicione vel in diem constituto eam possibile est fieri et si pure constituta pecunia contracta valeret, hac apertissima lege definimus, ut liceat omnibus constituere non solum res quae pondere numero mensura sunt, sed etiam alias omnes sive mobiles sive immobiles sive se moventes sive instrumenta vel alias quascumque res, quas in stipulationem possunt homines deducere: et neque sit in quocumque casu annalis, sed ( sive pro se quis constituat sive pro alio) sit et ipsa in tali vitae mensura, in qua omnes personales sunt actiones, id est in annorum metis triginta: et liceat pro debito puro vel in diem vel condicionali constitui: et non absimilem penitus stipulationi habeat dignitatem, suis tamen naturalibus privilegiis minime defraudata: sed et heredibus et contra heredes competat, ut neque recepticiae actiones neque alio indigeat res publica in huiusmodi casibus adminiculo, sed sit pecuniae constitutae actio per nostram constitutionem sibi in omnia sufficiens, ita tamen, ut hoc ei inhaereat, ut pro debito fiat constitutum ( cum secundum antiquam recepticiam actionem exigebatur et si quid non fuerat debitum), cum satis absurdum et tam nostris temporibus quam iustis legibus contrarium est permittere per actionem recepticiam res indebitas consequi et iterum multas proponere condictiones, quae et pecunias indebitas et promissiones corrumpi et restitui definiunt. [a 531 d. x k. mart. c onstantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.18.2.1a: Imperator Justinianus Ut non erubescat igitur tale legum iurgium, hoc tantummodo constituatur, quod debitum est, et omnia, quae de recepticia in diversis libris legislatorum posita sunt, aboleantur et sit pecunia constituta omnes casus complectens, qui et per stipulationem possint explicari. [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.18.2.1b: Imperator Justinianus Et neminem moveat, quod sub nomine pecuniae etiam omnes res exigi definimus, cum et in antiquis libris prudentium, licet pecunia constituta nominabatur, tamen non pecuniae tantum per eam exigebantur, sed omnes res quae pondere numero mensura constitutae sunt. [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.18.2.1c: Imperator Justinianus Sed et possibile est omnes res in pecuniam converti. si enim certa domus vel certus ager vel certus homo vel alia res quae expressa est in constituendis rebus ponatur, quid distat a nomine ipsius pecuniae? [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.18.2.1d: Imperator Justinianus Sed ut et subtilitati eorum satisfiat, qui non sensum, sed vana nominum vocabula amplecti desiderant, ita omnes res veniant in constitutam, tamquam fuisset ipsa pecunia constituta, cum etiam veteres pecuniae appellatione omnes res significari definiunt et huiusmodi vocabulum et in libris iuris auctorum et in alia antiqua prudentia manifestissime inventum est. [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.18.2.2: Imperator Justinianus His videlicet, quae argenti distractores et alii negotiatores indefense constituerint, in sua firmitate secundum morem usque adhuc obtinentem durantibus. [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.18.3: Imperator Justinianus Divi hadriani epistulam, quae de periculo dividendo inter mandatores et fideiussores loquitur, locum habere et in his qui pecunias pro aliis simul constituunt necessarium est: aequitatis enim ratio diversas species actionis excludere nullo modo debet. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.4.19.0. De probationibus.
CJ.4.19.1: Imperatores Severus, Antoninus Ut creditor, qui pecuniam petit, numeratam implere cogitur, ita rursum debitor, qui solutam adfirmat, eius rei probationem praestare debet. * sev. et ant. aa. faustino. * [a 196 pp. prid. k. iul. dextro ii et prisco conss.]
CJ.4.19.2: Imperator Antoninus Possessiones, quas ad te pertinere dicis, more iudiciorum persequere. nec enim possessori incumbit necessitas probandi eas ad se pertinere, cum te in probatione cessante dominium apud eum remaneat. * ant. a. auluzano. * [a 215 pp. xv k. dec. laeto et cereale conss.]
CJ.4.19.3: Imperator Alexander Severus Ex persona collegae avi vestri conveniri non debetis, si eundem collegam tempore depositi officii solvendo fuisse ostenderitis. * alex. a. leaenae et lupo. * [a 231 pp. v k. ian. pompeiano et peligno conss.]
CJ.4.19.4: Imperator Alexander Severus Proprietatis dominium non tantum instrumento emptionis, sed ex quibuscumque aliis legitimis probationibus ostenditur. * alex. a. avito. * [a 222 pp. k. nov. alexandro a. cons.]
CJ.4.19.5: Imperator Philippus Instrumenta domestica seu privata testatio seu adnotatio, si non aliis quoque adminiculis adiuventur, ad probationem sola non sufficiunt. * philipp. a. et philipp. c. sertorio. * [a 245 pp. vii id. april. philippo a. et titiano conss.]
CJ.4.19.6pr.: Imperator Philippus Rationes defuncti, quae in bonis eius inveniuntur, ad probationem sibi debitae quantitatis solas sufficere non posse saepe rescriptum est. * philipp. a. et c. romulo. * [a 245 pp. id. mai. philippo a. et titiano conss.]
CJ.4.19.6.1: Imperator Philippus Eiusdem iuris est et si in ultima voluntate defunctus certam pecuniae quantitatem aut etiam res certas deberi sibi significaverit. [a 245 pp. id. mai. philippo a. et titiano conss.]
CJ.4.19.7: Imperator gallien. Exemplo perniciosum est, ut ei scripturae credatur, qua unusquisque sibi adnotatione propria debitorem constituit. unde neque fiscum neque alium quemlibet ex suis subnotationibus debiti probationem praebere posse oportet. * gallien. a. sabino. * [a 262 pp. prid. non. sept. gallieno a. v et faustino conss.]
CJ.4.19.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Frustra veremini, ne ab eo qui lite pulsatur probatio exigatur. * diocl. et maxim. aa. publicio et optato. * [a 289 pp. xiii k. dec. basso et quintiano conss.]
CJ.4.19.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum te minorem quinque et viginti annis esse proponas, adire praesidem provinciae debes et de aetate probare. * diocl. et maxim. aa. et cc. marcianae. * [a 293 d. id. april. aa. conss.]
CJ.4.19.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Neque natales tui, licet ingenuum te probare possis, neque honores, quibus te functum esse commemoras, idoneam probationem pro filiae tuae ingenuitate continent, cum nihil prohibeat et te ingenuum et eam ancillam esse. * diocl. et maxim. aa. et cc. isidoro. * [a 293 d. xviii k. mai. aa. conss.]
CJ.4.19.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si scriptum heredem ab amita tua vel testamenti vitio vel quacumque alia ratione non posse obtinere hereditatem probari a te posse confidis, de hac hereditate apud rectorem provinciae agere potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. antoniae. * [a 293 s. v k. ami. heracliae aa. conss.]
CJ.4.19.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum res non instrumentis gerantur, sed in haec gestae rei testimonium conferatur , factam emptionem et in vacuam possessionem inductum patrem tuum pretiumque numeratum quibus potes iure proditis probationibus docere debes. * diocl. et maxim. aa. et cc. chroniae. * [a 293 d. v non. oct. aa. conss.]
CJ.4.19.13pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non epistulis necessitudo consanguinitatis, sed natalibus vel adoptionis sollemnitate coniungitur, nec adversus absentem hereditatis dividundae gratia velut contra fratrem pro ancilla petitus arbiter substantiae perimit veritatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. iustino. * [a 293 d. k. dec. aa. conss.]
CJ.4.19.13.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sive itaque quasi ad sororem, quam ancillam te posse probare confidis, epistulam emisisti, sive familiae erciscundae quasi pro coherede petitus arbiter doceatur , fraternitatis quaestio per haec tolli non potuit. [a 293 d. k. dec. aa. conss.]
CJ.4.19.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non nudis adseverationibus nec ementita professione, licet utrique consentiant, sed matrimonio legitimo concepti vel adoptione sollemni filii civili iure patri constituuntur. si itaque hunc contra quem supplicas alienum esse confidis, per te vel per procuratorem adfirmationem eius falsam detege. * diocl. et maxim. aa. et cc. muciano. * [a 293 d. k. dec. aa. conss.]
CJ.4.19.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Vis eius, qui se dominum contendit, ad imponendum onus probationis servo minime prodest. cum igitur aufugisse te de domo severi profitearis, verum nec ab illo iusto initio, sed per violentiam adseveres esse detentum, inquisito prius, an in possessionem libertatis sine dolo malo constitutus sis, tunc etiam, onus probationis qui debeat subire, per huiusmodi eventum declarabitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. antonino. * [a 293 d. vi k. ian. aa. conss.]
CJ.4.19.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sive possidetis praedia, quae a patre communi sibi fratres emancipati donata contendentes vindicant, ipsis incumbit facti probationis necessitas, sive ipsis ea praedia, quasi a patre vestro sibi donata, tenentibus vos heredes constituti patris petitis, ut intentionem vestram non constitisse detegant, unde domini facti sunt, emergente quaestione docere compelluntur. * diocl. et maxim. aa. et cc. philippo et sebastianae. * [a 294 d. x k. febr. cc. conss.]
CJ.4.19.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Matrem tuam consecutam libertatem ac te post editam, ut ingenua probari possis, ostendi convenit. quod enim fratribus tuis nulla movetur quaestio, ad defensionem tuam nihil prodesse potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. paulinae. * [a 294 d. v id. febr. cc. conss.]
CJ.4.19.18pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum precibus tuis significes ignorante te praedium eum cuius meministi sibi velut a te donatum instrumentis inseri fecisse, si vera sunt quae indidisti, nec ad nomen factae donationis fundus iste pervenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. violentillae. * [a 294 d. vii id. april. byzantii cc. conss.]
CJ.4.19.18.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Unde adito iudice competenti probare te oportet contra tuam voluntatem hunc fundum instrumento adversarium tuum sibi adscribi laborasse, ut secundum tenorem rescripti nostri possis consequi sententiam. [a 294 d. vii id. april. byzantii cc. conss.]
CJ.4.19.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Exceptionem dilatoriam opponi quidem initio, probari vero, postquam actor monstraverit quod adseverat, oportet. * diocl. et maxim. aa. et cc. menandro. * [a 294 d. xvi k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.19.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si de possessione servitutis emptionis instrumentis subtractis in libertatem proclamat eutychia, cum petitori probationis onus incumbat, intentione sua defecta his iuvari minime potest. nam si in servitutem petatur, ad emptionis probationem non est indiciis aliis opus, sed instrumentorum furtum monstrare sufficit. * diocl. et maxim. aa. et cc. phronimae. * [a 294 iiii non. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.19.21pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad probationem uti dominii aliena subtrahentes instrumenta his minime possunt, quippe cum horum lectio non recitantem, sed quem tenor scripturae designat, adiuvat. * diocl. et maxim. aa. et cc. crispo. * [a 294 s. vi id. dec. singiduni cc. conss.]
CJ.4.19.21.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum itaque nec cetera probationum indicia reprobentur, iure competenti praediorum, quae in quaestionem veniunt, dominium ad te ostendae pertinere. nam res vindicantem ab emptore suos numeratos nummos adseverantem erga probationem laborare non convenit, si quidem huiusmodi, licet probetur, factum intentioni nullum praestet adminiculum. [a 294 s. vi id. dec. singiduni cc. conss.]
CJ.4.19.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad probationem servitutis glyconis matrem eius ac fratrem servilia fecisse ministeria non sufficit, cum neque ingenuorum coniventia coniunctis necessitudine praeiudicet neque de servis ex eadem matre natis unus libertatem adipisci prohibeatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. agathocleae. * [a 294 d. viiii k. ian. ipsis cc. conss.]
CJ.4.19.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus Actor quod adseverat probare se non posse profitendo reum necessitate monstrandi contrarium non adstringit, cum per rerum naturam factum negantis probatio nulla sit. * diocl. et maxim. aa. et cc. menelao. * [a 294 d. viii k. ian. cc. conss.]
CJ.4.19.24: Imperatores Valens, Gratianus, Valentinianus Iubemus omnes deinceps, qui scripturas suspectas comminiscuntur, cum quid in iudicio prompserint, nisi ipsi adstruxerint veritatem, ut nefariae scripturae reos et quasi falsarios esse detinendos. * valens grat. et valentin. aaa. ad antonium pp. * [a 378 d. prid. id. ian. treviris valente vi et valentiniano ii aa. conss.]
CJ.4.19.25: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Sciant cuncti accusatores eam se rem deferre debere in publicam notionem, quae munita sit testibus idoneis vel instructa apertissimis documentis vel indiciis ad probationem indubitatis et luce clarioribus expedita. * grat. valentin. et theodos. aaa. floro pp. * [a 382 d. xv k. iun. constantinopoli antonio et syagrio conss.]
CJ.4.20.0. De testibus.
CJ.4.20.2: Imperator Alexander Severus Si tibi controversia ingenuitatis fiet, defende causam instrumentis et argumentis, quibus putas: soli etenim testes ad ingenuitatis probationem non sufficiunt. * alex. a. carpo. * [a 223 pp. x k. mai. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.20.3: Imperatores valer., gallien. Etiam iure civili domestici testimonii fides improbatur. * valer. et gallien. aa. rosae. * [a 255 pp. iii k. sept. valeriano iii et gallieno ii aa. conss.]
CJ.4.20.4: Imperatores carus, carinus, numer. Solam testationem prolatam nec aliis legitimis adminiculis causa approbata nullius esse momenti certum est. * carus carinus et numer. aaa. aurelio. * [a 284 pp. viii k. dec. carino ii et numeriano conss.]
CJ.4.20.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Eos testes ad veritatem iuvandam adhiberi oportet, qui omni gratiae et potentatui fidem religioni iudiciariae debitam possint praeponere. * diocl. et maxim. aa. candido. * [a 286 pp. v k. mai. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.20.11pr.: Imperatores Honorius, Theodosius Quoniam liberi testes ad causas postulantur alienas, si socii et participes criminis non dicantur, sed fides ab his notitiae postuletur, in exhibitione necessariarum personarum, hoc est testium, talis debet esse cautio iudicantis, ut his venturis ad iudicium per accusatorem aut ab his, per quos fuerint postulati, sumptus competentes dari praecipiat. * honor. et theodos. aa. caeciliano pp. * [a 409 d. xii k. febr. ravennae honorio viii et theodosio iii aa. conss.]
CJ.4.20.11.1: Imperatores Honorius, Theodosius Idem iuris est et si in pecuniaria causa testes ab alterutra parte producendi sunt. [a 409 d. xii k. febr. ravennae honorio viii et theodosio iii aa. conss.]
CJ.4.20.12: Imperatores Honorius, Theodosius Libertorum adversus patronos illicitas atque improbas voces poenae obiectione praecludimus atque ita, ut non modo sponte prodire non audeant, sed nec vocati quidem in iudicium venire cogantur. * honor. et theodos. aa. * [a 423 d. iiii id. aug. ravennae mariniano et asclepiodoto conss.]
CJ.4.20.14: Imperator Zeno Nullum penitus, cum semel ad iudicem quemlibet, licet non suum, dicendi gratia testimonii fuerit ingressus, armatam forte militiam vel quamlibet aliam fori praescriptionem ad evadendum iudicis motum, quem vel testimonii verborum improbitas vel rei qualitas flagitaverit, posse praetendere praecipimus, sed omnes, qui in civili scilicet causa suum praebeant testimonium, separato et tamquam ante iudicium interim deposito exceptionis fori privilegio huiusmodi praesidio denudatos, ita iudicantis intrare secretum, ut, quodcumque aures eius offenderit, non dubitent sibimet formidandum: data cunctis iudicibus absque ullo praescriptionis obstaculo ( sicut saepe dictum est) testes, quorum voces falsitate vel fraude non carere perspexerint, pro qualitate videlicet delicti animadvertendi licentia. * zeno a. arcadio pp. * [a 486 d. xii k. iun. constantinopoli longino cons.]
CJ.4.20.17pr.: Imperator Justinianus Si quis testibus usus fuerit idemque testes adversus eum in alia lite producantur, non licebit ei personas eorum excipere, nisi ostenderit inimicitias inter se et illos postea emersas fuisse, ex quibus testes repelli leges praecipiunt: non adimenda scilicet ei licentia ex ipsis depositionibus testimonium eorum arguere. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. k. iun. constantinopoli dn. iustiniano pp. a. ii cons.]
CJ.4.20.17.1: Imperator Justinianus Sed et si liquidis probationibus datione vel promissione pecuniarum eos corruptos esse ostenderit, eam etiam adlegationem integram ei servari praecipimus. [a 528 d. k. iun. constantinopoli dn. iustiniano pp. a. ii cons.]
CJ.4.20.18pr.: Imperator Justinianus Testium facilitatem, per quos multa veritati contraria perpetrantur, prout possibile est, resecantes omnibus praedicimus, qui in scriptis a se debita rettulerunt, quod non facile audientur, si dicant omnis debiti vel partis solutionem sine scriptis fecisse velintque viles et forsitan redemptos testes super huiusmodi solutione producere, nisi quinque testes idonei et summae atque integrae opinionis praesto fuerint solutioni celebratae hique cum sacramenti religione deposuerint sub praesentia sua debitum esse solutum, ut scientes omnes ita ea statuta esse non aliter debitum vel partem eius persolvant, nisi vel securitatem in scriptis capiant vel observaverint praefatam testium probationem: his scilicet, qui iam sine scriptis debitum vel partem eius solverunt, praesenti sanctione merito excipiendis. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. k. iun. constantinopoli dn. iusti niano pp. a ii cons.]
CJ.4.20.18.1: Imperator Justinianus Sin vero facta quidem securitas sit, fortuito vero casu vel incendii vel naufragii vel alterius infortunii perempta, tunc liceat his qui hoc perpessi sunt causam peremptionis probantibus etiam debiti solutionem per testes probare damnumque ex amissione instrumenti effugere. [a 528 d. k. iun. constantinopoli dn. iustiniano pp. a ii cons.]
CJ.4.20.19pr.: Imperator Justinianus Si quando invitos testes in pecuniariis causis ex nostra lege aliquis trahere maluerit, si quidem sua sponte fideiussionem suae personae sine damno praestare velint, hoc fieri, sin autem noluerint, non carcerali custodia detrudi, sed sacramento eos committi censemus. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xii k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.20.19.1: Imperator Justinianus Si enim pro toto litis certamine iuriiurando credendum esse testium putaverunt hi qui eos produxerunt, multo magis praesentiam suam testibus sacramento eorum credere debent. [a 530 d. xii k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.20.19.2: Imperator Justinianus Sed cum oportet minime testes in huiusmodi casibus protelari et pro alienis commodis suas invenire difficultates, disponimus non amplius testes observare iudicies compelli, postquam fuerint admoniti, nisi tantum quindecim dies, intra quos iudices provideant, quatenus cognitionem suscipiant, in qua testes necessarii visi fuerint, ut omnimodo licentia eis concedatur et alterutra parte cessante et minime eos observare volente, si per exsecutores admoniti venire noluerint, testes accipere et alterutra parte praesente, quae eos introducit, testimonia eorum capere. [a 530 d. xii k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.20.19.3: Imperator Justinianus His autem diebus effluentibus liceat quidem testibus decedere a iudice nullam habente licentiam eos, postquam afuerint, iterum retrahere: ipsum autem iudicem, si per eum steterit, quominus testimonium praestetur, parti laesae omnem iacturam pro huiusmodi causa illatam ex suis facultatibus resarcire. [a 530 d. xii k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.20.20: Imperator Justinianus Cum apud compromissarios iudices testes fuissent producti, variatum erat, utrum deberet eorum depositionibus in iudicio litigator uti, an non esset audiendus. sancimus, si quidem in compromissis aliquid pro huiusmodi causa statutum est, hoc observari: sin autem nihil conventum est, in huiusmodi casibus, si quidem supersint testes, licentiam habere eum, contra quem depositiones eorum proferuntur , si eas recusaverit, concedere testes iterum adduci et non opponi eis, quod iam testimonium suum dederunt, vel, si hoc concedere minime maluerit, depositiones eorum quasi factas accipere, omni iure legitimo quod ei competit adversus eas servato: sin autem omnes ab hac luce subtracti sunt, tunc necessitatem ei imponi fide scripturae approbata, in qua depositiones eorum referuntur, eas quasi factas accipere. sin vero res permixtae fuerint et quidam ex his mortui alii vivent es, tunc in superstitum quidem testimonio eandem electionem servari litigatori, adversus quem testimonia proferuntur, in morientium autem personas depositiones eorum non esse respuendas: omni, secundum quod iam praediximus, adversus eas et testes iure legitimo, quod ei competit adversus quem proferuntur, integro reservato. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.21.0. De fide instrumentorum et amissione eorum et antapochis faciendis et de his quae sine scriptura fieri possunt.
CJ.4.21.1: Imperator Antoninus Debitores tuos quibuscumque rationibus debere tibi pecuniam si probaveris, ad solutionem compellet aditus praeses provinciae : nec oberit tibi amissio instrumentorum, si modo manifestis probationibus eos debitores esse apparuerit. * ant. a. septimiae marciae. * [a 213 pp. v id. sept. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.21.2: Imperator Alexander Severus Si uteris instrumento, de quo alius accusatus falsi victus est, et paratus es, si ita visum fuerit a quo pecuniam petis, eiusdem criminis te reum facere et discrimen periculi poenae legis corneliae subire, non oberit sententia, a qua nec is contra quem data est appellavit nec tu, qui tunc crimini non eras subiectus, appellare debuisti. * alex. a. maniliano. * [a 223 pp. iii k. oct. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.21.3: Imperator Alexander Severus Si adversarius tuus apud acta praesidis provinciae, cum fides instrumenti quod proferebat in dubium revocaretur non se usurum contestatus est, vereri non debes , ne ex ea scriptura, quam non esse veram etiam professione eius constitit, negotium denuo repetatur. * alex. a. aeliano. * [a 226 pp. iii non. mai. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.4.21.4: Imperator Gordianus Illatae dispensatori pecuniae, si ob amissorum instrumentorum casum probatione defeceris, inspectio rationum fiscalium fidem demonstrabit. * gord. a. marciano. * [a 239 d. ii id. febr. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.4.21.5: Imperator Gordianus Sicut iniquum est instrumentis vi ignis extinctis debitores quantitatum debitarum renuere solutionem, ita non statim casum conquerentibus facile credendum est. intellegere itaque debetis non existentibus instrumentis vel aliis argumentis probare fidem precibus vestris adesse. * gord. a. aurelio prisco et marco mil. * [a 240 pp. iii k. iul. sabino ii et venusto conss.]
CJ.4.21.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Statum tuum natali professione perdita mutilatum non esse certi iuris est. * diocl. et maxim. aa. luscidi. * [a 286 d. xiii k. febr. nicomediae maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.21.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si sollemnibus stipendiis honeste sacramento solutus es, licet super huiusmodi re instrumenta, ut dicis, facta perdita sunt, tamen, si aliis evidentibus probationibus veritas ostendi potest, veteranorum privilegia etiam te usurpare posse dubium non est. * diocl. et maxim. aa. zinimae. * [a 286 d. xv k. iun. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.21.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si constiterit proprietatem possessionis de qua agitur apud vos esse, providebit iudex ex persona fructuarii nullum praeiudicium dominio comparari propter amissionem instrumentorum. * diocl. et maxim. aa. alexandrae. * [a 287 d. xv k. mart. diocletiano iii et maximiano aa. conss.]
CJ.4.21.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Instrumentis etiam non intervenientibus semel divisio recte facta non habeatur irrita. * diocl. et maxim. aa. et cc. aristaeneto. * [a 293 pp. vi k. iul. aa. conss.]
CJ.4.21.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum instrumentis etiam non intervenientibus venditio facta rata maneat, consequenter amissis etiam quae intercesserant non tolli substantiam veritatis placuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. victorino. * [a 294 d. viii k. nov. reginassi cc. conss.]
CJ.4.21.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Emancipatione facta, etsi actorum tenor non existat, si tamen aliis indubiis probationibus vel ex personis vel ex instrumentorum incorrupta fide factam esse emancipationem probari possit, actorum interitu veritas convelli non solet. * diocl. et maxim. aa. et cc. theageni. * [a 294 d. iii id. nov. cc. conss.]
CJ.4.21.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non idcirco minus in vacuam inductus praedii donationis causa possessionem, quod eius facti praetermissum instrumentum adseveratur, hanc obtinere potes. * diocl. et maxim. aa. et cc.Dionysiae. * [a 294 d. id. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.21.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus Apud eos, qui rem gestam ignoraverunt, amissorum instrumentorum habita testatio nihil ad probationem veritatis prodesse potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. leontio. * [a 294 d. xvi k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.21.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Scripturae diversae et fidem sibi invicem derogantes ab una eademque parte prolatae nihil firmitatis habere potuerunt. * diocl. et maxim. a. et c. ad severum com. hispaniarum. * [a 333 d. iiii non mai. constantinopoli dalmatio et zenophilo conss.]
CJ.4.21.15: Imperator Constantinus In exercendis litibus eandem vim obtinent tam fides instrumentorum quam depositiones testium. * constant. a. ad pop. * [a 317 d. romae xii k. aug. gallicano et basso conss.]
CJ.4.21.17pr.: Imperator Justinianus Contractus venditionum vel permutationum vel donationum, quas intimari non est necessarium, dationis etiam arrarum vel alterius cuiuscumque causae, illos tamen , quos in scriptis fieri placuit, transactionum etiam, quas instrumento recipi convenit, non aliter vires habere sancimus, nisi instrumenta in mundum recepta subscriptionibusque partium confirmata et, si per tabellionem conscribantur, etiam ab ipso completa et postremo a partibus absoluta sint, ut nulli liceat prius , quam haec ita processerint, vel a scheda conscripta, licet litteras unius partis vel ambarum habeat, vel ab ipso mundo, quod necdum est impletum et absolutum , aliquod ius sibi ex eodem contractu vel transactione vindicare: adeo ut nec i llud in huiusmodi venditionibus liceat dicere, quod pretio statuto necessitas venditori imponitur vel contractum venditionis perficere vel id quod emptoris interest ei persolvere. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. k. iun. constantinopoli dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.4.21.17.1: Imperator Justinianus Quae tam in postea conficiendis instrumentis quam in his, quae iam scripta nondum autem absoluta sunt, locum habere praecipimus, nisi iam super his transactum sit vel iudicatum, quae retractari non possunt: exceptis emptionalibus tantum instrumentis iam vel in scheda vel in mundo conscriptis, ad quae praesentem sanctionem non extendimus, sed prisca iura in his tenere concedimus. [a 528 d. k. iun. constantinopoli dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.4.21.17.2: Imperator Justinianus Illud etiam adicientes, ut et in posterum, si quae arrae super facienda emptione cuiuscumque rei datae sunt sive in scriptis sive sine scriptis, licet non sit specialiter adiectum, quid super isdem arris non procedente contractu fieri oporteat, tamen et qui vendere pollicitus est, venditionem recusans in duplum eas reddere cogatur, et qui emere pactus est, ab emptione recedens datis a se arris cadat, repetitione earum deneganda. [a 528 d. k. iun. constantinopoli dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.4.21.18: Imperator Justinianus Iudices sive in hac inclita urbe sive in provinciis ea quae disposuimus ( ut possint, si hoc perspexerint, occasione testium in aliis locis degentium litigantes vel procuratores eorum ibi destinare, ut depositionibus, sub utriusque partis praesentia factis res ad eos referatur) etiam in illis servare volumus, qui prolatis instrumentis fidem adhibere exiguntur, ut, si poposcerint in aliis locis id eis facere permitti et hoc iuste peti iudex invenerit, similis proferatur sententia, ut, postquam in locis opportunis fides instrumento data vel minus data fuerit, referatur negotium ad priorem iudicem. * iust. a. menae pp. * [a 529 d. viii id. april. decio vc. cons.]
CJ.4.21.19pr.: Imperator Justinianus Plures, apochis vel redituum vel usurarum perceptis, si quando super his fuerit dubitatio exorta, eas habere negando ius agentium faciunt vacillare, cum coloni ad dominum certantes et sibi iniquam forte libertatem vindicantes vel debitores creditoribus suis temporalem praescriptionem opponere cupientes ad easdem infitiationes perveniunt. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 d. xii k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.4.21.19.1: Imperator Justinianus Quod resecantes iubemus, ut in praefatis casibus vel aliis privatis similibus , si voluerit is qui apocham conscripsit vel exemplar cum subscriptione eius qui apocham suscepit ab eo accipere vel antapocham suscipere, omnis ei licentia hoc facere concedatur: necessitate imponenda apochae susceptori antapocham reddere, ita tamen, ut si hoc is qui apocham conscribit facere neglexerit vel non curaverit, nullum ei praeiudicium ex eo, quod antapocham non recepit, generetur, cum hoc, quod pro quibusdam introductum est, inferre eis iacturam minime rationi convenit aequitatis. [a 529 d. xii k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.4.21.20pr.: Imperator Justinianus Comparationes litterarum ex chirographis fieri et aliis instrumentis, quae non sunt publice confecta, satis abundeque occasionem criminis falsitatis dare et in iudiciis et in contractibus manifestum est. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xiiii k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.21.20.1: Imperator Justinianus Ideoque sancimus non licere comparationes litterarum ex chirographis fieri, nisi trium testium habuerint subscriptiones et prius litteris eorum fides imponatur vel ex ipsis hoc deponentibus ( sive cunctis sive omnimodo duobus ex his) sive comparatione litterarum testium procedente, et tunc ex huiusmodi chartula iam probata comparatio fiat. [a 530 d. xiiii k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.21.20.2: Imperator Justinianus Aliter etenim fieri comparationem nullo concedimus modo, licet in semet ipsum aliquis chartam conscriptam proferat, sed tantummodo vel ex forensibus vel publicis instrumentis vel ex huiusmodi chirographis quae enumeravimus comparatione trutinanda. [a 530 d. xiiii k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.21.20.3: Imperator Justinianus Omnes autem comparationes non aliter fieri concedimus, nisi iuramento antea praestito ab his qui comparationes faciunt fuerit adfirmatum, quod neque lucri causa neque inimicitiis neque gratia tenti huiusmodi faciunt comparationem. [a 530 d. xiiii k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.21.20.4: Imperator Justinianus Et hoc observari tam in omnibus sacris scriniis nostris quam in apparitione omnis sublimissimae praefecturae nec non magisteriae potestatis ceterisque omnibus iudiciis, quae in orbe nostro constituta sunt, his omnibus in posterum observandis. comparationes etenim iam antea factas retractari extra periculum minime est. [a 530 d. xiiii k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.21.21pr.: Imperator Justinianus Cum quidam instrumentum protulerit vel aliam chartulam eique fidem imposuerit, postea autem persona, contra quam ista chartula vel instrumentum prolatum est, quasi falsum hoc constitutum redarguere niteretur, ne diutius dubitetur, utrum necessitatem ei qui protulit imponi oporteret repetita vice hoc proferre, an sufficiat ei fides iam pridem approbata, sancimus, si aliquid tali eveniat, eum, qui petit eam chartam iterum proferri, prius sacramentum praestare, quod existimans se posse falsum redarguere quod prolatum est ad huius modi venit petitionem. quid enim, si, cum nosset deperditam esse chartam vel forte concrematam vel alio modo diminutam, hanc requiri adsimulans et ad difficultatem productionis r espiciens huiusmodi facit petitionem? * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. v k. mart. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.21.21.1: Imperator Justinianus Et postquam hoc ab actore vel petitore fuerit iuratum et inscriptionum pagina apud competentem iudicem deposita, tunc necessitatem imponi ei, qui protulit chartam de qua quaeritur, iterum eam apud iudicem criminis proferre, quatenus possit apud eum crimen falsitatis ventilari. [a 530 d. v k. mart. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.21.21.2: Imperator Justinianus Sin autem dicat non esse sibi possibile eam ostendere, quia per fortuitos casus huiusmodi copia ei abrepta est, tunc subeat sacramentum, quod neque habet eandem chartulam neque alii eam dedit nec apud alium voluntate eius constituta est nec dolo malo fecit, quominus ea appareat, sed re vera ipsa chartula sine omni dolo deperdita est et productio eius sibi impossibilis est: et si tale subeat sacramentum, ab huiusmodi necessitate eum relaxari. [a 530 d. v k. mart. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.21.21.3: Imperator Justinianus Quod si praedictum iusiurandum subire minime maluerit, tunc quasi falsa chartula nullas habeat vires adversus eum, contra quem prolata est, sed sit penitus vacuata: neque enim ulterius poenam produci contra eos qui non iuraverunt volumus, cum forsitan quidam subtili reverentia tenti nec verum sacramentum praestare patiuntur. [a 530 d. v k. mart. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.21.21.4: Imperator Justinianus Eandem autem copiam ei praestamus, donec causa apud iudicem ventilatur. si enim iam plenissimum finem accepit et neque per appellationem suspensa est neque per solitam retractationem adhuc lis vivere speratur, tunc satis durum est huiusmodi querellae indulgeri, ne in infinitum causae retractentur et sopita iam negotia per huiusmodi viam iterum aperiantur et contrarium aliquid nostro eveniat proposito. [a 530 d. v k. mart. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.22.0. Plus valere quod agitur quam quod simulate concipitur.
CJ.4.22.1: Imperatores valer., gallien. In contractibus rei veritas potius quam scriptura prospici debet. * valer. et gallien. aa. rufino. * [a 259 pp. iii k. iun. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.22.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Acta simulata, velut non ipse, sed eius uxor comparaverit, veritatis substantiam mutare non possunt. quaestio itaque facti per praesidem examinabitur provinciae. * diocl. et maxim. aa. et cc. soteri. * [a 294 d. x k. mai. cc. conss.]
CJ.4.22.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Emptione pignoris causa facta non quod scriptum, sed quod gestum est inspicitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. marinae. * [a 294 d. k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.4.22.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si quis gestum a se fecerit alium egisse scribi, plus actum quam scriptum valet. * diocl. et maxim. aa. et cc. decio. * [a 294 d. viii k. dec. cc. conss.]
CJ.4.22.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si falsum instrumentum emptionis conscriptum tibi, velut locationis quam fieri mandaveras, subscribere, te non relecto, sed fidem habente, suasit, neutrum contractum in utroque alterutrius consensu deficiente constitisse procul dubio est. * diocl. et maxim. aa. et cc. victori. * [a 294 d. xiii k. ian. cc. conss.]
CJ.4.23.0. De commodato.
CJ.4.23.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ea quidem, quae vi maiore auferuntur, detrimento eorum quibus res commodantur imputari non solent. sed cum is, qui a te commodari sibi bovem postulabat, hostilis incursionis contemplatione periculum amissionis ac fortunam futuri damni in se suscepisse proponatur, praeses provinciae, si probaveris eum indemnitatem tibi promisisse, placitum conventionis implere eum compellet. * diocl. et maxim. aa. et cc. sisolae. * [a 290 vel 293 d. vi k. iun. ipsis aa. conss.]
CJ.4.23.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum eum, qui temporalis ministerii causa suscepit ancillam, ad restitutionem eius bona fides urgueat, consequens est socerum tuum huius rei causa tradidisse ancillam adito praeside provinciae probare, ut fidem susceptam is adversus quem supplicas compellatur agnoscere. * diocl. et maxim. aa. et cc. auluzano. * [a 293 s. prid. non. nov. ipsis aa. conss.]
CJ.4.23.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus De restituendis rebus, quas obligandas pro se dederas, postquam debitum fuerit extenuatum, commodati actionem etiam adversus heredes eius exercere potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. soterae. * [a 294 d. iii id. april. sirmi cc. conss.]
CJ.4.23.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Praetextu debiti restitutio commodati non probabiliter recusatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. faustinae. * [a 294 d. xii k. dec. ipsis cc. conss.]
CJ.4.24.0. De actione pigneraticia.
CJ.4.24.2: Imperator Alexander Severus Quod ex operis ancillae vel ex pensionibus domus, quam pignori detineri dicis, perceptum est, debiti quantitatem relevabit. * alex. a. demetrio. * [a 222 pp. k. oct. antonino iiii et alexandro conss.]
CJ.4.24.3: Imperator Alexander Severus Creditor, qui praedium pignori sibi nexum detinuit, fructus quos percepit vel percipere debuit in rationem exonerandi debiti computare necesse habet et, si agrum deteriorem constituit, eo quoque nomine pigneraticia actione obligatur. * alex. a. victori. * [a 222 pp. vi id. dec. antonino iiii et alexandro conss.]
CJ.4.24.4: Imperator Alexander Severus Pactum vulgare, quod proposuistis, ut, si intra certum tempus pecunia soluta non fuisset, praedia pignori vel hypothecae data vendere liceret, non adimit debitori adversus creditorem pigneraticiam actionem. * alex. a. hermaeo et maximillae. * [a 223 pp. xii k. mai. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.24.5: Imperator Alexander Severus Si creditor sine vitio suo argentum pignori datum perdidit restituere id non cogitur: sed si culpae reus deprehenditur vel non probat manifestis rationibus se perdidisse, quanti debitoris interest condemnari debet. * alex. a. dioscoridae. * [a 224 pp. xiii k. mai. iuliano et crispino conss.]
CJ.4.24.6: Imperator Alexander Severus Quae fortuitis casibus accidunt, cum praevideri non potuerant, in quibus etiam adgressura latronum est, nullo bonae fidei iudicio praestantur: et ideo creditor pignora, quae huiusmodi causa interierunt, praestare non compellitur nec a petitione debiti submovetur nisi inter contrahentes placuerit, ut amissio pignorum liberet debitorem. * alex. a. trophimae. * [a 225 pp. id. april. fusco et dextro conss.]
CJ.4.24.7pr.: Imperator Alexander Severus Creditor, qui fundos et domos pignori vel hypothecae accepit, damnum in decidendis arboribus domibusque destruendis ab eo datum in rationem deducere cogitur et , si dolo vel culpa rem suppositam deteriorem fecerit, eo quoque nomine pigneraticia actione tenebitur, ut talem restituat, qualis fuerat tempore obligationis. * alex. a. iuliano. * [a 241 pp. xiii k. aug. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.4.24.7.1: Imperator Alexander Severus Creditor autem necessarios sumptus, quos circa res pigneraticias fecit, exigere non prohibetur. [a 241 pp. xiii k. aug. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.4.24.8: Imperator Philippus Si nulla culpa seu segnitia creditori imputari potest, pignorum amissorum dispendium ad periculum eius minime pertinet. sane si simulata amissione etiam nunc eadem pignora, ut adseveras, a parte diversa possidentur, adversus eum experiri potes. * philipp. a. et philipp. c. saturnino. * [a 246 pp. viii k. mart. praesente et albino conss.]
CJ.4.24.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pignus in bonis debitoris permanere ideoque ipsi perire in dubium non venit. cum igitur adseveres in horreis pignora deposita, consequens est secundum ius perpetuum, pignoribus debitori pereuntibus, si tamen in horreis, quibus et alii solebant publice uti, res depositae sunt, personalem actionem debiti reposcendi causa integram te habere. * diocl. et maxim. aa. et cc. georgio. * [a 293 pp. vi non. mai. mediolani aa. conss.]
CJ.4.24.10pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nec creditores nec qui his successerunt adversus debitores pignori quondam res nexas petentes, reddita iure debita quantitate vel his non accipientibus oblata et consignata et deposita, longi temporis praescriptione muniri possunt. * diocl. et maxim. aa. et cc. apollodorae. * [a 293 d. non. mai. ipsis aa. conss.]
CJ.4.24.10.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Unde intellegis, quod, si originem rei probare potes, adversario tenente vindicare dominium debeas. [a 293 d. non. mai. ipsis aa. conss.]
CJ.4.24.10.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ut autem creditor pignoris defensione se tueri possit, extorquetur ei necessitas probandi debiti vel, si tu teneas, per vindicationem pignoris hoc idem inducitur et tibi non erit difficilis vel solutione vel oblatione atque sollemni depositione pignoris liberatio. [a 293 d. non. mai. ipsis aa. conss.]
CJ.4.24.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pignoris causa res obligatas soluto debito restitui debere pigneraticiae actionis natura declarat. quo iure, si titulo pignoris obligasti mancipia, per eandem actionem uti potes, nec creditor citra conventionem vel praesidalem iussionem debiti causa res debitoris arbitrio suo auferre potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. ammiano. * [a 294 d. v k. ian. sirmi ipsis cc. conss.]
CJ.4.24.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quominus fructuum, quos creditor ex rebus obligatis accepit, habita ratione ac residuo debito soluto, vel si per creditorem factum fuerit. quominus solveretur, pignora quae in eadem causa durant restituat debitori, nullo spatio longi temporis defenditur. * diocl. et maxim. aa. et cc. heraisco. * [a 294 d. xii k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.25.0. De exercitoria et institoria actione.
CJ.4.25.1: Imperator Antoninus Servus tuus pecuniam mutuam accipiendo ita demum te institoria actione obligavit , si, cum eum officio alicui vel negotiationi exercendae praeponeres, etiam ut id faceret, ei permissum a te probetur. quod si ea actio locum non habet, si quid in rem tuam versum probabitur, actione in eam rem proposita cogeris exsolvere. * ant. a. hermeti. * [a 212 pp. viii k. sept. duobus aspris conss.]
CJ.4.25.2: Imperator Alexander Severus Ex contractibus servorum quamvis de peculio dumtaxat domini teneantur, de eo tamen, quod in rem eorum versum est vel cum institore ex causa cui praepositus fuit contractum est, in solidum conveniri posse dubium non est. * alex. a. callisto. * [a 222 pp. iii k. mai. alexandro a. cons.]
CJ.4.25.3: Imperator Alexander Severus Institoria tibi adversus eum actio competit, a quo servum mensae praepositum dicis, si eius negotii causa, quod per eum exercebatur, deposita pecunia nec reddita potest probari. * alex. a. marciae. * [a 230 pp. non. mai. agricola et clemente conss.]
CJ.4.25.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Et si a muliere magister navis praepositus fuerit, ex contractibus eius ea exercitoria actione ad similitudinem institoriae tenetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. antigonae. * [a 293 d. xvi k. nov. sirmi aa. conss.]
CJ.4.25.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si mutuam pecuniam accipere demetriano domitianus mandavit et hoc posse probare confidis, ad exemplum institoriae eundem domitianum apud competentem iudicem potes convenire. * diocl. et maxim. aa. et cc. gaio. * [a 294 d. iiii k. nov. ipsis cc. conss.]
CJ.4.25.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Qui secutus domini voluntatem cum servo ipsius habuit contractum, ad instar actionis institoriae recte de solido dominum convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. onesimae. * [a 294 d. xiiii k. dec. cc. conss.]
CJ.4.26.0. Quod cum eo qui in aliena est potestate negotium gestum esse dicitur, vel de peculio seu quod iussu aut de in rem verso.
CJ.4.26.1: Imperatores Severus, Antoninus Cum filius familias tutor aut curator datur, pater tutelae vel negotiorum gestorum iudicio de peculio et de in rem verso conveniendus est. quod si voluntate eius filius decurio sit creatus et a magistratibus tutor constitutus, pater in solidum satisfacere cogitur, cum id onus exemplo ceterorum munerum civilium inductum intellegatur. * sev. et ant. aa. aelio. * [a 196 d. vii id. nov. dextro ii et prisco conss.]
CJ.4.26.2: Imperatores Severus, Antoninus Eius rei nomine, quae cum filio familias contracta est sive sua voluntate sive eius in cuius potestate fuit, sive in peculium ipsius sive in rem patris ea pecunia redacta est, et si paterna hereditate abstinuit, actionem nisi in id quod facere possit non dari perpetui edicti interpretatione declaratum est. * sev. et ant. aa. annio. * [a 196 pp. viii k. dec. dextro ii et prisco conss.]
CJ.4.26.3: Imperator Antoninus Etiam si non mandante neque subscribente neque iubente domina pecuniam mutuam servo priscae dedisses, tamen ea quantitas si in rem dominae eius iustis erogationibus versa est, de in rem verso apud suum iudicem eam conveni, consecuturus secundum iuris formam id quod tibi deberi apparuerit. * ant. a. artemoni. * [a 215 d. iii k. iul. laeto ii et cereale conss.]
CJ.4.26.4: Imperator Antoninus Si ex contractu patris iussu eius pecuniam accepisti teque eius hereditate abstines, frustra vereris, ne a creditoribus eius conveniaris. * ant. a. leontio. * [a 216 d. v k. ian. sabino et anullino conss.]
CJ.4.26.5: Imperator Alexander Severus Nulla res prohibet filios familias, si pro aliis maiores viginti quinque annis fideiusserint, actione adversus eos competenti teneri. sed si dumtaxat de peculio tecum agatur, defensionibus, si quae tibi competunt, uteris. * alex. a. asclepiadi. * [a 223 pp. vi id. dec. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.26.6: Imperatores valer., gallien. Si servus tuus sine permissu tuo accepta pecunia mutua in usurarum vicem habitandi facultatem concessit, nullo iure adversarius tuus hospitium ex hac causa sibi vindicat, cum te servi factum non obligaverit: et ingrediens rem tuam contra vim eius auctoritate competentis iudicis protegeris. * valer. et gallien. aa. et valer. nob. c. matronae. * [a 259 d. xii k. iul. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.26.7pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ei, qui servo alieno dat mutuam pecuniam, quamdiu superest servus, item post mortem eius intra annum de peculio contra dominum competere actionem vel, si in rem domini haec versa sit quantitas, post annum etiam esse honorariam non est ambigui iuris. * diocl. et maxim. aa. et cc. crescenti. * [a 293 d. non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.26.7.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quapropter si quidem in rem domini versa pecunia est, heredes eius convenire potes de ea summa, quae in rem ipsius processit. [a 293 d. non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.26.7.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si vero hoc probari non potest, consequens est, ut superstite quidem servo dominum de peculio convenias vel, si iam servus rebus humanis exemptus est vel distractus seu manumissus nec annus excessit, de peculio quondam adversus eum experiri possis. [a 293 d. non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.26.7.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Alioquin si cum libero rem agente eius, cuius precibus meministi, contractum habuisti et eius personam elegisti, pervides contra dominum nullam te habuisse actionem, nisi vel in rem eius pecunia processit vel hunc contractum ratum habuit. [a 293 d. non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.26.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si ex alio contractu, non ex illicita mutui datione debitor extitisti vel quod patrem tuum in fide suscepisti, tam in patris positus potestate iure teneris quam etiam morte genitoris tui iuris effectus: et si quidem patris heres extitisti , in solidum, alioquin in quantum facere potes, secundum edicti formam. sed et si emancipatione tui iuris factus es, similiter conveniri te posse debes intellegere. * diocl. et maxim. aa. et cc. isidoro. * [a 293 d. vi id. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.26.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si mandator pro filio tuo extitisti vel iussu tuo cum eo quem in potestate tunc habuisti contractum est, intellegis et sorti et usuris te parere oportere, si te his omnibus obligasti, ut res quae pignoris iure detinentur liberari possint. quod si fideiussor creditae pecuniae intercessisti, teneri te ex ea obligatione explorati iuris est. * diocl. et maxim. aa. et cc. diogenio. * [a 294 d. iii k. mai. cc. conss.]
CJ.4.26.10pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si liberam peculii administrationem habentes equas cum fetu de peculio servi venumdederunt, reprobandi contractum dominus nullam habet facultatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. aphrodisio. * [a 294 d. v non. oct. sirmi cc. conss.]
CJ.4.26.10.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod si non habentes liberam peculii administrationem rem dominicam eo ignorante distraxerunt, neque dominium, quod non habent, in alium transferre possunt neque condicionem eorum servilem scientibus possessionis iustum adferunt initium: unde non immerito nec temporis praescriptionem huiusmodi possessoribus prodesse manifestum est, ideoque res mobiles ementes etiam furti actione tenentur. [a 294 d. v non. oct. sirmi cc. conss.]
CJ.4.26.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum ancilla contrahenti, quam iure non obligari constat, adversus dominum in quantum locupletius eius peculium factum est ea superstite ac post mortem intra utilem annum dandam actionem non ambigitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. attalo. * [a 294 d. prid. k. dec. sirmi cc. conss.]
CJ.4.26.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Dominum per servum obligari non posse ac tantum de peculio ( deducto scilicet, quod naturaliter servus domino debet) eius creditoribus dari actionem vel, si quid in rem eius versum probetur, de in rem verso edicto perpetuo declaratur. * diocl. et maxim. aa. et cc. victori. * [a 294 d. xiii k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.4.26.13pr.: Imperatores Honorius, Theodosius Dominos ita constringi manifestum est actione praetoria, quae apellatur quod iussu, si certam numerari praeceperint servo actorive pecuniam. * honor. et theodos. aa. iohanni pp. * [a 422 d. v id. iul. ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.4.26.13.1: Imperatores Honorius, Theodosius Igitur in perpetuum edictali lege sancimus, ut, qui servo colono conductori procuratori actorive possessionis pecuniam mutuam det, sciat dominos possessionum cultoresve terrarum obligari non posse. [a 422 d. v id. iul. ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.4.26.13.2: Imperatores Honorius, Theodosius Neque familiares epistulas, quibus homines plerumque commendant absentem, in id trahere convenit, ut pecuniam, quam non rogatus fuerat, impendisse pro praediis mentiatur, cum, nisi specialiter ut pecuniam praestet a domino fuerit postulatus , idem dominus teneri non possit. [a 422 d. v id. iul. ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.4.26.13.3: Imperatores Honorius, Theodosius Creditaque quantitate multari volumus creditores, si huiusmodi personis non iubente domino nec fideiussoribus specialiter acceptis fuerit credita pecunia. [a 422 d. v id. iul. ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.4.26.13.4: Imperatores Honorius, Theodosius Sane creditori licentiam damus, ut, si liber a rationibus quas gerebat fuerit inventus actor servus procuratorve praediorum, utilis actio pateat de peculio. [a 422 d. v id. iul. ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.4.27.0. Per quas personas nobis adquiritur.
CJ.4.27.1pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Excepta possessionis causa per liberam personam, quae alterius iuri non est subdita, nihil adquiri posse indubii iuris est. * diocl. et maxim. aa. Marcello. * [a 290 d. k. iul. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.27.1.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si igitur procurator non sibi, sed ei, cuius negotia administrabat, redintegratae rei vindicationem pactus est idque pactum etiam stipulatio insecuta est, nulla domino obligatio adquisita est. servis autem res traditae dominis adquiruntur. [a 290 d. k. iul. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.27.2pr.: Imperator Justinianus Si duo vel plures communem servum habeant et unus ex his iussit, ut nomine suo servus ab aliquo stipuletur decem puta aureos vel aliam rem, ipse autem servus non eius nomine qui iussit, sed alicuius ex dominis suis mentionem fecit et nomine illius stipulatus est, inter antiquam sapientiam quaerebatur, cui adquiritur actio et lucrum, quod ex hac accidit causa, utrumne ei qui iussit an ei cuius servus mentionem fecit an ambobus. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xv k. dec. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.27.2.1: Imperator Justinianus Cumque ex omni latere magna pars auctorum multum effudit tractatum, nobis verior eorum sententia videtur, qui domino qui iussit adferunt stipulationem et ei tantummodo adquiri dixerunt, quam aliorum, qui in alias opiniones deferuntur. neque enim malignitati servorum indulgendum est, ut liceat eis domini iussione contempta sua libidine facere stipulationem et ad alium dominum, qui eum forsitan corrupit, alienum lucrum transferre: quod neque ferendum est, si servus impius domino quidem qui iussit minime oboediendum existimaverit, alii autem, qui forsitan ignorat et nescit, repentinum adducit solacium. [a 530 d. xv k. dec. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.27.2.2: Imperator Justinianus Quod enim saepe apud antiquos dicebatur iussionem domini non esse absimilem nominationi, tunc debet obtinere, cum servus iussus ab uno ex dominis stipulationem facere sine nomine stipulatus est: tunc etenim soli ei adquirit qui iussit: sin autem expresserit alium dominum, soli illi necesse est adquisitionem celebrari: multo etenim amplius oportet valere dominici nominis mentionem quam herilem iussionem. [a 530 d. xv k. dec. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.27.3pr.: Imperator Justinianus Cum per liberam personam, si pecunia alterius nomine fuerit numerata, adquiritur ei cuius nomine pecunia credita est per huiusmodi numerationem condictio, non autem hypotheca vel pignus, quae procuratori data vel supposita sunt, dominis contractus adquiritur, talem differentiam expellentes sancimus et condictionem et hypothecariam actionem vel pignus ipso iure et sine aliqua cessione ad dominum contractus pervenire. * iust. a. iohanni pp. * [a 530 d. k. nov. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.27.3.1: Imperator Justinianus Si enim procuratori necessitas legibus imposita est domino contractus cedere actionem, quare non ab initio quemadmodum in personali actione cessio supervacua videbatur, non etiam in hypothecis et pignoribus simili modo dominus contractus habeat hypothecariam actionem seu pignoris vinculum vel retentionem sibi adquisitam? [a 530 d. k. nov. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.28.0. Ad senatus consultum macedonianum.
CJ.4.28.1: Imperator pertinax Si filius, cum in potestate patris esset, mutuam a te pecuniam accepit, cum se patrem familias diceret, eiusque adfirmationi credidisse te iusta ratione edocere potes, exceptio ei denegabitur. * pertinax a. atilio. * [a . 193 pp. x k. april. falcone et claro conss.]
CJ.4.28.2: Imperatores Severus, Antoninus Zenodorus cum sui iuris esse publico videretur aut patris voluntate contraxit aut in eam rem pecuniam accepit, quae patris oneribus incumberet, vel suae potestatis constitutus novatione facta fidem suam obligavit vel alias agnovit debitum , non esse locum decreto amplissimi ordinis rationis est. * sev. et ant. aa. sophiae. * [a 198 pp. v k. mart. saturnino et gallo conss.]
CJ.4.28.3: Imperatores Severus, Antoninus Si filius familias aliquid mercatus pretium stipulanti venditori cum usurarum accessione spondeat, non esse locum senatus consulto, quo fenerare filiis familias prohibitum est, nemini dubium est: origo enim potius obligationis quam titulus actionis considerandus est. * sev. et ant. aa. macrino. * [a 198 pp. id. mart. saturnino et gallo conss.]
CJ.4.28.4: Imperatores Severus, Antoninus Si permittente patre filio familias pecuniam mutuam dedisti, senatus consulti potestas non intervenit, et ideo persecutio pignoris quod in bonis patris fuit non denegabitur, praesertim cum eidem filius heres extiterit, modo si nullus alius iure conventionis ratione temporis et ordinis potior apparuerit. * sev. et ant. aa.Cyrillae. * [a 201 pp. xii k. mai. fabiano et muciano conss.]
CJ.4.28.5pr.: Imperator Alexander Severus Macedoniani senatus consulti auctoritas petitionem eius pecuniae non impedit, quae filio familias studiorum vel legationis causa alibi degenti ad necessarios sumptus, quos patris pietas non recusaret, credita est. * alex. a. septimiae musae. * [a 230 pp. prid. k. mart. agricola et clemente conss.]
CJ.4.28.5.1: Imperator Alexander Severus Sed ex contractu filii post mortem eius de peculio actio in patrem competere ita demum potest, si anni utilis spatium petitionem non impedit. [a 230 pp. prid. k. mart. agricola et clemente conss.]
CJ.4.28.5.2: Imperator Alexander Severus Sane si iussu patris datum mutuum probetur, nec in quos usus versa sit pecunia disquiri necesse est et perpetua in patrem etiam mortuo filio actio est. [a 230 pp. prid. k. mart. agricola et clemente conss.]
CJ.4.28.6pr.: Imperator Philippus Si filius tuus in potestate tua agens contra senatus consultum macedonianum mutuam sumpsit pecuniam, actio de peculio adversus te eo nomine efficaciter dirigi nequaquam potest. * philipp. a. et philipp. c. theopompo. * [a 245 pp. vi non. mart. philippo a. et titiano conss.]
CJ.4.28.6.1: Imperator Philippus Quod senatus consulti auxilium, licet filii familias meminit, ad nepotes et ad pronepotes porrigitur. [a 245 pp. vi non. mart. philippo a. et titiano conss.]
CJ.4.28.7pr.: Imperator Justinianus Si filius familias citra patris iussionem vel mandatum vel voluntatem pecunias creditas acceperit, postea autem pater ratum habuerit contractum, veterum ambiguitatem decidentes sancimus, quemadmodum, si ab initio voluntate patris vel mandato filius familias pecuniam creditam accepisset, obnoxius firmiter constituebatur, ita et si postea ratum pater habuerit contractum, validum esse huiusmodi contractum, cum testimonium paternum respuere satis iniquum est. necesse est enim patris ratihabitionem principali patris mandato vel consensui non esse absimilem, cum nostra novella lege et generaliter omnis ratihabitio prorsus trahitur et confirmat ea ab initio quae subsecuta sunt. et haec quidem de privatis hominibus sancienda sunt. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xii k. aug. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.28.7.1: Imperator Justinianus Sin autem miles filius familias pecuniam creditam acceperit, sive sine mandato vel consensu vel voluntate vel ratihabitione patris, stare oportet contractum, nulla differentia introducenda, ob quam causam pecuniae creditae vel ubi consumptae sunt. in pluribus enim iuris articulis filii familias milites non absimiles videntur hominibus qui sui iuris sunt, et ex praesumptione omnis miles non credatur in aliud quicquam pecunias accipere et expendere nisi in causas castrenses. [a 530 d. xii k. aug. lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.4.29.0. Ad senatus consultum velleianum.
CJ.4.29.1: Imperator Antoninus Mulieribus, quae alienam obligationem suscipiunt aut in se transferunt, si id contrahentes non ignorant, senatus consulto subvenitur. sed si pro aliis, cum obligatae non essent, pecuniam exsolvunt, intercessione cessante repetitio nulla est. * ant. a. lucillae. * [a 212 pp. non. dec. carviti duobus aspris conss.]
CJ.4.29.2: Imperator Antoninus Frustra senatus consulti exceptione, quod de intercessionibus feminarum factum est, uti temptasti, quoniam principaliter ipsa debitrix fuisti. eius enim senatus consulti exceptio tunc mulieri datur, cum principaliter ipsa nihil debet, sed pro alio debitore apud creditorem eius intercessit: sin autem pro creditore suo aliis se obligaverunt vel ab eo se vel debitorem suum delegari passae sunt, huiusmodi senatus consulti auxilium non habent. * ant. a. nepotianae. * [a 213 pp. iii id. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.29.3: Imperator Antoninus Si, cum ipse mutuam pecuniam acciperes, mater tua contra amplissimi ordinis consultum fidem suam interposuit, exceptione tueri potest. * ant. a. servato. * [a 213 pp. iii id. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.29.4pr.: Imperator Alexander Severus Senatus consultum locum habet, sive eam obligationem, quae in alterius persona constitit, mulier in se transtulerit vel participaverit sive, cum alius pecuniam acciperet, ipsa se constituit ab initio ream, quod et in rerum earum pro aliis obligationibus admissum est. * alex. a. alexandriae. * [a 223 pp. vi k. ian. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.29.4.1: Imperator Alexander Severus Sed si praedia tua annis maior viginti quinque vendidisti et pro marito pecuniam solvisti, deficit auxilium senatus consulti. [a 223 pp. vi k. ian. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.29.5: Imperator Alexander Severus Si sine voluntate tua res tuae a marito tuo pignori datae sunt, non tenentur. quod si consensisti obligationi sciente creditrice, auxilio senatus consulti uti potes. quod si patientiam praestitisti, ut quasi suas res maritus obligaret, decipere voluisti mutuam pecuniam dantem et ideo tibi non succurretur senatus consulto, quo infirmitati, non calliditati mulierum consultum est. * alex. a. popiliae. * [a 224 d. xv k. iul. iuliano et crispino conss.]
CJ.4.29.6pr.: Imperator Alexander Severus Si mater, cum filiorum suorum gereret patrimonium, tutoribus eorum securitatem promiserit et fideiussorem praestiterit vel pignora dederit, quoniam quodammodo suum negotium gessisse videtur, senatus consulti auxilio neque ipsa neque fideiussor ab ea praestitus neque res eius pigneratae adiuvantur. * alex. a. torquato. * [a 228 pp. vi id. oct. modesto et probo conss.]
CJ.4.29.6.1: Imperator Alexander Severus Sin autem tutore se excusare volente ipsa se interposuit indemnitatem ei repromittens, auxilio senatus consulti uti minime prohibetur. [a 228 pp. vi id. oct. modesto et probo conss.]
CJ.4.29.6.2: Imperator Alexander Severus Sin vero tutores petiit et sponte periculum suscepit, quominus teneatur, auctoritate iuris tuetur. [a 228 pp. vi id. oct. modesto et probo conss.]
CJ.4.29.7: Imperator Gordianus Si sciens creditor a marito propter proprium debitum fundum mulieris, licet ea consentiente, pignori accepit, propter senatus consulti auxilium vendendo eum dominium mulieri auferre nequivit, nec tibi necesse est praestito pretio emptori vindicare, si matri heres extitisti. * gord. a. viviano. * [a 238 pp. xii k. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.4.29.8pr.: Imperator Gordianus Si paternam obligationem non tantum masculini sexus, verum etiam filiae emancipatae in se receperunt, quamvis filiae virilibus obligationibus eximantur propter exceptionem, quae ex senatus consulto velleiano descendit, tamen filios in id quod se obligaverunt teneri filiarumque subducta persona patrem in id conveniri posse, in quo conveniretur, si filiae non intercessissent, dubium non est. * gord. a. tryphoni. * [a 238 pp. non. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.4.29.8.1: Imperator Gordianus Pignora tamen patris, etsi in posteriorem obligationem accepta sunt, sine dubio tenentur: sed et si in priore fuerunt, quatenus ad patrem per restitutoriam actionem redit, hactenus tenebuntur. [a 238 pp. non. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.4.29.9: Imperator Gordianus Quamvis pro alio solvere possit mulier, tamen si praecedente obligatione, quam senatus consultum de intercessionibus efficacem esse non sinit, solutionem fecerit eius senatus consulti beneficio munitam se ignorans, locum habet repetitio. * gord. a. proculo. * [a 239 pp. non. iul. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.4.29.10: Imperator Philippus Si adversarius tuus non cum marito tuo, sed tecum negotium gessit, reliqua conductionis, quae dicis esse contracta, obtentu eiusmodi obligationum non potes recusare. enimvero si, cum eosdem fundos non tibi, sed marito tuo locaret, personam tuam ut idoneam secutus est, beneficio amplissimi ordinis, quod est factum de intercessionibus feminarum, te tueri potes. * philipp. a. et philipp. c. tryphaenae. * [a 244 pp. xviii k. sept. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.4.29.11: Imperator Philippus Etiam constante matrimonio ius hypothecarum seu pignorum marito remitti posse exploarati iuris est. * philipp. a. theodorae. * [a 244 pp. viii k. oct. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.4.29.12: Imperatores valer., gallien. Si dotare filiam volens genero res tuas obligasti, pertinere ad te beneficium senatus consulti falso putas: hanc enim causam ab eo beneficio esse removendam prudentes viri putaverunt. * valer. et gallien. aa. sepiducae. * [a 258 pp. viiii k. mart. tusco et basso conss.]
CJ.4.29.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si fenebris pecunia iuxta fidem veri a creditore tibi data est, sive tota quantitas fenoris sive pars eius in usum mariti processisse proponatur, decreto patrum non adiuvaris, licet creditor causam contractus non ignoraverit. * diocl. et maxim. aa. condianae. * [a 290 d. iii k. sept. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.29.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Mulierem contra senatus consulti velleiani auctoritatem non posse intercedere eademque exceptione fideiussorem eius uti posse iuris auctoritas probat. unde si mater tua marito quondam suo heres non extitit, satis idoneae exceptionis remedio tuta est. * diocl. et maxim. aa. et cc. basilissae. * [a 294 pp. viii k. april. byzantii cc. conss.]
CJ.4.29.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si uxor pro marito contra senatus consultum intercessura te rogavit mandatorio nomine pro ea tuam fidem adstringere, initio contractus per exceptionis auxilium obligationi tuae cohaesit securitas, qua conventus defendi potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. agrippino. * [a 294 pp. xviii k. iun. sirmi cc. conss.]
CJ.4.29.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si mulier alienam suscepit obligationem, cum ei per exceptionem velleiani senatus consulti succurratur, creditori contra priores debitores rescissoria actio datur. * diocl. et maxim. aa. et cc. rufino. * [a 294 pp. xvii k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.4.29.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si, cum pater vester a callistrato mutuam sumpsisset pecuniam, velut hanc eius uxor accepisset, instrumentum conscriptum est, nec ad exceptionis tractatum ex senatus consulto veniente pervenire necesse est, cum eam veritatis substantia, constituta potior quam simulata gesta, tueatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 294 iii id. mart. cc. conss.]
CJ.4.29.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus Feminis alienas novas vel veteres obligationes aliqua ratione suscipientibus subvenitur, nisi creditor aliqua ratione per mulierem deceptus sit: nam tunc replicatione doli senatus consulti exceptionem removeri constitutum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. zotico. * [a 294 s. vi id. nov. antiochiae cc. conss.]
CJ.4.29.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum ad eas etiam obligationes, quae ex mulieris persona calliditate creditoris sumpserunt primordium, decretum patrum, quod de intercessione feminarum factum est, pertinere edicto perpetuo declaratur, si tamen creditor, qui contrahere cum alio proposuerat, mulieris personam elegit, exceptione contra petitores secundum ea quae adseveras defendi potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. faustinae. * [a 294 d. xviii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.29.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Heredes quoque mulieris adversus creditores eadem exceptione, quae ex senatus consulto introducta est, uti posse non dubium est. * diocl. et maxim. aa. et cc. theodotiano. * [a 294 d. viiii k. ian. ipsis cc. conss.]
CJ.4.29.21: Imperator Anastasius Iubemus licere mulieribus et pro uno contractu vel certis contractibus, seu pro una vel certis personis seu rebus iuri hypothecarum sibi competenti per consensum proprium renuntiare, quodque ita gestum sit, hac auctoritate nostra firmum illibatumque custodiri: ita tamen, ut, si generaliter tali renuntiatione pro uno ut dictum est contractu seu certis contractibus vel ad unam vel certas res seu personas consensum proprium accommodantes usae sunt vel fuerint, eadem renuntiatio ad illos contractus et illas res seu personas quibus consensum proprium accommodaverunt vel accommodaverint coartetur, nec aliis quibusdam contractibus, quibus minime mulieres consenserunt vel consenserint, praetendentibus eam opponendi licentia praebeatur: his scilicet omnibus, quae in praesenti per hanc consultissimam legem statuimus, ad praeteritos nihilo minus contractus pro negotiis et controversiis necdum transactionibus vel definitivis sententiis seu alio legitimo modo sopitis locum habituris. * anastas. a. celeri mag. off. * [a 517 d. k. april. anastasio et agapito conss.]
CJ.4.29.22pr.: Imperator Justinianus Si mulier perfectae aetatis post intercessionem vel cautionem conscripserit vel pignus aut intercessorem praestiterit, sancimus, antiqua legum varietate cessante, si quidem intra biennale iuge tempus post priorem cautionem numerandum pro eadem causa fecerit cautionem vel pignus aut intercessorem dederit, nihil sibi praeiudicare, quod adhuc ex consequentia suae fragilitatis in secundam iacturam inciderit. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xv k. april. lampadio et oreste conss.]
CJ.4.29.22.1: Imperator Justinianus Sin autem post biennium haec fecerit, sibi imputet, si, quod saepius cogitare poterat et evitare, non fecit, sed ultro firmavit: videtur etenim ex huiusmodi temporis prolixitate non pro aliena obligatione se illigare, sed pro sua causa aliquid agere et tam ex secunda cautione sese obnoxiam facere, in quantum hoc fecit, quam pignus aut intercessorem utiliter dare. [a 530 d. xv k. april. lampadio et oreste conss.]
CJ.4.29.23pr.: Imperator Justinianus Antiquae iurisdictionis retia et difficillimos nodos resolventes et supervacuas distinctiones exsulare cupientes sancimus mulierem, si intercesserit, sive ab initio sive postea aliquid accipiens, ut sese interponat, omnimodo teneri et non posse senatus consulti velleiani uti auxilio, sive sine scriptis sive per scripturam sese interposuerit. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 ]
CJ.4.29.23.1: Imperator Justinianus Sed si quidem in ipso instrumento intercessionis dixerit sese aliquid accepisse et sic ad intercessionem venisse et hoc instrumentum publice confectum inveniatur et a tribus testibus consignatum, omnimodo esse credendum eam pecuniam vel res accepisse et non esse ei ad senatus consulti velleiani auxilium regressum. [a 530 ]
CJ.4.29.23.1a: Imperator Justinianus Sin autem sine scriptis intercesserit vel instrumento non sic confecto, tunc, si possit stipulator ostendere eam accepisse pecunias vel res et sic subisse obligationem, repelli eam a senatus consulti iuvamine. [a 530 ]
CJ.4.29.23.1b: Imperator Justinianus Sin vero hoc minime fuerit ab eo approbatum, tunc mulieri superesse auxilium et antiquam actionem adversus eum servari, pro quo mulier intercessit, vel ei actionem parari. [a 530 ]
CJ.4.29.23.1c: Imperator Justinianus Sed si minus idoneae mulieri constitutae aliquis pecunias vel res dedit, ut pro eo se obligaret, mulieri quidem, quae re vera haec accepit, nullus pateat aditus ad senatus consulti auctoritatem, creditori autem liceat adversus eam venire et quod potest ab ea exigere et in reliquum debitorem antiquum adgredi, vel in partem, si aliquid a muliere possit accipere, vel in totum, si ea penitus inopia fatigatur. [a 530 ]
CJ.4.29.23.2: Imperator Justinianus Ne autem mulieres perperam sese pro aliis interponant, sancimus non aliter eas in tali contractu posse se pro aliis obligare, nisi instrumento publice confecto et a tribus testibus subsignato accipiant homines a muliere pro aliis confessionem: tunc etenim tantummodo eas obligari et sic omnia tractari, quae de intercessionibus feminarum vel veteribus legibus cauta vel ab imperiali auctoritate introducta sunt. [a 530 ]
CJ.4.29.23.3: Imperator Justinianus Sin autem extra eandem observationem mulieres susceperint intercedentes, pro nihilo habeatur huiusmodi scriptura vel sine scriptis obligatio tamquam nec confecta nec penitus scripta, nec senatus consulti auxilium imploretur, sed sit libera et absoluta, quasi penitus nullo in eadem causa subsecuto. [a 530 ]
CJ.4.29.24pr.: Imperator Justinianus Veterum ambiguitatem decidentes sancimus, si quis, ut servo suo manumissionem imponat, mulierem acceperit obnoxiam sese pro certa quantitate facientem, si in libertatem servum perduxerit, sive principaliter mulier sese obligavit sive pro servo hoc fecit, teneri eam, recte omnimodo senatus consultum velleianum in hoc casu tacere imperantes. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. k. aug. lampadio et oreste conss.]
CJ.4.29.24.1: Imperator Justinianus Satis etenim acerbum est et pietatis rationi contrarium dominum servi, qui credidit mulieri sive soli sive post servi promissionem, et libertatem servo imponere et suum famulum perdere et ea minime accipere, quibus fretus ad huiusmodi venit liberalitatem. [a 530 d. k. aug. lampadio et oreste conss.]
CJ.4.29.25pr.: Imperator Justinianus Generaliter sancimus, ut, si quis maior viginti quinque annis sive masculus sive femina dotem vel pollicitus sit vel spoponderit pro qualibet muliere, cum qua matrimonium licitum est, omnimodo compellatur suam confessionem adimplere. * iust. a. ad pop. urb. constantinopolit. et universos provinciales. * [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis.]
CJ.4.29.25.1: Imperator Justinianus Neque enim ferendum est quasi casu fortuito interveniente mulierem fieri indotatam et sic a viro forsitan repelli et distrahi matrimonium. cum enim scimus favore dotium et antiquos iuris conditores severitatem legis saepius mollire, merito et nos ad huiusmodi venimus sanctionem. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis.]
CJ.4.29.25.2: Imperator Justinianus Nam si spontanea voluntate ab initio liberalitatem suam ostendit, necesse est eum vel eam suis promissionibus satisfacere, ut, quod ab initio sponte scriptum aut in pollicitationem deductum est, hoc et ab invitis postea compleatur, omni auctoritate velleiani senatus consulti in hac causa cessante. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis.]
CJ.4.30.0. De non numerata pecunia.
CJ.4.30.1: Imperatores Severus, Antoninus Si pecuniam tibi non esse numeratam atque ideo frustra cautionem emissam adseris et pignus datum probaturus es, in rem experiri potes: nam intentio dati pignoris neque numeratae pecuniae non aliter tenebit, quam si de fide debiti constiterit. eademque ratione veritas servetur, si te possidente pignus adversarius tuus agere coeperit. * sev. et ant. aa. hilaro. * [a 197 pp. k. sept. laterano et rufino conss.]
CJ.4.30.2: Imperator Antoninus Minorem pecuniam te accepisse et maioris cautionem interposuisse si apud eum qui super ea re cogniturus est constiterit, nihil ultra quam accepisti cum usuris in stipulatum deductis restituere te iubebit. * ant. a. maturio. * [a 213 d. id. april. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.30.3: Imperator Antoninus Si ex cautione tua, licet hypotheca data, conveniri coeperis, exceptione opposita seu doli seu non numeratae pecuniae compelletur petitor probare pecuniam tibi esse numeratam: quo non impleto absolutio sequetur. * ant. a. demetriae. * [a 215 d. iii k. iul. laeto et cereale conss.]
CJ.4.30.4: Imperator Antoninus Cum fidem cautionis agnoscens etiam solutionem portionis debiti vel usurarum feceris, intellegis de non numerata pecunia nimium tarde querellam te deferre. * ant. a.Basso. * []
CJ.4.30.5: Imperator Alexander Severus Adversus petitiones adversarii si quid iuris habes, uti eo potes. ignorare autem non debes non numeratae pecuniae exceptionem ibi locum habere, ubi quasi credita pecunia petitur, cum autem ex praecedenti causa debiti in chirographum quantitas redigitur, non requiri, an tunc cum cavebatur numerata sit, sed an iusta causa debiti praecesserit. * alex. a. augustiano. * []
CJ.4.30.6: Imperator Alexander Severus Frustra opinaris exceptione non numeratae pecuniae te esse munitum, quando, ut fateris, in eius vicem qui erat obligatus substitueris te debitorem. * alex. a. iustino. * [pp.]
CJ.4.30.7: Imperator Alexander Severus Si quasi accepturi mutuam pecuniam adversario cavistis, quae numerata non est, per condictionem obligationem repetere, etsi actor non petat, vel exceptione non numeratae pecuniae adversus agentem uti potestis. * alex. a. iuliano et ammoniano. * [a 223 pp. non. nov. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.30.8pr.: Imperator Alexander Severus Si intra legibus definitum tempus qui cautionem euit nulla querimonia usus defunctus est, residuum tempus eius heres habebit tam adversus creditorem quam adversus heredes eius. * alex. a. materno. * [a 228 pp. xii k. april. modesto et probo conss.]
CJ.4.30.8.1: Imperator Alexander Severus Sin autem questus est, exceptio non numeratae pecuniae heredi et adversus heredes perpetuo competit. [a 228 pp. xii k. april. modesto et probo conss.]
CJ.4.30.8.2: Imperator Alexander Severus Sin vero legitimum tempus excessit in querimoniam creditore minime deducto, omnimodo heres eius, et si pupillus sit, debitum solvere compelletur. [a 228 pp. xii k. april. modesto et probo conss.]
CJ.4.30.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum ultra hoc quod accepit re obligari neminem posse constet et stipulatione interposita placita creditor non dederit, in factum dandam exceptionem convenit: si necdum tempus, intra quod huius rei querella deferri debet, transiit vel intra hoc in testando iuri paritum sit, nihil ultra hoc quod accepisti sortis a te nomine praeses provinciae exigi patietur. * diocl. et maxim. aa. et cc. zoilo. * [a 293? d. iii id. dec. ipsis.... conss.]
CJ.4.30.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Adseveratio debitum solutum contendentis temporis diuturnitatis non excluditur. nec huic obloquitur, quod exceptio non numeratae pecuniae certa die non delata querella prius evanescat, cum inter eum, qui factum adseverans onus subiit probationis, et negantem numerationem, cuius naturali ratione probatio nulla est, et ob hoc ad petitorem eius rei necessitatem transferentem magna sit differentia. * diocl. et maxim. aa. et cc. mucazano. * []
CJ.4.30.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si transactionis causa dare palladio pecuniam stipulanti spopondisti, exceptione non numeratae pecuniae defendi non potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. eutychiano. * [d. iiii id. april.]
CJ.4.30.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tam mandatori quam fideiussori non numeratae pecuniae exceptio exemplo rei principalis competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. severiano. * []
CJ.4.30.13: Imperator Justinus Generaliter sancimus, ut, si quid scriptis cautum fuerit pro quibuscumque pecuniis ex antecedente causa descendentibus eamque causam specialiter promissor edixerit, non iam ei licentia sit causae probationes stipulatorem exigere, cum suis adquiescere deceat, nisi certe ipse e contrario per apertissima rerum argumenta scriptis inserta religionem iudicis possit instruere, quod in alium quemquam modum et non in eum quem cautio perhibet negotium subsecutum sit. nimis enim indignum esse iudicamus, ut, quod sua quisque voce dilucide protestatus est, id in eundem casum infirmare testimonioque proprio resistere. * iustinus a. theodoto pu. * []
CJ.4.30.14pr.: Imperator Justinianus In contractibus, in quibus pecuniae vel aliae res numeratae vel datae esse conscribuntur, non intra quinquennium, quod antea constitutum erat, non numeratae pecuniae exceptionem obicere possit, qui accepisse pecunias vel alias res scriptus sit, vel successor eius, sed intra solum biennium continuum, ut eo lapso nullo modo querella non numeratae pecuniae introduci possit: his scilicet, qui propter aliquas causas specialiter legibus expressas etiam lapso quinquennio in praeteritis temporibus adiuvabantur, etiam in posterum, licet biennium pro quinquennio statutum est, eodem auxilio potituris. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. k. iul. constantinopoli ipso a. ii cons.]
CJ.4.30.14.1: Imperator Justinianus Sed quoniam securitatibus et instrumentis depositarum rerum vel pecuniarum talem exceptionem opponere litigatores conantur, iustum esse prospicimus huiusmodi potestatem in certis quidem casibus prorsus amputare, in aliis vero brevi tempore concludere. ideoque sancimus instrumento quidem depositionis certarum rerum vel certae pecuniae securitatibusque publicarum functionum, sive in solidum sive ex parte solutae esse conscribantur, illis etiam securitatibus, quae post confectionem dotalium instrumentorum de soluta dote ex parte vel in solidum exponuntur, nullam exceptionem non numeratae pecuniae penitus opponi. [a 528 d. k. iul. constantinopoli ipso a. ii cons.]
CJ.4.30.14.2: Imperator Justinianus Super ceteris vero securitatibus, quae super privatis debitis a creditore conscribuntur partem debiti sortis vel usurarum nomine solutam esse significantes, vel adhuc feneraticia cautione apud creditorem manente, solidi tamen debiti solutionem factam esse demonstrantes, vel etiam futuram esse redhibitionem instrumenti feneraticii promittentes, vel si qua alterius cuiuscumque contractus gratia, in qua numeratio pecuniarum vel datio certarum specierum scripta est, securitas similiter data sit depensas esse pecunias vel alias res vel partem earum significans, intra triginta tantummodo dies post huiusmodi securitatis eitionem connumerandos exceptionem non numeratae pecuniae posse obici, ut, si hi transac ti fuerint, eadem securitas ab iudicantibus omnibus modis admittatur, nec liceat ei qui securitatem euit post excessum memoratorum dierum non esse sibi solutas vel pecunias vel alias res dicere. [a 528 d. k. iul. constantinopoli ipso a. ii cons.]
CJ.4.30.14.3: Imperator Justinianus Illo videlicet observando, ut, in quibus permittitur exceptionem non numeratae pecuniae opponere vel ab initio vel post taxatum tempus elapsum, in his nec iusiurandum offerri liceat. [a 528 d. k. iul. constantinopoli ipso a. ii cons.]
CJ.4.30.14.4: Imperator Justinianus In omni vero tempore, quod memoratae exceptioni taxatum est, licebit ei, cui talis exceptio competit, vel denuntiationibus scripto missis querellam non numeratae pecuniae manifestare ei, qui numerasse eam vel alias res dedisse instrumento scriptus est, vel, si abesse eum his locis in quibus contractus factus est contigerit, in hac quidem alma urbe apud quemlibet ordinarium iudicem, in provinciis vero apud viros clarissimos rectores earum vel defensores locorum eandem querellam manifestare eoque modo perpetuam sibi exceptionem efficere. [a 528 d. k. iul. constantinopoli ipso a. ii cons.]
CJ.4.30.14.5: Imperator Justinianus Sed si praesens quidem sit, qui pecunias numerasse vel alias res dedisse scriptus est, aliquam vero administrationem vel in hac alma urbe vel in provinciis gerat, ut difficile esse videatur denuntiationem ei mittere, licentiam damus ei, qui memorata exceptione uti velit, alios iudices adire vel in hac alma urbe vel in provinciis et per eos ei manifestare, cui exceptionem huiusmodi obicit, factam a se super non numerata pecunia querellam esse. [a 528 d. k. iul. constantinopoli ipso a. ii cons.]
CJ.4.30.14.6: Imperator Justinianus Quod si in provinciis vel non sit alius administrator civilis vel militaris, vel per aliquam causam difficile sit ei qui memoratam querellam opponit adire eum et ea quae dicta sunt facere, licentiam ei damus per virum reverentissimum episcopum eandem suam exceptionem creditori manifestare et ita tempus statutum interrumpere. quae etiam in exceptione non numeratae dotis locum habere certum est. [a 528 d. k. iul. constantinopoli ipso a. ii cons.]
CJ.4.30.15: Imperator Justinianus Si cui non numeratae pecuniae competere possit exceptio, etiam eo supersedente tali auxilio uti, vel praesente vel absente, creditores eius possint ( sive ipsi conveniantur utpote res eius detinentes, ab his qui debita eius exigunt, cui competit huiusmodi exceptio vel dotis vel alterius causae nomine, sive contra alios possidentes aliquam actionem ipsi moveant) possint in examinando negotio suis adversariis eandem non numeratae pecuniae exceptionem opponere nec eo prohibeantur, quod principalis debitor ea numquam usus est: ita tamen, ut neque principali debitori neque fideiussori eius aliquid praeiudicium generetur, si is qui eam exceptionem opposuit victus fuit, sed possint illi postea, si conveniantur, intra statuta scilicet tempora eadem se exceptione tueri. * iust. a. menae pp. * [a 528 - 529 ]
CJ.4.30.16: Imperator Justinianus Indubitati iuris est non numeratae pecuniae exceptionem locum habere et in talibus nominibus vel feneraticiis vel aliis cautionibus, quae etiam sacramenti habent mentionem. quae enim differentia est in huiusmodi exceptione, sive iusiurandum positum est sive non, tam in feneraticiis cautionibus quam in aliis instrumentis, quae talem exceptionem recipiunt? * iust. a. iohanni pp. * [a 531 - 532 ]
CJ.4.31.0. De compensationibus.
CJ.4.31.1: Imperator Antoninus Et senatus censuit et saepe rescriptum est compensationi in causa fiscali ita demum locum esse, si eadem statio quid debeat quae petit. hoc iuris propter confusionem diversorum officiorum tenaciter servandum est. si quid autem tibi ex ea statione cuius mentionem fecisti deberi constiterit, quam primum recipies. * ant. a. dianensi. * []
CJ.4.31.2: Imperator Antoninus Ex causa quidem iudicati solutum repeti non potest, eapropter nec compensatio eius admitti potest. eum vero, qui iudicati convenitur, compensationem pecuniae sibi debitae implorare posse nemini dubium est. * ant. a. claudio et asclepiadi. * []
CJ.4.31.3: Imperator Alexander Severus In ea, quae rei publicae te debere fateris, compensari ea, quae ab eadem tibi debentur, is cuius de ea re notio est iubebit, si neque ex kalendario neque ex vectigalibus neque ex frumenti vel olei publici pecunia neque tributorum neque alimentorum neque eius, quae statutis sumptibus servit, neque fideicommissi civitatis debitor sis. * alex. a. aetrio capitoni. * [a 223 pp. k. oct. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.31.4: Imperator Alexander Severus Si constat pecuniam invicem deberi, ipso iure pro soluto compensationem haberi oportet ex eo tempore, ex quo ab utraque parte debetur, utique quoad concurrent quantitates, eiusque solius, quod amplius apud alterum est, usurae debentur, si modo petitio earum subsistit. * alex. a. flavio et luciano. * [a 229 d. xvii k. oct. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.4.31.5: Imperator Alexander Severus Etiam si fideicommissum tibi ex eius bonis deberi constat, cui debuisse te minorem quantitatem dicis, aequitas compensationis usurarum excludit computationem, petitio autem eius, quod amplius tibi deberi probaveris, sola relinquitur. * alex. a. honoratae. * [a 229 pp.]
CJ.4.31.6: Imperator Alexander Severus Neque scriptura, qua cautum est accepta quae negas tradita, obligare te contra fidem veritatis potuit et compensationis aequitatem iure postulas. non enim prius exsolvi, quod debere te constiterit, aequum est, quam petitioni mutuae responsum fuerit, eo magis, quod ea te persequi dicis, quae a muliere divortii causa amota quereris. * alex. a. polydeucae. * [a 229 pp. xvi k. dec. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.4.31.7: Imperator Alexander Severus Si ex venditione pretium venditori debetur, compensationis ratio opponitur. adversus fiscum enim solum emptores petitioni pretii compensationem obicere prohibentur. * alex. a. flavio ausonio. * []
CJ.4.31.8: Imperator Gordianus Si propter fructus ex possessione tua perceptos vitricus tuus debitor tibi constitutus est, cum id, quod a matre tua legatum est, a te petere coeperit, mutuo debitae quantitatis apud eum qui super ea re iudicaturus est compensationem non immerito obicies. * gord. a. aurelio emerito mil. * []
CJ.4.31.9: Imperator Gordianus Eius, quod non ei debetur qui convenitur, sed alii, compensatio fieri non potest. * gord. a. liciniae euctemonidi. * [pp. id. ian.]
CJ.4.31.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quoniam liberum fundum distractum proponis, post vero, veluti praecedente emptionem obligatione, certum quid solvisse, si debitum a te apud praesidem provinciae petatur, compensationem eius quod indebite solvisti potes opponere. * diocl. et maxim. aa. et cc. iulio nicandro. * []
CJ.4.31.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si tutores pupillis officio magistratus urguente nominastis ac pro his propter onus primipili pecuniam solvistis, superstitiosam geritis sollicitudinem, ne ab ipsis conventi hanc eis imputare minime possitis vel a vobis quicquam amplius exigatur, si tantum, quantum eis tutores debuerunt, vel vos nomine ipsorum maiorem quantitatem dedisse probetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. claudio iulio et paulo.* []
CJ.4.31.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Invicem debiti compensatione habita, si quid amplius debeas, solvens vel accipere creditore nolente offerens et consignatum deponens de pignoribus agere potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. lucio corneliano. * [a 294 pp. xvii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.31.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si velut in id debitum, quod sollemnium publicarum pensitationum debueras nomine , compensaturo tibi nihil petiturum postea muciano scripsisti, redditis quae venerant in compensationem non indebiti soluti repetitio, sed ante debiti competit exactio. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio basso. * []
CJ.4.31.14pr.: Imperator Justinianus Compensationes ex omnibus actionibus ipso iure fieri sancimus nulla differentia in rem vel personalibus actionibus inter se observanda. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. nov. constantinopoli post cons. lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.4.31.14.1: Imperator Justinianus Ita tamen compensationes obici iubemus, si causa ex qua compensatur liquida sit et non multis ambagibus innodata, sed possit iudici facilem exitum sui praestare. satis enim miserabile est post multa forte variaque certamina, cum res iam fuerit approbata, tunc ex altera parte, quae iam paene convicta est, opponi compensationem iam certo et indubitato debito et moratoriis ambagibus spem condemnationis excludi. hoc itaque iudices observent et non procliviores in admittendas compensationes existant nec molli animo eas suscipiant, sed iure stricto utentes , si invenerint eas maiorem et ampliorem ecere indaginem, eas quidem alii iudicio reservent, litem autem pristinam iam paene expeditam sententia terminali componant: excepta actione depositi secundum nostram sanctionem, in qua nec com pensationi locum esse disposuimus. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post cons. lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.4.31.14.2: Imperator Justinianus Possessionem autem alienam perperam occupantibus compensatio non datur. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post cons. lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.4.32.0. De usuris.
CJ.4.32.1: Imperator pius Si interrogatione praecedente promissio usurarum recte facta probetur, licet instrumento conscripta non sit, tamen iure optimo debentur. * p. a. aurelio evocato. * [ sine die et conss.]
CJ.4.32.2: Imperatores Severus, Antoninus Usuras emptor, cui possessio rei tradita est, si pretium venditori non obtulerit , quamvis pecuniam obsignatam in depositi causa habuerit, aequitatis ratione praestare cogitur. * sev. et ant. aa. lucio. * []
CJ.4.32.3: Imperatores Severus, Antoninus Quamvis usurae fenebris pecuniae citra vinculum stipulationis peti non possunt, tamen ex pacti conventione solutae neque ut indebitae repetuntur neque in sortem accepto ferendae sunt. * sev. et ant. aa. iuliano serpio. * [a 200 pp. v k. oct. severo a. ii et victorino conss.]
CJ.4.32.4pr.: Imperatores Severus, Antoninus Per retentionem pignoris usuras servari posse, de quibus praestandis convenit, licet stipulatio interposita non sit, merito constitutum est et rationem habet, cum pignora condicione pacti etiam usuris obstricta sint. * sev. et ant. aa. aproniae honoratae. * []
CJ.4.32.4.1: Imperatores Severus, Antoninus Sed enim in causa de qua agis haec ratio cessat, si quidem tempore contractus de minoribus usuris petendis convenit, postea autem, cum se debitor praestaturum maiores repromisit, non potest videri rata retentio pignoris, quando eo tempore, quo instrumenta emittebantur, non convenerit, ut pignus etiam ad hanc adiectionem teneatur. []
CJ.4.32.5: Imperatores Severus, Antoninus Adversus creditorem usuras maiores ex stipulatu petentem, si probetur per certos annos minores postea consecutus, utilis est pacti exceptio. secundum quod tueri causam potestis etiam adversus defensores civitatis maiores petentes ex cautione, si probaveritis semper quincunces amitam pupillorum vestrorum, quae maiores caverat, rependisse. * sev. et ant. aa. ultumio sabino et aliis. * [a 205 d. non. iul. geta cons.]
CJ.4.32.6: Imperator Antoninus Si creditrici, quae ex causa pignoris obligatam sibi rem tenet, pecuniam debitam cum usuris testibus praesentibus obtulisti eaque non accipiente obsignatam eam deposuisti, usuras ex eo tempore quo obtulisti praestare non cogeris. absente vero creditrice praesidem super hoc interpellare debueras. * ant. a. antigono mil. * [a 212 pp. iii id. febr. duobus aspris conss.]
CJ.4.32.7: Imperator Antoninus Creditor instrumentis suis probare debet quae intendit et usuras se stipulatum, si potest. nec enim, si aliquando ex consensu praestitae sunt, obligationem constituunt. * ant. a. domitio aristaeo. * [a 215 pp. iiii non. oct. romae laeto et cereale conss.]
CJ.4.32.8: Imperator Antoninus Quamvis bassa, cum pecuniam mutuam acciperet, minores usuras menophano spoponderit et, nisi intra certum tempus eas solvisset, ampliores ( licitas tamen) promiserit, si post tempus cautioni praefinitum creditor easdem accepit nec maiores dari sibi postulavit ac per hoc non recessisse a minorum praestatione eum probari potest, eas usuras computari oportet, quarum in exactione creditor perseveravit. * ant. a. claudio doryphoro. * []
CJ.4.32.9: Imperator Antoninus Si per te non stetit quominus intra tempora praefinita pecuniam minorum usurarum solveres, sed per tutores filiorum creditoris, qui eam accipere noluerunt, idque apud iudicem datum probaveris, eius temporis, quo per te non stetisse apparuerit, usurae maiores non exigentur. quod si etiam sortem deposuisti, exinde, ex quo id factum apparuerit, in usuras non convenieris. * ant. a. canio probo. * []
CJ.4.32.10: Imperator Antoninus Usurae per tempora solutae non proficiunt ad dupli computationem. tunc enim ultra sortis summam usurae non exiguntur, quotiens tempore solutionis summa usurarum excedit eam computationem. * ant. a. crato et donato mil. * []
CJ.4.32.11: Imperator Alexander Severus Frumenti vel hordei mutuo dati accessio etiam ex nudo pacto praestanda est. * alex. a. aurelio tyranno. * [a 223 pp. k. mai. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.32.12: Imperator Alexander Severus Ex praedio pignori obligato creditor post oblatam iure sibi pecuniam, quam non suscepit, si fructum accepit, exonerari sortis debitum certum est. * alex. a. popilio. * []
CJ.4.32.13: Imperator Alexander Severus In bonae fidei iudiciis, quale est etiam negotiorum gestorum, usurarum rationem haberi certum est. sed si finitum est iudicium sententia, quamvis minoris condemnatio facta est non adiectis usuris, nec provocatio secuta est, finita retractanda non sunt: nec eius temporis, quod post rem iudicatam fluxit, usurae ullo iure postulantur nisi ex causa iudicati. * alex. a. eustathiae et aliis. * []
CJ.4.32.14: Imperator Alexander Severus Si ea pactione uxor tua mutuam pecuniam dedit, ut vice usurarum inhabitaret, pactoque ita ut convenit usa est, non etiam locando domum pensionem redegit, referri quaestionem, quasi plus domus redigeret, si locaretur, quam usurarum legitimarum ratio colligit, minime oportet. licet enim uberiore sorte potuerit contrahi locatio, non ideo tamen illicitum fenus esse contractum, sed vilius conducta habitatio videtur. * alex. a. aurelio arcasiani. * [a 234 d. xi k. mai. maximo et urbano conss.]
CJ.4.32.15: Imperator Gordianus Cum adleges uxorem tuam ea condicione mille aureorum numero quantitatem sumpsisse, ut, si intra diem certum debito satis non fecisset, cum poena quadrupli redderet quod accepit, iuris forma non patitur legem contractus istius ultra poenam legitimarum usurarum posse procedere. * gord. a. claudio portorio. * [a 242 d. non. m. attico et praetextato conss.]
CJ.4.32.16: Imperator Gordianus Cum non frumentum, sed pecuniam fenori te accepisse adleges, ut certa modiatio tritici praestaretur, ac, nisi is modus sua die fuisset oblatus, mensurarum additamentis in fraudem usurarum legitimarum gravatum te esse contendis, potes adversus improbam petitionem competente uti defensione. * gord. a. flavio sulpicio. * [pp.]
CJ.4.32.17: Imperator Philippus Si ea lege possessionem mater tua apud creditorem tuum obligavit, ut fructus in vicem usurarum consequeretur, obtentu maioris percepti emolumenti propter incertum fructuum eventum rescindi placita non possunt. * philipp. a. et philipp. c. aurelio euxeno. * []
CJ.4.32.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus Indebitas usuras, etiam si ante sortem solutae non fuerint ac propterea minuere eam non potuerint, licet post sortem redditam creditori fuerint datae, exclusa iuris varietate repeti posse pensa ratione firmatum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio castori. * []
CJ.4.32.19pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Acceptam mutuo sortem cum usuris licitis creditori post testationem offer ac, si non suscipiat, consignatam in publico depone, ut cursus usurarum legitimarum inhibeatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aureliae irenaeae. * []
CJ.4.32.19.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus In hoc autem casu publicum intellegi oportet vel sacratissimas aedes vel ubi competens iudex super ea re aditus deponi eas disposuerit. []
CJ.4.32.19.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quo subsecuto etiam periculo debitor liberabitur et ius pignorum tollitur, cum serviana etiam actio manifeste declarat pignoris inhiberi persecutionem vel solutis pecuniis vel si per creditorem steterit, quominus solvatur. []
CJ.4.32.19.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod etiam in traiecticiis servari oportet. []
CJ.4.32.19.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Creditori scilicet actione utili ad exactionem earum non adversus debitorem, nisi forte eas receperit, sed vel contra depositarium vel ipsas competente pecunias. []
CJ.4.32.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Constitutionibus sacris, quae ultra certum modum usuras fenebris exigi pecuniae prohibent, mandatoribus etiam vel fideiussoribus subventum est: quibus quasi mandator vel fideiussor conventus uti potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. aelio nicopolitano. * [asub die... ]
CJ.4.32.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si usuras praestari pignore dato convenerat et in continenti numeratione facta, postea vel ante, propter quod debitum solutionem feceras, non designasti, habuit creditor in usuras tibi accepto ferendae solutae quantitatis facultatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. chresimoni. * []
CJ.4.32.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pignoribus quidem intervenientibus usurae, quae sine stipulatione peti non poterant, pacto retineri possunt. verum hoc iure constituto, cum huiusmodi nullo interposito pacto tantum certae summae poenam praestari convenisse proponas, nec peti nec retineri quicquam amplius et ad pignoris solutionem urgueri te disciplina iuris perspicis. * diocl. et maxim. aa. et cc. cominio carino. * [pp. id. iul. ipsis... conss.]
CJ.4.32.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus Oleo quidem vel quibuscumque fructibus mutuo datis incerti pretii ratio additamenta usurarum eiusdem materiae suasit admitti. * diocl. et maxim. aa. et cc. iasoni. * [a 294 d. iii k. oct. viminaci cc. conss.]
CJ.4.32.24: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si mater tua maior annis constituta negotia quae ad te pertinent gesserit, cum omnem diligentiam praestare debeat, usuras pecuniae tuae, quam administrasse fuerit comprobata, praestare compelli potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. culciae. * [a 294 d. xiiii k. dec. ipsis cc. conss.]
CJ.4.32.25: Imperator Constantinus Pro auro et argento et veste facto chirographo licitas solvi vel promitti usuras iussimus. * const. a. ad pop. * []
CJ.4.32.26pr.: Imperator Justinianus Eos, qui principali actione per exceptionem triginta vel quadraginta annorum, sive personali sive hypothecaria, ceciderunt, non posse super usuris vel fructibus praeteriti temporis aliquam movere quaestionem dicendo ex his temporibus eas velle sibi persolvi, quae non ad triginta vel quadraginta praeteritos annos referuntur, et adserendo singulis annis earum actiones nasci: principali enim actione non subsistente satis supervacuum est super usuris vel fructibus adhuc iudicem cognoscere. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.]
CJ.4.32.26.1: Imperator Justinianus Super usurarum vero quantitate etiam generalem sanctionem facere necessarium esse duximus, veterem duram et gravissimam earum molem ad mediocritatem deducentes. [a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.]
CJ.4.32.26.2: Imperator Justinianus Ideoque iubemus illustribus quidem personis sive eas praecedentibus minime licere ultra tertiam partem centesimae usurarum in quocumque contractu vili vel maximo stipulari: illos vero, qui ergasteriis praesunt vel aliquam licitam negotiationem gerunt, usque ad bessem centesimae suam stipulationem moderari: in traiecticiis autem contractibus vel specierum fenori dationibus usque ad centesimam tantummodo licere stipulari nec eam excedere, licet veteribus legibus hoc erat concessum: ceteros autem omnes homines dimidiam tantummodo centesimae usurarum posse stipulari et eam quantitatem usurarum etiam in aliis omnibus casibus nullo modo ampliari, in quibus citra stipulationem usurae exigi solent. [a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.]
CJ.4.32.26.3: Imperator Justinianus Nec liceat iudici memoratam augere taxationem occasione consuetudinis in regione obtinentis. [a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.]
CJ.4.32.26.4: Imperator Justinianus Si quis autem aliquid contra modum huius fecerit constitutionis, nullam penitus de superfluo habeat actionem, sed et si acceperit, in sortem hoc imputare compelletur, interdicta licentia creditoribus ex pecuniis fenori dandis aliquid detrahere vel retinere siliquarum vel sportularum vel alterius cuiuscumque causae gratia. nam si quid huiusmodi factum fuerit, principale debitum ab initio ea quantitate minuetur, ut tam ipsa minuenda pars quam usurae eius exigi prohibeantur. [a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.]
CJ.4.32.26.5: Imperator Justinianus Machinationes etiam creditorum, qui ex hac lege prohibiti maiores usuras stipulari alios medios subiciunt, quibus hoc non ita interdictum est, resecantes iubemus, si quid tale fuerit attemptatum, ita computari usuras, ut necesse esset, si ipse qui alium interposuit fuisset stipulatus: in quo casu sacramenti etiam illationem locum habere sancimus. [a 528 d. id. dec. constantinopoli iustiniano pp a. ii cons.]
CJ.4.32.27pr.: Imperator Justinianus De usuris, quarum modum iam statuimus, pravam quorundam interpretationem penitus removentes iubemus etiam eos, qui ante eandem sanctionem ampliores quam statutae sunt usuras stipulati sunt, ad modum eadem sanctione taxatum ex tempore lationis eius suas moderari actiones, illius scilicet temporis, quod ante eandem fluxit legem, pro tenore stipulationis usuras exacturos. * iust. a. menae pp. * [a 529 d. k. april. constantinopoli decio vc. cons.]
CJ.4.32.27.1: Imperator Justinianus Cursum insuper usurarum ultra duplum minime procedere concedimus, nec si pignora quaedam pro debito creditori data sint, quorum occasione quaedam veteres leges et ultra duplum usuras exigi permittebant. [a 529 d. k. april. constantinopoli decio vc. cons.]
CJ.4.32.27.2: Imperator Justinianus Quod et in bonae fidei iudiciis ceterisque omnibus in quibus usurae exiguntur servari censemus. [a 529 d. k. april. constantinopoli decio vc. cons.]
CJ.4.32.28pr.: Imperator Justinianus Ut nullo modo usurae usurarum a debitoribus exigantur, et veteribus quidem legibus constitutum fuerat, sed non perfectissime cautum. si enim usuras in sortem redigere fuerat concessum et totius summae usuras stipulari, quae differentia erat debitoribus, qui re vera usurarum usuras exigebantur? hoc certe erat non rebus sed verbis tantummodo leges ponere. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 pp. k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.4.32.28.1: Imperator Justinianus Quapropter hac apertissima lege definimus nullo modo licere cuidam usuras praeteriti vel futuri temporis in sortem redigere et earum iterum usuras stipulari, sed, si hoc fuerit subsecutum, usuras quidem semper usuras manere et nullum aliarum usurarum incrementum sentire, sorti autem antiquae tantummodo incrementum usurarum accedere. [a 529 pp. k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.4.33.0. De nautico fenore.
CJ.4.33.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Traiecticiam pecuniam, quae periculo creditoris datur, tamdiu liberam esse ab observatione communium usurarum, quamdiu navis ad portum appulerit, manifestum est. * diocl. et maxim. aa. scribonio honorato. * [a 286 pp. iiii id. mart. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.33.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum dicas pecuniam te ea lege dedisse, ut in sacra urbe tibi restitueretur, nec incertum periculum, quod ex navigatione maris metui solet, ad te pertinuisse profitearis, non dubium est pecuniae creditae ultra licitum te usuras exigere non posse. * diocl. et maxim. aa. aureliae cosmianae. * [a 286 pp. prid. id. mart. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.33.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum proponas te nauticum fenus ea condicione dedisse, ut post navigium, quod in africam dirigi debitor adseverabat, in salonitanorum portum nave delata fenebris pecunia tibi redderetur, ita ut navigii dumtaxat quod in africam destinabatur periculum susceperis, perque vitium debitoris, nec loco quidem navigii servato, illicitis comparatis mercibus quae navis continebat fiscum occupasse: amissarum mercium detrimentum, quod non ex marinae tempestatis discrimine, sed ex praecipiti avaritia et incivili debitoris audacia accidisse adseveratur, adscribi tibi iuris publici ratio non permittit. * diocl. et maxim. aa. aureliae iulianae. * []
CJ.4.33.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Traiecticiae quidem pecuniae, quae periculo creditoris mutuo datur, casus, antequam, ad destinatum locum navis perveniat, ad debitorem non pertinet, sine huiusmodi vero conventione infortunio naufragii non liberabitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. pullio iuliano eucharisto. * [a 294 d. viii id. oct. retiariae cc. conss.]
CJ.4.34.0. Depositi.
CJ.4.34.1: Imperator Alexander Severus Si incursu latronum vel alio fortuito casu ornamenta deposita apud interfectum perierunt, detrimentum ad heredem eius qui depositum accepit, qui dolum solum et latam culpam, si non aliud specialiter convenit, praestare debuit, non pertinet. quod si praetextu latrocinii commissi vel alterius fortuiti casus res, quae in potestate heredis sunt vel quas dolo desiit possidere, non restituuntur, tam depositi quam ad exhibendum actio, sed etiam in rem vindicatio competit. * alex. a. mestrio mil. * [a 234 pp. iiii id. iul. maximo ii et urbano conss.]
CJ.4.34.2: Imperator Gordianus Usurae in depositi actione sicut in ceteris bonae fidei iudiciis ex mora venire solent. * gord. a. celsino mil. * [a 238 d. k. nov. pio et pontiano conss.]
CJ.4.34.3: Imperator Gordianus Si depositi experiris, non immerito etiam usuras tibi restitui flagitabis, cum tibi debeat gratulari, quod furti eum actione non facias obnoxium, si quidem qui rem depositam invito domino sciens prudensque in usus suos converterit, etiam furti delicto succedit. * gord. a. austronio mil. * [a 239 d. id. iul. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.4.34.4: Imperator Gordianus Si deposita pecunia is qui eam suscepit usus est, non dubium est etiam usuras debere praestare. sed si, cum depositi actione expertus es, tantummodo sortis facta condemnatio est, ultra non potes propter usuras experiri: non enim duae sunt actiones alia sortis alia usurarum, sed una, ex qua condemnatione facta iterata actio rei iudicatae exceptione repellitur. * gord. a. timocrati mil. * []
CJ.4.34.5: Imperatores valer., gallien. Propter instrumenta quidem, quae te deposuisse cum adversario tuo dicis, ut residua pecunia quae ex conductione debebatur dissoluta ea reciperes, si id quod placuerat implesti, sequestrem potes convenire. quamvis autem haec reddita non fuerint, tamen adversus eum a quo fundum conduxeras, si omne quod ex hoc contractu debebatur reddidisti, ipsis solutionibus tutus es. * valer. et gallien. aa. et valer. c. claudio. * [a 259 d. id. iul. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.34.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Is, penes quem utrasque partes transactiones vel alia instrumenta commendasse dicis, legem qua haec suscepit servare necesse habet. * diocl. et maxim. aa. et cc. antonio alexandro et ulpiano antipatri.* [a 293 ]
CJ.4.34.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Desiderium tuum cum rationibus iuris non congruit. nam si custodiam pecuniae suscepisti, quam aliis a te datam instrumentum, quo hanc tibi reddi conscriptum profiteris, arguit, solutionem eius competentem improbe recusas. * diocl. et maxim. aa. et cc. antiocho attico calpurniano democrati. * []
CJ.4.34.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si is, qui depositam a te pecuniam accepit, eam suo nomine vel cuiuslibet alterius mutuo dedit, tam ipsum de implenda suscepta fide quam eius successores teneri tibi certissimum est. adversus eum autem qui accepit nulla actio tibi competit, nisi nummi extant: tunc enim contra possidentem uti vindicatione potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio alexandro. * [a 293 d. iiii k. mart. sirmi aa. conss.]
CJ.4.34.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum hereditas personam dominae sustineat, ab hereditario servo, priusquam patri vestro successeritis, res commendatas secundum bonam fidem ab eius qui susceperat successoribus apud rectorem provinciae petere potestis. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio menophilo et ceteris. * [a 293 pp. vii id. nov. sirmi aa. conss.]
CJ.4.34.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Qui depositum non restituit, suo nomine conventus et condemnatus ad eius restitutionem cum infamiae periculo urguetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. septimiae quadratillae. * [a 294 subscripta pridie idus decembres nicomedia cc. conss.]
CJ.4.34.11pr.: Imperator Justinianus Si quis vel pecunias vel res quasdam per depositionis accepit titulum, eas volenti ei qui deposuerit reddere ilico modis omnibus compellatur nullamque compensationem vel deductionem vel doli exceptionem opponat, quasi et ipse quasdam contra eum qui deposuit actiones personales vel in rem vel hypothecarias praetendens, cum non sub hoc modo depositum accepit, ut non concessa ei retentio generetur, et contractus qui ex bona fide oritur ad perfidiam retrahatur. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 recitata septimo miliario in novo consistorio palatii iustiniani d. iii k. nov. decio cons.]
CJ.4.34.11.1: Imperator Justinianus Sed et si ex utraque parte aliquid fuerit depositum, nec in hoc casu compensationis praepeditio oriatur, sed depositae quidem res vel pecuniae ab utraque parte quam celerrime sine aliquo obstaculo restituantur, ei videlicet primum, qui primus hoc voluerit, et postea legitimae actiones integrae ei reserventur. [a 529 recitata septimo miliario in novo consistorio palatii iustiniani d. iii k. nov. decio cons.]
CJ.4.34.11.2: Imperator Justinianus Quod obtinere sicut iam dictum est oportet et si ex una parte depositio celebrata est, ex altera autem compensatio fuerit opposita, ut integra omni legitima ratione servata depositae res vel pecuniae prima fronte restituantur. [a 529 recitata septimo miliario in novo consistorio palatii iustiniani d. iii k. nov. decio cons.]
CJ.4.34.11.3: Imperator Justinianus Quod si in scriptis attestatio non per dolum vel fraudem fuerit ei qui depositum suscepit ab alio transmissa, ut minime depositum restituat, hocque per iusiurandum adfirmaverit, liceat ei qui deposuit sub defensionis cautela idonea praestita res depositas quantocius recuperare. [a 529 recitata septimo miliario in novo consistorio palatii iustiniani d. iii k. nov. decio cons.]
CJ.4.34.12: Imperator Justinianus Supervacuam veterum differentiam e medio tollentes, si quis certum pondus auri vel confecti vel in massa constituti deposuerit et plures scripsit heredes et unus ex his contingentem sibi portionem a depositario accepit, alter supersederit vel alias fortuito casu impeditus hoc facere non potuerit, et postea depositarius in adversam inciderit fortunam vel sine dolo depositum perdiderit, sancimus non esse coheredi eius licentiam venire contra coheredem suum et ex eius parte avellere, quod ipse ex sua parte consequi minime potuerit, quasi eo quod coheres accepit communi constituto, cum, ubi certae pecuniae depositae fuerant et suam partem unus ex heredibus accepit, nemini veniret in dubium bene eum accepisse partem suam et non debere aliam partem attingere. nobis etenim non videtur esse homo obnoxius neque in massa neque in specie neque in pecunia numerata qui suam partem suscepit, ne industria poenas desidiae solvat. si enim et alius heres tempora opportuna quemadmodum coheres eius observasset, et suum uterque recipiebat et sequentibus altercationibus minime locus relinquebatur. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 - 532 ]
CJ.4.35.0. Mandati.
CJ.4.35.1: Imperatores Severus, Antoninus Adversus eum, cuius negotia gesta sunt, de pecunia, quam de propriis opibus vel ab aliis mutuo acceptam erogasti, mandati actione pro sorte et usuris potes experiri: de salario quod promisit a praeside provinciae cognitio praebebitur. * sev. et ant. aa. leonidae. * []
CJ.4.35.2: Imperator Antoninus Cum ex causa fideiussionis pecuniam patrem tuum exsolvisse proponas, habes mandati actionem, qua non solum pecuniam, sed etiam pignora in obligationem eam deducta potes consequi. * ant. a. statio Marcellino. * [pp. viii ]
CJ.4.35.3: Imperator Antoninus Si pater tuus tibi sui iuris constituto actionem adversus debitores suos mandavit, potuit ipse praesens adversus eos re integra experiri. si quid itaque ab eo apud iudicem actum est, rescindi nulla ratio patitur. * ant. a. germano. * [a 216 pp. vi k. nov. sabino ii et anullino conss.]
CJ.4.35.4: Imperator Alexander Severus Etiamsi contrariam sententiam reportaverunt, qui te ad exercendas causas appellationis procuratorem constituerunt, si tamen nihil culpa tua factum est, sumptus , quos in lite probabili ratione feceras, contraria mandati actione petere potes. * alex. a. aurelio vulnerato. * [as viii id. ian.]
CJ.4.35.5: Imperator Alexander Severus Si maritus sororis tuae tibi procurans petere bonorum possessionem noluit, cum ipso tibi congrediendum est. quam querellam ita cum effectu habes, si mandasse te, ut peteretur bonorum possessio, eumque neglexisse arguas. * alex. a. iuliano. * []
CJ.4.35.6: Imperator Gordianus Si fideiussor pro reo patiente fidem suam adstrinxit, mandati cum eo post exsolutam pecuniam vel factam condemnationem potest exercere actionem. * gord. a. aelio sosibio mil. * [a 238 pp. iii non. sept. pio et pontiano conss.]
CJ.4.35.7: Imperator Gordianus Si litteras eius secutus, qui pecuniae auctor fuerat, ei qui tibi litteras tradidit pecunias credidisti, tam adversus eum, qui a te mutuam sumpsit, quam adversus eum, cuius mandatum secutus es, mandati actio tibi competit. * gord. a. aureliano mil. * []
CJ.4.35.8: Imperatores valer., gallien. Si tibi pupillorum pater, ut pecuniam in rem suam servis eius crederes, mandavit et in hanc rem aeque ipso praecipiente pignora sunt obligata, et mandati actione pupillos post mortem patris convenire et exsequi ius obligationis pignorum poteris, si in solutione cessabitur. * valer. et gallien. aa. et valer. nob. c. aurelio lucio. * [a 259 d. iiii k. ian. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.35.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum per procuratorem causam tuam laesam esse dicas, mandati actio adversus eum tibi competit. * diocl. et maxim. aa. Marcello. * []
CJ.4.35.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si pro ea contra quam supplicas fideiussor seu mandator intercessisti et neque condemnatus es neque bona eam dilapidare postea coepisse comprobare possis, ut iustam metuendi causam praebeat, neque ab initio ita te obligationem suscepisse, ut eam possis et ante solutionem convenire, nulla iuris ratione, antequam satis creditori pro ea feceris, eam ad solutionem urgueri certum est. fideiussorem vero seu mandatorem exceptione munitum et iniuria iudicis damnatum et appellatione contra bonam fidem minime usum non posse mandati agere manifestum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio papio. * [a 293 ]
CJ.4.35.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Procuratorem non tantum pro his quae gessit, sed etiam pro his quae gerenda suscepit, et tam propter exactam ex mandato pecuniam quam non exactam, tam dolum quam culpam, sumptuum ratione bona fide habita, praestare necesse est. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio gaio. * [a 293 d.... k. iun. sirmi aa. conss.]
CJ.4.35.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum mandati negotii contractum certam accepisse legem adseveres, eam integram secundum bonam fidem custodiri convenit. unde si contra mandati tenorem procurator tuus ad te pertinentem fundum vendidit nec venditionem postea ratam habuisti, dominium tibi auferre non potuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. firmo. * [a 293 pp. xvii k. iun. sirmi aa. conss.]
CJ.4.35.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus A procuratore dolum et omnem culpam, non etiam improvisum casum praestandum esse iuris auctoritate manifeste declaratur. * diocl. et maxim. aa. et cc. zosimo. * [a 294 d. k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.4.35.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si secundum mandatum tryphonis ac felicis equos tua pecunia comparatos vel in solutum a proprio debitore tibi traditos uni de his utriusque voluntate dedisti, ad parendum placitis eos mandati iudicio conventos bona fides urguet. * diocl. et maxim. aa. et cc. hermiano. * [a 294 d. vi k. april. sirmi cc. conss.]
CJ.4.35.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Mandatum re integra domini morte finitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio precario athenaeo. * [a 294 d. xvii k. mai. cc. conss.]
CJ.4.35.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad comparandas merces data pecunia, qui mandatum suscepit, fide rupta quanti interest mandatoris tenetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. uzando. * [a 294? iii k. oct.]
CJ.4.35.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Salarium incertae pollicitationis peti non potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio gorgonio. * [a 294? ]
CJ.4.35.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus Post solutionem a se factam, qui dari mutuo mandavit, ab eo, pro quo intercessit , vel successoribus eius quod solutum est etiam cum usuris post moram recte reddi postulat. * diocl. et maxim. aa. et cc. tusciano. * [a 294? d. vii k. oct. sirmi... conss.]
CJ.4.35.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pretii rerum distractarum, quas venales mandato praecedente acceperas, ultra licitum usuras ex stipulatione vel mora praestare, licet pignora data probentur, compelli non potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio eugenio. * [a 294? s. xiiii k. nov. sirmi ... conss.]
CJ.4.35.20pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si contra licitum litis incertum redemisti, interdictae conventionis tibi fidem impleri frustra petis. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio epagatho. * []
CJ.4.35.20.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod si gratuitum mandatum suscepisti, secundum bonam fidem sumptus recte postulas. []
CJ.4.35.21: Imperator Constantinus In re mandata non pecuniae solum, cuius est certissimum mandati iudicium, verum etiam existimationis periculum est. nam suae quidem quisque rei moderator atque arbiter non omnia negotia, sed pleraque ex proprio animo facit: aliena vero negotia exacto officio geruntur nec quicquam in eorum administratione neglectum ac declinatum culpa vacuum est. * const. a. volusiano pp. * [a 313 - 315? ]
CJ.4.35.22pr.: Imperator Anastasius Per diversas interpellationes ad nos factas comperimus quosdam alienis rebus fortunisque inhiantes cessiones aliis competentium actionum in semet exponi properare hocque modo diversas personas litigiorum, vexationibus adficere, cum certum sit pro indubitatis obligationibus eos magis, quibus antea suppetebant, sua vindicare quam ad alios ea transferre velle. * anastas. a. eustathio pp. * [a 506 d. x k. aug. areovinda et messala conss.]
CJ.4.35.22.1: Imperator Anastasius Per hanc itaque legem iubemus in posterum huiusmodi conamen inhiberi ( nec enim dubium est redemptores litium alienarum videri eos esse, qui tales cessiones in se confici cupiunt), ita tamen, ut, si quis datis pecuniis huiusmodi subierit cessionem, usque ad ipsam tantummodo solutarum pecuniarum quantitatem et usurarum eius actiones exercere permittatur, licet instrumento cessionis venditionis nomen insertum sit: [a 506 d. x k. aug. areovinda et messala conss.]
CJ.4.35.22.2: Imperator Anastasius Exceptis scilicet cessionibus, quas inter coheredes pro actionibus hereditariis fieri contingit, et his, quascumque vel creditor vel is qui res aliquas possidet pro debito seu rerum apud se constitutarum munimine ac tuitione acceperit, nec non his, quas in legatarios seu fideicommissarios, quibus debita vel actiones seu res aliae relictae sunt, pro his fieri necesse sit: nulla etenim tali ratione intercedente redemptor, sicuti superius declaratum est, magis existit, qui alienas pecuniis praestitis subiit actiones. [a 506 d. x k. aug. areovinda et messala conss.]
CJ.4.35.22.3: Imperator Anastasius Sin autem per donationem cessio facta est, sciant omnes huiusmodi legi locum non esse, sed antiqua iura esse servanda, ut cessiones tam pro exceptis et specialiter enumeratis quam aliis causis factae seu faciendae secundum actionum, quaecumque cessae sunt vel fuerint, tenorem sine quadam imminutione obtineant. [a 506 d. x k. aug. areovinda et messala conss.]
CJ.4.35.23pr.: Imperator Justinianus Anastasio divae memoriae principi iustissima constitutio conscripta est tam humanitatis quam benivolentiae plena, ut ne quis alienum subeat debitum cessione in eum facta et amplius consequatur a debitore his, quae praestavit cessionis auctori, exceptis quibusdam casibus, qui specialiter illi sanctioni continentur. sed cum hi, qui circa lites morantur, eandem piam dispositionem in sua natura remanere minime concesserunt, invenientes machinationem, ut partem quidem debiti venditionis titulo transferant in alium creditores, reliquam autem partem per coloratam cedant donationem, generaliter anastasiane constitutioni subvenientes sancimus nulli licere partem quidem debiti cedere pecuniis acceptis et venditione actionum habita, partem autem donationis titulo videri transferre, sed, si voluerit, pure totum debitum donare et per donationem actiones transferre, non o cculte nec per artes clandestinas pecunias suscipere, publice autem simulatam donationem celebrare, sed undique puram et non dissimulatam facere donationem: huiusmodi enim cessionibus non adversamur. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 - 532 ]
CJ.4.35.23.1: Imperator Justinianus Si quis autem occulte aliud quidem agere conatur et pecunias pro parte accepit et vendidit particulatim actiones, partem autem donare simulat vel ipsi, qui emptionem actionis subiit, vel forsitan alii per suppositam personam ( quia et hoc saepius perpetratum esse didicimus), huiusmodi machinationem penitus amputamus, ut nihil amplius accipiat, quam ipse vero contractu re ipsa persolvit: sed omne , quod superfluum est et per figuratam donationem translatum, inutile esse ex utraque parte censemus, ut neque ei qui cedit actiones neque ei qui eas suscipere curavit aliquid lucri vel fieri vel remanere vel aliquam contra debitorem vel res ad eum pertinentes esse utrique eorum actionem. [a 531 - 532 ]
CJ.4.35.23.2: Imperator Justinianus Sed et si quis donationem quidem omnis debiti facere adsimulaverit, ut videatur esse tota donatio, aliquid autem occulte susceperit, et in hoc casu hoc tantummodo exactionem sortiri, quod datum esse comprobetur, et si hoc a debitore persolvatur, nulla contra eum vel substantiam eius ex dissimulata donatione oriatur molestia. [a 531 - 532 ]
CJ.4.35.32.3: Imperator Justinianus Et iustum quidem fuerat hoc remedium debitoribus ab anastasianis temporibus impertiri, ex quibus etiam lex lata est, quam homines astute lacerandam esse existimaverunt. sed ne videamur in tanta temporum nostrorum benivolentia aliquid acerbius admittere, in futuris post praesentem legem casibus haec observari censemus, ut omne, quod contra legem anastasianam excogitatum est, hoc in posterum nostro perfruatur remedio. CJ.4.36.0. Si servus se emi mandaverit.
CJ.4.36.1pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si extero servus se mandaverit emendum, quamvis nec ex persona servi ( quia hoc liber mandare non potest) nec ex domini ( quoniam qui mandat , ut a se res comparetur, inutiliter mandat) consistere credebatur actio, tamen optima ratione, quia non id agitur, ut ex ipso mandato, sed propter mandatum ex alio contractu nascatur actio, domino quaeri placuit obligationem. * diocl. et maxim. aa. et cc. aureliae dionysiae. * [a 293 subdita k. oct. sirmi ipsis aa. conss.]
CJ.4.36.1.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si itaque domino ignorante emi te mandasti ac te nummos subministrante peculiares soluti sunt, emptori minime liberatio per huiusmodi factum potuit pervenire. nec tamen si tradita nec manumissa es, etiam mandati de ancilla et empti de pretio consequendo tam contrarias actiones ei exercere concedi placuit. [a 293 subdita k. oct. sirmi ipsis aa. conss.]
CJ.4.36.1.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sane in illius arbitrio relictum est, utrumne mancipium an pretium consequi velit, cum ex peculio quod eius fuit solutio celebrata obligationis vinculo emptorem liberare non potuit. [a 293 subdita k. oct. sirmi ipsis aa. conss.]
CJ.4.37.0. Pro socio.
CJ.4.37.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Societatem uno pecuniam conferente alio operam posse contrahi magis obtinuit. * diocl. et maxim. aa. et cc aurelio. * [a 293 d. iii non. mai. aa. conss.]
CJ.4.37.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum proponas te praedium coniuncto dominio cum patruo tuo comparasse in possessionemque tam te quam ipsum inductum, iuris ratio efficit, ut dominium fundi ad utrumque pertineat. sane quia pretium a te solo numeratum et sollemnibus pensitationibus cessante socio satisfactum esse dicis, iudicio societatis id quod eo nomine praestari oportuerit consequeris. * diocl. et maxim. aa. et cc. pannonio. * []
CJ.4.37.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum in societatis contractibus fides exuberet conveniatque aequitatis rationibus etiam compendia aequaliter inter socios dividi, praeses provinciae, si patrem tuum salinarum societatem participasse et non recepta communis compendii portione rebus humanis exemptum esse reppererit, commodum societatis, quod deberi iuxta fidem veri constiterit, restitui tibi praecipiet. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio victorino mil. * [pp. vi k. sept..... conss.]
CJ.4.37.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si societatis iure vel transactioni stipulatione subdita bonorum omnium aequis partibus inter te et fabiam divisionem recte fieri placuit, quo minus haec rata serventur, nihil interest, utrumne testatus, qui fuerit obligatus, an intestatus rebus sit humanis exemptus. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio celeri. * []
CJ.4.37.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tamdiu societas durat, quamdiu consensus partium integer perseverat. proinde si iam tibi pro socio nata est actio, eam inferre apud eum, cuius super ea re notio est, non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio theodoro. * [a 294 d. xii k. ian. nicomediae cc conss.]
CJ.4.37.6: Imperator Justinianus De societate apud veteres dubitatum est, si sub condicione contrahi potest: puta " si ille consul fuerit" societatem esse contractam. sed ne simili modo apud posteritatem sicut apud antiquitatem huiusmodi causa ventiletur, sancimus societatem contrahi posse non solum pure, sed etiam sub condicione: voluntates etenim legitime contrahentium omnimodo conservandae sunt. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. prid.]
CJ.4.37.7: Imperator Justinianus Sancimus veterum dubitatione semota licentiam habere furiosi curatorem dissolvere, si maluerit, societatem furiosi, et sociis licere ei renuntiare . et quemadmodum in omnibus aliis contractibus legitimam auctoritatem ei dedimus, ita et in hac parte eum permittimus competenter commodis furiosi providere. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d....... constantinopoli post consulatum lampadii et orestis ]
CJ.4.38.0. De contrahenda emptione.
CJ.4.38.1: Imperatores valer., gallien. Venditiones, etsi in alio loco quam in quo possessiones constitutae sunt fiant, non ideo irritae esse creduntur. * valer. et gallien. aa. aurelio paulo. * [d. xii k. mai.]
CJ.4.38.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Emptionem et venditionem consensum desiderare nec furiosi ullum esse consensum manifestum est. intermissionis autem tempore furiosos maiores viginti quinque annis venditiones et alios quoslibet contractus posse facere non ambigitur. * diocl. et maxim. aa. aurelio avito. * [a 286 d. viii id. mai. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.38.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si donationis causa venditionis simulatus contractus est, emptio sui deficit substantia. sane si in possessionem rei sub specie venditionis causa donationis, ut te aleret, induxisti, sicut donatio perfecta facile rescindi non potest, ita legi, quam tuis rebus donans dixisti, parere convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. valeriae viacrae. * []
CJ.4.38.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum res tibi donatas ab herede donatricis distractas esse proponas, intellegere debueras duplicari tibi titulum possessionis non potuisse, sed ex donatione et traditione dominum factum frustra emisse, cum rei propriae emptio non possit consistere, ac tunc demum tibi profuit, si ex donatione te non fuisse dominum demonstretur. sane quoniam omnia bona tibi ab ea donata et tradita dicis, ad hoc a filio facta venditio rerum maternarum adferre perfecta etiam donatione poterit defensionem, ne vel exemplo inofficiosi testamenti possit haec avocare. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio luciano. * [a 293 pp. iiii k. iun. aa. conss.]
CJ.4.38.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum ipse tutor nihil ex bonis pupilli quae distrahi possunt comparare palam et bona fide prohibetur, multo magis uxor eius hoc facere potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. umbigae gratiae. * [a 293 d. viii k. dec. aa. conss.]
CJ.4.38.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si gaudentius in matrem tuam titulo venditionis sine quadam fraude dominium mancipii transtulit, non idcirco, quod post inter eos matrimonium et divortium secutum dicitur, iuri eius quicquam derogatum est: quod vindicare, te matri tuae successisse probans, minime prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio lucretio. * []
CJ.4.38.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si ancillam ex emptione sibi quaesitam mater tua donatione a secundo marito postea se simulavit accepisse, tituli falsi figmentum dominium ei duplicare vel auferre non potuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio isioni. * [a 294 s. non. mart. sirmi cc. conss.]
CJ.4.38.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si non donationis causa, sed vere vineas distraxisti nec pretium numeratum est, actio tibi pretii, non eorum quae dedisti repetitio competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. herodi et diogeni. * [a 294 d. xvii k. april. cc. conss.]
CJ.4.38.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Empti fides ac venditi sine quantitate nulla est. placito autem pretio non numerato, sed solum tradita possessione istiusmodi contractus non habetur irritus, nec idcirco is qui comparavit minus recte possidet, quod soluta summa quam dari convenerat negatur. sed et donationis gratia praedii facta venditione si traditio sequatur, actione pretii nulla competente perficitur donatio. * diocl. et maxim. aa. et cc. severo mil. * [a 294 d. viii k. april. sirmi cc. conss.]
CJ.4.38.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si mater tua velut ex bonis patris praedium suum comparavit, cum rei propriae non consistat emptio et hanc simulatam proponas, huiusmodi placitum mutare substantiam veritatis et ei nocere non potuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. aureliae gordianae. * [a 294 d. vii id. april. cc. conss.]
CJ.4.38.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Invitum comparare vel distrahere postulantis causam iustam non continet desiderium. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio paterno. * [a 294 pp. iii non. dec. cc. conss.]
CJ.4.38.12pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non idcirco minus emptio perfecta est, quod emptor fideiussorem non accepit vel instrumentum testationis vacuae possessionis omissum est: nam secundum consensum auctoris in possessionem ingressus recte possidet. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio paciano. * []
CJ.4.38.12.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pretium sane, si eo nomine satisfactum non probetur, peti potest: nec enim licet in continenti facta paenitentiae contestatio consensu finita rescindit. []
CJ.4.38.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus In vendentis vel ementis voluntatem collata condicione comparandi, quia non adstringit necessitate contrahentes, obligatio nulla est. idcirco dominus invitus ex huiusmodi conventione rem propriam vel quilibet alius distrahere non compellitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio decio lolliano. * []
CJ.4.38.14: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Dudum proximis consortibusque concessum erat, ut extraneos ab emptione removerent neque homines suo arbitratu vendenda distraherent. sed quia gravis haec videtur iniuria, quae inani honestatis colore velatur, ut homines de rebus suis facere aliquid cogantur inviti, superiore lege cassata unusquisque suo arbitratu quaerere vel probare possit emptorem, nisi lex specialiter quasdam personas hoc facere prohibuerit. * grat. valentin. et theodos. aaa. flaviano pp. illyrici. * [a 391 d. vi k. iun. vincentiae tatiano et symmacho conss.]
CJ.4.38.15pr.: Imperator Justinianus Super rebus venumdandis, si quis ita rem comparavit, ut res vendita esset, quanti titius aestimaverit, magna dubitatio exorta est multis antiquae prudentiae cultoribus. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. k. aug. lampadio et oreste conss.]
CJ.4.38.15.1: Imperator Justinianus Quam decidentes censemus, cum huiusmodi conventio super venditione procedat " quanti ille aestimaverit", sub hac condicione stare venditionem, ut, si quidem ipse qui nominatus est pretium definierit, omnimodo secundum eius aestimationem et pretia persolvi et venditionem ad effectum pervenire, sive in scriptis sive sine scriptis contractus celebretur, scilicet si huiusmodi pactum, cum in scriptis fuerit redactum, secundum nostrae legis definitionem per omnia completum et absolutum sit. [a 530 d. k. aug. lampadio et oreste conss.]
CJ.4.38.15.2: Imperator Justinianus Sin autem ille vel noluerit vel non potuerit pretium definire, tunc pro nihilo esse venditionem quasi nullo pretio statuto: nulla coniectura, immo magis divinatione in posterum servanda, utrum in personam certam an in viri boni arbitrium respicientes contrahentes ad haec pacta venerunt, quia hoc penitus impossibile esse credentes per huiusmodi sanctionem expellimus. [a 530 d. k. aug. lampadio et oreste conss.]
CJ.4.38.15.3: Imperator Justinianus Quod et in huiusmodi locatione locum habere censemus. [a 530 d. k. aug. lampadio et oreste conss.]
CJ.4.39.0. De hereditate vel actione vendita.
CJ.4.39.1: Imperatores Severus, Antoninus Aes alienum hereditate nomine fisci vendita ad onus emptoris bonorum pertinere nec fiscum creditoribus hereditariis respondere certum et absolutum est. * sev. et ant. aa. geminio. * [d. iii non. nov.]
CJ.4.39.2: Imperator Antoninus Ratio iuris postulat, ut creditoribus hereditariis et legatariis seu fideicommissariis te convenire volentibus tu respondeas et cum eo, cui hereditatem venumdedisti, tu experiaris suo ordine. nam ut satis tibi detur, sero desideras, quoniam eo tempore, quo venumdabatur hereditas, hoc non est comprehensum. quamvis enim ea lege emerit, ut creditoribus hereditariis satisfaciat, excipere actiones hereditarias invitus cogi non potest. * ant. a. titio floriano. * []
CJ.4.39.3: Imperator Alexander Severus Nominis venditio et ignorante vel invito eo, adversus quem actiones mandantur, contrahi solet. * alex. a. quintiano et timotheo. * [a 223 d. viii id. febr. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.39.4: Imperator Alexander Severus Qui nondum certus de quantitate hereditatis, persuadente emptore quasi exiguam quantitatem, eam vendidit, bonae fidei iudicio conveniri, ut res tradat vel actiones mandet, non compellitur suoque iure eorum persecutionem habet. * alex. a. aurelio diogeni mil. * [a 223 d. xvii k. oct. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.39.5: Imperator Alexander Severus Emptor hereditatis actionibus mandatis eo iure uti debet, quo is cuius persona fungitur, quamvis utiles etiam adversus debitores hereditarios actiones emptori tribui placuerit. * alex. a. nonario onesimo. * [a 224 pp. k. mart. iuliano et crispino conss.]
CJ.4.39.6: Imperator Alexander Severus Qui tibi hereditatem vendidit, antequam res hereditarias traderet, dominus earum perseveravit et ideo vendendo eas aliis dominium transferre potuit. sed quoniam contractus fidem fregit, ex empto actione conventus quod tua interest praestare cogitur. * alex. a. pomponio mil. * [a a. 230 pp. viii k. iul. agricola et clemente conss.]
CJ.4.39.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Postquam eo decursum est, ut cautiones quoque debitorum pignori darentur, ordinarium visum est, ut post nominis venditionem utiles emptori, sic ( ut responsum est) vel ipsi creditori postulanti dandas actiones. * diocl. et maxim. aa. manaseae. * []
CJ.4.39.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ex nominis emptione dominium rerum obligatarum ad emptorem non transit, sed vel in rem suam procuratori facto vel utilis secundum ea, quae pridem constituta sunt, exemplo creditoris persecutio tribuitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. vigiliano. * [as xv.]
CJ.4.39.9: Imperator Justinianus Certi et indubitati iuris est ad similitudinem eius, qui personalem redemerit actionem et utiliter eam movere suo nomine conceditur, et eum, qui in rem actionem comparaverit, eadem uti posse facultate. cum enim actionis nomen generale est omnium sive in rem siue( !) in personam actionum et apud omnes veteres iuris conditores hoc nomen in omnibus pateat, nihil est tale, quod differentiam in huiusmodi utilibus actionibus possit introducere. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.4.40.0. Quae res venire non possunt et qui vendere vel emere vetantur.
CJ.4.40.1: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Fucandae atque distrahendae purpurae vel in serico vel in lana, quae blatta vel oxyblatta atque hyacinthina dicitur, facultatem nullus possit habere privatus. sin autem aliquis supra dicti muricis vellus vendiderit, fortunarum se suarum et capitis sciat subiturum esse discrimen. * valentin. theodos. et arcad. aaa. fausto com. sacr. larg. * []
CJ.4.40.2: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Comparandi serici a barbaris facultatem omnibus, sicut iam praeceptum est, praeter comitem commerciorum etiamnunc iubemus auferri. * valentin. theodos. et arcad. aaa. cariobaudi duci mesopotamiae. * []
CJ.4.40.3: Imperatores Arcadius, Honorius Quia nonnunquam in diversis litoribus distrahi publici canonis frumenta dicuntur , vendentes et ementes sciant capitali poenae se esse subdendos et in fraudem publicam commercia contracta damnari. * arcad. et honor. aa. ad senatum et pop. * [a 397 d. xvii k. mart. caesario et attico conss.]
CJ.4.40.4: Imperatores Honorius, Theodosius Ne frumentum, quod devotissimo exercitui mittitur, in praedam lucrumque vertatur , hac sanctione decernimus, ut, quicumque hoc fuerint forte mercati, honestiores quidem stilum proscriptionis incurrant, inferiores autem vilioresque personae capitali supplicio subiaceant. * honor. et theodos. aa. faustino pp. * [a 410 vel 413 ? ]
CJ.4.41.0. Quae res exportari non debeant.
CJ.4.41.1: Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus Ad barbaricum transferendi vini et olei et liquaminis nullam quisquam habeat facultatem ne gustus quidem causa aut usus commerciorum. * valentin. valens et grat. aaa. ad theodotum mag. mil. * [a 370 - 375 ]
CJ.4.41.2pr.: Imperator Marcianus Nemo alienigenis barbaris cuiuscumque gentis ad hanc urbem sacratissimam sub legationis specie vel sub quocumque alio colore venientibus aut in diversis aliis civitatibus vel locis loricas et scuta et arcus sagittas et spathas et gladios vel alterius cuiuscumque generis arma audeat venumdare, nulla prorsus isdem tela , nihil penitus ferri vel facti iam vel adhuc infecti ab aliquo distrahatur. perniciosum namque romano imperio et proditioni proximum est barbaros, quos indigere convenit, telis eos, ut validiores reddantur, instruere. * marcian. a. constantino pp. * [a 455 - 457 ]
CJ.4.41.2.1: Imperator Marcianus Si quis autem aliquid armorum genus quarumcumque nationum barbaris alienigenis contra pietatis nostrae interdicta ubicumque vendiderit, bona eius universa proscribi protinus ac fisco addici, ipsum quoque capitalem poenam subire decernimus. [a 455 - 457 ]
CJ.4.42.0. De eunuchis.
CJ.4.42.1: Imperator Constantinus Si quis post hanc sanctionem in orbe romano eunuchos fecerit, capite puniatur: mancipio tali nec non etiam loco, ubi hoc commissum fuerit domino sciente et dissimulante, confiscando. * const. a. ursino duci mesopotamiae. * [d. vi k. mart.]
CJ.4.42.2pr.: Imperator Leo Romanae gentis homines sive in barbaro sive in romano solo eunuchos factos nullatenus quolibet modo ad dominium cuiusdam transferri iubemus: poena gravissima statuenda adversus eos, qui hoc perpetrare ausi fuerint, tabellione videlicet, qui huiusmodi emptionis sive cuiuslibet alterius alienationis instrumenta conscripserit, et eo, qui octavam vel aliquod vectigalis causa pro his susceperit, eidem poenae subiciendo. * leo a. viviano pp. * [a 457 - 465 ]
CJ.4.42.2.1: Imperator Leo Barbarae autem gentis eunuchos extra loca nostro imperio subiecta factos cunctis negotiatoribus vel quibuscumque aliis emendi in commerciis et vendendi ubi voluerint tribuimus facultatem. [a 457 - 465 ]
CJ.4.43.0. De patribus qui filios distraxerunt.
CJ.4.43.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Liberos a parentibus neque venditionis neque donationis titulo neque pignoris iure aut quolibet alio modo, nec sub praetextu ignorantiae accipientis in alium transferri posse manifesti iuris est. * diocl. et maxim. aa. et cc. aureliae papinianae. * [a 294 d. xvi k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.43.2pr.: Imperator Constantinus Si quis propter nimiam paupertatem egestatemque victus causa filium filiamve sanguinolentos vendiderit, venditione in hoc tantummodo casu valente emptor obtinendi eius servitii habeat facultatem. * const. a. provincialibus suis. * [a 329 d. xv k. sept. serdicae constantino a. viii et constantino c. iiii conss.]
CJ.4.43.2.1: Imperator Constantinus Liceat autem ipsi qui vendidit vel qui alienatus est aut cuilibet alii ad ingenuitatem propriam eum repetere, modo si aut pretium offerat quod potest valere, aut mancipium pro huiusmodi praestet. [a 329 d. xv k. sept. serdicae constantino a. viii et constantino c. iiii conss.]
CJ.4.44.0. De rescindenda venditione.
CJ.4.44.1: Imperator Alexander Severus Si pater tuus per vim coactus domum vendidit, ratum non habebitur, quod non bona fide gestum est: mala fide enim emptio irrita est. aditus itaque nomine tuo praeses provinciae auctoritatem suam interponet, maxime cum paratum te proponas id quod pretii nomine illatum est emptori refundere. * alex. a. aurelio maroni mil. * [a 222 d. xi k. mart. antonino et alexandro conss.]
CJ.4.44.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Rem maioris pretii si tu vel pater tuus minoris pretii, distraxit, humanum est, ut vel pretium te restituente emptoribus fundum venditum recipias auctoritate intercedente iudicis, vel, si emptor elegerit, quod deest iusto pretio recipies. minus autem pretium esse videtur, si nec dimidia pars veri pretii soluta sit. * diocl. et maxim. aa. aurelio lupo. * [a 285 pp. v k. nov. diocletiano a. ii et aristobulo conss.]
CJ.4.44.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus De contractu venditionis et emptionis iure perfecto alterutro invito nullo recedi tempore bona fides patitur, nec ex rescripto nostro. quo iure fiscum nostrum uti saepe constitutum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. titiae et marcianae. * [a 293 d. viii id. febr. aa. conss.]
CJ.4.44.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad rescindendam venditionem et malae fidei probationem hoc solum non sufficit, quod magno pretio fundum comparatum minoris distractum esse commemoras. * diocl. et maxim. aa. et cc. sempronio eudoxio. * [a 293 d. non. april. byzantio aa. conss.]
CJ.4.44.5pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si dolo adversarii deceptum venditionem praedii te fecisse praeses provinciae aditus animadvertit, sciens contrarium esse dolum bonae fidei, quae in huiusmodi maxime contractibus exigitur, rescindi venditionem iubebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. claudio rufo. * [a 293 d. xv k. nov. sirmi aa. conss.]
CJ.4.44.5.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod si iure perfecta venditio est a maiore viginti quinque annis, intellegere debes consensu mutuo perfectam venditionem resolvi non posse. [a 293 d. xv k. nov. sirmi aa. conss.]
CJ.4.44.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non est probabilis causa, propter quam rescindi consensu factam venditionem desideras. quamvis enim duplum offeras pretium emptori, tamen invitus ad rescindendam venditionem urgueri non debet. * diocl. et maxim. aa. et cc. novisio gaiano veterano. * [a 293 ]
CJ.4.44.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ratas manere semper perfectas iure venditiones vestra etiam interest. nam si oblato pretio rescindere venditionem facile permittatur, eveniet, ut et si quid vos laboribus vestris a fisco nostro vel a privato comparaveritis, eadem lege conveniamini, quam vobis tribui postulatis. * diocl. et maxim. aa. et cc. mucatraulo mil. * [a 293 ]
CJ.4.44.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si voluntate tua fundum tuum filius tuus venumdedit, dolus ex calliditate atque insidiis emptoris argui debet vel metus mortis vel cruciatus corporis imminens detegi, ne habeatur rata venditio. hoc enim solum, quod paulo minori pretio fundum venumdatum significas, ad rescindendam emptionem invalidum est. quod videlicet si contractus emptionis atque venditionis cogitasses substantiam et quod emptor viliori comparandi, venditor cariori distrahendi votum gerentes ad hunc contractum accedant vixque post multas contentiones, paulatim venditore de eo quod petierat detrahente, emptore autem huic quod obtulerat addente, ad certum consentiant pretium, profecto perspiceres neque bonam fidem, quae emptionis atque v enditionis conventionem tuetur, pati neque ullam rationem concedere rescindi propter hoc consensu finitum contractum vel statim vel post pretii quantitatis disceptationem: nisi minus dimidia iusti pretii, quod fuerat tempore venditionis, datum est, electione iam emptori praestita servanda. * diocl. et maxim. aa. et cc. aureliae euodiae. * [a 293 d. k. dec. aa. conss.]
CJ.4.44.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pretii causa non pecunia numerata, sed pro eo pecoribus in solutum consentienti datis contractus non constituitur irritus. * diocl. et maxim. aa. et cc. domitio civalensi. * [a 293 d. xv k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.4.44.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Dolus emptoris qualitate facti, non quantitate pretii aestimatur. quem si fuerit intercessisse probatum, non adversus eum, in quem emptor dominium transtulit, rei vindicatio venditori, sed contra illum cum quo contraxerat in integrum restitutio competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. aemilio severo. * []
CJ.4.44.11pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Venditor factum emptoris, quod eum tempore contractus latuit, post arguendo, non qui eo tempore scierit, quo id ageretur, et consensit, de dolo queri potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. aureliae magnae. * []
CJ.4.44.11.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Igitur cum patrem tuum, ut maius comprehenderetur instrumento pretium, quam rei quae distrahebatur esse convenerat, consensisse profitearis, propter hoc solum de circumscriptione frustra queritur. []
CJ.4.44.11.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sane si placitum pretium non probetur solutum vel in quantitatem debiti per errorem facti compensari cautum fuit, hoc reddi recte postulatur. []
CJ.4.44.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non idcirco minus venditio fundi, quod hunc ad munus sumptibus necessariis urguentibus non vilioris pretii vel urguente debito te distraxisse contendis, rata manere debet. illicitis itaque petitionibus abstinendo ac pretium, si non integrum solutum est, petendo facies consultius. * diocl. et maxim. aa. et cc. antiocho. * []
CJ.4.44.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si maior annis viginti quinque fundum distraxisti, propter hoc solum, quod ementi, ne compararet, socer tuus denuntiavit, emptionem a te rescindi bona fides non patitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio nicae decaria. * []
CJ.4.44.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ea condicione distractis praediis, ut quod rei publicae debebatur qui comparavit restitueret, venditor a se celebrata solutione quanti interest experiri potest, non ex eo, quod emptor non satis conventioni fecit, contractus irritus constituitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio basilidae mil. * [a 294 s. xv k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.44.15: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Quisquis maior aetate praedia etiam procul posita distraxerit, paulo vilioris pretii nomine repetitionis rei venditae copiam minime consequatur. neque inanibus immorari sinatur obiectis, ut vires sibimet locorum causetur incognitas, qui familiaris rei scire vires vel merita atque emolumenta debuerat. * grat. valentin. et theodos. aaa. ad hypatium pp. * [a 383 d. vi non. mai. mediolani merobaude ii et saturnino conss.]
CJ.4.44.16pr.: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Si quos debitorum mole depressos necessitas publicae rationis adstringat proprias distrahere facultates, rei qualitas et redituum quantitas aestimetur nec sub nomine subhastationis publicae locus fraudibus relinquatur et possessionibus viliore distractis plus exactor ex gratia quam debitor ex pretio consequatur. * valentin. theodos. et arcad. aaa. ad magnillum vic. africae.* [a 392 d. xiii k. iul. aquileiae. acc. id. ian. hadrumeti post consulatum tatiani et symmachi vv. cc.]
CJ.4.44.16.1: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Hi postremo sub empti titulo perpetuo dominii iure potiantur, qui tantum adnumeraverint fisco, quantum exegerit utilitas privatorum. etenim periniquum est, ut alienis bonis sub gratiosa auctione distractis parum accedat publico nomini, cum totum pereat debitori. [a 392 d. xiii k. iul. aquileiae. acc. id. ian. hadrumeti post consulatum tatiani et symmachi vv. cc.]
CJ.4.44.17: Imperatores Arcadius, Honorius Hi, qui imposita munera civitatum fuga destituunt et ineundos furtim existimant esse contractus, intellegant sibi nihil haec profutura esse commenta et pretio emptorem fugae conscium multandum esse, quod dederit. * arcad. et honor. aa. messalae pp. * [a 399 d. xii k. sept. theodoro cons.]
CJ.4.44.18: Imperatores Arcadius, Honorius, Theodosius Vestium et argenti seu mancipiorum coemendorum, si quando a privatis nostris ea contigerit venumdari, palatini sciant sibi copiam denegatam: poena in eos amissionis pretii exercenda. * arcad. honor. et theodos. aaa. nestorio com. rer. privat. * [a a. 402 vel 406 d. iii k. ian. r. arcadio.... ]
CJ.4.45.0. Quando liceat ab emptione discedere.
CJ.4.45.1: Imperator Gordianus Re quidem integra ab emptione et venditione utriusque partis consensu recedi potest: etenim quod consensu contractum est, contrariae voluntatis adminiculo dissolvitur. at enim post traditionem interpositam nuda voluntas non resolvit emptionem, si non actus quoque priori similis retro agens venditionem intercesserit. * gord. a. licinio rufino. * []
CJ.4.45.2pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Perfectam emptionem atque venditionem re integra tantum pacto et consensu posse dissolvi constat. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio felici. * [a 293 d. non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.45.2.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ergo si quidem arrae nomine aurum datum sit, potes hoc solum secundum fidem pacti recuperare. [a 293 d. non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.45.2.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si vero partem pretii persolvisti, ad ea, quae venditorem oportet ex venditione praestare, magis actionem quam ad pretii quantitatem, quam te dedisse significas , habes. [a 293 d. non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.46.0. Si propter publicas pensitationes venditio fuerit celebrata.
CJ.4.46.1: Imperator Antoninus Venditionem ob tributorum cessationem factam revocari non oportet neque priore domino pretium offerente neque creditore eius iure hypothecae sive pignoris. potior est enim causa tributorum, quibus priore loco omnia cessantis obligata sunt. * ant. a. geminio materno. * []
CJ.4.46.2pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si deserta praedia ob cessationem collationum vel reliqua tributorum ex permissu praesidis ab his, quibus periculum exactionis tributorum imminet, distracta sincera fide iusto pretio sollemniter comparasti, venditio ob sollemnes praestationes necessitate facta convelli non debet. * diocl. et maxim. aa. atiniae plotianae. * []
CJ.4.46.2.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sin autem venditio nulla iusta auctoritate praesidis praecedente facta est, hanc ratam haberi iura non concedunt, idque quod frustra gestum est revocari oportet , ita ut indemnitati tributorum omnibus modis consulatur. []
CJ.4.46.2.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quae omnia tractari convenit praesente eo, quem emptorem extitisse proponis. []
CJ.4.46.3: Imperator Constantinus Si quis fundum vel mancipia aliamve rem ob cessationem tributorum vel etiam ob vestium auri argentique debitum, quae annua exactione solvuntur, occupata convento debitore et apud iudicem interpellatione celebrata, cum solutio cessaverit, sub hasta distracta comparaverit, perpetuam emptionis accipiat firmitatem. sin autem minoris forte persona fuerit inserta, necesse sit legitimae defensionis adesse venditioni personam, nihilque intersit, utrumne officium summae rei procuratoris an certe rectoris provinciae id quod debitum fuerit proposuerit. * constant. a. ad egnatium faustinum praes. baeticae. * [a 337 d. prid. id. dec. feliciano et titiano conss.]
CJ.4.47.0. Sine censu vel reliquis fundum comparari non posse.
CJ.4.47.1: Imperator Alexander Severus Ex conventione quidem, qua pactam novercam tuam cum patre tuo dicis, cum fundum in dotem daret, ut tributa ipsa agnosceret, actio tibi adversus eam competere non potest, et si pactum in stipulationem deductum probetur. sed et si fundus aestimatus ita, ut pars instrumenti significat, in dotem datus est, ex vendito actio, ut placitis stetur, non competit. * alex. a. capitoni. * [a 229 pp. non. dec. ipso a. iii et dione ii conss.]
CJ.4.47.2pr.: Imperator Constantinus Rei annonariae emolumenta tractantes cognovimus hanc esse causam maxime reliquorum, quod nonnulli captantes aliquorum momentarias necessitates sub hac condicione fundos comparant, ut nec reliqua eorum fisco inferant et immunes eos possideant. * const. a. ad antonium Marcellinum praes. * [a 319 d. k. iul. agrippinae constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.4.47.2.1: Imperator Constantinus Ideoque placuit, ut, si quem constiterit huiusmodi habuisse contractum atque hac lege possessionem esse mercatum, tam pro solidis censibus fundi comparati quam pro reliquis universis eiusdem possessionis obnoxius teneatur, cum necesse sit eum qui comparat censum rei comparatae agnoscere, nec licere cuidam rem sine censu comparare vel vendere. [a 319 d. k. iul. agrippinae constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.4.47.3: Imperator Julianus Omnes pro his agris quos possident publicas pensitationes agnoscant nec pactionibus contrariis adiuventur, si venditor aut donator apud se collationis sarcinam pactione illicita voluerit retinere, etsi necdum translata sit professio censualis, sed apud priorem fundi dominum forte permaneat, dissimulantibus ipsis, ut non possidentes pro possidentibus exigantur. * iul. a. ad secundum pp. * [a 363 d. xiiii k. mart. antiochiae iuliano a. iiii et sallustio conss.]
CJ.4.48.0. De periculo et commodo rei venditae.
CJ.4.48.1: Imperator Alexander Severus Post perfectam venditionem omne commodum et incommodum, quod rei venditae contingit, ad emptorem pertinet. auctor enim ex his tantum causis suo ordine tenetur, quae ex praecedente tempore causam evictionis parant, et ita, si ei denuntiatum est, ut causae agendae adesset, et non absente emptore contra eum pronuntiatum est. * alex. a. iuliae secundinae. * [a 223 d. k. sept. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.48.2pr.: Imperator Alexander Severus Cum convenit, ut singulae amphorae vini certo pretio veneant, antequam tradantur , imperfecta etiam tunc venditione periculum vini mutati emptoris, qui moram mensurae faciendae non interposuit, non fuit. * alex. a. gargilio iuliano. * [a 223 pp. v k. april. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.48.2.1: Imperator Alexander Severus Cum autem universum quod in horreis erat postea venisse sine mensura et claves emptoribus traditas adlegas, perfecta venditione quod vino mutato damnum accidit , ad emptorem pertinet. [a 223 pp. v k. april. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.48.2.2: Imperator Alexander Severus Haec omnia locum habent non solum si vinum, sed etiam si oleum vel frumentum vel his similia venierint et ea aut deteriora aut penitus corrupta fuerint. [a 223 pp. v k. april. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.48.3: Imperator Alexander Severus Dolum auctoris bona fide emptori non nocere certi iuris est. * alex. a. daphenae. * [a 223 pp. iiii k. oct. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.48.4: Imperator Gordianus Cum inter emptorem et venditorem contractu sine scriptis inito de pretio convenit moraque venditoris in traditione non intercessit, periculo emptoris rem distractam esse in dubium non venit. * gord. a. silvestro mil. * [a 239 pp. xv k. ian. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.4.48.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum speciem venditam per violentiam ignis absumptam dicas, si venditionem nulla condicio suspenderat, amissae rei periculum te non adstringit. * diocl. et maxim. aa. aurelio leontio. * [a 285 pp. iii non. nov. atubino diocletiano a. ii et aristobulo conss.]
CJ.4.48.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Mortis casus ancillae distractae etiam ante traditionem sine mora venditoris dilatam non ad venditorem, sed ad emptorem pertinet, et hac non ex praeterito vitio rebus humanis exempta solutionem emptor pretii non recte recusat. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio cyrillo. * [a 294 s. xv k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.49.0. De actionibus empti et venditi.
CJ.4.49.1: Imperator Antoninus Adversus eum, cui agrum vendidisti, venditi iudicio consiste: nec enim tibi in rem actio cum emptore, qui personaliter tibi sit obligatus, competit. * ant. a. aelianae. * [a 215 pp. iiii id. iun. laeto iterum et cereale conss.]
CJ.4.49.2pr.: Imperatores valer., gallien. Venditi actionem ad recipiendum residuum pretium intendere adversario tuo poteris. * valer. et gallien. aa. et valer. c. flavio domitiano. * [a 259 pp. id. mart. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.49.2.1: Imperatores valer., gallien. Nec quod in compensationem venerit, quasi et tu invicem deberes, id obesse tibi poterit, si in bonae fidei contractu, in quo maiores etiam viginti quinque annis officio iudicis in iis quae dolo commissa sunt adiuvantur, iusto errore te ductum vel fraude adversarii captum, quasi debitum id esset, quod re vera non debebatur, pepigisse monstraveris. [a 259 pp. id. mart. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.49.2.2: Imperatores valer., gallien. Fructus quoque perceptos ante venditionem contractam, quos, cum venditioni non accessissent, eundem emptorem invasisse proponis, eodem iudicio reposces. [a 259 pp. id. mart. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.49.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ex arrali pacto personalis dumtaxat paciscentibus actio praeparatur. * diocl. et maxim. aa. serapodoro. * [a 290 pp. iiii id. iul. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.49.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si traditio rei venditae iuxta emptionis contractum procacia venditoris non fiat , quanti interesse compleri emptionem fuerit arbitratus praeses provinciae, tantum in condemnationis taxationem deducere curabit. * diocl. et maxim. aa. muciano. * [a 290 pp. viii id. sept. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.49.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Curabit praeses provinciae compellere emptorem, qui nactus possessionem fructus percepit, partem pretii quam penes se habet cum usuris restituere, quas et perceptorum fructuum ratio et minoris aetatis favor, licet nulla mora intercesserit, generavit. * diocl. et maxim. aa. et cc. decimo caplusio. * [a 290 pp. xii k. oct. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.49.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Venditi actio, si non ab initio aliud convenit, non facile ad rescindendam perfectam venditionem, sed ad pretium exigendum competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. neratio. * [a 293 s. vi id. april. byzantii aa. conss.]
CJ.4.49.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si servos distraxisti ac pretium de peculio eorum, quod ad te pertinebat, nesciens unde solveretur accepisti, consequens est integram te pretii actionem habere , cum proprii venditoris nummi soluti non praestant emptori liberationem. * diocl. et maxim. aa. et cc. diodoro. * [a 293 s. xvii k. mai. melanthiade aa. conss.]
CJ.4.49.8pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si pater tuus venum portionem suam dedit nec induxit in vacuam possessionem praedii, ius omne penes se eum retinuisse certum est. neque enim velut traditionis factae vectigal exsolutum, si simulatum factum intercessit, veritatem mutare potuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio eusebio. * [a 293 s. v k. mai. aa. conss.]
CJ.4.49.8.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quapropter aditus praeses provinciae, si animadverterit in vacuam possessionem neque patrem tuum neque successores eius emptorem vel heredes ipsius quocumque loco factos induxisse, non dubitabit nihil esse translatum pronuntiare. et si te ex empto ad inducendum in vacuam possessionem perspexerit conveniri, aestimabit , an pretium sit exsolutum: ac si reppererit non esse satis pretio factum, hoc restitui tibi providebit. [a 293 s. v k. mai. aa. conss.]
CJ.4.49.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si minor a venditore sive sciente sive ignorante dicebatur capitatio praedii venditi et maior inventa sit, in tantum convenitur, quanto, si scisset emptor ab initio, minus daret pretii. sin vero huiusmodi onus et gravamen functionis cognovisset, nullam adversus venditorem habet actionem. * diocl. et maxim. aa. et cc. aureliae zaniae antipatrae. * [a 293 s. xv k. iun. philippopoli aa. conss.]
CJ.4.49.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum venditorem carnis fide conventionis rupta tempore placito hanc non exhibuisse proponas, empti actione eum quanti interest tua tunc tibi praestitam fuisse apud praesidem provinciae convenire potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. titio attalo. * [a 293 s. xvii k. ian. aa. conss.]
CJ.4.49.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si ancillam tibi ex causa venditionis traditam venditor manumisit, libertatem alienae factae praestare non potuit. quod si post venditionem ante traditionem manumisit, pleno iure dominus constitutus civem romanam facere non prohibebatur: tibi personali propter ruptam fidem contra venditorem actione competente. * diocl. et maxim. aa. et cc. flaviae eucarpiae. * [a 293 s. x k. ian. aa. conss.]
CJ.4.49.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sicut periculum vini mutati, quod certum fuerat comparatum, ad emptorem, ita commodum aucti pretii pertinet. utque hoc verum est, sic certae qualitatis ac mensurae distracto vino fidem placitis servandam convenit: quo non restituto non pretii quantitatis, sed quanti interest empti competit actio. * diocl. et maxim. aa. et cc. egi crispino.* [a 294 s. prid. non. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.4.49.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus Fructus post perfectum iure contractum emptoris spectare personam convenit, ad quem et functionum gravamen pertinet: venditorque pretium tantum ac, si moram intercessisse probetur, usuras officio iudicis exigere potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. flavio alexandro. * [a 294 s. iiii non. dec. cc. conss.]
CJ.4.49.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Emptor servorum recte de his tradendis et de eorum fuga itemque sanitate erronesque non esse aut noxa solutus repromitti sibi recte postulat. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio rusoni. * [a 294 s. v k. dec. cc. conss.]
CJ.4.49.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ultra modum tritici distracti citra pactum in solutione mora non facta nihil emptor exigere potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio antonino aeliano. * [a 294 s. xv k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.49.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Post perfectam venditionem fetus quidem pecorum emptori, venditori vero sumptus, si quos bona fide fecerit, restitui debere notissimum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio cyrillo. * [a 294 s. viii k. ian. cc. conss.]
CJ.4.49.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Expulsos vos de fundo per violentiam a nerone, quem habere ius in eo negatis, profitentes nullam vobis adversus eum, ex cuius venditione fundum possidetis, actionem competere probatis. igitur ad instar interdicti seu actionis promissae experiendum esse perspicitis. * diocl. et maxim. aa. et cc. hermiano et hermippo. * []
CJ.4.50.0. Si quis alteri vel sibi sub alterius nomine vel aliena pecunia emerit.
CJ.4.50.1: Imperator Antoninus Si pecunia patris fundus mancipiaque comparata sunt, tamen cum emptiones matris tuae nomine factas esse proponis, ignorare non debes traditione matrem tuam dominam fuisse constitutam. plane si pecuniae petitionem competere tibi propter numerationem pretii existimas, civiliter consiste. * ant. a. mercatori secundo. * [a 213 pp. iii k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.50.2: Imperator Alexander Severus Si emancipatis vobis fundos, quos nomine vestro, cum in potestate ageretis, pater emerat, tradidit vel in possessione eorum voluntate patris fuistis, dominium adquisistis. * alex. a. septimiae. * [a 222 d. xiii k. april. antonino et alexandro conss.]
CJ.4.50.3: Imperator Alexander Severus Mancipia quorum meministi si, ut proponis, nomine tuo itemque fratris tui cui successisti empta vobis tradita sunt, licet instrumento emptionis matrem tuam pecuniam numerasse contineatur, persequi ea more iudiciorum non prohiberis. * alex. a. fabio paterno. * [a 228 d. xv k. iul. modesto et probo conss.]
CJ.4.50.4: Imperatores valer., gallien. Quamvis instrumento emptionis socrus nomen inscripseris, tamen si possessionem tenes, dominus effectus es. ob eam rem frustra calumniam mulieris, quamvis ipsa contractus tabulas habeat, formidas. * valer. et gallien. aa. et valer. c. aurelio cyrillo. * [d. iii non. mai.]
CJ.4.50.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum propria pecunia tua te comparante possessionem quondam uxoris tuae nomen tantummodo accommodasse dicas eandemque occasione custodiae suae commissorum instrumentorum contra bonam fidem proprietatem eiusdem fundi usurpasse, rector provinciae, pro sua exercitatione cognitum habens donationem a non domina uxore tua in filiam suam collatam nullum praeiudicium dominio tuo attulisse, docenti tibi veritatem precibus tuis adsistere restituere eandem possessionem habita etiam fructuum taxatione curabit. * diocl. et maxim. aa. vero. * [a 290 d. prid. id. sept. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.50.6pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Multum interest, utrumne uxore tua comparante pecuniam numerasti eique possessio tradita est, an contractu emptionis a te nomine tuo habito tantum uxoris nomen post instrumentis scribi feceris. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio dionysio. * [a 293 d. xiiii k. sept. viminacio aa. conss.]
CJ.4.50.6.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nam si quidem uxor tua nomine suo emit eique res traditae sunt nec in te quicquam de his processit, non nisi de pretio adversus eam, in quantum tu pauperior et illa locupletior facta est, habes actionem. [a 293 d. xiiii k. sept. viminacio aa. conss.]
CJ.4.50.6.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod si emisti quidem tu et tibi tradita possessio est, tantum autem nomen instrumento uxoris quondam tuae scriptum est, res gesta potior quam scriptura habetur. [a 293 d. xiiii k. sept. viminacio aa. conss.]
CJ.4.50.6.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sin vero ab initio negotium uxoris gerens comparasti nomine ipsius, empti actionem nec illi nec tibi adquisisti, dum tibi non vis nec illi potes: quare in dominii quaestione ille potior habetur, cui possessio tradita est. [a 293 d. xiiii k. sept. viminacio aa. conss.]
CJ.4.50.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum per eos qui negotia tua gerebant olei materiam te comparasse contractusque fidem pretio suscepto rupisse venditorem proponas, si quidem ex empto his qui iuri tuo subiecti fuerint contrahentibus tibi quaesita est actio, per te vel cui mandaveris, si vero sui iuris constituti secundum mandatum tuum hunc contractum habuerunt ac sibi empti quaesierunt actionem, per eos vel quibus illi dederint mandatum adi competentem iudicem, qui secundum bonam fidem, quae in huiusmodi contractibus observari solet, satisfieri providebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio gerontio. * [a 293 s. xiiii k. sept. aa. conss.]
CJ.4.50.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Qui aliena pecunia comparat, non ei cuius nummi fuerunt, sed sibi tam actionem empti quam dominium, si tamen ei fuerit tradita possessio, quaerit. cum itaque de rebus communibus fratrem patruelem tuum quaedam comparasse contendas, de tua pecunia hunc conveniendo facies consultius: nam in rem de rebus ab eo comparatis tibi contra eum petitio non competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. maximae valentinae. * [a 294 d. prid. non. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.4.50.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nihil prohibet altero pecuniam numerante in alium vel utriusque contrahentis consensu vel certe venditore tantummodo volente dominium transferri: eo etiam manifeste constituto, ut inter absentes per mediam personam vel per nuntium vel per epistulam talis contractus perfici possit. * diocl. et maxim. aa. et cc. eminio rufiniano. * [a 294 d. v non..... sirmi cc. conss.]
CJ.4.51.0. De rebus alienis non alienandis et de prohibita rerum alienatione vel hypotheca.
CJ.4.51.1: Imperator Alexander Severus Si praesidi provinciae probatum fuerit iulianum nullo iure munitum servos tuos scientibus vendidisse, restituere tibi emptores servos iubebit. quod si ignoraverint et eorum facti sunt, pretium horum tibi solvere iulianum iubebit. * alex. a. cattiano mil. * [a 224 d. viiii id. iul. iuliano et crispino conss.]
CJ.4.51.2: Imperator Gordianus Distrahente marito rem iuris tui, si consensum non accommodasti, licet sigillo tuo venditionis instrumentum fraude conquisita signaveris, eiusmodi tamen commentum emptori usucapione non subsecuta vel longi temporis praescriptione non munito nullam praestitisse potest securitatem. * gord. a. grattiae aeliae. * []
CJ.4.51.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Venditrici succedenti hereditario iure perfectam recte venditionem rescindere ac dominium revocare non licet: sed et si hoc ex persona sua vindicet, vel exceptione te doli mali, si hanc viam elegeris, tueri vel evicta re, etsi defensione monstrata nolueris uti, quanti tua interest poteris experiri. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio valeriano. * [a 293 s. xvi k. nov. sirmi aa. conss.]
CJ.4.51.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Mancipia patris, qui fundum a philippo conduxerat, successione tibi quaesita domino fundi pro debitis in solutum mater tua dando nihil tibi auferre potuit. et ideo si tu maior viginti quinque annis effectus ab ea negotium gestum non fecisti ratum, oblato debito, si non haec locator iure pignoris obligata sibi vendidit, petere poteris. * diocl. et maxim. aa. et cc. domitio aphobio. * [a 294 d. iii id. febr. cc. conss.]
CJ.4.51.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si fundum tuum pater post emancipationem te non consentiente venumdedit neque ei successisti neque possidens longi temporis praescriptione munitus est, eum tibi agenti rector provinciae reddi efficiet. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio aegro. * [a 294 viii id. m. sirmi cc. conss.]
CJ.4.51.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nemo res ad te pertinentes non obligatas sibi nec ex officio vendendi potestatem habens distrahendo quicquam tibi nocere potuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio rufo. * [d. k. nov.]
CJ.4.51.7: Imperator Justinianus Sancimus, sive lex alienationem inhibuerit sive testator hoc fecerit sive pactio contrahentium hoc admiserit, non solum dominii alienationem vel mancipiorum manumissionem esse prohibendam, sed etiam usus fructus dationem vel hypothecam vel pignoris nexum penitus prohiberi: similique modo et servitutes minime imponi nec emphyteuseos contractum, nisi in his tantummodo casibus, in quibus constitutionum auctoritas vel testatoris voluntas vel pactionum tenor qui alienationem interdixit aliquid tale fieri permiserit. * iust. a. iohanni pp. * [d. k. nov. constantinopoli.]
CJ.4.52.0. De communium rerum alienatione.
CJ.4.52.1: Imperator Gordianus Si nulla usucapionis praerogativa vel diuturni silentii praescriptio emptorem possessionis, quam a coheredibus patrui tui distractam suggeris, pro portione tua munit, in rem actio incolumis perseverat: aut si receptum ius securitatem emptori praestitit, est arbitrium tibi liberum conveniendi eos, qui pro portione satis illicitam venditionem celebraverunt. * gord. a. apollodoro evocato. * []
CJ.4.52.2: Imperator Gordianus Multum interest, utrum coheredes tui possessionem communem distraxerunt, an vero fiscus, cum partis dominus esset, soliditatem iuxta proprium privilegium vendidit. etenim si a fisco facta est venditio, fidem eius infringi minime rationis est. si vero coheredes soliditatem vendiderunt, licet emptor ab his delegatus partem pretii fisco solverit alteramque in cautionem deduxit, tamen portioni tuae ea venditio non potest obsistere. * gord. a. herenniano mil. * []
CJ.4.52.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Falso tibi persuasum est communis praedii portionem pro indiviso, antequam communi dividundo iudicium dictetur, tantum socio, non etiam extraneo posse distrahi. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio eusebio. * [pp. id. febr..... conss.]
CJ.4.52.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Portionem quidem tuam militantis alienare frater tuus non potuit. eius autem partem pretio soluto tibi restitui postulare nec militari gravitati convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. ulpiano mil. * []
CJ.4.52.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si maior annis viginti quinque velut propria nesciens communia cum fratribus tuis praedia distraxisti, licet nullum instrumentum intercesserit nec quicquam specialiter convenit, alienae portionis evictione secuta quanti interest emptoris solves. * diocl. et maxim. aa. et cc. olympiano. * []
CJ.4.53.0. Rem alienam gerentibus non interdici rerum suarum alienatione.
CJ.4.53.1: Imperatores Severus, Antoninus Non est interdictum tutoribus vel curatoribus, etsi ex eo titulo iudicati debitores sunt constituti, cum sua causa res suas alienare. potuit ergo curator tuus fundum suum cum suo onere obligare fisco nostro: nam et privato potuisset. * sev. et ant. aa. publiciae capriolae. * [a a. 205 d. non. iun. antonino et geta conss.]
CJ.4.54.0. De pactis inter emptorem et venditorem compositis.
CJ.4.54.1: Imperator Antoninus Si ea lege praedium vendidisti, ut, nisi intra certum tempus pretium fuisset exsolutum, emptrix arras perderet et dominium ad te pertineret, fides contractus servanda est. * ant. a. claudiae diotinae. * [a 216 d. v id.... sabino ii et anullino conss.]
CJ.4.54.2: Imperator Alexander Severus Si fundum parentes tui ea lege vendiderunt, ut, sive ipsi sive heredes eorum emptori pretium quandoque vel intra certa tempora obtulissent, restitueretur, teque parato satisfacere condicioni dictae heres emptoris non paret, ut contractus fides servetur, actio praescriptis verbis vel ex vendito tibi dabitur, habita ratione eorum, quae post oblatam ex pacto quantitatem ex eo fundo ad adversarium pervenerunt. * alex. a. charisio mil. * [a 222 d. k. sept. alexandro a. cons.]
CJ.4.54.3: Imperator Alexander Severus Qui ea lege praedium vendidit, ut, nisi reliquum pretium intra certum tempus restitutum esset, ad se reverteretur, si non precariam possessionem tradidit, rei vindicationem non habet, sed actionem ex venditio. * alex. a. felici mil. * [d. iii id. iul.]
CJ.4.54.4: Imperator Alexander Severus Commissoriae venditionis legem exercere non potest, qui post praestitutum pretii solvendi diem non vindicationem rei eligere, sed usurarum pretii petitionem sequi maluit. * alex. a. claudio iuliano et proculiano. * []
CJ.4.54.5: Imperator Gordianus Initio venditionis si pactus es, ut is cui vendidisti possessionem pretii tardius exsoluti tibi usuras pensitaret, non immerito existimas etiam eas tibi adito praeside ab emptore praestari debere. nam si initio contractus non es pactus, si coeperis experiri, ex mora dumtaxat usuras tam ab ipso debitore quam ab eo, qui in omnem causam empti suam fidem adstrinxit, de iure postulabis. * gord. a. aurelio longino evocato. * []
CJ.4.54.6: Imperatores carus, carinus, numer. Cum te fundum tuum certae rei contemplatione inter vos habita exiguo pretio in alium transtulisse commemoras, poterit ea res tibi non esse fraudi, quando non impleta promissi fide dominii tui ius in suam causam reverti conveniat. et ideo aditus competens iudex fundum cuius mentionem facis restitui tibi cum fructibus suis sine ulla ludificatione sua autoritate perficiet, praecipue cum diversa pars receptis nummis suis nullam passa videri possit iniuriam. * carus carinus et numer. aaa. olybrio romulo. * []
CJ.4.54.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si a te comparavit is cuius meministi et convenit, ut, si intra certum tempus soluta fuerit data quantitas, sit res inempta, remitti hanc conventionem rescripto nostro non iure petis. sed si se subtrahat, ut iure dominii eandem rem retineat, denuntiationis et obsignationis depositionisque remedio contra fraudem potes iuri tuo consulere. * diocl. et maxim. aa. et cc. fabiano musco. * []
CJ.4.54.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tempore contractus inter emptorem et venditorem habitam conventionem integram servari, si ab ea posteriore non recedatur pacto, certum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. auxanoni. * []
CJ.4.54.9pr.: Imperator Justinianus Si quis ita paciscatur in venditionis vel alienationis contractu, ut novo domino nullo modo liceat in loco vendito vel alio modo sibi concesso monumentum extruere vel alio modo humani iuris eum eximere, sancimus, licet hoc apud veteres dubitabatur, tale pactum ex nostra lege esse fovendum et immutilatum permanere. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.4.54.9.1: Imperator Justinianus Forsitan enim multum eius intererat, ne ei vicinus non solum quem nollet adgregetur, sed et pro quo specialiter interdictum est. cum etenim venditor vel aliter alienator non alia lege suum ius transferre passus est nisi tali fretus conventione, quomodo ferendum est aliquam captionem ex varia pati eum interpretatione? [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.4.55.0. Si servus exportandus veneat.
CJ.4.55.1pr.: Imperatores Severus, Antoninus Lege venditionis exportata mancipia sub denuntiatione manus iniciendae libertatem ab emptore, vel qui successit in locum eius, antequam fides rumpatur, accipere possunt. * sev. et ant. aa. petroniae flavillae. * [a 200 pp. xv k. oct. severo a. ii et victorino conss.]
CJ.4.55.1.1: Imperatores Severus, Antoninus Quae tamen fisco post manumissionem vindicantur et in perpetuam servitutem eadem lege veneunt, cum in his civitatibus conversantur, quas contrahentes exceperant. [a 200 pp. xv k. oct. severo a. ii et victorino conss.]
CJ.4.55.1.2: Imperatores Severus, Antoninus Ante manumissionem iniciendae manus facultas non denegatur atque ideo non petuntur in publicum. [a 200 pp. xv k. oct. severo a. ii et victorino conss.]
CJ.4.55.2: Imperatores Severus, Antoninus Si, ut manus iniectionem haberes, cavisti tibi, iure tuo uti potes. quod si hoc omisisti et poenam stipulatus es, homo quidem fisco commissus est, tu vero nactus ex stipulatu actionem. in omnibus tamen quaeritur, an domini voluntate in locum prohibitum venerit. * sev. et ant. aa. sezo nedymo. * [a 200 pp. vii k. nov. severo a. ii et victorino conss.]
CJ.4.55.3: Imperator Alexander Severus Ancilla, quae exportanda venit nec exportata est, sed ab emptore in eadem civitate morante empta et manumissa est, adversus legem venditionis libera fieri non potuit: et ideo aditus a te procurator meus partibus suis fungetur. * alex. a. novio liberto. * [a 223 pp. iiii id. mart. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.55.4pr.: Imperator Alexander Severus Moveor, quod te a servis tuis dominum eorum venisse adfirmas sub ea lege, ne in patria moreris, et ab eo, cui te prior emptor vendiderat, manumissum esse dicis. * alex. a. aureliopapiae. * [a 224 pp. xi k. iul. iuliano et crispino conss.]
CJ.4.55.4.1: Imperator Alexander Severus Quare competens iudex adversus eum, quem praesentem esse dicis, cognitionem suam praebebit et, si veritas accusationi aderit, exsecrabile delictum in exemplum capitali poena vindicabit. [a 224 pp. xi k. iul. iuliano et crispino conss.]
CJ.4.55.4.2: Imperator Alexander Severus Sed quoad usque probaveris quae intendis, status tuus esse videtur, qui in te post manumissionem deprehenditur. [a 224 pp. xi k. iul. iuliano et crispino conss.]
CJ.4.55.5: Imperator Alexander Severus Qui exportandus a domino de civitate sua venit, nec in urbe roma morari debet: qui autem de provincia certa, nec in italia. si itaque contra legem constitutam factum probare potes, utere iure, quod propterea tibi competit. * alex. a. sextiano serapioni. * [a 225 pp. vii k. febr. fusco ii et dextro conss.]
CJ.4.56.0. Si mancipium ita venierit, ne prostituatur.
CJ.4.56.1: Imperator Alexander Severus Praefectus urbis amicus noster eam, quae ita venit, ut, si prostituta fuisset, abducendi potestas esset ei, cui secundum constitutionem divi hadriani id competit, abducendi faciet facultatem : quod si eum patientiam accommodasse contra legem quam ipse dixerat, ut in turpi quaestu mulier haberetur, animadverterit, libertate competente secundum interpretationem eiusdem principis perduci eam ad praetorem, cuius de liberali causa iurisdictio est, ut lis ordinetur, iubebit. nec enim tenor legis, quam semel comprehendit, intermittitur, quod dominium per plures emptorum personas ad primum qui prostituit sine lege simili pervenit. * alex. a. socrati. * [a 223 pp. iii k. nov. maximo ii etaeliano conss.]
CJ.4.56.2: Imperator Alexander Severus Mulierem, quam ita venisse adlegas, ne prostitueretur aut, si prostituta fuerit, libera esset, per officium militare exhiberi apud tribunale oportet, ut, si controversia referatur pacto ( quod tamen si verum est, libertas mulieri existente condicione competit), agatur causa apud eum cuius de ea re notio est. haec autem lex et nisi in tabulas venditionis inserta sit, quamvis epistula vel sine scriptis facta ostenditur, valet. * alex. a. severo. * [a 223 pp. k. dec. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.56.3: Imperator Alexander Severus Eam, quae ita venit, ne corpore quaestum faceret, nec in caupona sub specie ministrandi prostitui, ne fraus legi dictae fiat, oportet. * alex. a. aurelio aelio. * [a 225 pp. id. ian. fusco ii et dextro conss.]
CJ.4.57.0. Si mancipium ita fuerit alienatum, ut manumittatur vel contra.
CJ.4.57.1: Imperator Alexander Severus Si patroclius, posteaquam te hermiae donationis causa dedit lege dicta, ut, si quindecim annis continuis servisses, ad libertatem perducereris ita, ut civis romanus esses, tempore peracto, si modo patroclius non contrariae voluntatis fuerit aut si iam decesserit, ad libertatem pervenisti, quoniam placuit non solum ad venditos, sed etiam ad donatos eam legem, ut manumitterentur, pertinere, nec te potuit semel translato dominio in hermiam postea alii patroclius vendere : et ideo non de praestanda tibi libertate, quam ex constitutione iam fueras adeptus , litigare debuisti, sed libertatem quam obtinueras defendere. * alex. a. patri censi. * [a 222 pp. vi id. nov. alexandro a. cons.]
CJ.4.57.2: Imperator Alexander Severus Si ea lege chreste servum, sed naturalem filium venumdedit, ut emptor eum manumitteret, quamvis non est manumissus, ex constitutione divorum marci et commodi ad aufidium victorinum liber est. * alex. a. eutychiano. * [a 222 pp. non. dec. alexandro a. cons.]
CJ.4.57.3pr.: Imperator Alexander Severus Si iusta saturnino puellam nomine firmam agentem tunc annos septem hac lege vendiderit, ut, cum haberet annos viginti quinque, libera esset, quamvis factum ab emptore praestandae libertatis pacto non sit insertum, sed ut libera esset expressum, tamen constitutioni divorum marci et commodi locus est. * alex. a. fulcinio maximo. * [a 224 pp. x k. febr. iuliano et crispino conss.]
CJ.4.57.3.1: Imperator Alexander Severus Ideoque impleto vicensimo quinto anno firma libera facta est nec obest ei, quod vicensimo septimo anno manumissa est, quae iam ex constitutione libera erat : et is, quem post vicensimum quintum annum ex te conceptum enixa est, ingenuus est. [a 224 pp. x k. febr. iuliano et crispino conss.]
CJ.4.57.4: Imperator Gordianus Si is, qui pretium pro te acceperat, ut statuto tempore te libertate donaret, moram repromissae libertati praestitit, ex eo te liberam esse factam manifestum est, ex quo, cum posset dari libertas, non est praestita. et ideo ex te natos ingenuos videri procreatos non est incertae opinionis. * gord. a. corneliae iucundae. * [a 240 pp. vi k. mai. sabino et venusto conss.]
CJ.4.57.5pr.: Imperator Gordianus Ea quidem mancipia, quorum venditio eam legem accepit, ne ad libertatem perducantur, etiamsi manumittantur, nancisci libertatem non possunt. neque enim condicio, quae personae eius cohaesit, immutari facto eius qui ea lege comparavit potest. * gord. a. aurelio marino. * [a 240 pp. xvi k. sept. sabino et venusto conss.]
CJ.4.57.5.1: Imperator Gordianus Nec tamen, poenae exactio si qua addita est condicioni non servatae, iustam exigendi tribuit causam. [a 240 pp. xvi k. sept. sabino et venusto conss.]
CJ.4.57.5.2: Imperator Gordianus Qua igitur ratione te poterit vocare ad officium procuratoris, qui eam legem venditioni dedit, perspici non potest, cum nec in privatorum contractibus fiscus se interponere debeat et litterae ad te missae personae factum, si non ipse manumiseris, non contineant. [a 240 pp. xvi k. sept. sabino et venusto conss.]
CJ.4.57.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si puellam ea lege vendidisti, ut manumitteretur et, si manumissa non esset, centum aurei praestarentur, non servata fide nihilo minus eam raptam e vestigio servitutis ad libertatem, quae praestari potuit, constitit, nec pecunia quasi rupta fide suscepta recte petetur, cum non mutata venditoris voluntate condicionis potestate post manumittentis factum repraesentari optima ratione placuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. helvidiae rufinae. * [a 293 s. xvi k. iun. ipsis aa. conss.]
CJ.4.58.0. De aediliciis actionibus.
CJ.4.58.1: Imperator Antoninus Si non simpliciter, sed consilio fraudis servum tibi nescienti fugitivum vel alio modo vitiosum quis vendidit isque fugitivus abest, non solum in pretium servi venditorem conveniri, sed etiam damnum quod per eum tibi accidit competens iudex, ut iam pridem placuit, praestari iubebit. * ant. a. decentio veromilio. * [a 214 pp. iiii k. iun. messala et sabino conss.]
CJ.4.58.2: Imperator Gordianus Cum proponas servum, quem pridem comparasti, post anni tempus fugisse, qua ratione eo nomine cum venditore eiusdem congredi quaeras, non possum animadvertere : etenim redhibitoriam actionem sex mensum temporibus vel quanto minoris anno concludi manifesti iuris est. * gord. a. petilio maximo. * [a 239 pp. k. dec. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.4.58.3pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si apud priorem dominum fugisse mancipium non doceatur, fuga post venditionem interveniens ad damnum emptoris pertinet. * diocl. et maxim. aa. aurelio muciano. * [a 286 pp. xv k. mai. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.58.3.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sin autem venditor non vitiosum etiam in posterum fieri servum temere promiserit , quamvis hoc impossibile esse videtur, secundum fidem tamen antecedentis vel in continenti secuti pacti experiri posse non ambigitur : posteriores enim casus non venditoris, sed emptoris periculum spectant. [a 286 pp. xv k. mai. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.58.3.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Verum cum servum quem comparaveras ad eum qui distraxerat redisse contendis, iudex competens perspectis omnibus pro repertae rei qualitate proferre curabit sententiam. [a 286 pp. xv k. mai. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.4.58.4pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si praedium quis sub ea lege comparaverit, ut, si displicuerit, inemptum erit, id utpote sub condicione venditum resolvi et redhibitoriam adversus venditorem competere palam est. * diocl. et maxim. aa. * [a . k. mart.]
CJ.4.58.4.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Idem observatur et si pestibilis fundus, id est pestibulas vel herbas letiferas habens, ignorante emptore distractus sit : nam in hoc etiam casu per eandem actionem eum quoque redhibendum esse. [a . k. mart.]
CJ.4.58.5: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Habito semel bonae fidei contractu mancipioque suscepto et pretio soluto ita demum repetendi pretii potestas est ei qui mancipium comparaverit largienda, si illud quod dixerit fugitivum, poterit exhibere. hoc enim non solum in barbaris, sed etiam in provincialibus servis iure praescriptum est. * grat. valentin. et theodos. aaa. nebridio pu. * [a 386 d. iii k. iul. constantinopoli honorio np. et euodio conss.]
CJ.4.59.0. De monopoliis et de conventu negotiatorum illicito vel artificum ergolaborumque nec non balneatorum prohibitis illicitisque pactionibus.
CJ.4.59.2pr.: Imperator Zeno Iubemus, ne quis cuiuscumque vestis aut piscis vel pectinum forte aut echini vel cuiuslibet alterius ad uictum vel ad quemcumque usum pertinentis speciei vel cuiuslibet materiae pro sua auctoritate, vel sacro iam elicito aut in posterum eliciendo rescripto aut pragmatica sanctione vel sacra nostrae pietatis adnotatione, monopolium audeat exercere, neve quis illicitis habitis conventionibus coniuraret aut pacisceretur, ut species diversorum corporum negotiationis non minoris, quam inter se statuerint, venumdentur. * zeno a. constantino pu. * [a 483 d. xvii k. ian. post consulatum trocondae.]
CJ.4.59.2.1: Imperator Zeno Aedificiorum quoque artifices vel ergolabi aliorumque diversorum operum professores et balneatores penitus arceantur pacta inter se componere, ut ne quis quod alteri commissum sit opus impleat aut iniunctam alteri sollicitudinem alter intercapiat : data licentia unicuique ab altero inchoatum et derelictum opus per alterum sine aliquo timore dispendii implere omnique huiusmodi facinora denuntiandi sine ulla formidine et sine iudiciariis sumptibus. [a 483 d. xvii k. ian. post consulatum trocondae.]
CJ.4.59.2.2: Imperator Zeno Si quis autem monopolium ausus fuerit exercere, bonis propriis spoliatus perpetuitate damnetur exilii. [a 483 d. xvii k. ian. post consulatum trocondae.]
CJ.4.59.2.3: Imperator Zeno Ceterarum praeterea professionum primates si in posterum aut super taxandis rerum pretiis aut super quibuslibet illicitis placitis ausi fuerint convenientes huiusmodi sese pactis constringere, quinquaginta librarum auri solutione percelli decernimus : officio tuae sedis quadraginta librarum auri condemnatione multando, si in prohibitis monopoliis et interdictis corporum pactionibus commissas forte, si hoc evenerit, saluberrimae nostrae dispositionis condemnationes venalitate interdum aut dissimulatione vel quolibet vitio minus fuerit exsecutum. [a 483 d. xvii k. ian. post consulatum trocondae.]
CJ.4.60.0. De nundinis [Dei mercati - fiere]
CJ.4.60.1: Imperatores Valentinianus, Valens Qui exercendorum mercatuum aut nundinarum licentiam vel veterum indulto vel nostra auctoritate meruerunt, ita beneficio rescripti potiantur, ut nullum in mercatibus atque nundinis ex negotiatorum mercibus conveniant, vel in venaliciis aut locorum temporali quaestu et commodo privata exactione sectentur, vel sub praetextu privati debiti aliquam ibidem concurrentibus molestiam possint inferre. * valentin. et valens aa. ad probum pp. * []
CJ.4.61.0. De vectigalibus et commissis.
CJ.4.61.1: Imperatores Severus, Antoninus Si iure manumissus es ante quaestionem commissi motam, statum tuum vectigalis nomine convelli non est aequum. * sev. et ant. aa. victorino. * []
CJ.4.61.2: Imperatores Severus, Antoninus Neque commissum, quod ante quinquennium factum dicitur, si lis anticipata non est, vindicari potest, neque pro re, quae in commissi causam cecidit, si ipsa non extat nec dolo supprimatur, pretium peti potest. * sev. et ant. aa. iunio. * []
CJ.4.61.3: Imperatores Severus, Antoninus Omnibus militibus nostris prospeximus, ne ob omissas professiones poena commissi tenerentur. proinde deposito hoc metu, si qua portoria debere te apparuerit, exsolve. * sev. et ant. aa. ingenuo mil. * []
CJ.4.61.4: Imperator Constantinus Penes illum vectigalia manere oportet, qui superior in licitatione extiterit, ita ut non minus quam triennii fine locatio concludatur nec ullo modo interrumpatur tempus exigendis vectigalibus praestitutum. quo peracto tempore licitationum iura conductionumque recreari oportet ac simili modo aliis collocari. * const. a. ad iunium rufum. * [a 321 d. k. iul. crispo c. ii et constantino c. ii conss.]
CJ.4.61.5: Imperator Constantinus Universi provinciales pro his rebus, quas ad usum proprium vel ad fiscum inferunt vel exercendi ruris gratia revehunt, nullum vectigal a stationariis exigantur. ea vero, quae extra praedictas causas vel negotiationis gratia portantur, solitae praestationi subiugamus: capitali poena proposita stationariis et urbanis militibus et ceteris personis, quorum avaritia id temptari firmatur. * const. a. menandro. * [a 321 d. iii id. iul. crispo ii et constantino ii conss.]
CJ.4.61.6pr.: Imperatores Valentinianus, Valens Omnium rerum ac personarum, quae privatam degunt vitam, in publicis functionibus aequa debet esse inspectio. * valentinianus et valens aa. ad florentium com. sacr. larg. * [a 365 d. x k. mart. mediolani valentiniano et valente aa. conss.]
CJ.4.61.6.1: Imperatores Valentinianus, Valens Hoc ideo dicimus, quia nonnulli privatorum elicitas suffragio proferunt sanctiones, quibus vectigalia vel cetera eiusmodi, quae inferri fisco moris est, sibi adserant esse concessa. [a 365 d. x k. mart. mediolani valentiniano et valente aa. conss.]
CJ.4.61.6.2: Imperatores Valentinianus, Valens Si quis ergo privatorum eiusmodi rescriptione nitatur, cassa eadem sit. vectigalium enim non parva functio est, quae debet ab omnibus, qui negotiationis seu transferendarum mercium habent curam, aequa ratione dependi: exceptis naviculariis, cum sibi rem gerere probabuntur. [a 365 d. x k. mart. mediolani valentiniano et valente aa. conss.]
CJ.4.61.7: Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus Ex praestatione vectigalium nullius omnino nomine quicquam minuatur, quin octavas more solito constitutas omne hominum genus, quod commerciis voluerit interesse, dependat, nulla super hoc militarium personarum exceptione facienda. * valentin. valens et grat. aaa. ad archelaum com. orientis. * [a 366 ? pp. beryto iiii k. febr. post consulatum valentiniani et valentis aa.]
CJ.4.61.8: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius A legatis gentium devotarum ex his tantum speciebus, quas de locis propriis, unde conveniunt, huc deportant, octavarii vectigal accipiant : quas vero ex romano solo, quae sunt tamen lege concessae, ad propria deferunt, has habeant a praestatione immunes ac liberas. * grat. valentin. et theodos. aaa. palladio com. sacr. larg. * [a 381 d. prid. non. iul. constantinopoli. acc. xii k. aug. syagrio et eucherio conss.]
CJ.4.61.9: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Usurpationem totius licentiae submovemus circa vectigal alabarchiae per aegyptum atque augustamnicam constitutum, nihilque super transductione animalium, quae sine praebitione solita minime permittenda est, temeritate per licentiam vindicari concedimus. * grat. valentin. et theodos. aaa. palladio com. sacr. larg. * []
CJ.4.61.10: Imperatores Arcadius, Honorius Vectigalia, quaecumque quaelibet civitates sibi ac suis curiis ad angustiarum suarum solacia quaesierunt, sive illa functionibus curialium ordinum profutura sunt seu quibuscumque aliis earundem civitatum usibus designantur, firma his atque ad habendum perpetua manere praecipimus neque ullam contrariam supplicantium super his molestiam formidari. * arcad. et honor. aa. anthemio pp. * []
CJ.4.61.11: Imperatores Arcadius, Honorius Si quis sine persona mancipum, id est salinarum conductorum, sales emerit vendereve temptaverit, sive propria audacia sive nostro munitus oraculo, sales ipsi una cum eorum pretio mancipibus addicantur. * arcad. et honor. aa. lampadio pp. * []
CJ.4.61.12: Imperatores Honorius, Theodosius Quidquid contra vectigales largitionalium titulorum vel pragmaticis sacris vel adnotationibus fuerit elicitum, effectu et viribus carere censemus. * honor. et theodos. aa. gaisoni com. sacr. larg. * [a 408-412 d. viiii k. oct. ravennae.]
CJ.4.61.13pr.: Imperatores Theodosius, Valentinianus Exceptis his vectigalibus, quae ad sacrum patrimonium nostrum quocumque tempore pervenerunt, cetera rei publicae civitatum atque ordinum aestimatis dispendiis, quae pro publicis necessitatibus tolerare non desinunt, reserventur, cum duas portione aerario nostro conferri prisca institutio disposuerat : atque hanc tertiam iubemus adeo in dicione urbium municipumque consistere, ut proprii compendii curam non in alieno potius quam in suo arbitrio noverint constitutam. * theodos. et valentin. aa. flaviano pp. * []
CJ.4.61.13.1: Imperatores Theodosius, Valentinianus Designatae igitur consortium portionis eatenus iuri ordinum civitatumque obnoxium maneat, ut etiam locandi quanti sua interest licentiam sibi noverint contributam. []
CJ.4.62.0. Vectigalia nova instituti non posse.
CJ.4.62.1: Imperatores Severus, Antoninus Non quidem temere permittenda est novorum vectigalium exactio : sed si adeo tenuis est patria tua, ut extraordinario auxilio iuvari debeat, adlega praesidi proviciae quae in libellum contulisti : qui re diligenter inspecta utilitatem communem intuitus scribet nobis quae compererit, et an habenda sit ratio vestri et quatenus, aestimabimus. * sev. et ant. aa. gavio victorino. * [pp. xii k. aug.]
CJ.4.62.2: Imperatores Severus, Antoninus Vectigalia nova nec decreto civitatum institui possunt. * sev. et ant. aa. ventilio callistiano. * []
CJ.4.62.3: Imperatores valer., gallien. Non solent nova vectigalia inconsultis princibus institui. ergo et exigi aliquid , quod illicite poscatur, competens iudex vetabit et id quod exactum videtur, si contra rationem iuris extortum est, restitui iubebit. * valer. et gallien. aa. aurelio tusco et aliis. * []
CJ.4.62.4: Imperator Constantinus Si provincialium nostrorum querella de conductorum aviditate extiterit et probatum fuerit ultra vetustam consuetudinem et nostrae terminos iussionis aliquid eos profligasse, rei tanti criminis perpetuo exilio puniantur. sub conspectibus autem tuis vel eorum, qui tuae gravitati succedunt, licitationis cura servetur. * const. a. ad felicem pp. * [a 333-336 pp. vii id. mart. carthagine.]
CJ.4.63.0. De commerciis et mercatoribus.
CJ.4.63.1: Imperatores Valentinianus, Valens Negotiatores, si qui ad domum nostram pertinent, potiorum quoque homines necessitatem debitam pensionum, ut honestas postulat, agnoscere moneantur, ut per cunctos, qui emolumenta negotiationibus captant, tolerabiles fiant agnoscendae devotionis effectus. * valentin. et valens aa. ad iulianum com. orientis. * [a 364 d. xv k. mai. constantinopoli divo ioviano et varroniano conss.]
CJ.4.63.2: Imperatores Valentinianus, Valens Non solum aurum barbaris minime praebeatur, sed etiam si apud eos inventum fuerit, subtili auferatur ingenio. si ulterius aurum pro mancipiis vel quibuscumque speciebus ad barbaricum fuerit translatum a mercatoribus, non iam damnis, sed suppliciis subiugentur, et si id iudex repertum non vindicat, tegere ut conscius criminosa festinat. * valentin. et valens aa. et grat. a. tatiano com. sacr. larg. * [a 374 ? ]
CJ.4.63.3: Imperatores Honorius, Theodosius Nobiliores natalibus et honorum luce conspicuos et patrimonio ditiores perniciosum urbibus mercimonium exercere prohibemus, ut inter plebeium et negotiatorem facilius sit emendi vendendique commercium. d. * honor. et theodos. aa. theodoro pp. * [a 408 vel 409 ]
CJ.4.63.4pr.: Imperatores Honorius, Theodosius Mercatores tam imperio nostro quam persarum regi subiectos ultra ea loca, in quibus foederis tempore cum memorata natione nobis convenit, nundinas exercere minime oportet, ne alieni regni, quod non convenit, scrutentur arcana. * honor. et theodos. aa. anthemio pp. * [a 408 vel 409 ]
CJ.4.63.4.1: Imperatores Honorius, Theodosius Nullus igitur posthac imperio nostro subiectus ultra nisibin callinicum et artaxata emendi sive vendendi species causa proficisci audeat nec praeter memoratas civitates cum persa merces existimet commutandas: sciente utroque qui contrahit et species, quae praeter haec loca fuerint venumdatae vel comparatae, sacro aerario nostro vindicandas et praeter earum ac pretii amissionem, quod fuerit numeratum vel commutatum, exilii se poenae sempiternae subdendum. [a 408 vel 409 ]
CJ.4.63.4.2: Imperatores Honorius, Theodosius Non defutura contra iudices eorumque apparitiones per singulos contractus, qui extra memorata loca fuerint agitati, triginta librarum auri condemnatione, per quorum limitem ad inhibita loca mercandi gratia romanus vel persa commeaverit. [a 408 vel 409 ]
CJ.4.63.4.3: Imperatores Honorius, Theodosius Exceptis videlicet his, qui legatorum persarum quolibet tempore ad nostram clementiam mittendorum iter comitati merces duxerint commutandas, quibus humanitatis et legationis intuitu extra praefinita etiam loca mercandi copiam non negamus, nisi sub specie legationis diutius in qualibet provincia residentes nec legati reditum ad propria comitentur. hos enim mercaturae insistentes non immerito una cum his, cum quibus contraxerint, cum resederint, poena huius sanctionis persequetur. [a 408 vel 409 ]
CJ.4.63.5: Imperatores Honorius, Theodosius Cessante omni ambitione, omni licentia quingentorum sexaginta trium collegiatorum numerus maneat nullique his addendi mutandive vel in defuncti locum substituendi pateat copia, ita ut iudicio tuae sedis sub ipsorum praesentia corporatorum in eorum locum, quos humani subtraxerint casus, ex eodem quo illi fuerant corpore subrogentur: nulli alii corporatorum praeter praedictum numerum per patrocinia immunitate concessa. * honor. et theodos. aa. aetio pu. * [a 409 d. xii k. sept. eudoxiopoli honorio viii et theodosio iii aa. conss.]
CJ.4.63.6pr.: Imperatores Honorius, Theodosius Si qui inditas nominatim vetustis legibus civitates transgredientes ipsi vel peregrinos negotiatores sine comite commerciorum suscipientes fuerint deprehensi, nec proscriptionem bonorum nec poenam perennis exilii ulterius evadent. * honor. et theodos. aa. maximino com. sacr. larg. * []
CJ.4.63.6.1: Imperatores Honorius, Theodosius Ergo omnes pariter, sive privati seu cuiuspiam dignitatis sive in militia constituti, sciant sibi aut ab huiusmodi temeritate penitus abstinendum aut supra dicta supplicia subeunda. []
CJ.4.64.0. De rerum permutatione et de praescriptis verbis actione.
CJ.4.64.1: Imperator Gordianus Si, cum patruus tuus venalem possessionem haberet, pater tuus pretii nomine, licet non taxata quantitate, aliam possessionem dedit, idque quod comparavit non iniuria iudicis nec patris tui culpa evictum est, ad exemplum ex empto actionis non immerito id quod tua interest, si in patris iura successisti, consequi desideras. at enim si, cum venalis possessio non esset, permutatio facta est idque, quod ab adversario praestitum est, evictum est, quod datum est ( si hoc elegeris) cum ratione restitui postulabis. * gord. a. thraseae mil. * [a 238 d. viii id. nov. pio et pontiano conss.]
CJ.4.64.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Permutationem re ipsa utpote bonae fidei constitutam, sicut commemoras, vicem emptionis obtinere non incogniti iuris est. * diocl. et maxim. aa. primitivae. * []
CJ.4.64.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ex placito permutationis re nulla secuta constat nemini actionem competere, nisi stipulatio subiecta ex verborum obligatione quaesierit partibus actionem. * diocl. et maxim. aa. et cc. barcio leontio. * []
CJ.4.64.4pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum precibus tuis expresseris placitum inter te et alium permutationis intercessisse eumque fundum a te datum vendidisse, contra emptorem quidem te nullam habere actionem perspicis, cum ab eo susceperit dominium, cui te tradidisse titulo permutationis non negasti. * diocl. et maxim. aa. et cc. leontio. * []
CJ.4.64.4.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Secundum fidem autem placiti, si stipulatio subsecuta est, successores eius, cum quo contractum habuisti, convenire non prohiberis: si vero nulla stipulatio intercessit, praescriptis verbis actione, ut vel fides placiti servetur tibi vel, quod alterius accipiendi fundi gratia dedisti, causa non secuta restituatur. []
CJ.4.64.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quoniam adseris patrem tuum ei contra quem preces fundis ea condictione dedisse fundum, ut invicem domum certam acciperet, aditus praeses provinciae placitis eum parere vel, si causam, propter quam fundus datus est, sequi non perspexerit, condictionis ratione datum restituere, sicut postulas, iubebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. theodolanae. * []
CJ.4.64.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Rebus certa lege traditis, si huic non pareatur, praescriptis verbis incertam civilem dandam actionem iuris auctoritas demonstrat. * diocl. et maxim. aa. et cc. protogeni. * []
CJ.4.64.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Emptionem rebus fieri non posse pridem placuit. igitur cum frumenti certam modiationem callimacho et acamato te dedisse, ut tibi repraesentent olei designatum pondus adseveres, si placitis citra stipulationis sollemnitatem non exhibeant fidem, quantum dedisti, causa non secuta condicere pro desiderio tuo potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. timotheo. * [a 294 s. xiii k. nov. cc. conss.]
CJ.4.64.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ea lege rebus donatis candido, ut quod placuerat menstruum seu annuum tibi praestaret, cum huiusmodi conventio non nudi pacti nomine censeatur, sed rebus propriis dictae legis substantia muniatur, ad implendum placitum, sicut postulas, praescriptis verbis tibi competit actio. * diocl. et maxim. aa. et cc. paulinae. * [a 294 s. non. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.4.65.0. De locato et conducto.
CJ.4.65.1: Imperator Antoninus Dominus horreorum periculum vis maioris vel effracturam latronum conductori praestare non cogitur. his cessantibus si quid extrinsecus ex depositis rebus inlaesis horreis perierit, damnum depositarum rerum sarciri debet. * ant. a. iulio agrippino. * [a 213 pp. prid. non. ian. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.65.2: Imperator Antoninus Adversus eos, a quibus extruenda aedificia conduxisti, ex conducto actione consistens eo iudicio quod est bonae fidei debitum cum usuris solitis consequeris. * ant. a. epidio epicteto. * [a 213 pp. k. iul. romae antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.4.65.3: Imperator Antoninus Diaetae, quam te conductam habere dicis, si pensionem domino insulae solvis, invitum te expelli non oportet, nisi propriis usibus dominus esse necessariam eam probaverit aut corrigere domum maluerit aut tu male in re locata versatus es. * ant. a. flavio callimorpho. * [a 214 pp. viii id. ian. messala et sabino conss.]
CJ.4.65.4pr.: Imperator Alexander Severus Et divi pii et antonini litteris certa forma est, ut domini horreorum effractorum eiusmodi querellas deferentibus custodes exhibere necesse habeant nec ultra periculo subiecti sint. * alex. a. arrio sabino. * [a 222 pp. k. dec. alexandro a. cons.]
CJ.4.65.4.1: Imperator Alexander Severus Quod vos quoque adito praeside provinciae impetrabitis. qui si maiorem animadversionem exigere rem deprehenderit, ad domitium ulpianum praefectum praetorio et parentem meum reos remittere curabit. [a 222 pp. k. dec. alexandro a. cons.]
CJ.4.65.4.2: Imperator Alexander Severus Sed qui domini horreorum nominatim etiam custodiam repromiserunt, fidem exhibere debent. [a 222 pp. k. dec. alexandro a. cons.]
CJ.4.65.5: Imperator Alexander Severus Certi iuris est ea, quae voluntate dominorum coloni in fundum conductum induxerint, pignoris iure dominis praediorum teneri. quando autem domus locatur, non est necessaria in rebus inductis vel illatis scientia domini: nam ea quoque pignoris iure tenentur. * alex. a. aurelio petronio. * [a 223 pp. k. mart. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.4.65.6: Imperator Alexander Severus Nemo prohibetur rem quam conduxit fruendam alii locare, si nihil aliud convenit. * alex. a. lucilio victorino. * [a 224 pp. v k. mart. iuliano et crispino conss.]
CJ.4.65.7: Imperator Alexander Severus Si, cum hermes vectigal octavarum in quinquennium conduceret, fidem tuam obligasti posteaque spatio eius temporis expleto, cum idem hermes in conductionem ut idoneus detinerentur, non consensisti, sed cautionem tibi reddi postulasti, non oportere te posterioris temporis periculo adstringi competens iudex non ignorabit. * alex. a. septimio terentiano mil. * [a 227 pp. v id. ian. albino et maximo conss.]
CJ.4.65.8: Imperator Alexander Severus Licet certis annuis quantitatibus fundum conduxeris, si tamen expressum non est in locatione aut mos regionis postulat, ut, si qua labe tempestatis vel alio caeli vitio damna accidissent, ad onus tuum pertinerent, et quae evenerunt sterilitates ubertate aliorum annorum repensatae non probabuntur, rationem tui iuxta bonam fidem haberi recte postulabis, eamque formam qui ex appellatione cognoscet sequetur. * alex. a. sabiniano hygino. * [a 231 pp. k. aug. pompeiano et peligno conss.]
CJ.4.65.9: Imperator Alexander Severus Emptori quidem fundi necesse non est stare colonum, cui prior dominus locavit, nisi ea lege emit. verum si probetur aliquo pacto consensisse, ut in eadem conductione maneat, quamvis sine scripto, bonae fidei iudicio ei quod placuit parere cogitur. * alex. a. aurelio fusco mil. * [a 234 pp. vii id. sept. maximo ii et urbano conss.]
CJ.4.65.10: Imperator Gordianus Viam veritatis ignoras in conductionibus non succedere heredes conductoris existimans, cum, sive perpetua conductio est, etiam ad heredes transmittatur, sive temporalis, intra tempora locationis heredi quoque onus contractus incumbat. * gord. a. pomponio sabino. * [a 239 d. viii k. mart. gordiano et aviola conss.]
CJ.4.65.11: Imperator Philippus Invitos conductores seu heredes eorum post tempora locationis impleta non esse retinendos saepe rescriptum est. * philipp. a. aurelio theodoro. * [a 244 pp. vi id. aug. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.4.65.12: Imperator Philippus Damnum, quod per adgressuram latronum in possessionibus locatis rei tuae illatum esse proponis, a domina earundem possessionum, quam nullius criminis ream facere te dicis, sarciri nulla ratione desideras. * philipp. a. et philipp. c. aurelio nicae. * [a 245 pp. iiii k. nov. philippo a. et titiano conss.]
CJ.4.65.13pr.: Imperatores valer., gallien. Si divisa conductio fuit et in singulis pro partibus facta, alieno nomine conveniri vos non oportet. si autem omnes qui conducebant in solidum locatori sunt obligati, ius ei competens conveniendi quem velit non debeat auferri. * valer. et gallien. aa. et valer. c. aurelio heraclidae. * [a 259 pp. viii id. mart. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.65.13.1: Imperatores valer., gallien. Habetis sane vos facultatem locatori offerendi debitum et, ut transferantur in vos ea, quae ob hanc conductionem ab his quorum nomine inquietamini obligata sunt, postulandi. [a 259 pp. viii id. mart. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.65.14: Imperatores valer., gallien. Si hi, qui a vobis redemerant frumentum et hordeum annonae inferendum, accepta pecunia fidem fefellerunt, ex locato agere cum his potestis. * valer. et gallien. aa. et c. aurelio iulio. * [a 259 pp. viii k. ian. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.65.15: Imperatores valer., gallien. Si fundo a locatore expulsa es, agere ex conducto potes poenamque, quam praestari rupta conventionis fide placuit, exigere ac retinere potes. * valer. et gallien. aa. et c. aureliae euphrosynae. * [a 259 pp. id. aug. aemiliano et basso conss.]
CJ.4.65.16: Imperatores valer., gallien. Legem quidem conductionis servari oportet nec pensionum nomine amplius quam convenit reposci. sin autem tempus, in quo locatus fundus fuerat, sit exactum et in eadem locatione conductor permanserit, tacito consensu eandem locationem una cum vinculo pignoris renovare videtur. * valer. et gallien. aa. et c. aurelio timotheo. * [a 260 pp. iiii k. aug. saeculare ii et donato conss.]
CJ.4.65.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Praeses provinciae ea quae ex locatione debentur exsolvi sine mora curabit, non ignarus ex locato et conducto actionem, cum sit bonae fidei, post moram usuras legitimas admittere. * diocl. et maxim. aa. hostilio hectario. * [a 290 pp. xv k. april. diocletiano iiii et maximiano iii aa. conss.]
CJ.4.65.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus Excepto tempore, quo edaci lucustarum pernicie sterilitatis vitium incessit, sequentis temporis fructus, quos tibi iuxta praeteritam consuetudinem deberi constiterit, reddi tibi praeses provinciae iubebit. * diocl. et maxim. aa. annio ursino. * [a 290 pp. xi k. oct. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.4.65.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Circa locationes atque conductiones maxime fides contractus servanda est, si nihil specialiter exprimatur contra consuetudinem regionis. quod si alii remiserunt contra legem contractus atque regionis consuetudinem pensiones, hoc aliis praeiudicium non possit adferre. * diocl. et maxim. aa. et cc. iulio valentino. * [a 293 s. v k. mai. heracleae aa. conss. ]
CJ.4.65.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Qui rem propriam conduxit existimans alienam, dominium non transfert, sed inefficacem conductionis contractum facit. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio carpophoro. * [a 293 s. iii k. mart. heracleae aa. conss.]
CJ.4.65.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si olei certa ponderatione fructus anni locasti, de contractu bonae fidei habito propter hoc solum, quod alter maiorem obtulit ponderationem, recedi non oportet. * diocl. et maxim. aa. et cc. antoniae. * [a 293 d. viii id. oct. sirmi aa. conss.]
CJ.4.65.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si hi, contra quos supplicas, facta locatione temporis certi suas tibi locaverint operas, quatenus bona fides patitur, causa cognita competens iudex conventionem servari iubebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. papiniano. * [a 293 ]
CJ.4.65.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad probationem rei propriae sive defensionem non sufficit locatio ei facta, qui post de dominio coeperit contendere, cum nescientia dominii proprii et errantis nullum habeat consensum : sed ex eventu, si victus fuerit, contractus locationis non constitisse magis declaratur. nemo enim sibi iure possessionem mutare potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio prisco. * [a 293 ]
CJ.4.65.24: Imperatores Diocletianus, Maximianus Contractus locationis conductionisque non intervenientibus etiam instrumentis ratus habeatur : secundum quod heredes conductoris, etsi non intervenerint instrumenta, non uxorem convenire debes. sane de posteriore tempore, quo conductricem ipsam proponis fuisse, adesse fidem precibus tuis probans pensiones integras ab ea pete. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio antonino. * [a 293 pp. viii k. ian aa. conss.]
CJ.4.65.25: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si quis conductionis titulo agrum vel aliam quamcumque rem accepit ; possessionem debet prius restituere et tunc de proprietate litigare. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio epagatho. * [a 293 iii k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.4.65.26: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si conductionis implestis fidem, eius rei gratia factum instrumentum evanuit. quod si quid vestrum in fundo fuit vel vi direptum est, hoc restitui vobis praeses provinciae iubebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio opilioni et hermio. * [a 294 d. iii k. mai. cc. conss.]
CJ.4.65.27: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si tibi quae pro colonis conducti praedii prorogasti dominus fundi stipulanti dare spopondit, competens iudex reddi tibi iubebit. nam si conventio placiti fine stetit, ex nudo pacto perspicis actionem iure nostro nasci non potuisse. * diocl. et maxim. aa. et cc. maximiano agopodi. * [a 294 ]
CJ.4.65.28: Imperatores Diocletianus, Maximianus In iudicio tam locati quam conducti dolum et custodiam, non etiam casum, cui resisti non potest, venire constat. * diocl. et maxim. aa. et cc. tusciano neoni. * [a 294 d. xv k. oct. cc. conss.]
CJ.4.65.29: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum conductorem aedificia, quae suscepit integra, destruxisse proponas, haec heredes etiam eius praeses provinciae instaurare aedificiorum inter vos habita ratione iubebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio iuliano. * []
CJ.4.65.30: Imperatores Theodosius, Valentinianus Curialis neque procurator neque conductor alienarum rerum nec fideiussor aut mandator conductoris existat. alioquin nullam obligationem neque locatori neque conductori ex huiusmodi contractu competere sancimus. * theodos. et valentin. aa. florentio pp. * [a 439 d. vii id. april. constantinopoli theodosio a. xvii et festo conss.]
CJ.4.65.31: Imperator Leo Milites nostros alienarum rerum conductores seu procuratores aut fideiussores vel mandatores conductorum fieri prohibemus, ne omisso armorum usu ad opus rurestre se conferant et vicinis graves praesumptione cinguli militaris existant. armis autem, non privatis negotiis occupentur, ut numeris et signis suis iugiter inhaerentes rem publicam, a qua aluntur, ab omni bellorum necessitate defendant. * leo a. aspari mag. mil. * [a 458 d. prid. non. iul. constantinopoli leone a. cons.]
CJ.4.65.32pr.: Imperator Zeno Ne cui liceat, qui aliquam domum alienam vel locum aut ergasterium nomine conductionis accepit, alteri, qui post eum domini voluntate ad eandem conductionem accessit, litem inferre, quasi rem illicitam aut agenti damnosam temptaverit, sed patere facultatem dominis domos suas vel ergasteria vel loca cui voluerint locandi, ipsis nihilo minus qui conduxerint ab omni super hoc molestia liberis conservandis : nisi forte pacta per scripturam specialiter inita cum dominis vel cum his qui postea conduxerunt, legibus videlicet cognita, agentis intentionibus suffragantur. * zeno a. adamantio pu. * []
CJ.4.65.32.1: Imperator Zeno Quod si quis huiusmodi controversiam sacris iussionibus interdictam crediderit commovendam, si privatus est, acriter caesus exilii subeat poenam, si militat, decem librarum auri dispendio feriatur. []
CJ.4.65.33: Imperator Zeno Conductores rerum alienarum seu alienam cuiuslibet rei possessionem precario detinentes seu heredes eorum, si non eam dominis recuperare volentibus restituerint, sed litem usque ad definitivam sententiam expectaverint, non solum rem locatam, sed etiam aestimationem eius victrici parti ad similitudinem invasoris alienae possessionis praebere compellantur. * zeno a. sebastiano pp. * [a 484 d. v k. april. constantinopoli theoderico cons.]
CJ.4.65.35pr.: Imperator Justinianus Licet retro principes multa de militibus, qui alienas possessiones vel domus conductionis titulo procurandas suscipiunt, sanxisse manifestum est, tamen quia res sic est contempta, ut neque interminationis sacratissimae constitutionis milites memores ad huiusmodi sordida audeant venire ministeria et relictis studiis publicis signisque victricibus ad conductiones alienarum rerum prosilire et armorum atrocitatem non in hostes ostendere, sed contra vicinos et forsitan adversus ipsos miseros colonos, quos procurandos susceperunt, convertere, necessarium duximus ad hanc sacratissimam venire constitutionem altius et plenius huiusmodi causam corrigentes. * iust. a. ad senatum. * []
CJ.4.65.35.1: Imperator Justinianus Iubemus itaque omnes omnino, qui sub armis militant, sive maiores sive minores ( milites autem appellamus eos, qui tam sub excelsis magistris militum tolerare noscuntur militiam quam in undecim devotissimis scholis taxati sunt, nec non eos , qui sub diversis optionibus foederatorum nomine sunt decorati) saltem in posterum ab omni conductione alienarum rerum temperare scituros, quod ex ipso contractus initio sine aliquo facto vel aliqua sententia cadant militia et non sit regressus eis ad pristinum gradum neque a beneficio imperiali neque a consensu vel permissu iudicis, sub quo tolerandam sortiti sunt militiam : ne, dum alienas res conductionis titulo esse gubernandas existimant, suas militias suamque opinionem amittant, ex militibus pagani, ex decoratis infames constituti: et quod p ost huiusmodi conductionem, quam penitus interdiximus, a publico susceperint, et hoc sine aliqua mora vel procrastinatione reddere compellantur. []
CJ.4.65.35.2: Imperator Justinianus Scituris et ipsis, qui suas facultates post hanc legem eis ad conductionem permiserint nostra lege eorum conamine violata, quod nulla eis exactio contra eos concedatur, ut, qui alieni appetens constitutos militem procuratorem elegerit, et suis cadat reditibus. []
CJ.4.65.35.3: Imperator Justinianus Pateat autem omnibus huiusmodi copia apud competentes iudices accusationis, ut, qui in hac causa delator existat, laudandus magis quam vituperandus intellegatur : poena, quam contra milites nostrorum praeceptorum contemptores et ipsos, qui eis conductionem rerum ad se pertinentium permiserint, statuimus, in futuris causis obtinente. []
CJ.4.66.0. De emphyteutico iure.
CJ.4.66.1: Imperator Zeno Ius emphyteuticarium neque conductionis neque alienationis esse titulis addicendum, sed hoc ius tertium sit constitutum ab utriusque memoratorum contractuum societate seu similitudine separatum, conceptionem definitionemque habere propriam et iustum esse validumque contractum, in quo cuncta, quae inter utrasque contrahentium partes super omnibus vel etiam fortuitis casibus pactionibus scriptura interveniente habitis placuerint, firma illibataque perpetua stabilitate modis omnibus debeant custodiri : ita ut, si interdum ea, quae fortuitis casibus sicut eveniunt, pactorum non fuerint conventione concepta, si quidem tanta emerserit clades, quae prorsus ipsius etiam rei quae per emphyteusin data est facit interitum, hoc non emphyteuticario, cui nihil reliquum mansit, sed rei domino, qui, quod fatalitate ingruebat, etiam nullo intercedente contractu habiturus fuerat, imputetur : sin vero particulare vel aliud leve damnum contigerit, ex quo non ipsa rei penitus laedatur substantia, hoc emphyteuticarius suis partibus non dubitet adscribendum. * zeno a. sebastiano pp. * [a 476 - 484 ]
CJ.4.66.2pr.: Imperator Justinianus In emphyteuticariis contractibus sancimus, si quidem aliae pactiones in emphyteuticis instrumentis fuerint conscriptae, easdem et in aliis omnibus capitulis observari et de reiectione eius, qui emphyteusin suscepit, si solitam pensionem vel publicarum functionum apochas non praestiterit. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.4.66.2.1: Imperator Justinianus Sin autem nihil super hoc capitulo fuerit pactum, sed per totum triennium neque pecunias solverit neque apochas domino tributorum reddiderit, volenti ei licere eum a praediis emphyteuticariis repellere : nulla ei adlegatione nomine meliorationis vel eorum quae emponemata dicuntur vel poenae opponenda, sed omnimodo eo, si dominus voluerit, repellendo neque praetendente, quod non est super hac causa inquietatus, cum neminem oportet conventionem vel admonitionem expectare, sed ultro sese offerre et debitum spontanea voluntate persolvere, secundum quod et anteriore lege nostri numinis generaliter cautum est. [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.4.66.2.2: Imperator Justinianus Ne autem ex hac causa dominis facultas oriatur emphyteutas suos repellere et reditum minime velle suscipere, ut ex huiusmodi machinatione triennio elapso suo iure is qui emphyteusin suscepit cadat, licentiam ei concedimus attestatione praemissa pecunias offere hisque obsignatis et secundum legem depositis minime deiectionis timere periculum. [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.4.66.3pr.: Imperator Justinianus Cum dubitabatur, utrum emphyteuta debeat cum domini voluntate suas meliorationes , quae graeco vocabulo emponemata dicuntur, alienare vel ius emphyteuticum in alium transferre, an eius expectare consensum, sancimus, si quidem emphyteuticum instrumentum super hoc casu aliquas pactiones habeat, eas observari : sin autem nullo modo huiusmodi pactio posita est vel forte instrumentum emphyteuseos perditum est, minime licere emphyteutae sine consensu domini suas meliorationes aliis vendere vel ius emphyteuticum transferre. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.4.66.3.1: Imperator Justinianus Sed ne hac occasione accepta domini minime concedant emphyteutas suos accipere pretia meliorationum quae invenerint, sed eos deludant et ex hoc commodum emphyteutae depereat, disponimus attestationem domino transmitti et praedicere, quantum pretium ab alio re vera accipit. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.4.66.3.2: Imperator Justinianus Et si quidem dominus hoc dare maluerit et tantam praestare quantitatem, quantam ipsa veritate emphyteuta ab alio accipere potest, ipsum dominum omnimodo haec comparare : [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.4.66.3.3: Imperator Justinianus Sin autem duorum mensuum spatium fuerit emensum et dominus hoc facere noluerit, licentia emphyteutae detur, ubi voluerit, et sine consensu domini suas meliorationes vendere, his tamen personis, quae non solent in emphyteuticis contractibus vetari ad huiusmodi venire emptionem : necessitatem autem habere dominos, si aliis melioratio secundum praefatum modum vendita sit, accipere emphyteutam vel, ius emphyteuticum ad personas non prohibitas sed concessas et idoneas ad solvendum emphyteuticum canonem transponere si emphyteuta maluerit, non contradicere, sed novum emphyteutam in possessionem suscipere, non per conductorem nec per procuratorem, sed ipsos dominos per se vel per litteras suas vel, si hoc non potu erint vel noluerint, per depositionem in hac quidem civitate apud virum clarissimum magistrum censuum vel praesentibus tabulariis per attestationem, in provinciis autem per praesides vel defensores celebrandam. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.4.66.3.4: Imperator Justinianus Et ne avaritia tenti domini magnam molem pecuniarum propter hoc efflagitent, quod usque ad praesens tempus perpetrari cognovimus, non amplius eis liceat pro subscriptione vel depositione nisi quinquagesimam partem pretii vel aestimationis loci, qui ad aliam personam transfertur, accipere. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.4.66.3.5: Imperator Justinianus Sin autem novum emphyteutam vel emptorem meliorationis suscipere minime dominus maluerit et attestatione facta intra duos menses hoc facere supersederit, licere emphyteutae et non consentientibus dominis ad alios ius suum vel emponemata transferre. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.4.66.3.6: Imperator Justinianus Sin autem aliter fuerit versatus, quam nostra constitutio disposuit, iure emphyteutico cadat. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]

Liber quintus
CJ.5.1.0. De sponsalibus et arris sponsaliciis et proxeneticis.
CJ.5.2.0. Si rector provinciae vel ad eum pertinentes sponsalia dederint.
CJ.5.3.0. De donationibus ante nuptias vel propter nuptias et sponsaliciis.
CJ.5.4.0. De nuptiis.
CJ.5.5.0. De incestis et inutilibus nuptiis.
CJ.5.6.0. De interdicto matrimonio inter pupillam et tutorem seu curatorem liberosque eorum.
CJ.5.7.0. Si quacumque praeditus potestate vel ad eum pertinentes ad suppositarum iurisdictioni suae adspirare temptaverint nuptias.
CJ.5.8.0. Si nuptiae ex rescripto petantur.
CJ.5.9.0. De secundis nuptiis.
CJ.5.10.0. Si secundo nupserit mulier, cui maritus usum fructum reliquerit.
CJ.5.11.0. De dotis promissione vel nuda pollicitatione.
CJ.5.12.0. De iure dotium.
CJ.5.13.0. De rei uxoriae actione in ex stipulatu actionem transfusa et de natura dotibus praestita.
CJ.5.14.0. De pactis conventis tam super dote quam super donatione ante nuptias et paraphernis.
CJ.5.15.0. De dote cauta et non numerata.
CJ.5.16.0. De donationibus inter virum et uxorem et a parentibus in liberos factis et de ratihabitione.
CJ.5.17.0. De repudiis et iudicio de moribus sublato.
CJ.5.18.0. Soluto matrimonio dos quemadmodum petatur.
CJ.5.19.0. Si dos constante matrimonio soluta fuerit.
CJ.5.20.0. Ne fideiussores vel mandatores dotium dentur.
CJ.5.21.0. Rerum amotarum.
CJ.5.22.0. Ne pro dote mulieri bona mariti addicantur.
CJ.5.23.0. De fundo dotali.
CJ.5.24.0. Divortio facto apud quem liberi morari vel educari debent.
CJ.5.25.0. De alendis liberis ac parentibus.
CJ.5.26.0. De concubinis.
CJ.5.27.0. De naturalibus liberis et matribus eorum et ex quibus casibus iusti efficiuntur.
CJ.5.28.0. De tutela testamentaria.
CJ.5.29.0. De confirmando tutore.
CJ.5.30.0. De legitima tutela.
CJ.5.31.0. Qui petant tutores vel curatores.
CJ.5.32.0. Ubi petantur tutores vel curatores.
CJ.5.33.0. De tutoribus et curatoribus illustrium vel clarissimarum personarum.
CJ.5.34.0. Qui dare tutores vel curatores et qui dari possunt.
CJ.5.35.0. Quando mulier tutelae officio fungi potest.
CJ.5.36.0. In quibus causis tutorem habenti tutor vel curator dari potest.
CJ.5.37.0. De administratione tutorum et curatorum et de pecunia pupillari feneranda vel deponenda.
CJ.5.38.0. De periculo tutorum et curatorum.
CJ.5.39.0. Quando ex facto tutoris vel curatoris minores agere vel conveniri possunt.
CJ.5.40.0. Si ex pluribus tutoribus vel curatoribus omnes vel unus agere pro minore vel conveniri possunt.
CJ.5.41.0. Ne tutor vel curator vectigal conducat.
CJ.5.42.0. De tutore vel curatore qui satis non dedit.
CJ.5.43.0. De suspectis.
CJ.5.44.0. De in litem dando tutore vel curatore.
CJ.5.45.0. De eo qui pro tutore negotia gessit.
CJ.5.46.0. Si mater indemnitatem promiserit.
CJ.5.47.0. Si contra matris voluntatem tutor datus sit.
CJ.5.48.0. Ut causae post pubertatem adsit tutor.
CJ.5.49.0. Ubi pupilli educentur.
CJ.5.50.0. De alimentis pupillo praestandis.
CJ.5.51.0. Arbitrium tutelae.
CJ.5.52.0. De dividenda tutela et pro qua parte quisque tutorum conveniatur.
CJ.5.53.0. De in litem iurando.
CJ.5.54.0. De heredibus tutorum.
CJ.5.55.0. Si tutor non gesserit.
CJ.5.56.0. De usuris pupillaribus.
CJ.5.57.0. De fideiussoribus tutorum seu curatorum.
CJ.5.58.0. De contrario iudicio.
CJ.5.59.0. De auctoritate praestanda.
CJ.5.60.0. Quando curatores vel tutores esse desinant.
CJ.5.61.0. De actore a tutore seu curatore dando.
CJ.5.62.0. De excusationibus et temporibus earum.
CJ.5.63.0. Si falsis adlegationibus excusatus sit.
CJ.5.64.0. Si tutor rei publicae causa aberit.
CJ.5.65.0. De excusatione veteranorum.
CJ.5.66.0. Qui numero liberorum se excusant.
CJ.5.67.0. Qui aetate.
CJ.5.68.0. Qui morbo.
CJ.5.69.0. Qui numero tutelarum.
CJ.5.70.0. De curatore furiosi vel prodigi.
CJ.5.71.0. De praediis vel aliis rebus minorum sine decreto non alienandis vel obligandis.
CJ.5.72.0. Quando decreto opus non est.
CJ.5.73.0. Si quis ignorans rem minoris esse sine decreto comparavit.
CJ.5.74.0. Si maior factus sine decreto factam alienationem ratam habuerit.
CJ.5.75.0. De magistratibus conveniendis.

CJ.5.1.0. De sponsalibus et arris sponsaliciis et proxeneticis.
CJ.5.1.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Alii desponsata renuntiare condicioni ac nubere alii non prohibetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. bianori. * [a 293 d. xviii k. mai. aa. conss.] CJ.5.1.2: Imperator Constantinus Si is, qui puellam suis nuptiis pactus est, intra biennium exsequi nuptias in eadem provincia degens supersederit, eiusque spatii fine decurso in alterius postea coniunctionem puella pervenerit, nihil fraudis ei sit, quae nuptias maturando vota sua diutius ludi non passa est. * const. a. et const. c. ad pacatianum pu. * [a 332 d. prid. id. april. marcianopoli pacatioano et hilarianoconss.] CJ.5.1.3: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Arris sponsaliorum nomine datis, si interea sponsus vel sponsa decesserit, quae data sunt iubemus restitui, nisi causam, ut nuptiae non celebrentur, defuncta persona iam praebuit. * grat. valentin. et theodos. aaa. eutropio pp. * [a 380 d. xv k. iul. thessalonicae gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.1.4pr.: Imperatores Honorius, Theodosius Si pater pactum de filiae nuptiis inierit et humana sorte consumptus ad vota non potuerit pervenire, id inter sponsos firmum ratumque permaneat, quod a patre docebitur definitum, nihilque permittatur habere momenti, quod cum defensore, ad quem minoris commoda pertinebunt, docebitur fuisse transactum. * honor. et theodos. aa. ad marinianum pp. * [a 422 d. iiii non. nov. ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.5.1.4.1: Imperatores Honorius, Theodosius Periniquum est enim, ut contra patriam voluntatem redempti forsitan tutoris aut curatoris admittatur arbitrium, cum plerumque etiam ipsius feminae adversus commoda propria inveniatur laborare consilium. [a 422 d. iiii non. nov. ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.5.1.5pr.: Imperatores Leo, Anthemius Mulier iuris sui constituta arrarum sponsalium nomine usque ad duplum teneatur, id est in id quod accepit et aliud tantundem nec amplius, si post completum vicesimum quintum annum vel post impetratam veniam aetatis atque in competenti iudicio comprobatam huiusmodi arras suscepit: in simplum autem, id est tantummodo quod accepit, si minoris aetatis est, sive virgo sive vidua sit, sive per se sive per tutorem vel curatorem vel aliam personam easdem arras acceperit. * leo et anthem. aa. erythrio pp. * [a 472 d. k. iul. constantinopoli marciano cons.]
CJ.5.1.5.1: Imperatores Leo, Anthemius Patrem vero vel matrem, legitimae videlicet aetatis constitutos, sive simul sive separatim arras pro filia susceperint, avum autem vel proavum pro nepte seu pronepte in duplum tantummodo convenit teneri. [a 472 d. k. iul. constantinopoli marciano cons.]
CJ.5.1.5.2: Imperatores Leo, Anthemius Quae ita custodiri censemus, si non propter personam vel condicionem aut aliam causam legibus vel generalibus constitutionibus interdictam futurum matrimonium constare prohibetur: tunc enim quasi nullo facto, utpote sine causa easdem arras praestitas tantummodo reddi consequens esse praecipimus. [a 472 d. k. iul. constantinopoli marciano cons.]
CJ.5.1.5.3: Imperatores Leo, Anthemius Hoc quoque his adicimus, ut etiam, si legibus prohibitae non sint speratae nuptiae, post arras autem sponsalicias sponsa coniugium sponsi propter turpem vel impudicam conversationem aut religionis vel sectae diversitatem recusaverit vel eo, quod quasi vir coitum, ex quo spes subolis oritur, facere non potuerit, vel ob aliam iustam excusationis causam, si quidem probatum fuerit ante datas easdem arras sponsalicias hoc idem mulierem vel parentes eius cognovisse, sibi debeant imputare. [a 472 d. k. iul. constantinopoli marciano cons.]
CJ.5.1.5.4: Imperatores Leo, Anthemius Sin vero horum ignari sponsalicias arras susceperint vel post arras datas aliqua iusta causa paenitentiae intercesserit, isdem tantummodo redditis super alterius simpli poena liberi custodiantur. [a 472 d. k. iul. constantinopoli marciano cons.]
CJ.5.1.5.5: Imperatores Leo, Anthemius Quae omnia simili modo etiam de sponsis super recipiendis nec ne arris praestitis custodiri censemus: quadrupli videlicet poena, quae anterioribus legibus definita erat, in qua et arrarum quantitas imputabatur, cessante, nisi specialiter aliud ex communi consensu inter contrahentes de eadem quadrupli ratione placuit. [a 472 d. k. iul. constantinopoli marciano cons.]
CJ.5.1.5.6: Imperatores Leo, Anthemius Extra definitionem autem huius legis si cautio poenam stipulationis continens fuerit interposita, ex utraque parte nullas vires habebit, cum in contrahendis nuptiis libera potestas esse debet. [a 472 d. k. iul. constantinopoli marciano cons.]
CJ.5.2.0. Si rector provinciae vel ad eum pertinentes sponsalia dederint.
CJ.5.2.1pr.: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Si quis in potestate publica positus atque honore administrandarum provinciarum, qui parentibus aut tutoribus aut curatoribus aut ipsis quae matrimonium contracturae sunt potest esse terribilis, arras sponcalicias dederit, iubemus, ut deinceps, sive parentes sive eadem mutaverint voluntatem, non modo iuris laqueis liberentur poenaeque statutae expertes sint, sed extrinsecus data pignora lucrativa habeant, si ea non putent esse reddenda. * grat. valentin. et theodos. aaa. eutropio pp. * [a 380 d. xv k. iul.Thessalonicae gratiano v et theodosio aa.Conss.]
CJ.5.2.1.1: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Quod ita late patere volumus, ut non solum circa administrantes, sed et circa administrantium filios nepotes ac propinquos, participes ( id est consiliarios) domesticosque locum habeat, quibus tamen administrator operam dederit. [a 380 d. xv k. iul.Thessalonicae gratiano v et theodosio aa.Conss.]
CJ.5.2.1.2: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Impleri autem id postea matrimonium non vetamus, quod tempore potestatis ob eas personas, de quibus locuti sumus, arris fuerat obligatum, si sponsarum consensus accedat. [a 380 d. xv k. iul.Thessalonicae gratiano v et theodosio aa.Conss.]
CJ.5.3.0. De donationibus ante nuptias vel propter nuptias et sponsaliciis.
CJ.5.3.1: Imperatores Severus, Antoninus Multum interest, si ea, quae donat vir futurus, tradiderit uxori et postea in dotem acceperit, an vero donandi animo dotem auxerit, ut videatur accepisse, quod non accepit. priore enim casu donatio non impeditur, et res, quae in ea causa sunt, dotis effectae iudicio de dote peti possunt: posteriore autem nihil actum est donatione et, quod in dotem datum non est, non potest repeti. * sev. et ant. aa. metrodoro. * []
CJ.5.3.2: Imperator Alexander Severus Si praesidi provinciae probaveris, ut eucliam uxorem duceres, munera te parentibus eius dedisse, nisi tibi euclia nupserit, restitui tibi quod dedisti iubebit. * alex. a. attalo. * []
CJ.5.3.3: Imperator Alexander Severus Pollicitatione a fratre quondam tuo sponsalium causa facta, et si in stipulationem deducta ideo praestanda non fuerit, quoniam in dote uxor maritum fefellit, exceptionem adversus actionem ex stipulatu recte obicies. * alex. a. Marcellae. * []
CJ.5.3.4: Imperator Gordianus Quod sponsae ea lege donatur, ut tunc dominium eius adipiscatur, cum nuptiae fuerint secutae, sine effectu est. * gord. a. marco. * [a 239 pp. viii k. dec. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.3.5: Imperatores valer., gallien. Ea, quae tibi ut sponsae daturum se repromisit is, qui te ficto caelibatu, cum aliam matrem familias domi reliquisset, sollicitavit ad nuptias, petere cum effectu non potest, cum tu sponsa uxore domi posita non fuisti. * valer. et gallien. aa. theodorae. * [a 258 acc. xv id. mai. antiochiae tusco et basso conss.]
CJ.5.3.6: Imperator aurel. Cum in te simplicem donationem dicas factam esse die nuptiarum et in ambiguo possit venire, utrum a sponso an marito donatum sit, sic distinguendum est, ut, si in tua domo donum acceptum est, ante nuptias videatur facta esse donatio, quod si penes se dedit sponsus, retrahi possit: uxor enim fuisti. * aurel. a. donatae. * []
CJ.5.3.7: Imperatores carus, carinus, numer. Si, cum ante nuptias munera darentur, ita conventum est atque huiusmodi conscripta pactio est, ut, si qua fors extitisset contra voluntatem eius et matrimonium distraxisset, tunc quae data erant apud eum qui dedisset heredemve eius remanerent, potest, qui eius hereditatem accepit, cui pacta puella munera supra dicta lege susceperat, eadem iure postulare. * carus carinus et numer. aaa. iuncianae. * [ pp. k. april.]
CJ.5.3.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si ante matrimonium maior quinque et viginti annis constitutus sponsae suae, licet ante sponsalia, fundum donavit eamque in vacuam induxit possessionem, postea nullo titulo superstitem vel testamento eundem relinquentem alienare potuisse certi ac manifesti iuris est. * diocl. et maxim. aa. et cc. euphrosyno. * [a 293 d. k. mai. tirallo aa. conss.]
CJ.5.3.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum te sponsae filii tui quaedam donasse confitearis, perfectam donationem rescindi nec nostro oportet rescripto, quam tua voluntas iurisque auctoritas fecit ratam. * diocl. et maxim. aa. et cc. iuliano. * [a 293 viii k. ian. aa. conss.]
CJ.5.3.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si filiae tuae sponsus ei mancipium donavit ac tu in eum iumenta liberalitatis ratione contulisti nec nuptiis secutis contra iuris rationem quod dederat abstulit, non invicem datorum restitutio, sed eius quod illicite rapuit repetitio competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. dionysio. * []
CJ.5.3.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si tibi res proprias liberalitatis causa sponsus tuus tradidit, eo, quod ab hostibus postea interfectus est, irrita donatio fieri non potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. neae. * []
CJ.5.3.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si mater vestra filiae suae sponso vel marito praedia sine ulla repetendi lege donavit et eum in vacuam induxit possessionem, nuptiis divortio solutis perfecta non dissolvitur donatio. * diocl. et maxim. aa. et cc. timocleae et cleotimae. * [a 294 s. vi id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.3.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus De rebus in sponsam donationis gratia collatis creditores mariti facti, si non prius obligatas sibi probent, eam convenire minime possunt. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * []
CJ.5.3.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si consentiente matre sua sponsus filiae tuae mancipia donavit et his acceptis in dotem non aestimatis in matrimonio post decessit, mater eademque heres eius pretium offerens restitutionem eorum improbe recusat. * diocl. et maxim. aa. et cc. aureliae. * []
CJ.5.3.15pr.: Imperator Constantinus Cum veterum sententia displiceat, quae donationes in sponsam nuptiis quoque non secutis decrevit valere, ea, quae largiendi animo inter sponsos et sponsas iure celebrantur, redigi ad huiusmodi condiciones iubemus, ut, sive adfinitatis coeundae causa sive non ita, vel in potestate patris degentes vel ullo modo proprii iuris constituti tamquam futuri causa matrimonii aliquid sibi ipsi vel consensu parentum mutuo largiantur, si quidem sponsus vel parens eius sortiri noluerit uxorem, id quod ab eo donatum fuerit nec repetatur traditum est, si quid apud donatorem resedit, ad sponsam et heredes eius submotis ambagibus transferatur. * const. a. ad maximum pu. * [a 319 d. xvii k. nov. constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.5.3.15.1: Imperator Constantinus Quod si sponsa vel is in cuius agit potestate causam non contrahendi matrimonii praebuerit, tunc sponso eiusque heredibus sine aliqua deminutione per condictionem aut per utilem in rem actionem redhibeantur. [a 319 d. xvii k. nov. constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.5.3.15.2: Imperator Constantinus Quae similiter observari oportet et si ex parte sponsae in sponsum donatio facta sit. [a 319 d. xvii k. nov. constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.5.3.16pr.: Imperator Constantinus Si ab sponso rebus sponsae donatis interveniente osculo ante nuptias hunc vel illam mori contigerit, dimidiam partem rerum donatarum ad superstitem pertinere praecipimus, dimidiam ad defuncti vel defunctae heredes, cuiuslibet gradus sint et quocumque iure successerint, ut donatio stare pro parte media et solvi pro parte media videatur: osculo vero non interveniente, sive sponsus sive sponsa obierit, totam infirmari donationem et donatori sponso vel heredibus eius restitui. * const. a. ad tiberianum vic. hispaniarum. * [a 336 d. id. iul. constantinopoli nepotiano et facundo conss.]
CJ.5.3.16.1: Imperator Constantinus Quod si sponsa interveniente vel non interveniente osculo donationis titulo ( quod raro accidit) fuerit aliquid sponso largita et ante nuptias hunc vel illam mori contigerit, omni donatione infirmata ad donatricem sponsam sive eius successores donatarum rerum dominium transferatur. [a 336 d. id. iul. constantinopoli nepotiano et facundo conss.]
CJ.5.3.17: Imperatores Theodosius, Valentinianus Minoribus aetate feminis etiam actorum testificatione in ante nuptias donatione ad eas facta omissa, si patris auxilio destitutae sint, iuste consulitur, ut firma donatio sit. * theodos. et valentin. aa. hierio pp. * [a 428 d. x k. mart. constantinopoli tauro et felice conss.]
CJ.5.3.18: Imperator Zeno Si liberis ex priore matrimonio procreatis pater ad secundas migraverit nuptias vel non migraverit, nihil omnino filiis prioris coniugii ex donatione ante nuptias, quam ipse vel alius pro ipso uxori quondam eius matri communium liberorum donaverat, servare cogatur, quoniam et mater liberis ex priore matrimonio extantibus post secundas nuptias multoque amplius, si non fuerit alteri marito sociata, nihil isdem filiis ex dote, quam patri eorum ipsa vel alius pro ea obtulerit , servare compellitur. * zeno a. sebastiano pp. * [a 479 d. k. mai. zenone a. cons.]
CJ.5.3.19pr.: Imperator Justinus Si constante matrimonio consilium augendae dotis inierit vel uxor forte vel eius nomine quilibet alius, nihilo minus marito quoque liceat seu pro marito cuilibet alii tanto donationem ante nuptias additamento maiorem facere, quanto dotis augetur titulus, nec obsit in huiusmodi munificentiis interdictas esse liberalitates tempore nuptiarum: indulgendum est namque consensui communi partium, ne, cum negetur augendae potestas donationis, dotis etiam pigrius constituatur augmentum. * iustinus a. archelao pp. * [a 527 ? ]
CJ.5.3.19.1: Imperator Justinus Idemque licere praecipimus etiam in his matrimoniis, in quibus interdum accidit ante nuptias quidem donationem nullam esse, solam vero dotem marito mulierem obtulisse, ut etiam tunc muliere dotem augente liceat marito quoque donationem in uxorem suam eiusdem quantitatis facere, quantum aucta dos continere dignoscitur: pactis videlicet de redhibitione vel retentione auctae dotis vel donationis, prout partes consenserint, pro iam statuto modo ineundis sive iniungendis veteribus pactis, quae initio nuptiarum de ante nuptias donatione et dote principaliter constituenda inita sunt. [a 527 ? ]
CJ.5.3.19.2: Imperator Justinus Iura etiam hypothecarum, quae in augenda dote vel donatione fuerint, ex eo tempore initium accipiant, ex quo eaedem hypothecae contractae sunt, et non ad prioris dotis vel ante nuptias donationis tempora referantur. [a 527 ? ]
CJ.5.3.19.3: Imperator Justinus Sed et si e contrario maritus et uxor ad deminuendam dotem et ante nuptias donationem consenserint, licere eis ad similitudinem deminutionis quae in dote fit etiam ante nuptias minuere donationem, ut pacta de amborum deminutionibus ineunda firma et legitima esse intellegantur: exceptis videlicet his casibus, in quibus aut maritus ex priore matrimonio liberos habens ad secundas migraverit nuptias, aut uxor similiter ex anteriore matrimonio liberis ei existentibus secundo marito se iunxerit. in hoc enim secundo matrimonio vel a parte mariti vel a parte mulieris vel ab utraque, si hoc etiam evenerit, interdictam esse deminutionem dotis et ante nuptias donationis, ne aliquid adversus filios prioris matrimonii machinari videatur, censemus. [a 527 ? ]
CJ.5.3.20pr.: Imperator Justinianus Cum multae nobis interpellationes factae sunt adversus maritos, qui decipiendo suas uxores faciebant donationes, quas ante nuptias antiquitas nominavit, insinuare autem eas actis intervenientibus supersedebant, ut ineffectae maneant et ipsi quidem commoda dotis lucrentur, uxores autem sine nuptiali remedio relinquantur, sancimus nomine prius emendato ita rem corrigi et non ante nuptias donationem eam vocari, sed propter nuptias donationem. * iust. a. iohanni pp. * [a 531533 ]
CJ.5.3.20.1: Imperator Justinianus Quare enim dotem quidem et constante matrimonio mulier marito dare conceditur, donationem autem marito nisi ante nuptias facere non permittitur? et quae huius rei differentia rationabilis potest inveniri, cum melius erat mulieribus propter fragilitatem sexus quam maribus subveniri? [a 531-533 ]
CJ.5.3.20.2: Imperator Justinianus Sicut enim dos propter nuptias fit et sine nuptiis quidem nulla dos intellegitur , sine dote autem nuptiae possunt celebrari, ita et in donationibus, quas mariti faciunt vel pro his alii, debet esse aperta licentia et constante matrimonio talem donationem facere, quae quasi antipherna possit intellegi et non simplex donatio. ideo enim et antiqui iuris conditores inter donationes etiam dotes connumerant. [a 531-533 ]
CJ.5.3.20.3: Imperator Justinianus Si igitur et nomine et substantia nihil distat a dote ante nuptias donatio, quare non etiam ea simili modo et matrimonio contracto dabitur? [a 531-533 ]
CJ.5.3.20.4: Imperator Justinianus Sancimus itaque omnes licentiam habere sive priusquam matrimonia contraxerint sive postea donationes mulieribus dare propter dotis dationem, ut non simplices donationes intellegantur, sed propter dotem et propter nuptias factae. simplices etenim donationes non propter nuptias fiunt, sed propter nuptias vetitae sunt: et propter alias causas et libidinem forsitan vel unius partis egestatem, non propter ipsam nuptiarum adfectionem efficiuntur. [a 531-533 ]
CJ.5.3.20.5: Imperator Justinianus Si igitur dote iam praestita maritus nulla ante nuptias facta donatione donare mulieri res maluerit, ita tamen, ut dotis quantitatem non excedant, et hoc ipsum significaverit, quod non simplicem faciat donationem, sed propter dotem iam conscriptam et ipse ad donationem venerit, licebit ei hoc facere et supponatur pactis dotalibus huiusmodi donatio. et si quidem hoc fuerit specialiter expressum, pacta conventa servari oportet. [a 531-533 ]
CJ.5.3.20.6: Imperator Justinianus Sin autem donatio quidem talis facta sit, utpote autem dotali instrumento antecedente nulla pacta tali donationi post nuptias inserantur, re ipsa videatur esse hoc pactum, et secundum dotales conventiones intellegantur et in tali donatione pacta fuisse conventa, ut aequis passibus utraque ambulet tam dos quam donatio. [a 531-533 ]
CJ.5.3.20.7: Imperator Justinianus Ita tamen, ut leoniana constitutio, quae super exaequatione pactionum loquitur non in quantitate, sed in partibus, maneat in his casibus intacta, et non solum ea immutilata custodiatur, sed etiam nostra, quam de interpretatione eius fecimus ambiguitatem eius tollentes: disparibus etenim pactionibus factis maiorem lucri partem ad minorem deducendam esse censemus, ut eodem modo uterque minorem partem lucretur. [a 531-533 ]
CJ.5.3.20.8: Imperator Justinianus Similique modo si facta quidem fuerit talis donatio, quae antea quidem ante nuptias vocabatur, nunc autem propter nuptias, non autem ante nuptias fuerit actis intervenientibus insinuata, licebit et constante matrimonio eam insinuare, nullo obstaculo penitus ex nuptiarum interventu faciendo: si enim fieri eas post nuptias concedatur, multo magis insinuari. [a 531-533 ]
CJ.5.3.20.9: Imperator Justinianus Similique modo et ea constitutio, quam pro augendis tam dotibus quam ante nuptias donationibus fecimus, intacta illabataque conservetur: omnibus videlicet, quae de simplicibus donationibus inter maritum et uxorem constante matrimonio vel a veteribus vel a nobis statuta sunt, in suo robore duraturis. [a 531-533 ]
CJ.5.4.0. De nuptiis.
CJ.5.4.1: Imperatores Severus, Antoninus Cum de nuptiis puellae quaeritur nec inter tutorem et matrem et propinquos de eligendo futuro marito convenit, arbitrium praesidis provinciae necessarium est. * sev. et ant. aa. potito. * [a 199 d. non. mai. anullino et frontone conss.]
CJ.5.4.2: Imperatores Severus, Antoninus Si nuptiis pater tuus consensit, nihil oberit, quod instrumento ad matrimonium pertinenti subscripsit. * sev. et ant. aa. trophimae. * []
CJ.5.4.3: Imperatores Severus, Antoninus Libertum, qui patronam seu patroni filiam vel coniugem vel neptem vel proneptem uxorem ducere ausus est, apud competentem iudicem accusare poteris moribus temporum meorum congruentem sententiam daturum, quae huiusmodi coniunctiones odiosas esse merito duxerunt. * sev. et ant. aa. valeriae. * [a 196 id. nov. dextro ii et prisco conss.]
CJ.5.4.4: Imperator Alexander Severus Liberi concubinas parentum suorum uxores ducere non possunt, quia minus religiosam et probabilem rem facere videntur. qui si contra hoc fecerint, crimen stupri committunt. * alex. a. perpetuo. * [a 228 iii id. april. modesto et probo conss.]
CJ.5.4.5: Imperator Alexander Severus Si, ut proponis, pater quondam mariti tui, in cuius fuit potestate, cognitis nuptiis vestris non contradixit, vereri non debes, nepotem suum ne non agnoscat. * alex. a. maximae. * []
CJ.5.4.6: Imperator Gordianus Etsi contra mandata principum contractum sit in provincia consentiente muliere matrimonium, tamen post depositum officium si in eadem voluntate perseveraverit, iustae nuptiae efficiuntur: et ideo postea liberos susceptos natosque ex iusto matrimonio legitimos esse responsum viri prudentissimi pauli declarat. * gord. a. valeriae. * [a 239 xii k. sept. gordiano a. et avoila conss.]
CJ.5.4.7: Imperator Gordianus Si, ut proponis, post querellam de marito a filia ad te delatam dissociatum est matrimonium nec te consentiente ad eundem regressa est, minus legitima coniunctio est cessante patris voluntate, in cuius est potestate: atque ideo non paenitente filia petitionem dotis repetere non prohiberis. * gord. a. apro. * [a 240 pp. iiii k. nov. sabino et venusto conss.]
CJ.5.4.8: Imperator Gordianus In copulandis nuptiis nec curatoris, qui solam rei familiaris sustinet administrationem, nec cognatorum vel adfinium ulla auctoritas potest intervenire, sed spectanda est eius voluntas, de cuius coniunctione tractatur. * gord. a. romano. * [a 241 d. v k. mart. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.5.4.9: Imperator probus Si vicinis vel aliis scientibus uxorem liberorum procreandorum causa domi habuisti et ex eo matrimonio filia suscepta est, quamvis neque nuptiales tabulae neque ad natam filiam pertinentes factae sunt, non ideo minus veritas matrimonii aut susceptae filiae suam habet potestatem. * probus a. fortunato. * []
CJ.5.4.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum te non ex senatore patre procreatam ob matrimonium cum senatore contractum clarissimae feminae nomen adeptam dicas, claritas, quae beneficio mariti tibi parata est, si secundi ordinis virum postea sortita es redacta ad prioris dignitatis statum, deposita est. * diocl. et maxim. aa. paulinae. * []
CJ.5.4.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si invita detinetur uxor tua a parentibus suis, interpellatus rector provinciae amicus noster exhibita muliere voluntatem eius secutus desiderio tuo medebitur. * diocl. et maxim. aa. alexandro. * []
CJ.5.4.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ne filium quidem familias invitum ad ducendam uxorem cogi legum disciplina permittit. igitur, sicut desideras, observatis iuris praeceptis sociare coniugio tuo quam volueris non impediris, ita tamen, ut in contrahendis nuptiis patris tui consensus accedat. * diocl. et maxim. aa. sabino. * [a 285 a. ii et aristobulo conss.]
CJ.5.4.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus Neque sine nuptiis instrumenta facta matrimonii ad probationem sunt idonea diversum veritate continente, neque non interpositis instrumentis iure contractum matrimonium irritum est, cum omissa quoque scriptura cetera nuptiarum indicia non sunt irrita. * diocl. et maxim. aa. et cc. onesimo. * []
CJ.5.4.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Neque ab initio matrimonium contrahere neque dissociatum reconciliare quisquam cogi potest. unde intellegis liberam facultatem contrahendi atque distrahendi matrimonii transferri ad necessitatem non oportere. * diocl. et maxim. aa. et cc. titio. * []
CJ.5.4.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Uxorem libertam suam manumissori, si non sit ex his personis, quae specialiter prohibentur, ducere non est interdictum, et ex eo matrimonio iustos patri filios nasci certissimum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. titiano. * []
CJ.5.4.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Patrem, qui filiam exposuit, at nunc adultam sumptibus et labore tuo factam matrimonio coniungi filio desiderantis favere voto convenit. qui si renitatur, alimentorum solutioni in hoc solummodo casu parere debet. * diocl. et maxim. aa. et cc. rhodoni. * []
CJ.5.4.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nemini liceat contrahere matrimonium cum filia nepte pronepte, itemque matre avia proavia et ex latere amita ac matertera, sorore sororis filia et ex ea nepte, praeterea fratris filia et ex ea nepte, itemque ex adfinibus privigna noverca nuru socru ceterisque, quae iure antiquo prohibentur: a quibus cunctos volumus abstinere. * diocl. et maxim. aa. et cc. * [a 295 d. k. mai. damasco tusco et anullino conss.]
CJ.5.4.18pr.: Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus Viduae intra quintum et vicesimum annum degentes, etiam si emancipationis libertate gaudent, tamen in secundas nuptias sine patris sententia non conveniant. * valentin. valens et grat. aaa. ad senatum. * [a 371 d. xvii k. aug. gratiano a. ii et probo conss.]
CJ.5.4.18.1: Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus Quod si in condicionis delectum mulieris voluntas repugnat sententiae propinquorum, placet admodum, ut in virginum coniunctionibus sanctum est, habendo examini auctoritatem quoque iudiciariae cognitionis adiungi, ut, si pares sunt genere ac moribus petitores, is potior aestimetur, quem sibi consulens mulier adprobaverit. [a 371 d. xvii k. aug. gratiano a. ii et probo conss.]
CJ.5.4.18.2: Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus Sed ne forte ii, qui gradu proximo ad viduarum successiones vocantur, et honestas nuptias impediant, si huiusmodi rei suspicio processerit, eorum volumus auctoritatem iudiciumque succedere, ad quos, etiamsi fatalis sors intercesserit, tamen hereditatis commodum pervenire non possit. [a 371 d. xvii k. aug. gratiano a. ii et probo conss.]
CJ.5.4.19: Imperatores Arcadius, Honorius Celebrandis inter consobrinos matrimoniis licentia huius legis salubritate indulta est, ut revocata prisci iuris auctoritate restinctisque calumniarum fomentis matrimonium inter consobrinos habeatur legitimum, sive ex duobus fratribus sive ex duabus sororibus sive ex fratre et sorore nati sunt, et ex eo matrimonio editi legitimi et suis patribus successores habeantur. * arcad. et honor. aa. eutychiano pp. * [a 405 d. iii id. iun. nicaeae stilichone ii et anthemio conss.]
CJ.5.4.20pr.: Imperatores Honorius, Theodosius In coniunctione filiarum in sacris positarum patris expectetur arbitrium: si sui iuris puella sit intra quintum et vicesimum annum constituta, ipsius quoque exploretur adsensus. si patris auxilio destituta, matris et propinquorum et ipsius quoque requiratur adultae iudicium. * honor. et theodos. aa. ad theodorum pp. * [a 408-409 ]
CJ.5.4.20.1: Imperatores Honorius, Theodosius Si vero utroque orbata parente sub curatoris defensione consistat et inter honestos competitores matrimonii oriatur forte certamen, ut queratur, cui potissimum puella iungenda sit, si puella cultu verecundiae propriam noluerit depromere voluntatem, coram positis propinquis iudici deliberare permissum sit, cui melius adulta societur. [a 408-409 ]
CJ.5.4.21: Imperatores Theodosius, Valentinianus A caligato milite usque ad protectoris personam et sine aliqua sollemnitate matrimoniorum liberam cum ingenuis dumtaxat mulieribus contrahendi coniugii permittimus facultatem. * theodos. et valentin. aa. basso pp. * [a 426 ]
CJ.5.4.22: Imperatores Theodosius, Valentinianus Si donationum ante nuptias vel dotis instrumenta defuerint, pompa etiam aliaque nuptiarum celebritas omittatur, nullus aestimet ob id deesse recte alias inito matrimonio firmitatem vel ex eo natis liberis iura posse legitimorum auferri, inter pares honestate personas nulla lege impediente consortium, quod ipsorum consensu atque amicorum fide firmatur. * theodos. et valentin. aa. hierio pp. * [a 428 d. x k. mart. constantinopoli felice et tauro conss.]
CJ.5.4.23pr.: Imperator Justinus Imperalis benevolentiae proprium hoc esse iudicantes, ut omni tempore subiectorum commoda tam investigare quam eis mederi procuremus, lapsus quoque mulierum, per quos indignam honore conversationem imbecillitate sexus elegerint, cum competenti moderatione sublevandos esse censemus minimeque eis spem melioris condicionis adimere, ut ad eam respicientes improvidam et minus honestam electionem facilius derelinquant. nam ita credimus dei benevolentiam et circa genus humanum nimiam clementiam quantum nostrae naturae possibile est imitari, qui cottidianis hominum peccatis semper ignoscere dignatur et paenitentiam suscipere nostram et ad meliorem statum reducere: quod si circa nostro subiectos imperio nos etiam facere differamus, nulla venia digni esse videbimur. * iustinus a. demostheni p p. * [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.1: Imperator Justinus Itaque cum iniustum sit servos quidem libertate donatos posse per divinam indulgentiam natalibus suis restitui postque huiusmodi principale beneficium ita degere, quasi numquam deservissent, sed ingenui nati essent, mulieres autem, quae scaenicis quidem sese ludis immiscuerunt, postea vero spreta mala condicione ad meliorem migravere sententiam et inhonestam professionem effugerunt, nullam spem principalis habere beneficii, quod eas ad illum statum reduceret, in quo, si nihil peccatum esset, commorari potuerint: praesenti clementissima sanctione principale beneficium eis sub ea lege condonamus, ut, si derelicta mala et inhonesta conversatione commodiorem vitam amplexae fuerint et honestati sese dederint, liceat eis nostro supplicare numini, ut divinos adfatus sine dubio mereantur ad matrimonium eas venire permittentes legitimum: [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.1a: Imperator Justinus His, qui eis coniungendi sunt, nullo timore tenendis, ne scitis praeteritarum legum infirmum esse videatur tale coniugium, sed ita validum huiusmodi permanere matrimonium confidentibus, quasi nulla praecedente inhonesta vita uxores eas duxerint, sive dignitate praediti sint sive alio modo scaenicas in matrimonium ducere prohibeantur, dum tamen dotalibus omnimodo instrumentis, non sine scriptis tale probetur coniugium. [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.1b: Imperator Justinus Nam omni macula penitus direpta et quasi suis natalibus huiusmodi mulieribus redditis neque vocabulum inhonestum eis inhaerere de cetero volumus neque differentiam aliquam eas habere cum his, quae nihil simile peccaverunt: [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.2: Imperator Justinus Sed et liberos ex tali matrimonio procreandos suos et legitimos patri esse, licet alios ex priore matrimonio legitimos habeat, ut bona eius tam ab intestato quam ex testamento isti quoque sine ullo impedimento percipere possint. [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.3: Imperator Justinus Sed etsi tales mulieres post divinum rescriptum ad preces earum datum ad matrimonium venire distulerint, salvam eis nihilo minus existimationem servari praecipimus tam in aliis omnibus quam ad transmittendam quibus voluerint suam substantiam et suspiciendam competentem sibi legibus ab aliis relictam vel ab intestato delatam hereditatem. [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.4: Imperator Justinus Similes vero tale merentibus ab imperatore beneficium mulieribus illas etiam esse volumus, quae dignitatem aliquam, etsi non serenissimo principi supplicaverunt, ultronea tamen donatione ante matrimonium meruerint, ex qua dignitate aliam etiam omnem maculam, per quam certis hominibus legitime coniungi mulieres prohibentur, aboleri penitus oportet. [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.5: Imperator Justinus His illud adiungimus, ut et filiae huiuscemodi mulierum, si quidem post expurgationem prioris vitae matris suae natae sint, non videantur scaenicarum esse filiae nec subiacere legibus, quae prohibuerunt filiam scaenicae certos homines in matrimonium ducere. [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.5a: Imperator Justinus Sin vero ante procreatae sint, liceat preces offerentibus invictissimo principi sacrum sine ullo obstaculo mereri rescriptum, per quod eis ita nubere permittatur, quasi non sint scaenicae matris filiae: nec iam prohibeantur illis copulari, quibus scaenicae filias vel dignitatis vel alterius causae gratia uxores ducere interdicitur, ut tamen omnimodo dotalia inter eos etiam instrumenta conficiantur. [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.6: Imperator Justinus Sed et si a scaenica matre procreata, quae usque ad mortem suam in eadem professione duravit, post eius obitum preces imperatoriae clementiae obtulerit et divinam indulgentiam meruerit liberationem maternae iniuriae et nubendi licentiam sibi condonantem, istam quoque posse sine metu priorum legum in matrimonio illis copulari, qui dudum scaenicae filiam uxorem ducere prohibebantur. [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.7: Imperator Justinus Immo et illud removendum esse censuimus, quod etiam in priscis legibus, licet obscurius, constitutum est, ut matrimonia inter impares honestate contrahenda non aliter quidem valeant, nisi dotalia instrumenta confecta fuerint, his vero intercedentibus omnimodo firma sint sine aliqua distinctione personarum, si modo liberae sint et ingenuae mulieres, nullaque nefariarum vel incestarum coniunctionum suberit suspicio. [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.7a: Imperator Justinus Nam nefarios et incestos coitus omnibus modis amputamus, sicut et illos, qui praeteritarum legum sanctione specialiter vetiti sunt, exceptis videlicet his, quos praesenti lege permisimus legitimique matrimonii iure muniri praecepimus. [a 520-523 ]
CJ.5.4.23.8: Imperator Justinus His itaque per hanc generalem legem ita constitutis et de cetero conservandis, praeteritas etiam huiusmodi coniunctiones ex subiecto tempore factas secundum praedictam dispositionem iudicari praecipimus, ut, si quis talem uxorem ab initio nostri imperii, prout dictum est, iam duxerit et liberos ab ea procreaverit, iustos eos et legitimos et tam ab intestato quam ex testamento pater successores habeat, et legitima in posterum nihilo minus ea uxore permanente procreandi quoque liberi legitimi sint. [a 520-523 ]
CJ.5.4.24: Imperator Justinianus Sancimus, si quis nuptiarum fecerit mentionem in qualicumque pacto, quod ad dandum vel faciendum vel non dandum vel non faciendum concipitur, et sive nuptiarum tempus dixerit sive nuptias nominaverit, non aliter intellegi esse condicionem adimplendam vel extenuandam, nisi ipsa nuptiarum accedat festivitas, et non esse tempus inspiciendum, in quo nuptiarum aetas vel feminis post duodecimum annum accesserit vel maribus post quartum decimum annum completum, sed ex quo vota nuptiarum re ipsa processerint. sic etenim et antiqui iuris contentio dirimetur et immensa librorum volumina ad mediocrem modum tandem pervenient. * iust. a. ad senatum. * [a 530 d. constantinopoli xi k. aug. lampadio et oreste conss.]
CJ.5.4.25pr.: Imperator Justinianus Si furiosi parentis liberi, in cuius potestate constituti sunt, nuptias possunt contrahere, apud veteres agitabatur. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.4.25.1: Imperator Justinianus Et filiam quidem furiosi marito posse copulari omnes paene iuris antiqui conditores admiserunt: sufficere enim putaverunt, si pater non contradicat. [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.4.25.2: Imperator Justinianus In filio autem familias dubitabatur. et ulpianus quidem rettulit constitutionem imperatoris marci, quae non de furioso loquitur, sed generaliter de filiis mente capti, sive masculi sive feminae sint qui nuptias contrahunt, ut hoc facere possint etiam non adito principe, et aliam dubitationem ex hoc emergere, si hoc, quod in demente constitutio induxit, etiam in furiosis obtinendum est, quasi exemplo mente capti et furiosi adiuvante. [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.4.25.3: Imperator Justinianus His itaque dubitatis tales ambiguitates decidentes sancimus hoc repleri, quod divi marci constitutioni deesse videtur, ut non solum dementis, sed etiam furiosi liberi cuiuscumque sexus possint legitimas contrahere nuptias, tam dote quam ante nuptias donatione a curatore eorum praestanda: [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.4.25.4: Imperator Justinianus Aestimatione tamen in hac quidem regia urbe excellentissimi praefecti urbis, in provinciis autem virorum clarissimorum earum praesidum vel locorum antistitum tam opinione personae quam moderatione dotis et ante nuptias donationis constituenda, praesentibus tam curatoribus dementis vel furiosi quam his, qui ex genere eorum nobiliores sunt: [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.4.25.5: Imperator Justinianus Ita tamen, ut nulla ex hac causa oriatur vel in hac regia urbe vel in provinciis iactura substantiae furiosi vel mente capti, sed gratis omnia procedant, ne tale hominum infortunium etiam expensarum incremento praegravetur. [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.4.26pr.: Imperator Justinianus Si quis alumnam suam libertate donaverit et in matrimonio suo collocaverit, dubitabatur apud antiquos, utrumne huiusmodi nuptiae legitimae esse videantur, an non. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.4.26.1: Imperator Justinianus Nos itaque vetustam ambiguitatem decidentes non esse vetitum matrimonium censemus. si enim ex adfectu omnes introducuntur nuptiae et nihil impium neque legibus contrarium in tali copulatione spectamus, quare praedictas nuptias inhibendas existimaverimus? nec enim homo sic impius inveniatur, ut, quam ab initio loco filiae habuit, eam postea in suo collocaverit matrimonio, sed ei credendum est, qui eam ab initio non ut filiam educavit et libertate donavit et dignam esse postea suo putavit matrimonio. [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.4.26.2: Imperator Justinianus Ea videlicet persona omnimodo ad nuptias venire prohibenda, quam aliquis, sive alumna sit sive non, a sacrosancto suscepit baptismate, cum nihil aliud sic inducere potest paternam adfectionem et iustam nuptiarum prohibitionem, quam huiusmodi nexus, per quem deo mediante animae eorum copulatae sunt. [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.4.27: Imperator Justinianus Sancimus nuptias, quae inter masculos et feminas maiores vel minores sexagenariis vel quinquagenariis lege iulia vel papia prohibitae sunt, homines volentes contrahere et ex nullo modo vel ex nulla parte tales nuptias impediri. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 vel 532 ]
CJ.5.4.28pr.: Imperator Justinianus Si libertam quis uxorem habeat, deinde inter senatores scribatur dignitate illustratus, an solvatur matrimonium, apud ulpianum querebatur, quia lex papia inter senatores et libertas stare conubia non patitur. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 vel 532 ]
CJ.5.4.28.1: Imperator Justinianus Nos igitur dei sequentes iudicium non patimur in uno eodemque conubio mariti felicitatem uxori fieri infortunium, ut, quantum vir in altum tollatur, tantum et coniux eius decrescat, immo magis penitus depereat. [a 531 vel 532 ]
CJ.5.4.28.2: Imperator Justinianus Absit itaque a nostro tempore huiusmodi asperitas et firmum maneat matrimonium et uxor marito concrescat et sentiat eius fulgorem stabileque maneat matrimonium ex huiusmodi superventu minime deminutum. [a 531 vel 532 ]
CJ.5.4.28.3: Imperator Justinianus Simili modo si privati hominis filia ad liberti veniat conubium et postea pater mulieris ad senatoris dignitatem fuerit elatus, taceat papiae legis crudelissima sanctio et neque per hunc modum dissolvatur matrimonium inter facti senatoris filiam et libertum, ne soceri prosperitas sine genero inveniatur. [a 531 vel 532 ]
CJ.5.4.28.4: Imperator Justinianus Melius est enim legis papiae severitatem in utroque casu compescere, quam eam sequendo hominum matrimonia dispergere non ex vitio mulieris et mariti, sed ex prospera alterutrius partis fortuna: cum enim ex una radice vitium nascitur, consequens est, ut una lege tollatur. [a 531 vel 532 ]
CJ.5.5.0. De incestis et inutilibus nuptiis.
CJ.5.5.1: Imperator Alexander Severus Liberta eademque uxor tua, si a te invito discessit, conubium cum alio non habet , si modo uxorem eam habere velis. * alex. a. amphigeni. * []
CJ.5.5.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Neminem, qui sub dicione sit romani nominis, binas uxores habere posse vulgo patet, cum et in edicto praetoris huiusmodi viri infamia notati sint. quam rem competens iudex inultam esse non patietur. * diocl. et maxim. aa. sebastianae. * [a 285 pp. iii id. dec. diocletiano a. ii et aristobulo conss.]
CJ.5.5.3pr.: Imperator Constantinus Cum ancillis non potest esse conubium: nam ex huiusmodi contubernio servi nascuntur. * const. a. patroclo. * [a 319 d. k. iul. aquileiae constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.5.5.3.1: Imperator Constantinus Ideoque praecipimus, ne decuriones in gremia potentissimarum domorum libidine servarum ducente confugiant. si enim decurio clam actoribus atque procuratoribus nescientibus alienae fuerit servae coniunctus, et mulierem in metallum trudi per sententiam iudicis iubemus et ipsum decurionem in insulam deportari, omnibus bonis eius civitati, cuius curialis fuerat, mancipandis, si patria potestate fuerit liberatus nullosque habeat liberos vel parentes vel etiam propinquos, qui secundum legum ordinem ad eius successionem vocantur. [a 319 d. k. iul. aquileiae constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.5.5.3.2: Imperator Constantinus Quod si actores vel procuratores loci, in quo flagitium admissum est, fuerunt conscii vel compertum facinus promere noluerunt, metallo eos convenit implicari. [a 319 d. k. iul. aquileiae constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.5.5.3.3: Imperator Constantinus Si vero dominus hoc fieri permisit vel postea cognitum celavit, si quidem in agro id factum est, fundus cum mancipiis et pecoribus ceterisque rebus. quae cultui rustico sustinentur, fisci viribus vindicetur: si vero in civitate id factum est, dimidiam bonorum omnium partem praecipimus confiscari poenam augentes, quoniam intra domesticos parietes scelus admissum est, quod noluit mox cognitum publicare. [a 319 d. k. iul. aquileiae constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.5.5.4pr.: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Qui contra legum praecepta vel contra mandata constitutionesque principum nuptias forte contraxerit, nihil ex eodem matrimonio, sive ante nuptias donatum sive deinceps quoquo modo datum fuerit, consequatur, idque totum, quod ab alterius liberalitate in alterum processerit, ut indigno indignaeve sublatum fisco vindicari sancimus: * valentin. theodos. et arcad. aaa. ad andromachum com. rer. privat.* [d. vii k. mart.]
CJ.5.5.4.1: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Exceptis tam feminis quam viris, qui aut errore acrissimo, non adfectato insimulatove, neque ex causa vili decepti sunt aut aetatis lubrico lapsi. [d. vii k. mart.]
CJ.5.5.4.2: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Quos tamen ita demum legis nostrae laqueis eximi placuit, si aut errore comperto , aut ubi ad legitimos pervenerint annos, coniunctionem huiuscemodi sine ulla recrastinatione diremerint. [d. vii k. mart.]
CJ.5.5.5: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Fratris uxorem ducendi vel duabus sororibus coniungendi penitus licentiam submovemus, nec dissoluto quocumque modo coniugio. * valentin. theodos. et arcad. aaa. cynegio pp. * [a 393 d.... k. dec. constantinopoli theodosio a. iii et abundantio conss.]
CJ.5.5.6pr.: Imperatores Arcadius, Honorius Si quis incesti vetitique coniugii sese nuptiis funestavit, proprias quamdiu vixerit teneat facultates, sed neque uxorem neque filios ex ea editos habere credatur. * arcad. et honor. aa. eutychiano pp. * [a 396 d. vi id. dec. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.5.5.6.1: Imperatores Arcadius, Honorius Nihil prorsus praedictis nec per interpositam quidem personam vel donet superstes vel mortuus derelinquat. [a 396 d. vi id. dec. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.5.5.6.2: Imperatores Arcadius, Honorius Dos si qua forte sollemniter aut data aut promissa fuerit, iuxta ius antiquum fisci nostri commodis cedat. [a 396 d. vi id. dec. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.5.5.6.3: Imperatores Arcadius, Honorius Testamento suo extraneis nihil relinquat, sed sive testato sive intestato legibus ei et iure succedant, si qui forte ex iusto et legitimo matrimonio editi fuerint, hoc est de descendentibus filius filia nepos neptis pronepos proneptis, de ascendentibus pater mater avus avia, de latere frater soror patruus amita. [a 396 d. vi id. dec. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.5.5.6.4: Imperatores Arcadius, Honorius Testandi sane ita demum habeat facultatem, ut his tantum personis pro iuris ac legum quod voluerit arbitrio relinquat, quas succedere imperialis praecepti tenore mandavimus: ita tamen, ut hereditate defuncti penitus arceatur, si quis ex his quos memoravimus in contrahendis incestis nuptiis consilium inisse monstrabitur, successuro in locum illius, qui post eum gradum proximus invenitur. [a 396 d. vi id. dec. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.5.5.6.5: Imperatores Arcadius, Honorius Ea sane, quae de viris cavimus, etiam de feminis, quae praedictorum sese consortiis commaculaverint, custodiantur. [a 396 d. vi id. dec. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.5.5.6.6: Imperatores Arcadius, Honorius Memoratis vero personis non extantibus fisco locus pateat. [a 396 d. vi id. dec. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.5.5.7pr.: Imperatores Valentinianus, Marcianus Humilem vel abiectam feminam minime eam iudicamus intellegi, quae, licet pauper, ab ingenuis tamen parentibus nata sit. * valentin. et marcian. aa. palladio pp. * [a 454 d. prid. non. april. constantinopoli aetio et studio vv. cc. conss.]
CJ.5.5.7.1: Imperatores Valentinianus, Marcianus Unde licere statuimus senatoribus et quibuscumque amplissimis dignitatibus praeditis, ex ingenuis natas quamvis pauperes in matrimonium sibi adsciscere, nullam que inter ingenuas ex divitiis et opulentiore fortuna esse distantiam. [a 454 d. prid. non. april. constantinopoli aetio et studio vv. cc. conss.]
CJ.5.5.7.2: Imperatores Valentinianus, Marcianus Humiles vero abiectasque personas eas tantummodo mulieres esse censemus: ancillam ancillae filiam, libertam, libertae filiam, scaenicam vel scaenicae filiam, tabernariam vel tabernarii vel lenonis aut harenarii filiam, aut eam quae mercimoniis publice praefuit: ideoque huiusmodi inhibuisse nuptias senatoribus harum feminarum, quas nunc enumeravimus. [a 454 d. prid. non. april. constantinopoli aetio et studio vv. cc. conss.]
CJ.5.5.8: Imperator Zeno Licet quidam aegyptiorum idcirco mortuorum fratrum sibi coniuges matrimonio copulaverint, quod post illorum mortem mansisse virgines dicebantur, arbitrati scilicet, quod certis legum conditoribus placuit, cum corpore non convenerint, nuptias re non videri contractas, et huiusmodi conubia tunc temporis celebrata firmata sunt, tamen praesenti lege sancimus, si quae huiusmodi nuptiae contractae fuerint, earumque contractores et ex his progenitos antiquarum legum tenori subiacere nec ad exemplum aegyptiorum, de quibus superius dictum est, eas videri fuisse firmatas vel esse firmandas. * zeno a. epinico pp. * [a 475 d. k. sept. constantinopoli post consulatum leonis iunioris.]
CJ.5.5.9: Imperator Zeno Ab incestis nuptiis universi qui nostro reguntur imperio noverint temperandum. nam rescripta quoque omnia vel pragmaticas formas aut constitutiones impias, quae quibusdam personis tyrannidis tempore permiserunt scelesto contubernio matrimonii nomen imponere, ut fratris filiam vel sororis et eam, quae cum fratre quondam nuptiali iure habitaverat, uxorem legitimam turpissimo consortio liceret amplecti, aut ut alia huiusmodi committerentur, viribus carere decernimus, ne dissimulatione culpabili nefanda licentia roboretur. * zeno a. sebastiano pp. * [a 476-484 ]
CJ.5.6.0. De interdicto matrimonio inter pupillam et tutorem seu curatorem liberosque eorum.
CJ.5.6.1: Imperatores Severus, Antoninus Senatus consulti auctoritatem, quo inter pupillam et tutoris filium conubium saluberrime sublatum est, circumveniri rusticitatis et imperitiae velamentis non oportet. * sev. et ant. aa. mario. * [a 215 pp. vii id. febr. laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.6.2: Imperator Alexander Severus Mater pupillae cum tutore filiae suae vel filio tutoris nuptias contrahere non prohibetur. * alex. a. burrio. * [a 223 pp. non. nov. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.6.3pr.: Imperator Gordianus Cum proponas ei, quam matrimonio tuo iunctam suggeris, post liberos susceptos curatorem patrem tuum datum, quem contendis nec te in potestate habuisse: cum rite contractum matrimonium ex post facto vitiari non potuerit, iusta interpretatione metuere non debes, ne liberi quos habetis non ex iusto matrimonio suscepti videantur. * gord. a. rogatiano. * []
CJ.5.6.3.1: Imperator Gordianus Ut autem omnis scrupulus auferatur, insistere pater tuus debet nec non et uxor tua, ut alius loco eius detur: habebit enim facultatem repetendae rationis negotiorum gestorum ab eo qui fuerit substitutus. []
CJ.5.6.4: Imperator Philippus Libertinum, qui filio suo naturali, quem in servitute susceperat, postea manumisso pupillam suam eandemque patroni sui filiam in matrimonio collocavit, ad sententiam amplissimi ordinis, qui huiusmodi nuptiis interdicendum putavit, pertinere dubitari non oportet. * philipp. a. hygiae. * []
CJ.5.6.5: Imperator Philippus Curatorem adulto suo filiam suam nuptui collocare non posse falso tibi persuasum est. * philipp. a. et philipp. c. apuleio. * [a 245 pp. xv k. sept. philippo a. et titiano conss.]
CJ.5.6.6pr.: Imperatores valer., gallien. Si patris tui pupillam nondum reddita tutelae ratione vel post redditam nondum exacto quinto et vicesimo nec non etiam utili anno uxorem duxisti, nec matrimonium cum ea habuisse nec filium ex huiusmodi coniunctione procreasse videri potes. * valer. et gallien. aa. lucio. * [a 260 pp. id. mai. saeculare ii et donato conss.]
CJ.5.6.6.1: Imperatores valer., gallien. Sane si hoc pater puellae, cum decederet, postulavit, et nuptiae rite contractae et filius videtur iure susceptus. [a 260 pp. id. mai. saeculare ii et donato conss.]
CJ.5.6.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si tutor vel curator pupillam vel adultam quondam suam sibi vel filio suo nullo divino impetrato beneficio in matrimonio collocaverit, manet infamia contra eum velut confessum de tutela, quia huiusmodi coniunctione fraudem administrationis tegere laboravit, et dos data per condictionem repeti potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. paregorio. * []
CJ.5.6.8: Imperatores Leo, Anthemius Si quis tutoris vel curatoris nomine usurpato, id est pro tutore seu pro curatore vel negotiorum gestore res pupillae administraverit eamque sibi filiove suo copulaverit, tales nuptias stare et non ad exemplum tutorum infirmari, ne ex huiusmodi subtili vel maligno tractatu matrimonia seu proles ex his progenita vel dos super his data vel promissa aliquam laesionem vel calumniam patiantur. * leo et anthem. aa. erythrio pp. * [a 469 d. k. iul. marciano cons.]
CJ.5.7.0. Si quacumque praeditus potestate vel ad eum pertinentes ad suppositarum iurisdictioni suae adspirare temptaverint nuptias.
CJ.5.7.1pr.: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Si quis ordinaria vel qualibet praeditus potestate circa nuptias invitis ipsis vel parentibus contrahendas, sive pupillae sive apud patres virgines sive viduae erunt, sive et iuris sui viduae, denique cuiuscumque sortis, occasione potestatis utatur et minacem favorem suum invitis his, quorum utilitas agitur, exhibere aut exhibuisse detegitur, hunc, licet prohibitas nuptias non peregerit, attamen pro tali conamine multae librarum auri decem obnoxium statuimus et, cum honore abierit, peractam dignitatem usurpare prohibemus, tali scilicet poena, ut, si circa honorem eum, quo male usus est, vindicandum statutis nostris parere noluerit, eam provinciam, in qua sibi usurpaverit, habitare per iuge biennium non sinatur. * grat. valentin. et theodos. aaa. neoterio pp. * [a 380 d. xv k. iul. the ssalonicae gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.7.1.1: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Illo videlicet adiciendo, ut et in potestate adhuc constituto liceat personae , quam huiusmodi ambitu circumire temptaverit, confestim contestatione proposita cum sua suorumque domo iurisdictionem eius evitare, curaturis hoc uniuscuiusque civitatis defensoribus et eiusdem iudicis apparitoribus. [a 380 d. xv k. iul. thessalonicae gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.7.1.2: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Et quidem si haec pravitas ordinarii iudicis erit, universa eius domus ratio atque omnia vel civilia vel criminalia negotia, quamdiu idem in administratione fuerit, vicario competant. [a 380 d. xv k. iul. thessalonicae gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.7.1.3: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Sin autem vicarius vel similis potestatis vim in huiusmodi contrahendo matrimonio molietur, vicissim ordinarius iudex intercessor existat. [a 380 d. xv k. iul. thessalonicae gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.7.1.4: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Sin erunt uterque suspecti, ad illustrem praefecturam specialiter talium domorum , quamdiu idem administraverit, tuitio pertineat. [a 380 d. xv k. iul. thessalonicae gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.8.0. Si nuptiae ex rescripto petantur.
CJ.5.8.1pr.: Imperatores Honorius, Theodosius Quidam vetusti iuris ordine praetermisso obreptione precum nuptias, quas se intellegunt non mereri, de nobis existimant postulandas, saepe habere puellae consensum confingentes. quapropter tale sponsalium genus praesentis legis definitione prohibemus. * honor. et theodos. aa. theodoro pp. * [a 409 d. k. febr. ravennae honorio viii et theodosio iii aa. conss.]
CJ.5.8.1.1: Imperatores Honorius, Theodosius Si quis igitur contra hanc definitionem nuptias precum subreptione meruerit, amissionem bonorum et poenam deportationis subiturum se esse non ambigat et amisso iure matrimonii, quod prohibita usurpatione meruerit, filios se ex hac coniunctione susceptos iustos non habiturum nec umquam postulatae indulgentiae adnotationisve indulto efficacem se veniae effectum meruisse: exceptis his, qui parentum sponsionem de nuptiis filiarum impleri desiderant vel sponsalia, hoc est arrarum data nomine, reddi sibi praecepto legum cum statuta poena deposcunt. [a 409 d. k. febr. ravennae honorio viii et theodosio iii aa. conss.]
CJ.5.8.2pr.: Imperator Zeno Nefandissimum scelus fratris sororisve filiae nuptiarum, quod sacratissimis constitutionibus sub gravissimae poenae interminatione damnatum est, iterato praesentis divinae sanctionis tenore modis omnibus prohibemus. * zeno a. basilio pp. * []
CJ.5.8.2.1: Imperator Zeno Precandi quoque in posterum super tali coniugio, immo potius contagio, cunctis licentiam denegamus, ut unusquisque cognoscat impetrationem quoque rei, cuius est denegata petitio, nec si per subreptionem post hunc diem obtinuerit, sibimet profuturam. []
CJ.5.9.0. De secundis nuptiis.
CJ.5.9.1pr.: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Si qua mulier nequaquam luctus religionem priori viro nuptiarum festinatione praestiterit, ex iure quidem notissimo sit infamis. * grat. valentin. et theodos. aaa. eutropio pp. * [a 380 pp. xv k. ian. gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.9.1.1: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Praeterea secundo viro ultra tertiam partem bonorum in dotem ne det neque ei testamento plus quam tertiam partem relinquat. [a 380 pp. xv k. ian. gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.9.1.2: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Omnium praeterea hereditatum legatorum fideicommissorum suprema voluntate relictorum, mortis causa donationum sit expers. haec namque ab heredibus vel coheredibus aut ab intestato succedentibus vindicari iubemus, ne in his, quibus correctionem morum induximus, fisci videamur habere rationem. [a 380 pp. xv k. ian. gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.9.1.3: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius His etiam amittendis, quae prior maritus ei suprema reliquerit voluntate, quamquam haec, quae mulieri a priore viro relinquuntur et per immaturum matrimonium vacuata esse coeperunt, primo a decem personis edicto praetoris enumeratis, id est adscendentibus et descendentibus et ex latere usque ad secundum gradum, scilicet gradibus servatis, deinde praesumi a fisco iubemus. [a 380 pp. xv k. ian. gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.9.1.4: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Eandem quoque mulierem infamem redditam hereditates ab intestato, vel legitimas vel honorarias, non ultra tertium gradum sinimus vindicare. [a 380 pp. xv k. ian. gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.5.9.2: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Si qua ex feminis perdito marito intra anni spatium alteri festinavit innubere ( parvum enim temporis post decem menses servandum adicimus, tametsi id ipsum exiguum putemus) , probrosis inusta notis honestioris nobilisque personae et decore et iure privetur atque omnia, quae de prioris mariti bonis vel iure sponsalium vel iudicio defuncti coniugis consecuta fuerat, amittat. * grat. valentin. et theodos. aaa. eutropio pp. * [a 381 d. iii k. iun. constantinopoli eucherio et syagrio conss.]
CJ.5.9.3pr.: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Feminae, quae susceptis ex priore matrimonio filiis ad secundas post tempus luctui statutum transierint nuptias, quidquid ex facultatibus priorum maritorum sponsalium iure, quidquid etiam nuptiarum sollemnitate perceperint, aut quidquid mortis causa donationibus factis aut testamenti iure directo aut fideicommissi vel legati titulo vel cuiuslibet munificae liberalitatis praemio ex bonis, ut dictum est, priorum maritorum fuerint adsecutae, id totum, ita ut perceperint, integrum ad filios, quos ex praecedente coniugio habuerint, transmittant vel ad quemlibet ex filiis ( dummodo ex his tantum, quos tali successione dignissimos iudicamus), in quem contemplatione meritorum liberalitatis suae iudicium mater crediderit dirigendum. * grat. valentin. et theodos. aaa. floro pp. * [a 382 d. xv k. ian. constantinopoli antonio et syagrio conss.]
CJ.5.9.3.1: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Nec quicquam eaedem feminae ex isdem facultatibus abalienandi in quamlibet extraneam personam vel successionem ex alterius matrimonii coniunctione susceptam praesumant atque habeant potestatem: possidendi tantum ac fruendi in diem vitae, non etiam abalienandi facultate concessa. nam si quid ex isdem rebus in alium quemlibet fuerit ab ea translatum, ex maternis redintegrabitur facultatibus, quo illibata ad hos quos statuimus liberos bona et incorrupta perveniant. [a 382 d. xv k. ian. constantinopoli antonio et syagrio conss.]
CJ.5.9.3.1a: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Illud etiam addimus legi, ut, si aliquis ex isdem filiis, quos ex priore matrimonio susceptos esse constabit, forte decesserit, matre iam secundis nuptiis funestata, aliis etiam ex eodem matrimonio progenitis liberis superstitibus, id, quod per eandem successionem ab intestato vel ex testamento suae posteritatis mater videbitur consecuta, in diem vitae pro sibi debita portione sola tantum possessione delata, omne his qui supererunt ex priore susceptis matrimonio filiis relinquat nec super istiusmodi facultatibus testandi in quamlibet aliam extraneam personam vel quicquam alienandi habeat potestatem. [a 382 d. xv k. ian. constantinopoli antonio et syagrio conss.]
CJ.5.9.3.2: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Quod si nullam ex priore matrimonio habuerit successionem vel natus native decesserint, omne, quod quoquo modo percepit, pleni proprietate iuris obtineat atque ex his nanciscendi dominii et testandi circa quem voluerit liberam habeat potestatem. [a 382 d. xv k. ian. constantinopoli antonio et syagrio conss.]
CJ.5.9.4pr.: Imperatores Honorius, Theodosius Cum aliis sanctionibus iusserimus materna bona integra ad liberos pervenire, quod tamen mulier mariti largitate perceperit, ex eo tantum liberi coniugio procreati sibi speciale tamquam paternum noverint vindicandum. * honor. et theodos. aa. mariniano pp. * [a a.422 d.Iii non. nov ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.5.9.4.1: Imperatores Honorius, Theodosius Itaque si habens filios in secundas nuptias fortasse transierit, sponsaliciam largitatem, quam vir secundus contulerit in uxorem, tantummodo filii qui ex secundo matrimonio suscepti sunt pro soliditate possideant, nec prosit liberis ex priore susceptis marito, quod mulier in tertia minime vota migraverit. [a a.422 d.Iii non. nov ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.5.9.4.2: Imperatores Honorius, Theodosius Quod si posterior vir sine liberis ex eodem matrimonio susceptis decesserit, quidquid ab eo ex sponsalium largitate uxor fuerit consecuta, id sibi iurique suo sciat esse collatum, etiamsi ex priore matrimonio donator filios reliquisse doceatur. [a a.422 d.Iii non. nov ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.5.9.4.3: Imperatores Honorius, Theodosius Ad maternas sane veniens vel ex hoc vel ex quodlibet alio titulo facultates omnis posteritas ex quocumque suscepta viro pro debita sibi portione, ut a matre vel spontanea largitate vel per testamentum eius fuerit collata, possideat. [a a.422 d.Iii non. nov ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.5.9.4.4: Imperatores Honorius, Theodosius Nos enim hac lege id praecipue custodiendum esse decrevimus, ut ex quocumque coniugio suscepti filii patrum suorum sponsalicias retineant facultates. [a a.422 d.Iii non. nov ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.5.9.5pr.: Imperatores Theodosius, Valentinianus Generaliter censemus, quoquo casu constitutiones ante hanc legem mulierem liberis communibus, morte mariti matrimonio dissoluto, quae de bonis mariti ad eam devoluta sunt servare sanxerunt, isdem casibus maritum quoque quae de bonis mulieris ad eum devoluta sunt morte mulieris matrimonio dissoluto communibus liberis servare, nec interesse, si alter pro marito donationem ante nuptias vel pro muliere dotem crediderit offerendam. * theodos. et valentin. aa. florentio pp. * [a 439 d.Vii id.Sept.Constantinopoli theodosio a.Xvii et festo conss.]
CJ.5.9.5.1: Imperatores Theodosius, Valentinianus Haec observari praecipimus, licet res ante nuptias donatae, ut adsolet fieri, in dotem a muliere redigantur. [a 439 d.Vii id.Sept.Constantinopoli theodosio a.Xvii et festo conss.]
CJ.5.9.5.2: Imperatores Theodosius, Valentinianus Dominium autem rerum, quae liberis vel huius legis vel praeteritarum constitutionum auctoritate servantur, ad liberos pertinere decernimus. itaque defuncto eo, qui eas liberis reservabat, extantes ab omni possessore liberi vindicabunt, consumptas ab heredibus eius exigent, qui eas servare debuerat. [a 439 d.Vii id.Sept.Constantinopoli theodosio a.Xvii et festo conss.]
CJ.5.9.5.3: Imperatores Theodosius, Valentinianus Alienandi sane vel obligandi suo nomine eas res, quae liberis servari praeceptae sunt, eis qui reservaturi sunt adempta licentia est. [a 439 d.Vii id.Sept.Constantinopoli theodosio a.Xvii et festo conss.]
CJ.5.9.5.4: Imperatores Theodosius, Valentinianus Negotia vero liberorum patri utiliter administrare concedimus. [a 439 d.Vii id.Sept.Constantinopoli theodosio a.Xvii et festo conss.]
CJ.5.9.5.5: Imperatores Theodosius, Valentinianus Dividendi quoque res inter eos ipsos liberos parentibus pro suo arbitrio vel eligendi quem voluerint licentiam non negamus. [a 439 d.Vii id.Sept.Constantinopoli theodosio a.Xvii et festo conss.]
CJ.5.9.5.6: Imperatores Theodosius, Valentinianus In his autem casibus, in quibus res ut paternas mater liberis communibus servare praecepta est, hoc est ubi morte mariti matrimonio dissoluto mulier ad alias nuptias venit, vel ubi ut maternas patrem liberis communibus servare censuimus, hoc est ubi morte mulieris matrimonio dissoluto vir ad alias nuptias venit, si hereditatem eius parentis qui prior mortuus est non adierint liberi, licebit eis , tamquam eius tantum res fuerint qui posterior moritur, eas sibimet vindicare, scilicet si vel eius qui posterior moritur hereditatem crediderint adeundam, ne, quod favore liberorum inductum est, quibusdam casibus ad laesionem eorum videatur inventum. [a 439 d.Vii id.Sept.Constantinopoli theodosio a.Xvii et festo con ss.]
CJ.5.9.5.7: Imperatores Theodosius, Valentinianus Illud etiam humanis sensibus huic legi credidimus inserendum, ut eo quoque casu, quo lucratur vel mulier res, quae ad eam a marito perveniunt, vel maritus eas, quae ex bonis mulieris ad eum transeunt ( hoc est ubi primum matrimonium alterius morte dissolvitur nec superstes ad secundas nuptias venit), si res vel maritus vel uxor ( hoc est qui superstes est) non consumpserit vel alienaverit ( quod eis ad secundas nuptias non venientibus quasi rerum dominis concessum esse non dubium est), liberis liceat res a patre profectas ut paternas, a matre ut maternas accipere. [a 439 d.Vii id.Sept.Constantinopoli theodosio a.Xvii et festo conss.]
CJ.5.9.6pr.: Imperatores Leo, Anthemius Hac edictali lege in perpetuum valitura sancimus, si ex priore matrimonio procreatis liberis pater vel mater ad secunda vel tertia aut ulterius repetiti matrimonii vota migraverit, non sit ei licitum novercae seu vitrico testamento vel sine scriptura seu codicillis, hereditatisve iure sive legati vel fideicommissi titulo plus relinquere, nec dotis aut ante nuptias donationis nomine seu mortis causa habita donatione conferre nec inter vivos conscribendis donationibus ( quae etsi constante matrimonio civili iure interdictae sint, morte tamen donatoris ex certis causis confirmari solent), quam filio vel filiae, si unus vel una extiterit. * leo et anthem. aa. erythrio pp. * [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.1: Imperatores Leo, Anthemius Quod si plures liberi fuerint, singulis aequas partes habentibus minime plus, quam ad unumquemque eorum pervenerit, ad eorum liceat vitricum novercamve transferri. [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.2: Imperatores Leo, Anthemius Sin vero non aequis portionibus ad eosdem liberos memoratae transierint facultates, tunc quoque non liceat plus eorum novercae vel vitrico testantem relinquere vel donare seu dotis vel ante nuptias donationis titulo conferre, quam filius vel filia habet, cui minor portio ultima voluntate derelicta vel data fuerit aut donata, ita tamen, ut quarta pars, quae isdem liberis debetur ex legibus, nullo modo minuatur nisi ex his causis, quae de inofficioso excludunt querellas. [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.3: Imperatores Leo, Anthemius Quam observationem in personis etiam avi et aviae, proavi et proaviae, nepotum vel neptum, item pronepotum vel proneptum, sive in potestate sive emancipati emancipataeve sint, ex paterna vel materna linea venientibus, custodiri censemus. sin vero plus quam statutum est aliquid novercae vel vitrico relictum vel donatum aut datum fuerit, id quod plus relictum vel donatum aut datum fuerit, tamquam non scriptum neque derelictum vel donatum aut datum ad liberorum personas deferri et inter eas dividi iubemus: omni circumscriptione, si qua per interpositam personam vel alio quocumque modo fuerit excogitata, cessante. [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.4: Imperatores Leo, Anthemius His illud adiungimus, ut mulier in his casibus, in quibus ante nuptias donationes, ceteras etiam res a marito ad se devolutas secundum priorum legum statuta liberis communibus ut paternas servare compellitur ( hoc est ubi morte mariti matrimonio dissoluto ad alias nuptias venerit), immobilium rerum et mancipiorum annonarumque civilium usu fructu dumtaxat vitae suae temporibus potiatur, alienatione earum penitus interdicta: [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.5: Imperatores Leo, Anthemius Mobilium vero rerum, iustis pretiis aestimatione habita per eos, quos utraque pars elegerit, arbitros iudicaturos interposito sacramento, simili modo usum fructum habeat, si idoneam fideiussionem praebuerit, quod easdem res mobiles vel earum pretium filiis et filiabus ex eodem matrimonio procreatis vel post mortem eorum nepotibus et neptibus ex isdem liberis procreatis, sive omnibus vel uno unave superstite mori contigerit, secundum legum modum restituat: [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.6: Imperatores Leo, Anthemius Vel certe si fideiussiones idoneas praestare distulerit aut nequiverit, praedictae res mobiles necdum matri a liberis traditae apud eosdem manebunt: solutae vero eidem matri vel ab eadem detentae restituentur liberis, si tamen ab his fideiussio idonea matri fuerit oblata, qua caveri debet, quod eidem superstiti pro usu fructu earundem rerum mobilium vel pretio, quo taxatae sunt, usurarum nomine centesimae partem tertiam annuis quibusque temporibus praestare non differant, ita ut in eadem fideiussione hoc quoque caveatur, quod a filiis filiabusque et ex his genitis liberis, si ante eandem matrem omnes eos obire contigerit, omnes res praedictae mobiles secundum legum moderationem matri, ut ad eandem lucrum redeat luctuosum, restituentur. [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.7: Imperatores Leo, Anthemius Erit itaque licitum utrilibet parti, quae fideiussionem praebuerit, si sibi commodum esse perspexerit, his rebus mobilibus uti frui easdemque dare mutuo vel obligare vel vendere, ut ex his maxime liberi adquirentes possint materno adfectui sine suo incommodo servire. [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.8: Imperatores Leo, Anthemius Sin autem utraque pars praedictam fideiussionem dissimulaverit aut forte offerre nequiverit, eaedem res apud mulierem usque in diem vitae suae manebunt. [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.9: Imperatores Leo, Anthemius Omnibus videlicet isdem maritalibus facultatibus, his etiam, quas habet habiturave est, tamquam si iure pignoris vel hypothecae suppositae sint, super eadem ante nuptias donatione vel rebus aliis ad eam ex mariti substantia devolutis ex eo die, quo eaedem res ad eam pervenerint, liberis obligatis, ut, si quis post traditas matri vel detentas ab ea res ( si ita contigerit) contractum aliquem cum eadem muliere inierit, quae se repetitis nuptiis copulaverit, in vindicandis isdem suppositis rebus posterior habeatur, liberis, qui ex eodem matrimonio procreati sunt, et nepotibus neptibusve, qui ex his liberis geniti sunt, sine dubio praeponendis. [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.10: Imperatores Leo, Anthemius Sin vero liberorum suorum adfectione servata pater materve ad alias nuptias migrare noluerit, neque vir his, quae de bonis uxoris ad se transeunt, neque mulier rebus, quae ex substantia mariti ad se pervenerint, pro suo arbitrio uti vel eas vendere aut quocumque iure vel modo eas alienare vel pignoris iure sive hypothecae ( si voluerint) obligare, utpote domini earum, prohibebuntur. [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.6.11: Imperatores Leo, Anthemius Extantes autem praedictas res, si non fuerint alienatae sive consumptae vel suppositae, licebit liberis vindicare etiam non adeuntibus hereditatem parentum. [a 472 d.Ii.K.Mart.Marciano cons. ]
CJ.5.9.7: Imperator Zeno In quibus casibus pater dotem, mater ante nuptias donationem vel alias res ad se ex altera parte devolutas filiis utriusque sexus servare praecepti sunt, si quem ex filiis vel filiabus ante patris vel matris obitum mori contigerit sive ante secundas nuptias sive postea, filio vel filia vel nepte aut nepote vel pluribus patre suo adhuc vivo vel matre superstite derelictis, portionem, quae defuncto filio vel filiae debebatur vel lucrum ex ea non ad fratres vel sorores mortui, sed ad filios eius vel filias vel nepotes utriusque sexus aut pronepotes avis vel proavis superstitibus pervenire decernimus: eligendi videlicet quos voluerint ex liberis superstitibus non adempta licentia. * zeno a. sebastiano pp. * [a 478 d.K.Mart. marciano cons. ]
CJ.5.9.8pr.: Imperator Justinianus Si quis prioris matrimonii filiorum ante secundas nuptias patris vel matris mortuus fuerit filiis a se vel nepotibus vel pronepotibus relictis, partem eius non ad fratres vel, si nullus alius frater vel soror sit, ad patrem vel matrem eius pervenire, sed ad filios vel nepotes vel pronepotes eiusdem mortuae personae sancimus, ut, sive unus sive plures sint, eam tantummodo partem vindicare possint , quae mortuo competit. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. iii id. dec. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.9.8.1: Imperator Justinianus Illud etiam certa sanctione definire censemus, ut, si quis vel si qua ex aliquo matrimonio filiis procreatis minime ad secundas venerit nuptias, ut eo modo liceat quidem genitori res ex priore coniugio sibi adquisitas quo modo voluerit alienare vel administrare, si quae vero earum minime sint alienatae, possint liberi etiam non adeuntes paternam vel maternam hereditatem eas vindicare, certum esse sancimus, quod etiam illa de cetero videbitur earundem fuisse rerum alienatio, quae in testamento genitoris vel specialiter relinquendo vel generaliter heredem instituendo facta sit. [a 528 d. iii id. dec. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.9.8.2: Imperator Justinianus Talem vero licentiam filiis, ut etiam non adeuntes paternam vel maternam hereditatem lucra vindicarent, quae parens eorum ex matrimonio, quod secundo toro minime mutavit, sibi adquisita non alienavit, nullo modo eis concedimus, si paternam vel maternam hereditatem ab intestato ex parte ( si forte alii etiam ex anteriore matrimonio morienti parenti filii sint) sibi adquisierint. [a 528 d. iii id. dec. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.9.8.3: Imperator Justinianus In illo etiam veterem sanctionem adimplentes praecipimus exemplo matris, cuius res post secundas nuptias filiis ex priore matrimonio natis suppositae sunt ad conservanda eis lucra, quae ex priore marito ad eam pervenerunt, patris quoque bona, quae habet habiturusque est, filiis ex priore matrimonio natis post secundas eius nuptias ad ea conservanda, quae ex eorum matre lucratus est, supposita esse. [a 528 d. iii id. dec. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.9.8.4: Imperator Justinianus Illius etiam patris, qui in sua potestate talem liberum vel liberos habens maternam eis substantiam vel ex materna linea ad eos devolutam servare compellitur, isdem liberis bona supposita esse ad conservandas easdem maternas res decernimus : ita tamen, ut occasione talium hypothecarum neque patris neque matris filii valeant administrationem perscrutari vel aliquam eis movere super hoc quaestionem , cum perspicui iuris sit, etiamsi alienata sint eorum bona, quae extra memorata lucra vel maternas res sunt, ius hypothecae integrum isdem manere filiis. [a 528 d. iii id. dec. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.9.9pr.: Imperator Justinianus Quoniam praeteritae leges omnia, quae liberis ex priore matrimonio procreatis mulier quidem secundo marito, vir autem uxori secundae dotis vel ante nuptias donationis nomine vel alio quocumque modo dederit vel reliquerit ampliora his, quae uni filio vel filiae ex anteriore matrimonio progenitis danda vel relinquenda sunt, revocata ad solos filios ex priore matrimonio natos pervenire constituerunt nullaque in hac parte filiorum ex secundo matrimonio natorum mentio facta est, hoc quoque corrigentes omnia quae memorato modo revocantur non solum ad filios prioris matrimonii, sed etiam ad eos qui ex secundis nuptiis nati fuerint pertinere et in capita inter omnes dividenda sancimus. * iust. a. menae pp. * [a 529 d.Id.April.Constantinopoli decio vc.Cons.]
CJ.5.9.9.1: Imperator Justinianus Ad haec lucra, quae marito vel uxori ex dote vel ante nuptias donatione occasione repudii accedunt, indistincte post secundas eorum nuptias liberis ex priore coniugio procreatis ad similitudinem matrimonii morte dissoluti servari nec de cetero repudii causam requiri vel aliam in ea re exquisitionem fieri. [a 529 d.Id.April.Constantinopoli decio vc.Cons.]
CJ.5.9.10pr.: Imperator Justinianus Cum apertissime legibus cavetur ingratos liberos a maiorum suorum hereditate merito esse repellendos, si hoc idem in suis elogiis conscripserint et re vera fuerit revelatum, reclamare videtur huiusmodi sanctioni divalis constitutio leonis inclitae recordationis, quam super filiis ex priore matrimonio procreatis conscripsit. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 d.Xv.K.Oct chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.9.10.1: Imperator Justinianus Nam cum necessitas est patri vel matri, qui ad secunda vota migraverunt, tantum praestare per quamcumque causam secundo marito vel novercae quantum filio vel filiae ex anterioribus nuptiis progenitis qui partem minimam habiturus est reliquerit, maxima iniquitas ex hac sanctione contra genitores efficiebatur. [a 529 d.Xv.K.Oct chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.9.10.2: Imperator Justinianus Liberi etenim scientes, quod omnimodo aliquid sibi a genitoribus suis et nolentibus relinquendum est, et tantum, quantum secundus maritus vel noverca acceperit , cum omni licentia et lascivia suos genitores iniuriis adficiebant. [a 529 d.Xv.K.Oct chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.9.10.3: Imperator Justinianus Quapropter sancimus ingratos re vera liberos neque hoc beneficium, quod divalis constitutio leonis augustae memoriae eis praestitit, in posterum posse sibi vindicare, sed quasi ingratos ab omni huiusmodi lucro repelli. [a 529 d.Xv.K.Oct chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.9.10.4: Imperator Justinianus Quam observationem in personis etiam avi et aviae, proavi et proaviae, nepotum vel neptum, item pronepotum et proneptum, sive in potestate sive emancipati emancipataeve sint, ex paterna vel materna linea venientibus custodiri censemus. [a 529 d.Xv.K.Oct chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.9.10.5: Imperator Justinianus Sed quemadmodum genitoribus providimus, ita et innocuam posteritatem nullis adfici iniuriis patimur, ut non genitores, qui sese secundis nuptiis devoverunt, inrationabile odium ad priores liberos forsitan habentes sine iusta ratione eos ingratos vocare concedantur. [a 529 d.Xv.K.Oct chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.9.10.6: Imperator Justinianus Eos etenim liberos huiusmodi beneficio defraudari volumus, qui re ipsa ingrati circa suam antiquitatem ab heredibus genitorum liquidis et indubitatis probationibus convicti fuerint ex huiusmodi casibus, qui antea priscis legibus enumerati sunt. [a 529 d.Xv.K.Oct chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.10.0. Si secundo nupserit mulier, cui maritus usum fructum reliquerit.
CJ.5.10.1pr.: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Si usum fructum maritus rerum suarum decedens uxori reliquerit eaque in secundas nuptias consortiumque convenerit, usum fructum, quem ex priore marito consecuta fuerit, amittat atque eum filiis ex die quo nupserit mature restituat. * valentin. theodos. et arcad. aaa. tatiano pp. * [a 392 d.Id.Mart.Arcadio a.Ii et rufino conss.]
CJ.5.10.1.1: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Quod si liberos ex priore matrimonio adhuc imbecillitas habebit infantiae nec muniet tutoris auxilium ac per huiusmodi occasionem mater quae relicta fuerant usurpaverit, omnia, cum legitime repetantur, cum competentibus fructibus ad liquidum deducta ratione restituet. [a 392 d.Id.Mart.Arcadio a.Ii et rufino conss.]
CJ.5.10.1.2: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Haec de usu fructu, quem vir extremam constituentis voluntatem de rebus propriis uxori reliquerit. de usu fructu vero rerum ante nuptias donatarum ea servari quae anteriores constitutiones decreverunt sancimus. [a 392 d.Id.Mart.Arcadio a.Ii et rufino conss.]
CJ.5.11.0. De dotis promissione vel nuda pollicitatione.
CJ.5.11.1: Imperator Alexander Severus Frustra existimas actionem tibi competere, quasi promissa dos tibi nec praestita sit, cum neque species ulla nec quantitas promissa sit, sed hactenus nuptiali instrumento adscriptum, quod ea quae nubebat dotem dare promiserit. * alex. a. claudio. * [a 231 pp.K.Aug. pompeiano et peligno conss.]
CJ.5.11.2: Imperator Gordianus Si pro dote promissa usuras dare socer tuus spopondit, id quod deberi ostenderis competens iudex solvi tibi praecipiet. * gord. a. herodoto. * [a 238 pp. xii k. sept. pio et pontiano conss.]
CJ.5.11.3: Imperator Gordianus Si, cum ea quae tibi matrimonio copulata est nuberet, is cuius meministi dotem tibi non addita quantitate, sed quodcumque arbitratus fuisset pro ea daturum se rite promisit et interpositae stipulationis fidem non exhibet, competentibus actionibus usus ad repromissi emolumentum iure iudiciorum perveniens: videtur enim boni viri arbitrium stipulationi insertum esse. * gord. a.Claudio. * [a 240 pp.K.Ian.Sabino et venusto conss.]
CJ.5.11.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si voluntate dotantis in dotali instrumento plura tibi tradita scripsisti quam suscepisti, intellegis de his quae desunt petendis pactum esse consecutum. * diocl. et maxim. aa. et cc. rufo. * [a 293 s.Non.April.Aa.Conss.]
CJ.5.11.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si pro te pater marito tuo stipulanti promisit dotem, non tibi, sed marito contra successores soceri competit actio. * diocl. et maxim. aa.Et cc.Dasumianae. * [a 293 d.Viii k.Dec.Aa.Conss.]
CJ.5.11.6: Imperatores Theodosius, Valentinianus Ad exactionem dotis, quam semel praestari placuit, qualiacumque sufficere verba censemus, sive scripta fuerint, sive non, etiamsi stipulatio in pollicitatione rerum dotalium minime fuerit subsecuta. * theodos. et valentin. aa. hierio pp. * [a 428 d. x k.Mart. constantinopoli felice et tauro conss.]
CJ.5.11.7pr.: Imperator Justinianus Si pater dotem pro filia simpliciter dederit vel pro filio ante nuptias donationem fecerit, habeat autem filius vel in potestate constitutus vel forte emancipatus res maternas vel ex alio modo tales, quae adquisitionem effugiunt, quarum usus fructus solus apud patrem remanet, vel quocumque modo poterat quasdam actionem contra patrem habere, dubitabatur apud veteres, utrumne videatur pater ex ipso debito dotis vel ante nuptias donationis fecisse promissionem vel dationem, ut sese ab huiusmodi nexu liberet, an debitum quidem remanet in sua natura, liberalitas autem paterna dotem vel ante nuptias donationem dare suggessit. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d.K. nov. post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.11.7.1: Imperator Justinianus Et in tali dubitatione multa pars legislatorum sese divisit, alio etiam incremento huiusmodi quaestioni addito, si forte dixerit in instrumento dotali ex rebus paternis et maternis dotem vel ante nuptias donationem dare, utrum pro dimidia parte videtur datio vel promissio facta esse, an pro rata portione utriusque substantiae. [a 531 d.K. nov. post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.11.7.2: Imperator Justinianus Utramque igitur dubitationem certo fini tradentes sancimus, si quidem nihil addendum existimaverit, sed simpliciter dotem vel ante nuptias donationem dederit vel promiserit, ex sua liberalitate hoc fecisse intellegi, debito in sua figura remanente. neque enim leges incognitae sunt, quibus cautum est omnimodo paternum esse officium dotes vel ante nuptias donationes pro sua dare progenie. [a 531 d.K. nov. post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.11.7.3: Imperator Justinianus Et liberalitas itaque talis maneat vera et inrevocabilis et puro nomine liberalitas, et debitum suam sequatur fortunam. [a 531 d.K. nov. post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.11.7.4: Imperator Justinianus Ubi autem ex rebus tam suis quam maternis vel aliis quae non adquiruntur vel ex suis debitis dixerit fecisse huiusmodi liberalitates, tunc si quidem penitus inopia tentus est, ex illis videri rebus dotem vel ante nuptias donationem esse datam, quae ad filios vel filias pertinent. [a 531 d.K. nov. post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.11.7.5: Imperator Justinianus Si vero et ipse substantiam idoneam possidet, et in hoc casu de suo patrimonio dotem vel ante nuptias donationem dedisse intellegatur. poterat enim secundum suas vires dotem pro filia vel ante nuptias donationem pro filio dare et consentire filiis suis, quando voluerint partem vel forte totam suam substantiam quam habent paternae liberalitati pro dote et ante nuptias donatione adgregare, ut re vera appareat, quid ipse vult dare et quid de substantia filiorum proficiscitur , ne, dum effuso sermone sese iactet, in promptum incidat sui periculum. [a 531 d.K. nov. post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.12.0. De iure dotium.
CJ.5.12.1pr.: Imperatores Severus, Antoninus Evicta re, quae fuerat in dotem data, si pollicitatio vel promissio fuerit interposita, gener contra socerum vel mulierem seu heredes eorum condictione vel ex stipulatione agere potest. * sev. et ant. aa. nicephoro. * [a 201 pp.K.Aug. muciano et fabiano conss.]
CJ.5.12.1.1: Imperatores Severus, Antoninus Sin autem nulla pollicitatio vel promissio intercesserit, post evictionem eius, si quidem res aestimata fuerit, ex empto competit actio. [a 201 pp.K.Aug. muciano et fabiano conss.]
CJ.5.12.1.2: Imperatores Severus, Antoninus Sin vero hoc non factum est, si quidem bona fide eadem res in dotem data est, nulla marito competit actio: dolo autem dantis interposito de dolo actio adversus eum locum habebit, nisi a muliere dolus interpositus sit: tunc enim, ne famosa actio adversus eam detur, in factum actio competit. [a 201 pp.K.Aug. muciano et fabiano conss.]
CJ.5.12.2pr.: Imperator Antoninus Si stipulatio de restituenda portione dotis datae subiecta est condicioque eius extitit, habet ex ea actionem, in cuius personam utiliter concepta commissaque est. * ant. a. alcibiadi. * [a 213 pp.D.Iii k. aug. antonino a.Iiii et balbino conss.]
CJ.5.12.2.1: Imperator Antoninus Secundum quod si polla soror tua de restituenda sibi parte dotis habet actionem eo, quod mater vestra donandi animo passa est partem dimidiam dotis post obitum matris filiam stipulari, metuere non debet doli exceptionem, quod matri suae quae pactum interposuit heres ex minore quam dimidia portione extitit, nisi liquido probatum fuerit matrem eius mutasse dotis pacti voluntatem contentamque esse voluisse filiam suam pro portione hereditatis praelegationibus maritumque suum exactione liberari voluisse. [a 213 pp.D.Iii k. aug. antonino a.Iiii et balbino conss.]
CJ.5.12.3: Imperator Alexander Severus Etsi dotis exactio defuncta in matrimonio filia potuisset ad patrem pertinere, dotalibus tamen servis maritus testamento directam et fideicommissariam libertatem iure dedit et praestita revocari non debuit, cum et inter vivos manumittendi mancipia dotalia constante matrimonio liberam maritus habet facultatem. * alex. a. euphemo. * [a 222 pp.Vi id. dec. antonino et alexandro conss.]
CJ.5.12.4: Imperator Alexander Severus Nulla lege prohibitum est universa bona in dotem marito feminam dare. * alex. a. valenti. * [a 223 pp. iiii id. iul. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.12.5: Imperator Alexander Severus Quotiens res aestimatae in dotem dantur, maritus dominium consecutus summae velut pretii debitor efficitur. si itaque non convenit, ut soluto matrimonio res restituerentur et iure aestimatae sunt, retinebit eas, si pecuniam tibi offerat. * alex. a. statiae. * [a 226 d.Iii id.April.Alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.5.12.6: Imperator Alexander Severus Avia tua eorum, quae pro filia tua in dotem dedit, etsi verborum obligatio non intercessit, actionem ex fide conventionis ad te, si heres extitisti, transmittere potuit. nec enim eadem causa est patris et matris paciscentium, quippe matris pactum actionem praescriptis verbis constituit, patris dotis actionem profecticiae nomine competentem conventione simplici minime creditur innovare. * alex. a. sulpicio. * [a 236 d.Iii id febr.Maximino a. et africano conss.]
CJ.5.12.7: Imperator Gordianus Cum a socero tuo pro uxore dos tibi daretur, si ea in stipulationem deducta non est sub tempore dationis, sed postea, socer tuus tecum paciscendo, si id non ex voluntate filiae suae fecit, condicionem eius laedere non potuit. quandoque enim sola de dote experiens id pactum non debere ad sui dispendium operari de iure defenditur. * gord. a. marco. * [a 238 pp. d. k. octobribus pio et pontiano conss.]
CJ.5.12.8: Imperator Gordianus Etiamsi non dotem reddi sibi mater, sed ea, quae in dotem data sunt, ut eam sequerentur vel ad se pertineant in matrimonio defuncta filia, stipulata sit, durante matrimonio filia decedente actionem ex stipulatu videri quaesitam aequissimum esse iudicamus. cui consequens est, ut etiam id, quod additamenti causa in dotem datum est, eadem actione repetatur. * gord. a. agrippinae. * [a 240 pp.K.Febr. sabino et venusto conss.]
CJ.5.12.9: Imperator dec. Dotis tuae potiorem causam magis esse convenit quam rei publicae, cui postea idem maritus obnoxius factus est. * dec. a. et dec. c. urbicanae. * [a 250 pp. vi id iun. decio a. et grato conss.]
CJ.5.12.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum dotem te aestimatam accepisse profitearis, apparet iure communi per pactum quod doti insertum est formato contractu ex empto actionem esse. quis enim dubitet aestimationem a te mulieri deberi, cum periculo tuo res deteriores fiant vel augmenta lucro tuo recipiantur? * diocl. et maxim. aa. ingenuo. * [a 286 pp. xii k.Mai. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.5.12.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus De his, quae in dotem data ac direpta commemoras, mariti tui esse actionem nulla est dubitatio. * diocl. et maxim. aa. et cc. severae. * [a 293 d. x k. mai heracliae aa. conss.]
CJ.5.12.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ex pecunia dotali fundus a marito tuo comparatus non tibi quaeritur, cum neque maritus uxori actionem empti possit adquirere ac dotis tantum actio tibi competat. unde aditus praeses provinciae, si non te transegisse reppererit, sed ex maiore dote partem consecutam, residuum restitui providebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. rufinae. * [a 293 d. viii k. mai heracliae aa. conss.]
CJ.5.12.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si a matre vestra superstite aliquid ad vos pertinens in dotem scienti vitrico vestro datum est, intellegis nullam firmitatem iuris dationem habere, si neque pollicitatio neque stipulatio intercessit. * diocl. et maxim. aa. et cc. catulae. * [a 293 d. prid.K.Mai. heracliae aa. conss.]
CJ.5.12.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Mater pro filia dotem dare non cogitur nisi ex magna et probabili vel lege specialiter expressa causa: pater autem de bonis uxoris suae invitae nullam dandi habet facultatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. basilissae. * [a 293 s.D.Iiii non.Nov.Philippopoli aa. conss.]
CJ.5.12.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum citra fidem etiam instrumentorum datam dotem aliunde probanti post divortium quondam uxoris secundum bonam fidem restitui debere constet, amissis etiam instrumentis sine dubio cetera probationum indicia iure prodita non habentur irrita. * diocl. et maxim. aa. et cc. ulpianae. * [a 293 d.Viii k. aug.Sirmi aa. conss.]
CJ.5.12.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ante divisionem soror tua intestato patri etiam ipsa succedens pro indiviso portionem fundi communis in dotem dare non prohibetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aemiliano. * [a 294 d. non. iul. sirmi cc. conss.]
CJ.5.12.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Res, quarum usu fructu sibi deducto socrus in dotem dedit, venumdando auferre tibi nihil potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. sabiniano. * [a 294 d. nonis iul. sirmi cc. conss.]
CJ.5.12.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si socrus tua fundum deducto usu fructu uxori tuae donavit tibique in dotem uxor quidem proprietatem, socrus autem usum fructum dedit, uxore tua rebus humanis in matrimonio exempta fundum apud te remansisse secundum placiti inter vos fidem non ambigitur. nam si acceptura certum quid annuum filiae suae usum fructum locavit, mortua conductrice usus fructus extingui minime potuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. menestrato. * [a 294 d. xiiii k.Ian.Sirmi cc. conss.]
CJ.5.12.19pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum patrem pro filia dotem tibi dantem, si post suam mortem in matrimonio constituta rebus humanis eadem eximatur, partem dimidiam dotis ammiae reddi pactum proponas, post vero testamento facto cum aliis etiam ammiam heredem scripsisse nec ammiam quicquam ex stipulatu petere velle sanxisse, si quidem hanc sibi reddi secundum fidem pacti stipulatam ammiam non probetur, ex alieno pacto nec prorsus ei ulla competit actio. * diocl. et maxim. aa. et cc. achilli. * [a 294 d. xiii k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.12.19.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si vero ex verborum conceptione sibi quaesivit obligationem ac tibi testatorem prospexisse probetur, contra eam ex stipulatu post eventum condicionis petentem, quatenus accepit ex defuncti voluntate quae fuit stipulata, exceptione ( salva falcidia) uti potes. [a 294 d. xiii k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.12.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pro oneribus matrimonii mariti lucro fructus dotis totius esse, quos ipse cepit, vel, si uxori capere donationis causa permisit, eum in quantum locupletior facta est posse agere manifestissimi iuris est. * diocl. et maxim. aa. et cc. tiberio. * [a 294 d.V k.Sirmimai. cc. conss.]
CJ.5.12.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si inter virum et uxorem pactum sit interpositum, ut, si matrimonium intra quinquennii forte tempora quoquo modo esset dissolutum, species aestimatae doti datae pretiis quibus aestimatae sunt redderentur, manifestum est non pretia specierum dari, sed ipsas species debere restitui, cum in placido specierum reddendarum idcirco pretiorum nomen videatur adnexum, ne, si species aliqua deminuta fuisset aut perdita, alio pretio quam quo taxata fuerat posceretur. * diocl. et maxim. aa. et cc. ad geminum. * [a 294 d.Non.Aug.Agrippinae cc.Conss.]
CJ.5.12.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus Rem, quam pater in dotem genero pro filia dedit nec recepit, alienare non potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. polybianae. * [a 294 d.V k.Oct.Isdem cc.Conss.]
CJ.5.12.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si praedium uxor tua dotale venumdedit, sponte nec ne contractum habuerit, nihil interest, cum rei tibi quaesitae dominium auferre nolenti minime potuerit. * diocl. et maxim. aa. et cc. diogeni. * [a 294 d. v k. oct.Viminaci cc. conss.]
CJ.5.12.24: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si dotem marito libertae vestrae dedistis nec eam reddi soluto matrimonio vobis in continenti pacto vel stipulatione prospexistis, hanc culpa uxoris dissoluto matrimonio penes maritum remansisse constitit, licet eam ingratam circa vos fuisse ostenderitis. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio et lysimacho. * [a 294 d.Vi k.Nov.Antiochiae cc.Cc. conss.]
CJ.5.12.25: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si mulier dotem a viro dari stipuletur, ut de ea testari possit, cum ordinationis testamenti cogitatio mortis antecedens tempus significat nec condicionem, sed causam continet, intestata quoque muliere defuncta stipulationem committi proficiet. * diocl. et maxim. aa. et cc. eutychiano. * [a 294 d. iii id. nov. antiochiae cc. cc. conss.]
CJ.5.12.26: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si genero dotem dando pro filia pater communis eam reddi tibi extraneo constituto stipulatus est, nec sibi cessante voluntate nec tibi prohibente iure quaerere potuit actionem. * diocl. et maxim. aa. et cc. demostheni. * [a 294 d. vi k. ian ipsis cc. conss.]
CJ.5.12.27: Imperatores Diocletianus, Maximianus Licet dos iure penes maritum remanserit, pro rebus tamen hereditariis successores, non maritus quondam, sollemnibus pensitationibus parere debent. * diocl. et maxim. aa. et cc. pompeiano. * [a 294 s.Vi k.Ian.Sirmi.C. conss.]
CJ.5.12.28pr.: Imperator Zeno Mulier in minore aetate constituta dotem marito consentiente generali vel speciali curatore recte dare et exigi potest, licet ipse tempore creationis fideiussorem in minorem quam dos est quantitatem dicitur praestitisse. * zeno a. aeliano pp. * [a 480 d.K.Ian.Basilio cons.]
CJ.5.12.28.1: Imperator Zeno Hoc idem observatur et si minor ante nuptias donationem consentiente, ut dictum est, curatore fecerit. [a 480 d.K.Ian.Basilio cons.]
CJ.5.12.29pr.: Imperator Justinianus Ubi adhuc matrimonio constituto maritus ad inopiam sit deductus et mulier sibi prospicere velit resque sibi suppositas pro dote et ante nuptias donatione rebusque extra dotem constitutis tenere, non tantum mariti res ei tenenti et super his ad iudicium vocatae exceptionis praesidium ad expellendum ab hypotheca creditorem secundum praestamus, sed etiam si ipsa contra detentatores rerum ad maritum suum pertinentium super isdem hypothecis aliquam actionem secundum legum distinctionem moveat, non obesse ei matrimonium adhuc constitutum sancimus, sed ita eam posse easdem res vindicare vel a creditoribus posterioribus vel ab aliis, qui non potiora iura legibus habere noscuntur, ut potuisset, si matrimonium eo modo esset dissolutum, quo dotis et ante nuptias donationis exactio ei competere poterat: ita tamen, ut eadem mulier nullam habeat licentiam eas res alienandi vivente marito et matrimonio inter eos constituto, sed fructibus earum ad sustentationem tam sui quam mariti filiorumque, si quos habeant, abutatur. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. iii id.Dec. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.12.29.1: Imperator Justinianus Creditoribus scilicet mariti contra eum eiusque res, si quas postea forte adquisierit, integra sua iura habentibus: ipsis etiam marito et uxore post matrimonii dissolutionem super dote et ante nuptias donatione pro dotalium instrumentorum tenore integro suo iure potituris. [a 528 d. iii id.Dec. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.12.30pr.: Imperator Justinianus In rebus dotalibus sive mobilibus sive immobilibus seu se moventibus, si tamen extant, sive aestimatae sive inaestimatae sint, mulierem in his vindicandis omnem habere post dissolutum matrimonium praerogativam et neminem creditorum mariti , qui anteriores sunt, sibi potiorem causam in his per hypothecam vindicare, cum eaedem res et ab initio uxoris fuerant et naturaliter in eius permanserunt dominio. non enim quod legum subtilitate transitus earum in mariti patrimonium videtur fieri, ideo rei veritas deleta vel confusa est. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 recitata septimo in novo consistorio palatii iustiniani. d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.5.12.30.1: Imperator Justinianus Volumus itaque eam in rem actionem quasi in huiusmodi rebus propriis habere et hypothecariam omnibus anteriorem possidere, ut, sive ex naturali iure eiusdem mulieris res esse intellegantur vel secundum legum subtilitatem ad mariti substantiam pervenisse, per utramque viam sive in rem sive hypothecariam ei plenissime consulatur. [a 529 recitata septimo in novo consistorio palatii iustiniani. d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.5.12.30.2: Imperator Justinianus Omnis autem temporalis exceptio, sive per usucapionem inducta sive per decem sive per viginti annorum curricula seu per triginta vel quadraginta annorum metas sive ex alio quocumque tempore maiore vel minore introducta, ea mulieribus ex eo opponatur, ex quo possint actiones movere, id est opulentis quidem maritis constitutis post dissolutum matrimonium, minus autem idoneis ex quo hoc eis infortunium illatum esse claruerit, cum constante etiam matrimonio posse mulieres contra maritorum parum idoneorum bona hypothecas suas exercere iam nostra lege humanitatis intuitu definitum est: ficti divortii falsa simulatione in huiusmodi causa, quam nostra lex amplexa est, stirpitus eruenda. [a 529 recitata septimo in novo consistorio palatii iustiniani. d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.5.12.31pr.: Imperator Justinianus Cum quidam dotes pro mulieribus dabant sive matres sive alii cognati vel extranei, recte quidem eas mariti sine monumentorum observatione suscipiebant: cum autem mulier redhibitionem casus stipulabatur et huiusmodi fortuitus casus evenisset, ipsa mulier utpote a se non facta donatione propter hoc, quod monumenta deerant, necessitatem habebat actiones huiusmodi casus ad eum qui dotem dedit per cessionem transferre vel ipsas res reddere: et ita inveniebatur forsitan post prolixa matrimonii annorum curricula et liberos forte editos infelix mulier indotata. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d.Xii k. april. lampadio et oreste vv.Cc.]
CJ.5.12.31.1: Imperator Justinianus Sancimus itaque in huiusmodi omnibus casibus nullis monumentis rem indigere, sed in omni persona ratas esse huiusmodi donationes et mulierem dotem suam ipsam habere, cum fortuitus casus hoc lucrum ei addiderit, et firmiter hoc apud eam permanere, nisi ipse, qui ab initio dotem dederit, sibi dari huiusmodi casum stipulatus est: tunc etenim, cum neque ab initio suspicio aliqua liberorum concurrit , sed sibi omnem rem ille qui dotem dedit pepigerit, huiusmodi tractatus habere locum non potest. [a 530 d.Xii k. april. lampadio et oreste vv.Cc.]
CJ.5.12.31.2: Imperator Justinianus Atqui in aliis omnibus casibus, in quibus ipse non stipulatus est, tristitiae suae mulier hoc proprium habeat solacium per actionem dotis. [a 530 d.Xii k. april. lampadio et oreste vv.Cc.]
CJ.5.12.31.3: Imperator Justinianus Similique modo si quis extraneorum ( id est qui eum pro quo dat non in potestate habeat) pro alio ante nuptias donationem nupturae dedit mulieri et necessaria monumenta adhibuerit, cum excedat summam legitimam donatio, vel non minor mater familias nuptura sit, non solum ad eam, cui ante nuptias donatio datur, monumenta suam habeant firmitatem, sed etiam ad illum pro quo dedit, ut, si lucrum ei ex dotalibus pactis accesserit, non hoc cedat donatori, sed in suum lucrum hoc maritus convertat firmumque et inrevocabile habeat, nisi donator et hic sibi reddi huiusmodi casum fuerit stipulatus, ne et in praefato casu simile anteriori vitium oriatur. [a 530 d.Xii k. april. lampadio et oreste vv.Cc.]
CJ.5.12.31.4: Imperator Justinianus Sin autem minor quantitas sit vel ita res gesta sit, ut monumentorum ex omni parte nulla sit utilitas, et tunc donatio ad utramque personam valeat et maritus casum lucretur, nisi et hic donator eum stipulatus sit. [a 530 d.Xii k. april. lampadio et oreste vv.Cc.]
CJ.5.12.31.5: Imperator Justinianus Praeterea sancimus, si quis in dotem vel praedia vel certum reditum vel aedes vel panes civiles spopondit vel promisit, si ex tempore matrimonii biennium transactum sit, ilico redituum vel pensionum nec non panis civilis quaestum eum praestare, etiamsi non fuerint adhuc res principales traditae: et si tota dos in auro sit, itidem post biennium usuras usque ad tertiam partem centesimae praestari. [a 530 d.Xii k. april. lampadio et oreste vv.Cc.]
CJ.5.12.31.6: Imperator Justinianus Sin autem aliae res praeter immobiles vel aurum fuerint in dote, sive in argento sive in muliebribus ornamentis sive in veste sive in aliis quibuscumque, si quidem aestimatae fuerint, simili modo post biennium et earum usuras ex tertia parte currere: aestimatione earum, quia et hoc apertius declarare oportet, ea intellegenda, quae pro singulis speciebus facta est vel pro unoquoque genere dotalium specierum, id est pro argento vel pro ornamentis vel pro veste aliisque speciebus, et non esse exspectandam post singulas aestimationes unam coadunationem totius calculi, quod satis scrupulosum et per nimiam subtilitatem perniciosum est. [a 530 d.Xii k. april. lampadio et oreste vv.Cc.]
CJ.5.12.31.7: Imperator Justinianus Sin autem minime res mobiles fuerint aestimatae, ea post biennium observari, quae leges post litem contestatam pro omnibus huiusmodi rebus definiunt. [a 530 d.Xii k. april. lampadio et oreste vv.Cc.]
CJ.5.12.31.8: Imperator Justinianus Sin vero res permixtae fuerint et partim in auro partim in aliis rebus mobilibus vel immobilibus, pro iam facta divisione omnia procedere. licentia minime deneganda marito quando voluerit dotem petere, ne is qui debet putet sibi licentiam esse reditus vel pensiones vel usuras vel alias accessiones solventi dotis solutionem protelare: sed sive ante biennium sive postea voluerit dotem pars mariti petere, queat et secundum leges eam exigere. [a 530 d.Xii k. april. lampadio et oreste vv.Cc.]
CJ.5.13.0. De rei uxoriae actione in ex stipulatu actionem transfusa et de natura dotibus praestita.
CJ.5.13.1pr.: Imperator Justinianus Rem in praesenti non minimam adgredimur, sed in omni paene corpore iuris effusam , tam super rei uxoriae actione quam ex stipulatu, earum communiones et differentias resecantes et in unum tramitem ex stipulatu actionis totum rei uxoriae ius , quod dignum esse valere censemus, concludentes. * iust. a. ad pop. urb. constantinopolitanae et universos provinciales.* [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.1: Imperator Justinianus Rei uxoriae itaque actione sublata sancimus omnes dotes per ex stipulatu actionem exigi, sive scripta fuerit stipulatio sive non, ut intellegatur re ipsa stipulatio esse subsecuta. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.1a: Imperator Justinianus Eodemque modo et si inutiliter facta est stipulatio: adiuvari enim eam magis quam evanescere oportet. si enim, cum una in instrumento stipulatio valida inveniatur, et aliis inutilibus suam noscitur praestare fortitudinem, quare non ex nostra lege huiusmodi stipulationibus robur accedat legitimum? est enim consentaneum nobis, qui censemus, et ubi supposita stipulatio non est, intellegi eam fuisse adhibitam, multo magis etiam, si inutilis est, validam eam effici. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.1b: Imperator Justinianus Et ut plenius dotibus subveniatur, quemadmodum in administratione pupillarium rerum et in aliis multis iuris articulis tacitas hypothecas inesse accipimus, ita et in huiusmodi actione damus ex utroque latere hypothecam, sive ex parte mariti pro restitutione dotis sive ex parte mulieris pro ipsa dote praestanda vel rebus dotalibus evictis, sive ipsae principales personae dotes dederint, vel promiserint vel susceperint, sive aliae pro his personae, et dos sive adventicia sive profecticia sit secundum veteris iuris nominationem. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.1c: Imperator Justinianus Ita enim et imperitia hominum et rusticitas nihil eis possit adferre praeiudicium, cum nos illis et ignorantibus et nescientibus in hoc casu nostram induximus providentiam. si enim et stipulationes et hypothecae inesse dotibus intelleguntur et inutiles stipulationes emendantur, sic in posterum causa invaniatur valida et perfecta, quasi omnibus dotalibus instrumentis a prudentissimis iuris confectis. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.1d: Imperator Justinianus Et nemo putet nos haec sancire in his tantummodo dotibus, quae instrumentis receptae sunt: nihil enim prohibet, etsi sine scriptis dos vel detur vel promittatur vel suscipiatur, simili modo intellegi factam stipulationem et hypothecam ex utraque parte, quasi fuerit scripta. et natura quidem ex stipulatu actionis haec intellegatur, re uxoria in posterum cessante. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.2: Imperator Justinianus Sed etsi non ignoramus ex stipulatu actionem stricto iure esse vallatam et non ex bona fide descendere, tamen, quia novam naturam de dote stipulatio sibi invenit, accommodetur ei a natura rei uxoriae etiam bonae fidei beneficium. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.2a: Imperator Justinianus Et omnes quidem eventus, quos dos ex stipulatu habet, maneat pro sui natura exercens: si quid autem optimum ex rei uxoriae actione invenimus, hoc in praesenti specialiter ei addimus, ut sit et nova ista ex stipulatu quam composuimus et non propria tantum, sed etiam veteris actionis pulchritudine decorata. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.3: Imperator Justinianus Primum itaque quid naturale sit ex stipulatu actionis, exponatur, et ita, si quid ex actione rei uxoriae supervenerit, addatur. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.3a: Imperator Justinianus Sciendum itaque est edictum praetoris, quod de alterutro introductum est, in ex stipulatu actione cessare, ut uxor et a marito relicta accipiat et dotem consequatur, nisi specialiter pro dote ei maritus ea dereliquit, cum manifestissimum est testatorem, qui non hoc addidit, voluisse eam utrumque consequi. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.4: Imperator Justinianus Maneat ex stipulatu actionis ius ad successores et sine mora transmissionis incorruptum. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.5: Imperator Justinianus Taceat in ea retentionum verbositas. quid enim opus est inducere ob mores retentionem alio auxilio ex constitutionibus introducto? [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.5a: Imperator Justinianus Vel ex qua causa ob res donatas retentio introducatur, cum sit donatori facultas per actionem in rem directam vel per utilem vel per condictionem suo iuri mederi? [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.5b: Imperator Justinianus Sed nec retentio ob res amotas necessaria est, cum pateat omnibus maritis rerum amotarum iudicium. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.5c: Imperator Justinianus Sileat ob liberos retentio, cum ipse naturalis stimulus parentes ad liberorum suorum educationem hortatur. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.5d: Imperator Justinianus Ne varium genus culpae mariti contra uxores excogitent, ut possint eadem retentione contra eas uti, cum iam etiam imperialibus constitutionibus statutum sit, si culpa mulieris dissolutum fuerit matrimonium, quid fieri oportet. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.5e: Imperator Justinianus Sed nec ob impensas in res dotis factas retentio satis esse nobis videtur idonea. cum enim necessariae quidem expensae dotis minuunt quantitates, utiles autem expensae non aliter in rei uxoriae actione detinebantur, nisi ex voluntate mulieris, non ab re est, si quidem voluntas mulieris intercedat, mandati actionem a nostra auctoritate marito contra uxorem indulgeri, quatenus possit per hanc hoc quod utiliter impensum est observari: vel si non intercedat mulieris voluntas, utiliter tamen res gesta est, negotiorum gestorum adversus eam sufficit actio. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.5f: Imperator Justinianus Quod si voluptariae sunt, licet voluntate eius expensae, deductio operis quod fecit, sine laesione tamen prioris speciei, marito relinquatur, ut sit omnium retentionum expeditus tractatus et ex stipulatu actio merito secundum sui naturam nullam accipiat retentionem. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.6: Imperator Justinianus Illo procul dubio in ex stipulatu actione servando, ut, si decesserit mulier constante matrimonio, dos non in lucrum mariti cedat nisi ex quibusdam pactionibus , sed ad heredes mulieris ex stipulatu actio secundum sui naturam transmittatur, sive expressa fuerit sive ex hac lege inesse intellegatur. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.7: Imperator Justinianus Cum autem in exactione dotis ex stipulatu quidem actio naturaliter restitutionem dotis a parte mariti uxori ilico et in solidum fieri iubebat, rei uxoriae autem annua bima trima die in his quae pondere numero mensura consistunt exactionem pollicebatur, et non in solidum, sed quantum maritus facere potest, si non dolo malo suam deminuit substantiam, in hac parte rudem figuram ex stipulatu damus actioni, ut, si matrimonium fuerit dissolutum nullo pacto adhibito, in tantum quidem maritus condemnetur, in quantum facere potest, quia hoc aequissimum est et reverentiae debitum maritali, si non dolo malo versatus est: cautione videlicet ab eo exponenda, quod, si ad meliorem fortunam pervenerit, etiam quod minus persolvit, hoc restituere procuret. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.7a: Imperator Justinianus Exactio autem dotis celebretur non annua bima trima die, sed omnimodo intra annum in rebus mobilibus vel se moventibus vel incorporalibus: ceteris videlicet rebus quae solo continentur ilico restituendis, quod commune utriusque fuerat actionis. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.7b: Imperator Justinianus Sin autem supersederit res mobiles vel se moventes vel incorporales post annale tempus restituere vel ceteras res statim post dissolutum matrimonium, etiam usuras aestimationis omnium rerum, quae extra immobiles sunt, usque ad tertiam partem centesimae ex bona fidei introducendas maritus praestet: fructibus videlicet immobilium rerum parti mulieris ex tempore dissoluti matrimonii praestandis, similique modo pensionibus vel vecturis navium sive iumentorum vel operis servorum vel quaestu civilium annonarum et aliis quae sunt eis similia parti mulieris restituendis. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.8: Imperator Justinianus Igitur et in sequenti capitulo sua ex stipulatu actio utatur natura, ut, si mulier a marito fuerit heres instituta et legis falcidiae ratio emerserit, etiam dotis debitum liceat ei sicuti alia debita ex substantia mariti subtrahere et sic quartam partem deducere. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.9: Imperator Justinianus Cumque ex stipulatu actio in his casibus quos enumeravimus propriam habeat naturam, necessarium est in sequenti tractatu ea exponere, quae vel communia sunt utriusque actionis, quae in solam ex stipulatu actionem colligi oportet, vel propria quidem rei uxoriae actionis, exinde autem ex stipulatu actioni accommodanda. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.9a: Imperator Justinianus Itaque partus dotalium ancillarum, id est quae aestimatae non sunt, vel quae servi dotales ex quacumque causa nisi ex re mariti vel operis suis adquisierint, ad mulierem pertinere utraque actio similiter voluit. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.9b: Imperator Justinianus Fetus autem iumentorum et omnia quae fructuum nomine continentur ad lucrum mariti pertineant pro tempore matrimonii, sive aestimata sive non aestimata sint. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.9c: Imperator Justinianus Sed et novissimi anni, in quo matrimonium solvitur, fructus pro rata temporis portione debere utrique parti adsignari commune utriusque actionis est, in rebus scilicet non aestimatis. aestimatarum enim rerum maritus quasi emptor et commodum sentiat et dispendium subeat et periculum expectet. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.10: Imperator Justinianus Cautione videlicet defensionis in specie, in qua dotem suae uxoris vel nurus in familiae herciscundae iudicio praecipuam filius defuncti detrahit, secundum propriam naturam ex stipulatu actionis coheredibus suis praestanda. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.11: Imperator Justinianus Videamus igitur, quali incremento ei de rei uxoriae actione accedente formare decet ex stipulatu actionem. cumque iuris certi et indubitati est, si parens per virilem sexum adscendens dote pro filia vel nepte praestita emancipaverit eam vel ipse decesserit, in rei uxoriae actione dotem omnimodo ad mulierem pertinere, etsi fuerit exheredata ( quod non erat in ex stipulatu actione: ibi etenim velut aliae actiones in omnes heredes actio dividebatur), aequissimum nobis visum est et in ex stipulatu actione mulierem dotem suam praecipuam accipere, etsi emancipata vel exheredata sit vel cum aliis heredibus scripta. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.12: Imperator Justinianus Quo a nobis recepto et aliae multae species promptum accipiunt exitum, cum dos possit et de inofficioso actionem excludere, maxime si sufficit ad quartam, et in collationem ferri, si intestatus pater familias decesserit, et testamento facto, quando hoc testator dixerit. quae omnia ex stipulatu actio a rei uxoriae actione accipit. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.13: Imperator Justinianus Accedit ei et alia species a rei uxoriae actione. si quando etenim extraneus dotem dabat nulla stipulatione vel pacto pro restitutione eius in suam personam facto, quisquis is fuerat, mulier habebat rei uxoriae actionem: quod antea in ex stipulatu actione non erat. stipulatione autem vel pacto interposito stipulator vel is qui paciscebatur habebat vel ex stipulatu vel praescriptis verbis civilem actionem. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.13a: Imperator Justinianus In praesenti autem non sic esse volumus, sed si non specialiter extraneus dotem dando in suam personam dotem stipulatus est vel pactum fecerit, tunc praesumatur mulier ipsa stipulationem fecisse, ut ei dos ex huiusmodi casu accedat. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.13b: Imperator Justinianus Neque enim in hac specie volumus videri extraneum tacitam stipulationem fecisse, ne, quod pro mulieribus introduximus, hoc adversus mulieres convertatur. immo magis in huiusmodi dotibus, quae ab extraneis dantur vel promittuntur, ipsa mulier videatur fecisse tacitam stipulationem, nisi expressim extraneus sibi dotem reddi pactus fuerit vel stipulatus, cum donasse magis mulieri quam sibi aliquid ius servasse extraneus non stipulando videtur. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.13c: Imperator Justinianus Extraneum autem intellegimus omnem citra parentem per virilem sexum adscendentem et in potestate dotandam personam habentem: parenti enim tacitam ex stipulatu actionem donamus. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.14: Imperator Justinianus Et hoc ex rei uxoriae actione simili modo ex stipulatu actioni accommodandum est. si quando etenim post solutum matrimonium dos a patre petebatur, si quidem rei uxoriae fuerat actio, non poterat solus pater sine consensu filiae suae agere : et si necdum actione mota ab hac luce fuerat subtractus et si lis contestata esset, ad filiam quasi proprium patrimonium dos revertebatur. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.14a: Imperator Justinianus Quod non erat in ex stipulatu actione: ibi enim et solus exactionem habebat consensu filiae non expectato et, si decedebat, ad suos heredes transmittebat. sed rei uxoriae ius et in ex stipulatu actionem transponere satis humanum, satis pium, satis utile matrimoniis est. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.15: Imperator Justinianus Et cum lex iulia fundi dotalis italici alienationem prohibebat fieri a marito non consentiente muliere, hypothecam autem nec si mulier consentiebat, interrogati sumus, si oportet huiusmodi sanctionem non super italicis tantummodo fundis, sed pro omnibus locum habere. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.15a: Imperator Justinianus Placet itaque nobis eandem observationem non tantum in italicis fundis, sed etiam in provincialibus extendi. cum autem hypothecam etiam ex hac lege donavimus, sufficiens habet remedium mulier, et si maritus fundum alienare voluerit. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.15b: Imperator Justinianus Sed ne ex consensu mulieris hypothecae eius minuantur, necessarium est et in hac parte mulieribus subvenire hoc tantummodo addito, ut fundum dotalem non solum hypothecae titulo dare nec consentiente muliere maritus possit, sed nec alienare , ne fragilitate naturae suae in repentinam deducatur inopiam. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.15c: Imperator Justinianus Licet enim anastasiana lex de consentientibus mulieribus vel suo iuri renuntiantibus loquitur, tamen eam intellegi oportet in res mariti vel dotis quidem, aestimatas autem, in quibus dominium et periculum mariti est: in fundo autem inaestimato, qui et dotalis proprie nuncupatur, maneat ius intactum, ex lege quidem iulia imperfectum, ex nostra autem auctoritate plenum atque in omnibus terris effusum et non tantum italicis et sola hypotheca conclusum. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.16: Imperator Justinianus Illud etiam generaliter praesenti addere sanctioni necessarium esse duximus, ut, si qua pacta intercesserint vel pro restitutione dotis vel pro tempore vel pro usuris vel pro alia quacumque causa, quae nec contra leges nec contra constitutiones sunt, ea observentur. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.16a: Imperator Justinianus Sin autem repudio matrimonium fuerit dissolutum, omnia iura, quae ex theodosiana vel nostra lege descendunt, immutilata custodiantur. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.16b: Imperator Justinianus Simili modo ea, quae anastasianae legi pro his quae bona gratia separantur enumerata sunt, firma illibataque permaneant. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.16c: Imperator Justinianus Et generaliter quidquid sacratissimis constitutionibus vel libris prudentium cautum est, quod non contrarium huic legi inveniatur, et hoc in sua maneat firmitate et ex stipulatu actioni adgregetur, licet in re uxoria tractatum est. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.13.1.16d: Imperator Justinianus Quae omnia in his tantummodo dotibus locum habere censemus, quae post hanc legem datae fuerint vel promissae vel etiam sine scriptis habitae: instrumenta enim iam confecta viribus suis carere non patimur, sed suum expectare eventum. [a 530 d.K.Nov.Lampadio et oreste conss.]
CJ.5.14.0. De pactis conventis tam super dote quam super donatione ante nuptias et paraphernis.
CJ.5.14.1: Imperatores Severus, Antoninus Legem, quam dixisti, cum dotem pro alumna dares, servari oportet, nec obesse tibi debet, quod dici solet ex pacto actionem non nasci: tunc enim hoc dicimus, cum pactum nudum est: alioquin cum pecunia datur et aliquid de reddenda ea convenit, utilis est condictio. * sev. et ant. aa. nicae. * [a 206 pp.Vii k. febr. albino et aemiliano conss.]
CJ.5.14.2: Imperator Antoninus Fructus praediorum in dotem datorum si secundum pactum sumptibus tuis tuorumque servierunt, repeti non posse ambigere non debes. * ant. a. theodotae. * [a 213 d. xi k. april antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.14.3: Imperator Gordianus Quamvis pater tuus, cum te nuptui collocaret, pactus sit, ut, si maritus tuus superstitibus filiis communibus in matrimonio decessisset, pars dotis liberorum nomine retineatur, eiusmodi tamen conventio, quominus actionem integrae dotis habeas, proficere non potest. * gord. a. torquatae. * [a 239 d. vi id. ian. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.14.4: Imperator Gordianus Pactum dotale, quo matrem convenisse cum patre tuo proponis, ut, si in matrimonio decessisset, tibi et fratribus tuis dos restitueretur, si stipulatio ex persona vestra, cum in potestate patris constituti non essetis, legitima minus intercessit, defuncta ea in matrimonio actionem vobis quaerere non potuit. sed si obligatione verborum rite intercedente dotis petitionem habere potuisti, maxime si ad vinculum potestatis patriae non attigeris, petitionem exsequi non prohiberis. * gord. a. agatho. * [a 240 pp.V id. iun. sabino et venusto conss.]
CJ.5.14.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Hereditas extraneis testamento datur. cum igitur adfirmes dotali instrumento pactum interpositum esse vice testamenti, ut post mortem mulieris bona eius ad te pertinerent, quae dotis titulo tibi non sunt obligata, intellegis te nulla actione posse convenire heredes seu successores eius, ut tibi restituantur, quae nullo modo debentur. * diocl. et maxim. aa. claudio. * [a 290 pp. non. febr. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.5.14.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si convenit, ut in matrimonio uxore defuncta dos penes maritum remaneret, profecticiae dotis repetitionem huiusmodi pactum inhibuisse explorati iuris est, cum deteriorem causam dotis, in quem casum patri soli repetitio competit, pacto posse fieri auctoritate iuris saepissime sit responsum. * diocl. et maxim. aa. et cc. rufo. * [a 293 d. v non. mai. ipsis aa. conss.]
CJ.5.14.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pater, pro filia dotem datam genero ea prius in matrimonio defuncta nepotibus pactus restitui, licet his actionem quaerere non potuit, tamen utilis eis ex aequitate accommodabitur actio. * diocl. et maxim. aa. et cc. phileto. * [a 294 d. xiiii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.14.8: Imperatores Theodosius, Valentinianus Hac lege decernimus, ut vir in his rebus, quas extra dotem mulier habet, quas graeci parapherna dicunt, nullam uxore prohibente habeat communionem nec aliquam ei necessitatem imponat. quamvis enim bonum erat mulierem, quae se ipsam marito committit, res etiam eiusdem pati arbitrio gubernari, attamen quoniam conditores legum aequitatis convenit esse fautores, nullo modo, ut dictum est, muliere prohibente virum in paraphernis se volumus immiscere. * theodos. et valentin. aa. hormisdae pp. * [a 450 s.D.V id. ian. post consulatum protogenis et asterii.]
CJ.5.14.9pr.: Imperatores Leo, Anthemius Ex morte cuiuscumque personae sive mariti sive mulieris eandem partem, non pecuniae quantitatem, tam virum ex dote quam mulierem ex ante nuptias donatione lucrari decernimus. * leo et anthem. aa. nicostrato pp. * [a 468 d.Xv k. sept. anthemio a. ii cons.]
CJ.5.14.9.1: Imperatores Leo, Anthemius Veluti si maritus mille solidorum ante nuptias donationem confecerit, licebit mulieri et minoris et amplioris quantitatis dotem offerre et marito similiter ante nuptias donationem: hoc tamen observandum est, ut quantam partem mulier stipuletur sibi lucro cedere ex ante nuptias donatione, si priorem maritum mori contigerit, tantam et maritus ex dote partem, non pecuniae quantitatem, stipuletur sibi, si constante matrimonio prior mulier in fata collapsa fuerit. [a 468 d.Xv k. sept. anthemio a. ii cons.]
CJ.5.14.9.2: Imperatores Leo, Anthemius Et si pactum contra vetitum fuerit subsecutum, infirmum atque invalidum hoc esse , ut nulla ex eo procedere possit exactio, praecipimus. [a 468 d.Xv k. sept. anthemio a. ii cons.]
CJ.5.14.9.3: Imperatores Leo, Anthemius Eadem custodiri censemus, sive pater pro filio sive mater sive ipse ducturus uxorem sui iuris constitutus sive quilibet alius pro eo ante nuptias donationem nupturae dederit. [a 468 d.Xv k. sept. anthemio a. ii cons.]
CJ.5.14.9.4: Imperatores Leo, Anthemius Simili quoque modo, sive pater pro filia sive mater sive ipsa pro se, sui iuris videlicet constituta, sive quilibet alius pro ea uxorem ducturo dotem dederit seu promiserit, quoniam et alio pro ea offerente dotem ipsa eam pro se videtur offerre. [a 468 d.Xv k. sept. anthemio a. ii cons.]
CJ.5.14.9.5: Imperatores Leo, Anthemius Quod adeo verum est, ut et ipsa ab alio pro se oblatam dotem in lucrum suum reposcat, nisi forte is qui eam obtulit statim ( id est tempore oblationis seu promissionis) stipulatus vel pactus sit, ut sibi dos praedicta reddatur. [a 468 d.Xv k. sept. anthemio a. ii cons.]
CJ.5.14.10: Imperator Justinianus Lege leonis divae memoriae pacta lucrorum dotis et ante nuptias donationis paria esse sanciente nec adiciente, quid fieri oporteat, si hoc minime observatum sit , nos omnia clara esse cupientes praecipimus disparibus eis factis maiorem lucri partem ad minorem deduci, ut eo modo uterque minorem partem lucretur. * iust. a. menae pp. * [a 529 d. viii id april. constintinopoli decio vc.Cons.]
CJ.5.14.11pr.: Imperator Justinianus Si mulier marito suo nomina ( id est feneraticias cautiones) quae extra dotem sunt dederit, ut loco paraphernarum apud maritum maneant, et hoc dotali instrumento fuerit adscriptum, utrumne habeat aliquas ex his actiones maritus sive directas sive utiles, an penes uxorem omnes remaneant, et in quem eventum dandae sint marito actiones, quaerebatur. * iust. a. iohanni pp. * [a 530 d. k. nov. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.14.11.1: Imperator Justinianus Sancimus itaque, si quid tale evenerit, actiones quidem omnimodo apud uxorem manere, licentiam autem marito dari easdem actiones movere apud competentes iudices nulla ratihabitione ab eo exigenda, et usuras quidem eorum circa se et uxorem expendere, pecunias autem sortis quas exegerit servare mulieri vel in causas, ad quas ipsa voluerit, distribuere. [a 530 d. k. nov. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.14.11.2: Imperator Justinianus Et si quidem in dotali instrumento hypothecae pro his nominatum a marito scriptae sunt, his esse mulierem ad cautelam suam contentam. sin autem minime hoc scriptum inveniatur, ex praesenti nostra lege habeat hypothecam contra res mariti, ex quo pecunias ille exegit. [a 530 d. k. nov. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.14.11.3: Imperator Justinianus Antea enim habeat ipsa mulier facultatem, si voluerit, sive per maritum sive per alias personas easdem movere actiones et suas pecunias percipere et ipsas cautiones a marito recipere, securitate ei competente facienda. [a 530 d. k. nov. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.14.11.4: Imperator Justinianus Dum autem apud maritum remanent eaedem cautiones, et dolum et diligentiam maritus circa eas praestare debet, qualem circa suas res habere invenitur ne ex eius malignitate vel desidia aliqua mulieri accedat iactura. quod si evenerit, ipse eandem de proprio resarcire compelletur. [a 530 d. k. nov. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.15.0. De dote cauta et non numerata.
CJ.5.15.1: Imperatores Severus, Antoninus Dotem numeratio, non scriptura dotalis instrumenti facit: et ideo non ignoras ita demum ad petitionem dotis admitti te posse, si dotem a te re ipsa datam probatura es. * sev. et ant. aa. dionysiae. * [a 204 d.Xiii k. aug.Cilone et libone conss.]
CJ.5.15.2: Imperator Alexander Severus Quod de suo maritus constante matrimonio donandi animo in dotem adscripsit, si eandem donationem legitime confectam non revocavit, qui incrementum doti dedit, et durante matrimonio mortem obiit, ab heredibus mariti, quatenus interposita liberalitas munita est, peti potest. * alex. a. papinianae. * [a 229 pp. non. dec. alexandro a.Iii et dione conss.]
CJ.5.15.3: Imperator Justinianus In dotibus, quas datas esse dotalibus instrumentis conscribi moris est, cum adhuc nulla datio, sed pollicitatio tantum subsecuta sit, liceat non numeratae pecuniae exceptionem opponere non solum marito contra uxorem vel heredes eius morte mulieris vel repudio dissoluto matrimonio, sed etiam heredibus mariti, cuius morte dissolutum est matrimonium, socero etiam vel eius heredibus, si cum filio suo dotem suscepisse dotalibus instrumentis scriptum sit, omnique personae, quam dotem suscepisse una cum marito conscribitur, et eius similiter heredibus, ita tamen, ut intra annum tantum continuum a morte mariti vel mulieris vel missione repudii computandum ea licentia detur. * iust. a. menae pp. * [a 528 d.K. iun. dn. iustiniano a.Ii cons.]
CJ.5.16.0. De donationibus inter virum et uxorem et a parentibus in liberos factis et de ratihabitione.
CJ.5.16.1: Imperator Antoninus Bona quondam mariti tui fiscus si nemine ei successore exsistente ut vacantia occupavit, donationes ab eo factae, si usque ad finem vitae in eadem voluntate permansit, revocari non possunt. * ant. a. tryphenae. * [a 212 pp. iii id. ian. duobus aspris conss.]
CJ.5.16.2: Imperator Antoninus Si ancillam nummis tuis comparatam esse praesidi provinciae probaveris donationisque causa focariae tuae nomine instrumentum emptionis esse conscriptum, eam tibi restitui iubebit. nam licet cessante iure matrimonii donatio perfici potuerit, milites tamen meos a focariis suis hac ratione fictisque adultationibus spoliari nolo. * ant. a. marco mil. * [a 213 pp.Xii k. mart. antonino a.Iiii et balbino conss.]
CJ.5.16.3pr.: Imperator Antoninus Donatio mancipiorum aliarumque rerum, quas tibi ab uxore tua donatas dicis, si modo suae potestatis, cum donaret, fuit vel patris voluntate id fecit et in eadem voluntate donationis usque ad ultimum diem vitae perseveravit, ex mea et divi severi patris mei constitutione firmata est. * ant. a. epicteto. * [a 213 pp. iiii non. mart. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.16.3.1: Imperator Antoninus Sin autem post mortem filiae facta est donatio a quondam socero tuo, etiam inter vivos ea perfici potuit. [a 213 pp. iiii non. mart. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.16.4: Imperator Alexander Severus Nec inter eas quidem personas, quarum iuri subiecti sunt vir et uxor quive in eorum potestate sunt, donationes iure civili fieri possunt. * alex. a. claudiano. * [a pp. xvii k. oct.]
CJ.5.16.5: Imperator Alexander Severus Si, ut proponis, pater tuus, in cuius potestate fuisti, marito tuo genero suo instrumentum debitoris donationis causa dedit isque matrimonio durante vita functus est ac postea a marito divortisti, quod gestum est non valet. * alex. a. quintillae. * [a 227 pp.Id.Febr.Albino et maximo conss.]
CJ.5.16.6pr.: Imperator Alexander Severus Etiamsi uxoris tuae nomine res quae tui iuris fuerunt depositae sunt, causa proprietatis ea ratione mutari non potuit, etsi donasse te uxori res tuas ex hoc quis intellegat, cum donatio in matrimonio facta prius mortua ea quae liberalitatem excepit irrita sit. * alex. a. nepotiano. * [a 229 pp.Non.Dec.Alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.16.6.1: Imperator Alexander Severus Nec est ignotum, quod, cum probari non possit, unde uxor matrimonii tempore honeste quaesierit, de mariti bonis eam habuisse veteres iuris auctores merito credidissent. [a 229 pp.Non.Dec.Alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.16.7: Imperator Alexander Severus Si ex voluntate patris tui filio tutoris nupta es, collata in maritum donatio ipso iure irrita est. sed si matrimonium iure non valuit, licet ipso iure donatio tenuerit, quia tamen indigna persona eius fuit, qui nec maritus potest dici, utiles actiones super revocandis his tibi competunt. * alex. a. theodotae. * [a 232 pp.K.Oct.Lupo et maximo conss.]
CJ.5.16.8: Imperator Alexander Severus Si fructus eorum praediorum, quae in dotem accepisse te dicis, matrimonii tempore uxorem tuam percipere passus es eosque uxor tua absumpsit, restitui tibi post divortium oportere nulla ratione contendis. sin autem ab his locupletior facta est, in tantum potest conveniri. * alex. a. leoni. * [a 233 pp.V k. oct. maximo et paterno conss.]
CJ.5.16.9: Imperator Gordianus Etsi de tua pecunia mancipia uxori tuae comparata sunt, tamen, si ei sunt tradita, eorum dominium non ad te, sed ad eam pertinet, pecuniae autem tantummodo repetitionem habes, sive negotium eius gerens numerationem fecisti sive in eam donationem conferens quantitatem pretii largitus es: etenim vel in solidum vel quatenus locupletior facta est actione cum ea competenti poteris experiri. * gord. a. origeni. * [a 238 pp.Vii k. oct.Pio et pontiano conss.]
CJ.5.16.10: Imperator Gordianus Si maritus quondam uxoris tuae, cum sui iuris esset, in eam praedia vel cetera donationis titulo contulit et in ea voluntate usque ad mortem suam perseveravit, ex oratione divi severi confirmata est donatio: ac si eas res pater defuncti iniuriose abstulit, per praesidem provinciae eas restituere cogetur. nec enim, quasi maleficiis eius sit maritus extinctus, crimen intendens sub praetextu accusationis quae donata sunt auferre debuit, cum causa liberalitatis a criminatione separata sit. * gord. a. veriano. * [a 239 pp.Iii k. april. gordiano a.Et aviola conss.]
CJ.5.16.11: Imperator Gordianus Sicut cessat petitio quantitatis, quam de suo maritus uxori in menses singulos vel annos singulos proprii usus eius gratia promittit, ita ex ea causa nummi soluti erogatique non dari repetitionem manifestum est. * gord. a. maximo. * [a 241 pp.V k. iul.Gordiano a.Ii et pompeiano conss.]
CJ.5.16.12: Imperator Gordianus Si maritus tuus creditores sortitus post factam in te donationem fundum, quem ex donatione iuri tuo vindicas, isdem specialiter obligavit, eandem obligationem defensionis tuae firmitatem inrumpere intellegere debes, cum sit manifestum non solum ex huiusmodi obligatione, sed etiam ex donatione vel venditione vel alio quolibet modo rebus alienatis revocatam esse a viro in mulierem factam donationem. * gord. a. secundinae. * [a 243 pp.Vi k. febr. arriano et papo conss.]
CJ.5.16.13pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si quidem ante donationem possessionis in te iure, ut dicis, a marito collatam praedium ab eodem creditori obligatum fuit, alienationem eius salvo iure debiti ( si tamen iuris ratio actionem eius non excludit) factam esse dubium non est. * diocl. et maxim. aa. rufinae. * [a 286 pp.Xii k. iul. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.5.16.13.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod si donatione iure celebrata eo, quod vel ante nuptias facta est vel in isdem casibus, in quibus etiam constante matrimonio donatio procedere potest, obligatio insecuta est, factum mariti, quem diem suum obisse memorasti, iuri tuo officere non posse certum est. [a 286 pp.Xii k. iul. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.5.16.14pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ex verbis, quae in postremis iudiciis inseruntur, licet ad fideicommissum vel legatum utilia sunt, non omnimodo legati vel fideicommissi persecutio datur, sed ita demum, si relinquendi studio huiusmodi verba fuerint adscripta. unde te voluntatis, non iuris quaestionem in preces tuas contulisse palam est. * diocl. et maxim. aa.Octavianae. * [a 290 pp. iii non. oct. ipsis aa. conss.]
CJ.5.16.14.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum igitur lecto testamento animadvertimus maritum tuum ex praecedente donatione dominium tibi conservasse securitatique tuae ad obtinendam proprietatem cavisse , inditorum verborum conceptio non fideicommissum relictum ostendit, sed ex senatus consulti auctoritate liberalitatem mariti tui, cui custodiendae etiam moriens prospexit, quatenus firmare potuit dominium, mortis tempore tibi esse addictam. [a 290 pp. iii non. oct. ipsis aa. conss.]
CJ.5.16.15pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si non verum contractum pater vester gessit, sed sub specie venditionis donationem possessionis in matrem vestram contulit, nec ex bonis, quae in persona patris vestri permansisse videbantur, ob primipilum indemnitati fiscali satisfieri potuit, licet in eadem donandi voluntate perseverasse eum probari potest, ex eadem possessione ad supplendam pecuniam, quae ex bonis ab eo relictis colligi nequivit, conferendum est. * diocl. et maxim. aa. iustiniano et aliis. * [a 291 pp.Iiii k. febr. tiberiano et dione conss.]
CJ.5.16.15.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod si liberalitatis tenorem mutata voluntate pater tuus interrupit, in hereditate eius dominium resedisse nulla dubitatio est. [a 291 pp.Iiii k. febr. tiberiano et dione conss.]
CJ.5.16.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si filii tui emancipati matris hereditatem sibi adquisierunt, proba apud praesidem provinciae non donandi animo te nomine uxoris tuae praedia comparasse, sed nominis dumtaxat eius titulo usum per possessionem rerum a venditoribus tibi traditarum dominum esse effectum, ut comprehensa filiorum tuorum iniuria proprietatis ius incolume perseveret. nam si largiendi propositio id te fecisse constiterit, pecuniae tibi persecutio competit. * diocl. et maxim. aa. theodoro. * [a 291 pp. vi id. mart. tiberiano et dione conss. ]
CJ.5.16.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus De his, quae extra dotem in domum illata a marito erogata commemoras, si quidem te donante consumpta sunt, intellegis adversus heredes non nisi in quantum locupletior fuit habere te actionem: si vero contra voluntatem tuam, omnia tibi restitui oportere. * diocl. et maxim. aa. et cc. capitolinae. * [a 293 sub die viii k.Mai. heracliae aa. conss.]
CJ.5.16.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus A marito in uxorem donatione collata matrimonii tempore nec initio dominium transferri potest nec post, si divortium intercesserit vel prior persona quae liberalitatem accepit rebus humanis fuerit exempta vel ab eo qui donavit fuerit revocata, potest convalescere. * diocl. et maxim. aa. et cc. maternae. * [a 293 sub die iiii k. iul. serdicae aa. conss.]
CJ.5.16.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si constante matrimonio tibi mater domum tradidit, hanc in tuis fecit bonis. * diocl. et maxim. aa. et cc. dionysiae. * [a 294 d.Id.Iul.Philippopoli cc. conss.]
CJ.5.16.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Creditor debito soluto de pignore liberato nihil ad uxorem debitoris quondam transferre potuit. sed nec consensus eiusdem debitoris per eum qui creditor fuit accedens imaginariae factae venditioni ad dominium transferendum prodesse quicquam potuit, cum tam ea quae simulatae aguntur, quam quae in uxorem a marito donationis causa tempore matrimonii procedunt, propter iuris civilis interdictum ( cum proponas uxorem superstite marito rebus humanis exemptam) pro infectis habeantur. * diocl. et maxim. aa. et cc. claudiae. * [a 294 d.V id. aug. viminaci cc. conss.]
CJ.5.16.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si propriis habitis contractibus quam acceperas mutuam pecuniam pro marito donationis causa erogasti, cum nec ad dignitatem profuerit nec locupletior sit factus, intellegis nullam tibi contra eum competere actionem. * diocl. et maxim. aa. et cc. cacaliae. * [a 294 d.Iii id. aug. viminaci cc. conss.]
CJ.5.16.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus Maritus manumissionis causa servum mulieri constante matrimonio donare potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. arsinoae. * [a 294 s.K.Aug.Sirmi cc. conss.]
CJ.5.16.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si te in vacuam possessionem praedii socrus tua titulo donationis ante matrimonium vel post induxit, ad rescindendam donationem paenitentia nihil proficit. * diocl. et maxim. aa. et cc. caecilianae. * [a 294 s.K.Nov.Brundisii cc. conss.]
CJ.5.16.24pr.: Imperator Constantinus Res uxoris, quae vel successione qualibet vel emptione vel etiam largitione viri in eam ante reatum iure pervenerant, damnato ac mortuo ex poena marito vel in servilem condicionem ex poenae qualitate deducto, illibatas esse praecipio nec alieni criminis infortunio stringi uxorem, cum paternis maternisve ac propriis frui eam integro legum statu religiosum sit. * const. a. petronio probiano. * [a 321 d.Iii k. mart. serdicae crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.5.16.24.1: Imperator Constantinus Et donatio maritalis ante tempus criminis ac reatus collata in uxorem, quia pudicitiae praemio cessit, observanda est, tamquam si maritum eius natura, non poena subduxerit. [a 321 d.Iii k. mart. serdicae crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.5.16.24.2: Imperator Constantinus Sin autem aqua et igni interdictum erit vel deportatio illata, non tamen mors ex poena subsecuta, donationes a viro in uxorem collatae adhuc in pendenti maneant , quia nec matrimonium huiusmodi casibus dissolvitur, ita ut, si usque ad vitae suae tempus maritus eas non revocaverit, ex morte eius confirmentur: fisco nostro ad easdem res nullam in posterum communionem habituro. [a 321 d.Iii k. mart. serdicae crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.5.16.25pr.: Imperator Justinianus Donationes, quae parentes in liberos cuiuscumque sexus in potestate constitutos conferunt vel uxor in suum maritum vel maritus in suam uxorem vel alteruter eorum in aliam personam, cui constante matrimonio donare non licet, vel ipsae aliae personae in eam cui donare non poterant, ita firmas esse per silentium donatoris vel donatricis sancimus, si usque ad quantitatem legitimam vel eam excedentes actis fuerint intimatae. nam amplioris quantitatis donationem minime intimatam nec per silentium eius qui donavit confirmari concedimus. * iust. a. menae pp. * [a 528 d.Iii id.Dec.Dn.Iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.16.25.1: Imperator Justinianus Sin vero specialiter eas in suprema voluntate donator vel donatrix confirmaverit , sine ulla distinctione ratae habebuntur, ita tamen ut, si quidem ultra lege finitam quantitatem expositae minime actis intimatae fuerint, specialis earum confirmatio ex eo tempore vim habeat, ex quo eaedem donationes confirmatae sunt. [a 528 d.Iii id.Dec.Dn.Iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.16.25.2: Imperator Justinianus Sin vero vel non amplior sit donatio vel, cum amplior esset, in actis insinuata sit, tunc et silentium donatoris vel donatricis et specialis confirmatio ad illud tempus referatur, quo donatio conscripta sit: sicut et alias ratihabitiones negotiorum ad illa reduci tempora oportet, in quibus contracta sunt. nec in ceterum subtilem divisionem facti vel iuris introduci posse. [a 528 d.Iii id.Dec.Dn.Iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.16.26: Imperator Justinianus Donationes, quas divinus imperator in piissimam reginam suam coniugem vel illa in serenissimum maritum contulerit, ilico valere sancimus et plenissimam habere firmitatem, utpote imperialibus contractibus legis vicem obtinentibus minimemque opitulatione quadam extrinsecus egentibus. * iust. a. menae pp. * [a 529 d. viii id.April.Constantinopoli decio vc.Cons.]
CJ.5.16.27pr.: Imperator Justinianus Si unus ex his, qui matrimonio fuerant copulati, in alium donatione facta ab hostibus captus est et in servitutem deductus et postea ibi morte peremptus, quaerebatur, an huiusmodi liberalitas, quam antea fecit, ex hoc roborari videtur an vacillare: et iterum si donator quidem in civitate romana constitutus decesserit , mortis autem eius tempore is qui donationem accepit in captivitate degebat et postea reversus est, an videtur et tunc donatio rata haberi. * iust. a. iohanni pp. * [a 530 d.K.Dec.Lampadio et oresta vv.Cc.Conss.]
CJ.5.16.27.1: Imperator Justinianus Cum itaque in utroque casu oportet augusto remedio causam dirimi, cum nihil aliud tam peculiare est imperiali maiestati quam humanitas, per quam solam dei servatur imitatio, in ambobus casibus donationem firmam esse censemus. [a 530 d.K.Dec.Lampadio et oresta vv.Cc.Conss.]
CJ.5.17.0. De repudiis et iudicio de moribus sublato.
CJ.5.17.1: Imperator Alexander Severus Matrimonium quidem deportatione vel aqua et igni interdictione non solvitur, si casus, in quem maritus incidit, non mutet uxoris adfectionem. ideoque dotis actio ipso iure non competit, sed indotatam esse eam, cuius laudandum propositum est, nec ratio aequitatis nec exempla permittunt. * alex. a. avitianae. * [a 229 pp.Non.Nov.Alexandro a.Iii et dione conss.]
CJ.5.17.2: Imperatores valer., gallien. Liberum est filiae tuae, si sponsum suum post tres peregrinationis annos expectandum sibi ultra non putat, omissa spe huius coniunctionis matrimonium facere, ne opportunum nubendi tempus amittat, cum posset nuntium remittere, si praesente eo consilium mutare voluisset. * valer. et gallien. aa. et valer. c. paulinae. * [a 259 pp.Vii k. april. aemiliano et basso conss.]
CJ.5.17.3pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Dubium non est omnia omnino, quae consilio recte geruntur, iure meritoque effectu et firmitate niti. * diocl. et maxim. aa. tullio. * [a 290 d. ii k.Sept.Tiberiade ipsis aa. conss.]
CJ.5.17.3.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quare si tu dotem pro muliere dedisti et ex morte eius repetitionem stipulatus es, circumscribendi autem tui causa ficto repudio matrimonium brevi tempore rescissum est, res dotales, quas ante nuptias obtulisti, praeses provinciae recipere te non dubitabit. [a 290 d. ii k.Sept.Tiberiade ipsis aa. conss.]
CJ.5.17.3.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Certum est enim daturum operam moderatorem provinciae, ut, quae contra fas gesta sunt, fructum calliditatis obtinere non possint, cum nobis huiusmodi commenta displiceant. [a 290 d. ii k.Sept.Tiberiade ipsis aa. conss.]
CJ.5.17.3.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Imaginarios enim nuntios ( id est repudia) nullius esse momenti, sive nuptiis fingant se renuntiasse sive sponsalibus, etiam veteribus iuris auctoribus placuit. [a 290 d. ii k.Sept.Tiberiade ipsis aa. conss.]
CJ.5.17.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Filiae divortium in potestate matris non est. * diocl. et maxim. aa. et cc. pisoni. * [a 294 d. iii k. ian. sirmi cc. conss.]
CJ.5.17.5pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Dissentientis patris, qui initio consensit matrimonio, cum marito concordante uxore filia familias ratam non haberi voluntatem divus marcus pater noster religiosissimus imperator constituit, nisi magna et iusta causa interveniente hoc pater fecerit. * diocl. et maxim. aa. et cc. scyrioni. * [a 294 d. v k. sept. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.17.5.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Invitam autem ad maritum redire nulla iuris praecepit constitutio. [a 294 d. v k. sept. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.17.5.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Emancipatae vero filiae pater divortium in arbitrio suo non habet. [a 294 d. v k. sept. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.17.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Licet repudii libellus non fuerit traditus vel cognitus marito, dissolvitur matrimonium. * diocl. et maxim. aa. et cc. phoebo. * [a 294 d. xviii k. ian. nicomediae cc. conss. ]
CJ.5.17.7pr.: Imperator Constantinus Uxor, quae in militiam profecto marito post interventum annorum quattuor nullum sospitatis eius potuit habere indicium atque ideo de nuptiis alterius cogitavit nec tamen ante nupsit, quam libello ducem super hoc suo voto convenit, non videtur nuptias inisse furtivas nec dotis amissionem sustinere nec capitali poenae esse obnoxia, quae post tam magni temporis iugitatem non temere nec clanculo, sed publice contestatione deposita nupsisse firmatur. * constant. a. ad delmatium. * [a 337 d...... naisso feliciano et titiano conss.]
CJ.5.17.7.1: Imperator Constantinus Ideoque observandum est, ut, si adulterii suspicio nulla sit nec coniunctio furtiva detegitur, nullum periculum ab his quorum coniugio erant copulatae vereantur, cum, si conscientia maritalis tori furtim esset violata, disciplinae ratio poenam congruam flagitaret. [a 337 d...... naisso feliciano et titiano conss.]
CJ.5.17.8pr.: Imperatores Theodosius, Valentinianus Consensu licita matrimonia posse contrahi, contracta non nisi misso repudio solvi praecipimus. solutionem etenim matrimonii difficiliorem debere esse favor imperat liberorum. * theodos. et valentin. aa. hormisdae pp. * [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.1: Imperatores Theodosius, Valentinianus Causas autem repudii hac saluberrima lege apertius designamus. sicut enim sine iusta causa dissolvi matrimonia iusto limite prohibemus, ita adversa necessitate pressum vel pressam, quamvis infausto, attamen necessario auxilio cupimus liberari. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.2: Imperatores Theodosius, Valentinianus Si qua igitur maritum suum adulterum aut homicidam vel veneficum vel certe contra nostrum imperium aliquid molientem vel falsitatis crimine condemnatum invenerit, si sepulchrorum dissolutorem, si sacris aedibus aliquid subtrahentem, si latronem vel latronum susceptorem vel abactorem aut plagiarium vel ad contemptum sui domi suae ipsa inspiciente cum impudicis mulieribus ( quod maxime etiam castas exasperat) coetum ineuntem, si suae vitae veneno aut gladio vel alio simili modo insidiantem, si se verberibus, quae ab ingenuis aliena sunt, adficientem probaverit, tunc repudii auxilio uti necessariam ei permittimus libertatem et ca usas discidii legibus comprobare. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.3: Imperatores Theodosius, Valentinianus Vir quoque pari fine claudetur nec licebit ei sine causis apertius designatis propriam repudiare iugalem, nec ullo modo expellat nisi adulteram, nisi veneficam aut homicidam aut plagiariam aut sepulchrorum dissolutricem aut ex sacris aedibus aliquid subtrahentem aut latronum fautricem aut extraneorum virorum se ignorante vel nolente convivia appetentem aut ipso invito sine iusta et probabili causa foris scilicet pernoctantem, nisi circensibus vel theatralibus ludis vel harenarum spectaculis in ipsis locis, in quibus haec adsolent celebrari, se prohibente gaudentem, nisi sui veneno vel gladio aut alio simili modo insidiatricem, vel contra nostrum imperium aliquid machinantibus consciam, seu falsitatis se crimini immiscentem invenerit, aut manus audaces sibi probaverit ingerentem: tunc enim necessariam ei discedendi permittimus facultatem et causas discidii legibus comprobare. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.4: Imperatores Theodosius, Valentinianus Haec nisi vir vel mulier observaverint, ultrici providentissimae legis poena plectentur. nam mulier si contempta lege repudium mittendum esse temptaverit, suam dotem et ante nuptias donationem amittat nec intra quinquennium nubendi habeat denuo potestatem: aequum est enim eam interim carere conubio, quo se monstravit indignam. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.4a: Imperatores Theodosius, Valentinianus Quod si praeter haec nupserit, erit ipsa quidem infamis, conubium vero illud nolumus nuncupari: insuper etiam arguendi hoc ipsum volenti concedimus libertatem. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.4b: Imperatores Theodosius, Valentinianus Si vero causam probaverit intentatam, tunc eam et dotem recuperare et ante nuptias donationem lucro habere aut legibus vindicare censemus et nubendi post annum ei, ne quis de prole dubitet, permittimus facultatem. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.5: Imperatores Theodosius, Valentinianus Virum etiam, si mulierem interdicta arguerit attemptantem, tam dotem quam ante nuptias donationem sibi habere seu vindicare uxoremque, si velit, statim ducere hac iusta definitione sancimus. sin autem aliter uxori suae renuntiare voluerit, dotem redhibeat et ante nuptias donationem amittat. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.6: Imperatores Theodosius, Valentinianus Servis scilicet seu ancillis puberibus, si crimen adulterii vel maiestatis ingeritur, tam viri quam mulieris ad examinandam causam repudii, quo veritas aut facilius eruatur aut liquidius detegatur, si tamen alia documenta defecerint, quaestionibus subdendis. super plagis etiam, prout dictum est, illatis ab alterutro commovendis easdem probationes ( quoniam non facile quae domi geruntur per alienos poterunt confiteri) volumus observari. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.7: Imperatores Theodosius, Valentinianus Si vero filio seu filiis, filia seu filiabus extantibus repudium missum est, omne quidquid ex nuptiis lucratum est filio seu filiis, filiae seu filiabus post mortem accipientis servari, id est si pater temere repudium miserit, donationem ante nuptias a matre servari, si mater, dotem ipsam eidem vel eisdem filio seu filiae patre moriente dimitti censemus: patri videlicet vel matri in scribendis filiis heredibus, unum seu unam vel omnes si scribere vel uni ex his donare velit, electione servata. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.7a: Imperatores Theodosius, Valentinianus Nec ullam alienandi seu supponendi memoratas res permittimus facultatem: sed si aliquid ex isdem rebus defuerit, ab heredibus seu earum detentatoribus, si tamen non ipsos heredes scripserit aut scripti filii non adierint, praecipimus resarciri, ut etiam hoc modo inconsulti animi ad repudium mittendum detrimento retrahantur. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.8.8: Imperatores Theodosius, Valentinianus Pactiones sane, si quae adversus praesentia scita nostrae maiestatis fuerint attemptandae, tamquam legum contrarias nullam habere volumus firmitatem. [a 449 d.V id.Ian.Protogene et asterio conss.]
CJ.5.17.9: Imperator Anastasius Si constante matrimonio communi consensu tam mariti quam mulieris repudium sit missum, quo nulla causa continetur, quae consultissimae constitutioni divae memoriae theodosii et valentiniani inserta est, licebit mulieri non quinquennium expectare, sed post annum ad secundas nuptias convolare. * anastas. a. theodoro. * [a 497 d.Xv k. mart. anastasio a. ii cons.]
CJ.5.17.10: Imperator Justinianus In causis iam dudum specialiter definitis, ex quibus recte mittuntur repudia, illam addimus, ut, si maritus uxori ab initio matrimonii usque ad duos continuos annos computandos coire minime propter naturalem imbecillitatem valeat, possit mulier vel eius parentes sine periculo dotis amittendae repudium marito mittere, ita tamen, ut ante nuptias donatio eidem marito servetur. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. iii id. dec. dn. iustiniano a. pp.Ii cons.]
CJ.5.17.11pr.: Imperator Justinianus Iubemus, ut, quicumque mulierem cum voluntate parentium aut, si parentes non habuerit, sua voluntate maritali adfectu in matrimonium acceperit, etiamsi dotalia instrumenta non intercesserint nec dos data fuerit, tamquam si cum instrumentis dotalibus tale matrimonium processisset, firmum coniugium eorum habeatur: non enim dotibus, sed adfectu matrimonia contrahuntur. * iust. a. hermogeni mag. off. * [a 533 d.Xv k.Dec.Constantinopoli dn. iustiniano pp. a. iii cons.]
CJ.5.17.11.1: Imperator Justinianus Si quis autem eam, quam sine dote uxorem acceperat, a coniugio suo repellere voluerit, non alias ei hoc facere licebit, nisi talis culpa intercesserit, quae a nostris legibus condemnatur. [a 533 d.Xv k.Dec.Constantinopoli dn. iustiniano pp. a. iii cons.]
CJ.5.17.11.1a: Imperator Justinianus Si vero sine culpa eam reiecerit vel ipse talem culpam contra innocentem mulierem commiserit, compellatur ei quartam partem propriae substantiae pro rata portione persolvere, ut, si quidem quadringentarum librarum auri vel amplius vir substantiam habeat, centum libras auri mulieri praestet et nihil amplius, etsi quantamcumque substantiam possideat: sin vero minus quadringentis libris auri puta substantia eius fuerit, tunc quarta pars computatione facta purae substantiae eius usque ad minimam quantitatem mulieri detur. [a 533 d.Xv k.Dec.Constantinopoli dn. iustiniano pp. a. iii cons.]
CJ.5.17.11.1b: Imperator Justinianus Eodem modo servando et in mulieribus, quae indotatae constitutae sine culpa mariti constitutionibus cognita eos repudiaverint vel ipsae culpam innocenti marito praebuerint, ut ex utraque parte aequa lance et aequitas et poena servetur. [a 533 d.Xv k.Dec.Constantinopoli dn. iustiniano pp. a. iii cons.]
CJ.5.17.11.1c: Imperator Justinianus Hoc lucro quartae partis filiis quidem non extantibus ipsis viro et mulieri competenti et ab his quo modo voluerint disponendo, filiis autem et deinceps personis ex eodem matrimonio intervenientibus eis servando ad similitudinem dotis et propter nuptias donationis per omnia, quae super his statuta sunt. [a 533 d.Xv k.Dec.Constantinopoli dn. iustiniano pp. a. iii cons.]
CJ.5.17.11.2: Imperator Justinianus Inter culpas autem uxoris constitutionibus enumeratas et has addimus, si forte uxor sua ope vel ex industria abortum fecerit, vel ita luxuriosa est, ut commune lavacrum viris libidinis causa habere audeat, vel, dum est in matrimonio, alium maritum fieri sibi conata fuerit. [a 533 d.Xv k.Dec.Constantinopoli dn. iustiniano pp. a. iii cons.]
CJ.5.17.11.2a: Imperator Justinianus Et in his enim causis locum habere constitutiones sancimus, quae de culpa tam mariti quam uxoris loquuntur, ut, quemadmodum dos et donatio propter nuptias perit, ita et mulieres indotatae in quartam partem, quam et viris et mulieribus ex hac lege destinavimus, amissionis periculum sustineant. [a 533 d.Xv k.Dec.Constantinopoli dn. iustiniano pp. a. iii cons.]
CJ.5.17.11.2b: Imperator Justinianus Iudicio de moribus, quod antea quidem in antiquis legibus positum erat, non autem frequentabatur, penitus abolito: omnibus etenim causis requisitis et perlectis, quas antiquitas introducebat, nihil validum praeter eas, quas anteriores constitutiones et praesens dispositio introduxit, invenimus. [a 533 d.Xv k.Dec.Constantinopoli dn. iustiniano pp. a. iii cons.]
CJ.5.18.0. Soluto matrimonio dos quemadmodum petatur.
CJ.5.18.1: Imperatores Severus, Antoninus Dubium non est post aestimationem dotis pactione vel stipulatione interposita, ut ipsae res, si dissoluto matrimonio extarent, uxori reddantur, ancillas cum partu ex stipulatu iudicio restitui oportere. * sev. et ant. aa. geminae. * [a 197 pp. iii id. april. laterano et rufino conss.]
CJ.5.18.2: Imperatores Severus, Antoninus Secundum rationem iuris existimas restitui tibi debere dotem a fisco, qui bona damnati patris tui suscepit. licet enim viro quondam tuo pater tuus heres extiterit, attamen iuri tuo hoc derogari non potest, cum et ipse pater sine voluntate tua nec exigere nec accipere dotem poterat. * sev. et ant. aa. aquiliae. * [a 207 pp. prid. non. april. apro et maximo conss.]
CJ.5.18.3: Imperator Antoninus Si ignorans statum erotis ut liberum duxisti et dotem dedisti isque postea servus est iudicatus, dotem ex peculio recipies et si quid praeterea tibi debuisse eum apparuerit. filii autem tui, ut ex libera nati incerto tamen patre, spurii ingenui intelleguntur. * ant. a. hostiliae. * [a 215 pp. vi k. sept. laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.18.4: Imperator Antoninus Dos a patre profecta, si in matrimonio decesserit mulier filia familias, ad patrem redire debet. * ant. a. apollonio. * [a 225 pp. xvi k. sept. fusco ii et dextro conss.]
CJ.5.18.5: Imperatores valer., gallien. Si quidem vivit apud hostes uxor tua, nondum frater eius quasi heres dotem repetere potest. si vero diem functa est et hereditatem eius possit vindicare, dotis quoque repetitio ei iure competit, cum in stipulatum deducta sit. * valer. et gallien. aa. et valer. c. tauro. * [a 259 pp. ii non. mai. aemiliano et basso conss.]
CJ.5.18.6pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si circumscripta matre vestra viliore pretio dotales res aestimatae sunt, quid super huiusmodi contractuum vitio statutum sit, vulgo patet. * diocl. et maxim. aa. alexandriae et neroni. * [a 290 vel 293 pp. vii k. nov. ipsis aa. conss.]
CJ.5.18.6.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Proinde si dolosis artibus mariti circumventam matrem vestram iniqua aestimatione circumscriptam apud praesidem provinciae evidentibus probationibus ostenderitis, quando possidentibus vobis ad obtinenda praedia etiam doli mali exceptionis potestas opituletur, sciet, quatenus religionem iudicationis suae temperare debeat. [a 290 vel 293 pp. vii k. nov. ipsis aa. conss.]
CJ.5.18.6.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sin autem etiam maritus in aestimatione gravatum se adleget, veritate examinata non amplius quam pretium iustum restituere compellatur. [a 290 vel 293 pp. vii k. nov. ipsis aa. conss.]
CJ.5.18.6.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Haec tum locum habent, cum res in natura sunt. si tamen extinctae sint, pretium, quod dotali instrumento inditum sit, id considerabitur. [a 290 vel 293 pp. vii k. nov. ipsis aa. conss.]
CJ.5.18.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Filiae pecuniam adimere, quam habes in potestate, minime prohiberis. nam si pro ea dotem dedisti, hanc constante matrimonio ne consentiente quidem ipsa, matrimonio autem dissoluto invita repetere non potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. erotio. * [a 294 s. v id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.18.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nec maritus, licet post divortium in quantum facere possit condemnandus est, post idoneus factus, qui non reddiderat integrum, residuam probabiliter solutionem recusat. at cum eius heredes in solidum conveniendos non ambigitur, ne cum his solvendo factis experiri non possis, superstitiosam geris sollicitudinem. * diocl. et maxim. aa. et cc. sallustiae. * [a 294 d. xiii k. april. sirmi cc. conss.]
CJ.5.18.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Dotis actione successores mariti super eo, quod ei dotis nomine fuerat datum, convenire debes. ingrediendi enim in possessionem rerum dotalium, heredibus mariti non consentientibus, sine auctoritate competentis iudicis nullam habes facultatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. marciae. * [a 294 s. d. viii k. nov. cc. conss.]
CJ.5.18.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si socero filiae tuae dotem dedisti, licet in eius positus potestate gener tuus rebus humanis exemptus sit, tamen non de peculio, sed in solidum a te consentiente filia conventum eum satis oportet facere. * diocl. et maxim. aa. et cc. epigono. * [a 294 s. vii id. nov. heracliae cc. conss.]
CJ.5.18.11: Imperatores Honorius, Theodosius Si constante matrimonio maritus fatali fuerit sorte consumptus, dos, quae data dicitur vel promissa ex eius uxoris facultatibus, ad eam revertatur, nihilque sibi ex hoc defuncti heres audeat vindicare, quod ad mulierem recurrere fecit obitus maritalis. * honor. et theodos. aa. mariniano pp. * [a 422 d. iii non. nov. ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.5.19.0. Si dos constante matrimonio soluta fuerit.
CJ.5.19.1: Imperatores Honorius, Theodosius Si constante matrimonio a marito uxori dos sine causa legitima refusa est, quod legibus stare non potest, quia donationis instar perspicitur obtinere, eadem uxore defuncta ab eius heredibus cum fructibus ex die refusae dotis marito restituatur, ita ut proprietas eiusdem liberis ex eadem susceptis alienari contra leges a marito non possit. * honor. et theodos. aa. mariniano pp. * [a 422 d. iii non. nov. ravennae honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.5.20.0. Ne fideiussores vel mandatores dotium dentur.
CJ.5.20.1: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Sive ex iure sive ex consuetudine lex proficiscitur, ut vir uxori fideiussorem servandae dotis exhibeat, eam iubemus aboleri. * grat. valentin. et theodos. aaa. cynegio pp. * [a 381 d. viii non. sept. eucherio et syagrio conss.]
CJ.5.20.2: Imperator Justinianus Generali definitione constitutionem pristinam ampliantes sancimus nullam esse satisdationem vel mandatum pro dote exigendum vel a marito vel a parte eius vel ab omnibus qui dotem suscipiunt. si enim credendam mulier se suamque dotem parti mariti existimavit, quare fideiussor vel alius intercessor exigitur, ut causa perfidiae in conubio eorum generetur? * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. x k. aug. lampadio et oresta conss.]
CJ.5.21.0. Rerum amotarum.
CJ.5.21.1pr.: Imperator Alexander Severus Compensationis aequitatem iure postulas.Non enim prius exsolvi quod debere te constiterit aequum est, quam petitioni mutuae responsum fuerit, eo magis, quod ea te persequi dicis, quae divortii causa amota quereris. * alex. a. polydeucae. * [a 229 pp. xvi k. dec. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.21.1.1: Imperator Alexander Severus Cum igitur apud competentem iudicem ex stipulatu conveniaris, apud eundem doce tui iuris res ablatas esse. [a 229 pp. xvi k. dec. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.21.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Divortii gratia rebus uxoris amotis a marito vel ab uxore mariti rerum amotarum edicto perpetuo permittitur actio. constante etenim matrimonio neutri eorum neque poenalis neque famosa actio competit, sed de damno in factum datur actio. * diocl. et maxim. aa. et cc. sereno. * [a 290 vel 293 d. v k. oct. ipsis aa. conss.]
CJ.5.21.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus De rebus, quas divortii causa quondam uxorem tuam abstulisse proponis, rerum amotarum actione contra successores eius non in solidum, sed quantum ad eos pervenit, quod si res extent, dominii vindicatione uti non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. quartioni. * [a 290 vel 293 d. v non. dec. ipsis aa. conss.]
CJ.5.22.0. Ne pro dote mulieri bona mariti addicantur.
CJ.5.22.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ut uxori pro dote addicantur bona quondam mariti, iure prohibitum est. sane si nullo relicto successore non idoneus decessit, secundum iuris formam, quatenus successionis modus patitur, indemnitati tuae consulere non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. apollinariae. * [a 293 d. v non. dec. aa. conss.]
CJ.5.23.0. De fundo dotali.
CJ.5.23.1: Imperatores Severus, Antoninus Si aestimata praedia data essent in dotem et convenisset, ut electio mulieri servetur, nihilo minus lex iulia locum habet. est autem alienatio omnis actus, per quem dominium transfertur. * sev. et ant. aa. didae. * [a 213 pp. xii k. mart. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.23.2: Imperator Gordianus Mariti, qui fundum communem cum alio in dotem inaestimatum acceperunt, ad communi dividundo iudicium provocare non possunt, licet ipsi possint provocari. * gord. a. domitianae. * [a 241 pp. v non. oct. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.5.24.0. Divortio facto apud quem liberi morari vel educari debent.
CJ.5.24.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Licet neque nostra neque divorum parentium nostrorum ulla constitutione caveatur , ut per sexum liberorum inter parentes divisio celebretur, competens tamen iudex aestimabit, utrum apud patrem an apud matrem matrimonio separato filii morari ac nutriri debent. * diocl. et maxim. aa. et cc. caelestinae. * [a 294 s. xvi k. iul. beroae cc. conss.]
CJ.5.25.0. De alendis liberis ac parentibus.
CJ.5.25.1: Imperator pius Parentum necessitatibus liberos succurrere iustum est. * pius a. basso. * [ sine die et consule.]
CJ.5.25.2: Imperator divi fratres Competens iudex a filio te ali iubebit, si in ea facultate est, ut tibi alimenta praestare possit. * divi fratres celeri. * [a 161 d. id. april. ipsis iii et ii aa. conss.]
CJ.5.25.3: Imperator divi fratres Si competenti iudici eum, quem te ex claudio enixam esse dicis, filium eius esse probaveris, alimenta ei pro modo facultatum praestari iubebit. idem, an apud eum educari debeat, aestimabit. * divi fratres tatianae. * [a 162 pp. xiii k. mart. romae rustico et aquilino conss.]
CJ.5.25.4: Imperatores Severus, Antoninus Si patrem tuum officio debito promerueris, paternam pietatem tibi non denegabit. quod si sponte non fecerit, aditus competens iudex alimenta pro modo facultatium praestari tibi iubebit. quod si patrem se negabit, quaestionem istam in primis idem iudex examinabit. * sev. et ant. aa. sabino. * [a 197 pp. non. febr. laterano et rufino conss.]
CJ.5.26.0. De concubinis.
CJ.5.26.1: Imperator Constantinus Nemini licentia concedatur constante matrimonio concubinam penes se habere. * const. a. ad pop. * [a 326 pp. xviii k. iul. caesareae constantino a. vii et c. conss.]
CJ.5.27.0. De naturalibus liberis et matribus eorum et ex quibus casibus iusti efficiuntur.
CJ.5.27.1pr.: Imperator Constantinus Senatores seu perfectissimos, vel quos in civitatibus duumviralitas vel sacerdotii, id est phoenicarchiae vel syriarchiae, ornamenta condecorant, placet maculam subire infamiae et alienos a romanis legibus fieri, si ex ancilla vel ancillae filia vel liberta vel libertae filia vel scaenica vel scaenicae filia vel ex tabernaria vel ex tabernarii filia vel humili vel abiecta vel lenonis aut harenarii filia vel quae mercimoniis publicis praefuit susceptos filios in numero legitimorum habere voluerint aut proprio iudicio aut nostri praerogativa rescripti : ita ut, quidquid talibus liberis pater donaverit, sive illos legitimos seu naturales dixerit, totum retractum legitimae suboli reddatur aut fratri aut sorori aut patri aut matri. * const. a. ad gregorium. * [a 336 lecta xii k. aug. carth agine nepotiano et facundo conss.]
CJ.5.27.1.1: Imperator Constantinus Sed et uxori tali quodcumque datum quolibet genere fuerit vel emptione collatum, etiam hoc retractum reddi praecipimus: ipsas etiam, quarum venenis inficiuntur animi perditorum, si quid quaeritur vel commendatum dicitur, quod his reddendum est quibus iussimus aut fisco nostro, tormentis subici iubemus. [a 336 lecta xii k. aug. carthagine nepotiano et facundo conss.]
CJ.5.27.1.2: Imperator Constantinus Sive itaque per ipsum donatum est qui pater dicitur, vel per alium sive per interpositam personam, sive ab eo emptum vel ab alio, sive ipsorum nomine comparatum, statim retractum reddatur quibus iussimus aut, si non existunt, fisci viribus vindicetur. [a 336 lecta xii k. aug. carthagine nepotiano et facundo conss.]
CJ.5.27.1.3: Imperator Constantinus Quod si existentes et in praesentia rerum constituti agere noluerint pacto vel iureiurando exclusi, totum sine mora fiscus invadat. [a 336 lecta xii k. aug. carthagine nepotiano et facundo conss.]
CJ.5.27.1.4: Imperator Constantinus Quibus tacentibus et dissimulantibus a defensione fiscali duum mensuum tempora limitentur, intra quae si non retraxerint vel propter retrahendum rectorem provinciae interpellaverint, quidquid talibus filiis vel uxoribus liberalitas impura contulerit, fiscus noster invadat, donatas vel commendatas res sub poena quadrupli severa quaestione perquirens. [a 336 lecta xii k. aug. carthagine nepotiano et facundo conss.]
CJ.5.27.2: Imperatores Arcadius, Honorius Matre vel legitimis filiis vel nepotibus aut pronepotibus cuiuscumque sexus, uno pluribusve, existentibus bonorum suorum unam tantum unciam pater naturalibus filiis seu filiabus eorumque genetrici vel, si sola sit concubina, semunciam largiendi vel relinquendi habeat potestatem. quidquid vero ultra modum concessum relictum sit, legitimis liberis vel matri vel ceteris successoribus iure reddetur. * arcad. et honor. aa. anthemio pp. * [a 405 d. id. nov. constantinopoli stilichone ii et anthemio conss.]
CJ.5.27.3pr.: Imperatores Theodosius, Valentinianus Si quis seu liber ipse seu curiae sit nexibus obligatus, et tradendi filios naturales, vel omnes vel quos quemve maluerit, eius civitatis curiae, unde ipse oritur, et in solidum heredes scribendi liberam ei concedimus facultatem. * theodos. et valentin. aa. ad apollonium pp. * [a 443 d. xvii k. ian. constantinopoli post consulatum eudoxii et dioscori.]
CJ.5.27.3.1: Imperatores Theodosius, Valentinianus Quod si cui non ex urbe, sed vico vel possessione qualibet oriundo naturales liberi contigerunt, eosque velit sub definitione praedicta curiae splendore honestare et hereditatis opibus adiuvare, eius civitatis adscribendi sunt ordini, sub qua vicus ille vel possessio censeatur. [a 443 d. xvii k. ian. constantinopoli post consulatum eudoxii et dioscori.]
CJ.5.27.3.2: Imperatores Theodosius, Valentinianus Quod si alterutram regalium civitatum patriam sortiatur, sit ei liberum susceptam ex inaequali coniugio subolem cuiuscumque civitatis decurionibus immiscere, dummodo civitas quae eligitur totius provinciae teneat principatum. indignum est enim, ut, qui sacratissimae urbis ubere gloriatur, naturales suos non illustris ordine civitatis illuminet. [a 443 d. xvii k. ian. constantinopoli post consulatum eudoxii et dioscori.]
CJ.5.27.3.3: Imperatores Theodosius, Valentinianus Haec sive postrema definiat sive donationem cuiuslibet quantitatis in liberos naturales pater conferat: et quod de subeunda sorte curiali seu testamento seu actorum fide constituat, ita ratum esse stabiliterque volumus observari, ut, sive abstinendo hereditatibus sive abdicando donationes naturales liberi curialem voluerint evitare fortunam posteaque paternarum opum vel in solidum vel ex parte reperti fuerint possessores, licet eas alienaverint, omnimodo ad condicionem, in qua pater eos amplificatis opibus esse voluit, etiam inviti cogantur accedere. [a 443 d. xvii k. ian. constantinopoli post consulatum eudoxii et dioscori.]
CJ.5.27.3.4: Imperatores Theodosius, Valentinianus Et si filiam naturalem vel filias habuit et eam vel eas curiali vel curialibus civitatis, ex qua oriundus est vel sub qua vicus vel possessio unde oritur consistit, vel eius civitatis, quae principatum totius provinciae tenet, matrimonio collocavit, haec eadem et in persona eius vel earum ad exemplum marium obtinebunt. [a 443 d. xvii k. ian. constantinopoli post consulatum eudoxii et dioscori.]
CJ.5.27.3.5: Imperatores Theodosius, Valentinianus Quid enim interest, utrum per filios an per generos commoditatibus civitatum consuletur, et utrum novos lex faciat curiales, an foveat quos invenit? [a 443 d. xvii k. ian. constantinopoli post consulatum eudoxii et dioscori.]
CJ.5.27.4pr.: Imperatores Leo, Anthemius Quoniam desideria morientium ex arbitrio viventium non sine iusta ratione colligimus, et is, qui naturalem filium habens hortantibus legibus ultro ad instar legitimi filii municipalibus eum voluit adgregare muneribus et donare patriae principalem, manifestavit notumque fecit sine dubio professione certissima facultatum suarum omnium elegisse se adfectione debita successorem, cum certe huiusmodi personis adeo sacratissima constitutione subventum sit, ut nec renuntiandi eis aut alienandi vel repudiandi paternas hereditates aut donationes in fraudem curiae concedatur facultas, sed muneribus patriae susceptis patrimonia subire cogantur, nullam e diverso calumniantium vocem penitus patiemur admitti, sed ips um philocalum et paternorum bonorum omnium ab intestato heredem et bostrenae civitatis curiae principalem iniuncta vel iniungenda sibi munera subire ex eoque genitos vel nascendos filios similiter paternae condicioni subiacere praecipimus. * leo et anthem. aa. armasio pp. * [a 470 d. k. ian. constantinopoli iordane et severo conss.]
CJ.5.27.4.1: Imperatores Leo, Anthemius Et huiusmodi formam in omnibus causis, quae similiter in cuiuscumque civitatis ordine curiaque contigerint, in posterum decernimus observari. [a 470 d. k. ian. constantinopoli iordane et severo conss.]
CJ.5.27.5pr.: Imperator Zeno Divi constantini, qui veneranda christianorum fide romanum munivit imperium, super ingenuis concubinis ducendis uxoribus, filiis quin etiam ex isdem vel ante matrimonium vel postea progenitis suis ac legitimis habendis, sacratissimam constitutionem renovantes iubemus eos, qui ante hanc legem ingenuarum mulierum ( nuptiis minime intercedentibus) electo contubernio cuiuslibet sexus filios procreaverunt, quibus nulla videlicet uxor est, nulla ex iusto matrimonio legitima proles suscepta, si voluerint eas uxores ducere, quae antea fuerant concubinae, tam coniugium legitimum cum huiusmodi mulieribus ingenuis, ut dictum est, posse contrahere, quam filios utriusque sexus ex earundem mulierum priore contubernio procreatos, mox quam nuptiae cum matribus eorum fuerint celebratae, suos patri et in potestate fieri et cum his, qui postea ex eodem matrimonio suscepti fuerint, vel solos, si nullus alius deinde nascatur, tam ex testamento volentibus pa tribus etiam ex integro succedere quam ab intestato petere hereditatem paternam: pactis, quae matrimonii tempore super dotalibus vel ante nuptias donationis rebus subsecuta fuerint, etiam ad ipsorum personas pertinentibus, ut una cum fratribus suis postea ex isdem parentibus forte progenitis, aut soli, si nullus alius sit procreatus, dotis et ante nuptias donationis pro tenore legum nec minus pactorum emolumenta recipiant. * zeno a. sebastiano pp. * [a 477 d. x k. mart. post consulatum armati.]
CJ.5.27.5.1: Imperator Zeno Hi vero, qui tempore huius sacratissimae iussionis necdum prolem aliquam ex ingenuarum concubinarum consortio meruerunt, minime huius legis beneficio perfruantur, cum liceat easdem mulieres sibi prius iure matrimonii copulare non extantibus legitimis liberis aut uxoribus ac legitimos filios utpote nuptiis procedentibus procreare, nec debeant, quos ex ingenua concubina dilato post hanc legem matrimonio nasci voluerint, ut iusti ac legitimi postea videantur, magnopere postulare. [a 477 d. x k. mart. post consulatum armati.]
CJ.5.27.6pr.: Imperator Anastasius Iubemus eos, quibus nullis legitimis existentibus liberis in praesenti aliquae mulieres uxoris loco habentur, ex his sibi progenitos seu procreandos suos et in potestate sua legitimosque habere propriasque substantias ad eos vel per ultimas voluntates vel per donationes seu alios legi cognitos titulos si voluerint transferre, ab intestato quoque eorum ad hereditatem vocandos, nec aliquam quaestionis seu altercationis exercendae sub qualibet astuta subtilique legum vel constitutionum occasione super his vel agnatis seu cognatis genitoris eorum vel quibusdam aliis superesse facultatem in posterum: nihilo minus, quisquis huiusmodi mulierem uxoris loco dotalibus instrumentis confectis habuerit, pro eius subole similem eandemque formam custodiri, ne adimatur ei licentia sibi quodammodo per liberos proprios suum patrimonium adquirendi. * anastas. a. sergio pp. * [a 517 d. k. april. anastasio et agapeto conss.]
CJ.5.27.6.1: Imperator Anastasius Filios insuper vel filias iam per divinos adfatus a patribus suis in adrogationem susceptos vel susceptas huius providentissimae nostrae legis beneficio et iuvamine potiri censemus. [a 517 d. k. april. anastasio et agapeto conss.]
CJ.5.27.7pr.: Imperator Justinus Legem anastasii divinae recordationis, quae super naturalibus filiis emissa est, in his valere tantum casibus concedimus, qui nunc usque subsecuti sunt pro eiusdem legis tenore in matrimoniis tunc constantibus vel postea contractis, ita tamen, ut non aliunde progenitis subvenisse credatur quam non ex nefario nec incesto coniugio. * iustinus a. marino pp. * [a 519 d. v id. nov. constantinopoli iustino a. et eutherico conss.]
CJ.5.27.7.1: Imperator Justinus Naturalibus insuper filiis seu filiabus ex cuiuslibet mulieris cupidine non incesta non nefaria procreatis et in paterna per adrogationem seu per adoptionem sacra susceptis ex divinis iussionibus, sive antequam eadem lex inrepserit seu post eandem legem usque ad praesentem diem, non sine ratione duximus suffragandum , ut adoptio seu adrogatio firma permaneat, nullis prorsus improbanda quaestionibus, quasi quod impetrarunt lege quadam interdictum sit, quoniam, et si qua prius talis emergebat dubitatio, remittenda fuit movente misericordia, qua indigni non sunt qui alieno laborant vitio. [a 519 d. v id. nov. constantinopoli iustino a. et eutherico conss.]
CJ.5.27.7.2: Imperator Justinus Sint itaque post eandem adrogationem seu adoptionem sui et in potestate patrum successionesque tam ex testamento quam ab intestato capiant, prout in adoptatis seu et in adrogatis constitutum est. [a 519 d. v id. nov. constantinopoli iustino a. et eutherico conss.]
CJ.5.27.7.3: Imperator Justinus In posterum vero sciant omnes legitimis matrimoniis legitimam sibi posteritatem quaerendam, ac si praedicta constitutio lata non esset. iniusta namque libidinum desideria nulla de cetero venia defendet, nullum sublevabit novum adminiculum praeter anteriorum dispositionum ordinem, non ante lata sanctio, quam ex hoc die resecandam pia suggesserit ratio, non adrogationum vel adoptionum praetextus, quae ulterius minime ferendae sunt, non astutiae sive divinis adfectandae litteris seu quibusdam illicitis ambiendae machinationibus, cum nimis indignum, nimis sit impium flagitiis praesidia quaerere, ut et petulantiae servire liceat et ius nomenque patris, quod eis denegatum est, id altero legis colore praesumant. [a 519 d. v id. nov. constantinopoli iustino a. et eutherico conss.]
CJ.5.27.8pr.: Imperator Justinianus Humanitatis intuitu naturalibus patribus hoc indulgemus, ut liceat eis nulla legitima subole vel matre subsistente naturalem vel naturales filios matremque eorum non tantum ex tribus unciis, quod praeteritae leges permittebant, sed etiam ex duplici portione, id est sex unciis, heredes scribere, ut, licet ab intestato nullam communionem ad patris naturalis successionem haberent, ex suprema tamen eius voluntate permittatur eis usque ad praedictas sex uncias ( si hoc scilicet naturalis pater voluerit) hereditatem eius capere, ita tamen, ut memoratam sex unciarum quantitatem in omnibus naturalibus filiis et matre eorum minime testator excedat. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. k. ian. constantinopoli dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.8.1: Imperator Justinianus Quam et in legatis et fideicommissis eis relinquendis et dotibus et donationibus , tam aliis quam ante nuptias, usque ad aestimationem sex unciarum liberam similiter naturalibus eorum patribus damus potestatem. [a 528 d. k. ian. constantinopoli dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.8.2: Imperator Justinianus Haec autem in futuris tantummodo testamentis vel ultimis voluntatibus vel dotibus vel donationibus locum habebunt. [a 528 d. k. ian. constantinopoli dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.9pr.: Imperator Justinianus Communium rerum esse utilitatem recte iudicantes ludicis et omni ambiguitate segregatis legibus uti nostro subiectos imperio, ad praesentem sanctionem venimus, per quam omni dubitatione amputata, quae usque adhuc obtinebat, certissimum facimus, ut, quotiens naturales filii curiali fortunae patriae sui genitoris adsignantur, vel adhuc vivente patre vel post eius obitum pro dispositione testamenti ab eo conditi, et eo modo legitima iura in paterna successione adipiscuntur ( quod recte fieri minime dubium est), licet illustrem dignitatem, ex qua curialis fortunae liberatio competere non potest, naturales filii antea meruerunt, ne permittatur eis contra substantiam ab eodem naturali patre descendentium vel ad scendentium vel ex latere cognationis vel agnationis iure eidem patri coniunctorum, licet ipsi legitimi successores eidem naturali patri per memoratam fortunam efficiantur, aliquod ius sibi vindicare. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. k. iun. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.9.1: Imperator Justinianus Quod et in his locum habebit, qui iam a naturali patre curiali condicioni traditi adhuc superstites sunt, eodem scilicet modo nec illis contra substantiam eiusdem naturalis filii vel ex eo descendentium vel adscendentium vel ex latere coniunctorum aliquod sibi ius vindicare valentibus. [a 528 d. k. iun. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.9.2: Imperator Justinianus Sed si quidem iste naturalis filius sive postquam legitimus successor patri factus sit sive in antecedenti tempore filios ex legitimo matrimonio vel alios descendentes liberos habeat, eos modis omnibus ad eius successionem sine testamento morientis vocari nec curiae locum esse, praeterquam si quarta portio bonorum eius eidem curiae debeatur eo, quod nullus forte ex mortui liberis curialia munera peragere cogitur: illo videlicet observando, ut ii, quos iste naturalis filius, posteaquam fortunae curiali datus est, procreaverit, decuriones sine dubio sint et curialia peragere munera compellantur. [a 528 d. k. iun. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.9.3: Imperator Justinianus ( 1) sin vero sine liberis cuiuscumque gradus intestatus decesserit, si quidem matre superstite, tertiam quidem partem bonorum eius matrem habere, duas vero alias partes curiam, cui a patre datus est. [a 528 d. k. iun. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.9.4: Imperator Justinianus Sin autem mater quidem defuncti non superesset, alii vero cognati ex materna linea descendentes vel adscendentes vel ex latere venientes ad eius vocentur successionem, tunc ea quidem, quae a patre naturali ad eum pervenerunt, eidem curiae competere: si quid vero filio posteaque legitimo successori effecto vel a matre sua vel aliunde quocumque legitimo modo adquisitum sit, hoc ad proximos maternos eius cognatos pervenire. [a 528 d. k. iun. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.9.5: Imperator Justinianus Illo videlicet observando, ut, sive matre eius superstite sive ea ante filium mortua aliquis ex eius genere eiusdem curiae fortunam subire paratus sit, liceat ei se offerenti eidem curiae bona mortui, quae de substantia patris ad eum pervenerunt, capere muneraque peragere curialia, quo accedente mater defuncti, si adhuc supersit, non solum tertiam partem eorum, quae extra paternam substantiam filius eius aliunde adquisivit, sed omnia ea vel ipsa sola vel cum coheredibus suis capiet. [a 528 d. k. iun. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.9.6: Imperator Justinianus ( 2) ea vero, quae de successione naturalis filii post curialem condicionem morientis constituimus, non tantum in his locum habere debent, qui postea a patre suo naturali curiae dati fuerint, sed etiam in illis, qui iam dati sunt, si tamen adhuc supersunt. [a 528 d. k. iun. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.9.7: Imperator Justinianus Quod si ante praesentem sanctionem mortui sunt, minime ad eorum successionem eandem nostram sanctionem extendimus. [a 528 d. k. iun. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.9.8: Imperator Justinianus ( 3) et quoniam omnimodo favendum est curiis civitatum, illud etiam in hac parte addendum esse censemus, ut liceat patribus naturales filios curiae patriae suae tradere non solum nulla eis legitima subole existente, sed etiam si filios vel alios liberos ex legitimis matrimoniis procreatos habeant, et eo modo naturales quoque filios sibi legitimos successores efficere, ita tamen, ut minime eisdem patribus liceat per donationem vel ultimam voluntatem amplius eidem naturali filio dare vel relinquere, quam uni filio ex matrimonio legitimo procreato dederit vel reliquerit, cui minima portio data vel relicta sit. [a 528 d. k. iun. dn. iustiniano a. ii cons.]
CJ.5.27.10pr.: Imperator Justinianus Cum quis a muliere libera et cuius matrimonium non est legibus interdictum cuiusque consuetudine gaudebat aliquos liberos habuerit, minime dotalibus instrumentis compositis, postea autem ex eadem adfectione etiam ad nuptialia pervenerit instrumenta et alios iterum ex eodem matrimonio liberos procreaverit, ne posteriores liberi, qui post dotem editi sunt, sibi omne paternum patrimonium vindicare audeant quasi iusti et in potestate effecti, fratres suos, qui ante dotem fuerant nati, ab hereditate paterna repellentes, huiusmodi iniquitatem non esse ferendam censemus. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.27.10.1: Imperator Justinianus Cum enim adfectio prioris subolis et ad dotalia instrumenta efficienda et ad posteriorem filiorum edendam progeniem praestitit occasionem, quomodo non est iniquissimum ipsam stirpem secundae posteritatis quasi iniustam excludere, cum gratias agere fratribus suis posteriores debeant, quorum beneficio ipsi sunt iusti filii et nomen et ordinem subsecuti. [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.27.10.2: Imperator Justinianus Neque enim verisimile est eum, qui postea vel donationem vel dotem conscripsit, et ab initio talem adfectionem circa mulierem non habuisse, quae eam dignam esse uxoris nomine faciebat. [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.27.10.3: Imperator Justinianus Quapropter sancimus in huiusmodi casibus omnes liberos, sive ante dotalia instrumenta editi sunt sive postea, una eademque lance trutinari et omnes suos et in potestate suis existere genitoribus, ut nec prior nec iunior ullo habeatur discrimine, sed ii, qui ex isdem maioribus procreati sunt, et simili perfruantur fortuna. [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.5.27.11pr.: Imperator Justinianus Nuper legem conscripsimus, per quam iussimus, si quis mulierem in suo contubernio collocaverit non ab initio adfectione maritali, eam tamen, cum qua poterat habere conubium, et ex ea liberos sustulerit, postea vero adfectione procedente etiam nuptialia instrumenta cum ea fecerit filiosque vel filias habuerit, non solum secundos liberos qui post dotem editi sunt iustos et in potestate esse patribus, sed etiam anteriores, qui et his qui postea nati sunt occasionem legitimi nominis praestiterunt. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.5.27.11.1: Imperator Justinianus Quam legem quidam putaverunt sic interpretari, ut sive non progeniti fuerint post dotem conscriptam liberi sive etiam ab hac luce subtracti, non anteriores filios iustos haberi, nisi in utroque tempore viventes et superstites liberi inveniantur. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.5.27.11.2: Imperator Justinianus Quorum supervacuam subtilitatem penitus inhibendam censemus. sufficiat etenim talem adfectionem habuisse, ut post liberorum editionem et dotalia efficiant instrumenta et spem tollendae subolis habeant. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.5.27.11.3: Imperator Justinianus Licet enim hoc quod speratum est ad effectum non pervenit, nihil anterioribus liberis fortuitus casus derogare concedatur: et multo magis, si quis mulierem, quam in contubernio suo habuerat, pregnantem fecerit, postea autem adhuc gravida muliere constituta dotalia fecerit instrumenta et puer vel puella editus vel edita sit, iusta patri suboles nascatur et in potestate efficiatur et heres ei existat morienti sive ab intestato sive ex testamento. satis enim absurdum est, si filii post dotem progeniti et anterioribus liberis adiutorium adferant, ipsum puerum vel puellam sibi opitulari non posse. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.5.27.11.4: Imperator Justinianus Et generaliter definimus et, quod super huiusmodi casibus variabatur, definitione certa concludimus, ut semper in huiusmodi quaestionibus, in quibus de statu liberorum est dubitatio, non conceptionis, sed partus tempus inspiciatur: et hoc favore facimus liberorum. et editionis tempus statuimus esse inspectandum exceptis his tantummodo casibus, in quibus conceptionem magis approbari infantium condicionis utilitas expostulat. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oresta vv. cc. conss.]
CJ.5.27.12pr.: Imperator Justinianus Cuidam, qui iustum filium habebat, nepos accessit naturalis: si nepotis nomen huiusmodi suboli legibus accommodandum est, quaerebatur. volebat enim tali naturali nepoti ex suo legitimo filio iam defuncto progenito totam suam substantiam relinquere, quasi sacris constitutionibus tantummodo in filiis naturalibus prohibentibus totum patrimonium sive quantam partem voluerit eis relinquere et certo fini partes eorum concludentibus. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.27.12.1: Imperator Justinianus Huiusmodi autem dubitatio et in alia specie ventilata est. quid enim, si ex naturali filio nepotem habet avus legitimum patri suo vel naturalem? [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.27.12.2: Imperator Justinianus In omnibus itaque talibus dubitationibus cum nulla legitima consequentia in huiusmodi personis custoditur, sed interventu subolis naturalis nihil ius legitimum subesse potest, ut necessitas relinquendi aliquid eis ex legibus immineat, liceat eis quantum voluerint suae substantiae in eos conferre, scilicet nulla legitima subole subsistente. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.27.12.3: Imperator Justinianus Filiis enim naturalibus relinqui constitutiones quantum voluerint ideo prohibuerunt, quia vitium paternum frenandum esse existimaverunt. in nepotibus autem non eadem observatio in praefatis speciebus custodienda est, ubi legitima minime suboles facit impedimentum. ea enim subsistente veterum constitutionum tenorem in naturalibus filiis statutum et in nepotes extendimus. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.27.12.4: Imperator Justinianus Sed haec in his tantummodo sancimus, in quibus voluntate aliquid consecuti sunt. iura etenim ab intestato in avi successionem nemini eorum penitus aperimus. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.27.12.5: Imperator Justinianus Et haec non solum eis accedere censemus a substantia avi paterni naturalis, sed etiam proavi vel eius cognationis, si quid saltem huiusmodi vocabuli in tam degeneres homines extendere maluerint. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.28.0. De tutela testamentaria.
CJ.5.28.1: Imperatores Severus, Antoninus Quem dicis tibi tutorem testamento patronae datum, si administrationi se non miscuit, nulla actione tibi tenetur: neque enim iure datus tutor fuit. quod si administravit sponte res tuas, experiri adversus eum actione negotiorum gestorum potes. * sev. et ant. aa. speratae. * [a 207 pp. xvii k. aug. apro et maximo conss.]
CJ.5.28.2: Imperator Antoninus Etsi a patre tuo testamento iure tutor tibi datus eo tempore, quo heres extitisti, in rebus humanis fuit, tamen codicillis alius tutor recte datus est et uterque propter voluntatem testatoris tutor erit, nisi testamento datum pater alium codicillis dando reprobaverit: tunc enim posterior solus tutor erit. * ant. a. sabiniano. * [a 212 pp. id. april. duobus aspris conss.]
CJ.5.28.3: Imperator Alexander Severus Si tutores testamento vobis dati sunt, quamquam unus vestrum suae aetatis factus sit, id est pupillarem aetatem excesserit, tutela tamen vestra ad eum non pertinet. * alex. a. gorgiae. * [a 223 pp. v k. ian. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.28.4: Imperator Alexander Severus Mater testamento filiis tutores dare non potest, nisi eos heredes instituerit. quando autem eos heredes non instituerit, solet ex voluntate defunctae datus tutor a praesidibus confirmari. nullo vero ex his interveniente si res pupillares qui dati sunt administraverint, protutelae actione tenentur. * alex. a. feliciano. * [a 224 pp. vii k. iun. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.28.5: Imperatores valer., gallien. Si pupillorum pater alienum servum, de quo postulas, et tutorem esse voluit et liberum, ante tamen tutore alio pupillis dato, redimi et manumitti hunc apud praesidem et curatorem adiungi oportet. * valer. et gallien. aa. daphno. * [a 260 pp. iii k. mart. saeculare ii et donato conss.]
CJ.5.28.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si tibi pater avunculum testamento recte tutorem dedit nec is excusatus est, eum tutelae iudicio tam administratis quam neglectis, cum administrari deberent, apud competentem iudicem conveni secundum bonam fidem tibi satisfacere iussurum. * diocl. et maxim. aa. et cc. domnae. * [a 294 s. non. april. sirmi cc. conss.]
CJ.5.28.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tutela contra tutorem mota, quem testamento patris ( si in eius fuisti potestate) datum proponis, reddi tibi si quid debetur competens iudex aditus iubebit. curatorem enim inutiliter in testamento dari non ambigitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. tryphaenae. * [a 294 d. xvii k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.5.28.8: Imperatores Theodosius, Valentinianus Tutores etiam graecis verbis licet in testamentis relinquere, ut ita tutores dari videantur, ac si legitimis verbis eos testator dedisset. * theodos. et valentin. aa. florentino pp. * [a 439 d. prid. id. sept. constantinopoli theodosio a. xvii et festo conss.]
CJ.5.29.0. De confirmando tutore.
CJ.5.29.1: Imperator Alexander Severus Testamento matris tutores dati excusare necesse non habent, nisi decreto secundum voluntatem defunctae, et quidem inquisitione habita, dati fuerint. * alex. a. prisco. * [a 224 pp. iii non. mart. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.29.2: Imperator Alexander Severus Neque per epistulam neque ex imperfecto testamento tutorem recte dari indubitati iuris est. sed voluntas patris in constituendis tutoribus vel curatoribus in huiusmodi casibus a iudice, ad cuius officium haec res pertinet, servari solet. secundum quae vereri non debes, ne tempus, antequam confirmareris, cesserit. * alex. a. valerio. * [a 226 pp. viii id. aug. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.5.29.3: Imperator Alexander Severus Si, ut proponis, pupillo cuius meministi pater inutiliter testamento tutores dedit et, priusquam ii confirmarentur, alii ab eo cuius interest dati sunt, id quidem, quod iure gestum est, revocari non potest: an autem qui iudicium patris habent curatores eidem pupillo constitui debeant, aditus competens iudex perspectis utilitatibus eius aestimabit. * alex. a. sosiano. * [a 228 pp. iii id. april. modesto et probo conss.]
CJ.5.29.4: Imperator Justinianus Naturalibus liberis providentes damus licentiam patribus eorum in his rebus, quas quocumque modo eis dederint vel dereliquerint, scilicet intra praefinitum nostris legibus modum, etiam tutorem eis relinquere, qui debet apud competentem iudicem se confirmare et ita res gerere pupillares. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oresta conss.]
CJ.5.29.5: Imperator Justinianus In rebus dotalibus sive mobilibus sive immobilibus seu se moventibus, si tamen extant, sive aestimatae sive inaestimatae sint, mulierem in his vindicandis omnem habere post dissolutum matrimonium praerogativam et neminem creditorum mariti , qui anteriores sunt, sibi potiorem causam in his per hypothecam vindicare, cum eaedem res et ab initio uxoris fuerant et naturaliter in eius permanserunt dominio. non enim quod legum subtilitate transitus earum in mariti patrimonium videtur fieri, ideo rei veritas deleta vel confusa est. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 recitata septimo in novo consistorio palatii iustiniani. d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.5.30.0. De legitima tutela.
CJ.5.30.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad avunculos nec masculorum tutelae ex lege duodecim tabularum deferuntur, cum solum patruis, si non excusaverint, id ius tributum sit. * diocl. et maxim. aa. firminae. * [a 290 pp. viii k. iun. ipsis aa. iiii et iii conss.]
CJ.5.30.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad agnatos pupilli iure legitimo sollicitudinem tutelae pertinere, nisi capitis deminutionem sustinuerunt, manifestissimum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. asclepiodoto. * [a 293 s. iii non. april. aa. conss.]
CJ.5.30.3: Imperator Leo Constitutione divae memoriae constantini lege claudia sublata, pro antiqui iuris auctoritate salvo manente agnationis iure tam consanguineus ( id est frater) quam patruus ceterique legitimi ad pupillarum feminarum tutelam vocantur. * leo a. erythrio pp. * [a 472 d. k. iul. marciano cons.]
CJ.5.30.4: Imperator Anastasius Frater emancipatus, qui in germani sui vel sororis successionem omnes inferiores seu prolixiores gradus non tantum cognatorum, sed etiam agnatorum antecedere a nobis pro nostra dispositione iussus est, etiam ad legitimam fratrum et sororum nec non liberorum fratrum tutelam, quasi minime patris potestate per ius emancipationis relaxatus, si non alia iuri cognita excusatione munitus sit, vocari nec sub praetextu capitis deminutionis alienum huiusmodi onere semet contendere sancimus. * anastas. a. polycarpo pp. * [a 498 d. k. april. iohanne et paulino conss.]
CJ.5.30.5pr.: Imperator Justinianus Nemo neque frater neque alius legitimus in tutelam sive ingenui sive liberti vocetur, antequam quintum et vicesimum annum suae aetatis impleat. immineat enim ei pro sua tantummodo administratione periculum nec alieno onere alius praegravetur. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 recitata septimo in novo consistorio palatii iustiniani. d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.5.30.5.1: Imperator Justinianus Sic etenim et pupillus et adultis competens gubernatio inducitur et naturalis ordo per omnia conservabitur. cui enim ferendum est eundem esse tutorem et sub tutela constitui, et iterum eundem curatorem et sub cura agere? haec certe et nominum et rerum foeda confusio est. [a 529 recitata septimo in novo consistorio palatii iustiniani. d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.5.30.5.2: Imperator Justinianus Discretis itaque omnibus vel dativi vel legitimi fiant tutores vel curatores ii, qui talis aetatis sunt, cui suarum rerum administratio committitur, quorumque res possunt plenissimo iure hypothecarum teneri. [a 529 recitata septimo in novo consistorio palatii iustiniani. d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.5.30.5.3: Imperator Justinianus Omnibus, quae de successionibus tam ingenuorum quam libertorum prioribus legibus disposita sunt, in suo robore duraturis nec aliquam imminutionem ex praesentis legis sanctione accepturis maxime in libertorum successionibus ne videantur ex eo, quod ad tutelae gravamen non veniunt, successionis emolumentum amittere. [a 529 recitata septimo in novo consistorio palatii iustiniani. d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.5.31.0. Qui petant tutores vel curatores.
CJ.5.31.1: Imperator Antoninus Admone adulescentem, adversus quem consistere vis, ut curatores sibi dari postulet, cum quibus secundum iuris formam consistas. qui si in petendis his cessabit , potes tu competentem iudicem adire, ut in dandis curatoribus officio suo fungatur. * ant. a. chrysanthae. * [a 214 pp. ii non. febr. messala et sabino conss.]
CJ.5.31.2: Imperator Antoninus Patroni tui filii si eius aetatis sunt, ut res eorum per tutores administrari debeant, cura adire praetorem et nomina edere, ex quibus tutores constituantur, ne, si cessaveris, obsequii deserti periculum subeas. * ant. a. epaphrodito. * [a 214 pp. iii non. iul. messala et sabino conss.]
CJ.5.31.3: Imperator Antoninus In locum tutoris defuncti vel in perpetuum relegati alium dari tutorem filiis tuis idoneum ex eadem provincia ab iudice competente postula, qui secundum officium suum utilitatibus eorum providebit. * ant. a. atalantae. * [a 215 pp. iiii id. iul. laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.31.4: Imperator Antoninus Si filiis debitoris tui non sunt necessarii, qui tutores petant, potes ipse curare, ut accipiant, per quos legitime defendantur. * ant. a. domnino. * [a 215 pp. iii id. iul. laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.31.5: Imperator Alexander Severus Amita tutores petere filiis fratris sui non prohibetur. * alex. a. fuscianae. * [a 223 pp. v k. iul. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.31.6: Imperator Alexander Severus Matris pietas instruere te potest, quos tutores filio tuo petere debes, sed et observare, ne quid secus quam oportet in re filii pupilli agatur. petendi autem filiis curatores necessitas matribus imposita non est, cum puberes minores anno vicesimo quinto ipsi sibi curatores, si res eorum exigit, petere debeant. * alex. a. otaciliae. * [a 224 pp. x k. oct. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.31.7: Imperator Gordianus Admone eam, quae quondam pupilla tua fuit, cum eam non tantum viri potentem, sed etiam nupsisse proponas, ut sibi petat curatorem. quod si ea petere neglexerit, quo maturius possis rationes reddere administrationis, adito eo cuius super ea re notio est petere curatorem non vetaris. * gord. a. dionysio. * [a 239 pp. vi id. ian. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.31.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum a matribus sedulum petendi tutoris officium exigatur, non fortuiti casus impedimentis adscribantur, proponasque procuratorem, qui ad petendum pupillo tutorem a matre fuerat constitutus, a latronibus interfectum petitionem ex necessitate demoratam esse, ab hereditatis successione matrem repelli, cuius nullum vitium intercessisse adseris, perquam durum est. * diocl. et maxim. aa. musico. * [a 291 pp. v id. mart. tiberiano et dione conss.]
CJ.5.31.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum iure habenti tutorem tutor dari non possit, intellegis matrem non officium pietatis in petendo tutore deseruisse, sed iure munitam merito filio suo tutorem non postulare. * diocl. et maxim. aa. et cc. asclepiodoto. * [a 293 s. iii non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.5.31.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nepotibus fratris tui, si eorum mater in petendis tutoribus debito non fungatur officio, petere tutores sollemniter potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. prisco. * [a 294 s. prid. k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.5.31.11: Imperator Zeno Matres naturalibus etiam filiis ad similitudinem eorum, qui ex iustis ac legitimis nuptiis sunt procreati, petendorum tutorum necessitati subiaceant, nulla eis ignorantia iuris ad evitanda legibus vel sacris constitutionibus definita, si petitionem tutorum minus curaverint, profutura. * zeno a. dioscoro pp. * [a 479 d. k. sept. constantinopoli zenone a. ii cons.]
CJ.5.32.0. Ubi petantur tutores vel curatores.
CJ.5.32.1: Imperator Antoninus Magistratus eius civitatis, unde filii tui originem per condicionem patris ducunt vel ubi eorum sunt facultates, tutores vel curatores his quam primum secundum formam perpetuam dare curabunt. quod si filii tui neque possident quicquam in provincia, ubi morantur, neque inde originem ducunt, restituti apud patriam suam et ubi patrimonium habent morabuntur, ut ibi defensores legitimos sortiantur. * ant. a. aristobulae. * [a 215 pp. k. oct. laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.33.0. De tutoribus et curatoribus illustrium vel clarissimarum personarum.
CJ.5.33.1pr.: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Illustris praefectus urbis adhibitis decem viris e numero senatus amplissimi et praetore clarissimo viro, qui tutelaribus cognitionibus praesidet, tutores curatoresve ex quolibet ordine idoneos faciat retentari. et sane id libero iudicio expertesque damni constituent iudicantes. * valentin. theodos. et arcad. aaa. proculo pu. * [a 389 d. iii k. ian. mediolani timasio et promoto conss.]
CJ.5.33.1.1: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Et si regendis pupillaribus substantiis singuli creandorum pares esse non possunt, plures ad hoc secundum leges veteres conveniet advocari, ut, quem coetus ille administrandis negotiis pupillorum dignissimum iudicabit, sola sententia obtineat praefecturae, super cuius nomine, sollemnitate servata, postea per praetorem interponatur decretum. [a 389 d. iii k. ian. mediolani timasio et promoto conss.]
CJ.5.33.1.2: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Itaque hoc modo remoti a metu qui consilio adfuerint permanebunt et parvulis adultisque clarissimis iusta defensio sub hac prudentium deliberatione perveniet. [a 389 d. iii k. ian. mediolani timasio et promoto conss.]
CJ.5.33.1.3: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius ( 1) quod tamen circa eorum personas censuisse nos palam est, quibus neque testamentarii defensores neque legitimi vita aetate facultatibus suppetunt. nam ubi forte huiuscemodi homines offeruntur, si nihil ad defensionem suis privilegiis comparabunt, ut teneri possint, iure praescribimus. [a 389 d. iii k. ian. mediolani timasio et promoto conss.]
CJ.5.33.1.4: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius ( 2) ceterum alia, quae in causis minorum antiquis legibus cauta sunt, manere intemerata decernimus. [a 389 d. iii k. ian. mediolani timasio et promoto conss.]
CJ.5.33.1.5: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius ( 3) in provinciis autem curiales in nominandis tutoribus et curatoribus clarissimarum personarum exhibeant debitam cautionem, et discriminis sui memores cognoscant indemnitati minorum obnoxias etiam suas deinceps esse facultates. [a 389 d. iii k. ian. mediolani timasio et promoto conss.]
CJ.5.33.2: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Generali lege prospectum est, ne quid ad illustrium senatorum tutelam curialibus occupati necessitatibus vocarentur. * valentin. theodos. et arcad. aaa. aurelio pu. * [a 393 d. viii k. aug. theodosio a. iii et abundantio conss.]
CJ.5.34.0. Qui dare tutores vel curatores et qui dari possunt.
CJ.5.34.1: Imperator Alexander Severus Cum tibi in ea aetate constituto, ut, si de statu constaret, per tutores sive curatores negotia tua administrari deberent, libertatis controversiam fieri adleges, non oportuit impediri, quo magis liberali causa ordinata, quia interim pro libero habebaris, curator tibi daretur, per quem defendi causa tua potest. * alex. a. ambibulo. * [a 222 pp. k. nov. alexandro a. cons.]
CJ.5.34.2: Imperator Alexander Severus Maritus etsi rebus uxoris suae debeat adfectionem, tamen curator ei creari non potest. * alex. a. artemisiae. * [a 225 pp. k. iul. fusco ii et dextro conss.]
CJ.5.34.3: Imperator Philippus Luminibus captum curatorem habere falso tibi persuasum est. * philipp. a. dolenti. * [a 244 pp. xiii k. aug. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.5.34.4: Imperator Philippus Armatae militae muneribus occupatus neque si legitimus sit neque si ex testamento datus fuerit nec alio modo, etsi voluerit, tutor aut curator fieri potest: sed si errore ductus res administraverit, negotiorum gestorum actione convenitur. * philipp. a. emerito mil. * [a 244 pp. x k. aug. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.5.34.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Neque a praeside alterius provinciae neque a magistratibus municipalibus tutorem ortum ex alia civitate nec domicilium ubi nominatur habentem iure dari posse ab eo, cuius iurisdictioni subiectus non est, certissimi iuris est: neque cessatio iniuncti perperam officii ad periculum eius pertinet. * diocl. et maxim. aa. et cc. aelianae. * [a 293 s. xii k. mai. aa. conss.]
CJ.5.34.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod dicis matrem filiis tutores nolle petere, super hac re adi praesidem provinciae, cum, si eam neglexisse perspexerit, etiam ipse magistratus dare tutores vel nomina mittere, ut ab ipso decreto tribui possint, iubere non prohibeatur. * diocl. et maxim. aa.Et cc. leontio. * [a 293 pp. prid. k. mai. aa. conss.]
CJ.5.34.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus In servili condicione constitutum tutorem vel curatorem a praeside dari non posse nullam habet iuris dubitationem. * diocl. et maxim. aa. et cc. rufo. * [a 293 s. prid. non. iul. philippopoli aa. conss.]
CJ.5.34.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Creditorem debitoribus tutorem datum non tantum petitionem non amittere, sed etiam ipsum sibi posse solvere non ambigitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. euelpisto. * [a 294 pp. v non. ian. cc. conss.]
CJ.5.34.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si sororis tuae filiis, tutore legitimo patruo constituto nec ullo excusato privilegio, tutor datus es, cum habenti tutorem alium dari prohibeant iura, necessitatem administrationis ad eum pertinere nec te datione teneri non ambigitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. maximiano. * [a 294 s. iii k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.34.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Curatorem habenti neque adiungi nisi causa cognita nec in loco eius alium substitui non ante priore remoto ambigui iuris non est: teque afuturum damni, quod medio tempore negotiis pupillaribus contigit, esse succedaneum, cum actorem periculo tuo constituere debueris, nec iure magistratum in absentiam tuam alium creasse certum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. florentino. * [a 294 pp. iii k. april. cc. conss.]
CJ.5.34.11: Imperator Constantinus In universis litibus placet non prius puberem iustam habere personam, nisi interposito decreto aut administrandi patrimonii gratia aut in litem fuerit curator datus, ut iuxta praecedentia nostrae pietatis statuta legitime initiatae litis agitata in iudiciis controversia finiatur. * const. a. et const. c. ad bassum pu. * [a 319 d. iiii id. oct. aquileiae constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.5.34.12: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Curator adulescenti ordinatus post inchoatam litem non potest sub praetextu specialis curatoris a se nominati aut litem contestatam deserere aut ab administratione se subtrahere. * grat. valentin. et theodos. aaa. eutropio pp. * [a 381 d. iiii k. oct. constantinopoli eucher et syagrio conss.]
CJ.5.34.13: Imperatores Honorius, Theodosius Ne magistratuum ulterius procedat licentia, plenius designamus, ne patrimonialem colonum sive alium, qui privilegio ab hac nuncupatione defenditur, tutelae muneris adstringat officium. * honor. et theodos. aa. monaxio pu. * [a 409 d.......... honorio viii et theodosio iii aa. conss.]
CJ.5.35.0. Quando mulier tutelae officio fungi potest.
CJ.5.35.1: Imperator Alexander Severus Tutelam administrare virile munus est, et ultra sexum femineae infirmitatis tale officium est. * alex. a. otaciliae. * [a 224 pp. x k. oct. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.35.2pr.: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Matres, quae amissis viris tutelam administrandorum negotiorum in liberos postulant, priusquam confirmatio officii talis in eas iure veniat, fateantur actis sacramento praestito ad alias se nuptias non venire. * valentin. theodos. et arcad. aaa. tatiano pp. * [a 390 d. xii k. febr. mediolano valentiniano a. iiii et neoterio conss.]
CJ.5.35.2.1: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Sane in optione huiuscemodi nulla cogitur, sed libera in condiciones quas praestituimus voluntate descendat: nam si malunt alia optare matrimonia, tutelas filiorum administrare non debent. [a 390 d. xii k. febr. mediolano valentiniano a. iiii et neoterio conss.]
CJ.5.35.2.2: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Sed ne sit facilis in eas post tutelam iure susceptam inruptio, bona eius primitus, qui tutelam gerentis adfectaverit nuptias, in obligationem venire et teneri abnoxia rationibus parvulorum praecipimus, ne quid incuria, ne quid fraude depereat. [a 390 d. xii k. febr. mediolano valentiniano a. iiii et neoterio conss.]
CJ.5.35.2.3: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius His illud adiungimus, ut mulier, si aetate maior est, tunc demum petendae tutelae ius habeat, cum tutor testamentarius vel legitimus defuerit vel privilegio a tutela excusetur vel suspecti genere submoveatur vel ne suis quidem per animi aut corporis valetudinem administrandis facultatibus idoneus inveniatur. [a 390 d. xii k. febr. mediolano valentiniano a. iiii et neoterio conss.]
CJ.5.35.2.4: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Quod si feminae tutelas refugerint et praeoptaverint nuptias, tunc demum vir illustris praefectus urbis adscito praetore, qui impertiendis tutoribus praesidet, sive iudices, qui in provinciis iura restituunt, de alio ordine per inquisitionem dari minoribus defensores iubebunt. [a 390 d. xii k. febr. mediolano valentiniano a. iiii et neoterio conss.]
CJ.5.35.3pr.: Imperator Justinianus Si pater secundum nostram constitutionem naturalibus liberis in his rebus, quae ab eo in eos profectae sunt, tutorem non reliquerit, mater autem voluerit eorum, sive masculi sunt sive feminae, subire tutelam, ad exemplum legitimae subolis liceat ei hoc facere, quatenus actis sub competenti iudice intervenientibus iuramentum antea praestet, quod ad nuptias non perveniat, sed pudicitiam suam intactam conservet et renuntiet senatus consulti velleiani praesidio omnique alio legitimo auxilio suamque substantiam supponat. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.35.3.1: Imperator Justinianus Et ita filiorum suorum vel filiarum naturalium tutricem eam existere sancimus: omnibus, quae pro matribus et liberis earum ex legitimo matrimonio progenitis divalibus constitutionibus cauta sunt, in huiusmodi matribus observandis. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.35.3.2: Imperator Justinianus Si enim in filiis iustis, in quibus et testamentariae et legitimae sunt tutelae, tamen matribus ( his deficientibus) ad providentiam filiorum suorum venire conceditur, multo magis in huiusmodi casibus, ubi legitima tutela evanescit, saltem alias eis dari humanissimum est. [a 530 d. xv k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.36.0. In quibus causis tutorem habenti tutor vel curator dari potest.
CJ.5.36.1pr.: Imperator Antoninus Si in locum eius tutoris ad tempus dati estis, qui rei publicae causa aberat, isque iam finito munere quod ei iniunctum est abesse desiit, quin ad eius officium curamque pertineant negotia pupillae, ambigere non debetis. * ant. a. tiberiano et rufo. * [a 213 pp. viii k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.36.1.1: Imperator Antoninus Sed consultius feceritis, si praesidem provinciae virum clarissimum adieritis, ut is ad administrationem tutelae compellatur. [a 213 pp. viii k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.36.2: Imperator Alexander Severus Potuit quidem et debuit competens iudex in locum excusati curatoris, licet pupillus alios quoscumque haberet tutores, dare. quamvis autem curator cum aliis in locum eius substitutus sis, tamen periculo administrationis ultra pubertatis tempora non adstringeris. * alex. a. valentino. * [a 228 pp. v id. iun. modesto et probo conss.]
CJ.5.36.3: Imperator Alexander Severus Propter late diffusum ( id est in diversis locis constitutum) patrimonium, vel quod solus administrationi non sufficias, an tibi tutelam administranti adiungi aliquos curatores oporteat, praeses provinciae, si te non sufficientem deprehenderit, aestimabit. * alex. a. hylae. * [a 231 pp. viii id. dec. pompeiano et peligno conss.]
CJ.5.36.4: Imperatores valer., gallien. Licet tutorem habenti tutor dari non potest, tamen certis ex causis alius idoneus substitui sententia competentis iudicis solet, id est in locum suspecti, qui convictus ac remotus est, et in locum excusati vel defuncti vel relegati tutoris. * valer. et gallien. aa. euploio. * [a 260 pp. id. mart. saeculare ii et donato conss.]
CJ.5.36.5pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum ob augmentum facultatum curatores adiungi solent, non prius tutores dati administratione eorum liberantur. * diocl. et maxim. aa. et cc. zenoni. * [a 294 d. iii k. april. cc. conss.]
CJ.5.36.5.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sane si is qui administravit tempore finitae tutelae fuit solvendo, secuti temporis periculum ad te pertinere non potuisse manifestum est. [a 294 d. iii k. april. cc. conss.]
CJ.5.37.0. De administratione tutorum et curatorum et de pecunia pupillari feneranda vel deponenda.
CJ.5.37.1: Imperatores Severus, Antoninus Frustra times administrare res adulescentis, cuius curator es, ne ex hoc aliquis existimet commune periculum prioris temporis te recepisse: sed ea, quae agenda putas, age et, quod magis interest omnium partium, insta, ut iudex inter te et tutores datus quam primum partibus suis fungatur. * sev. et ant. aa. modesto. * [a 206 pp. xii k. oct. albino et aemiliano conss.]
CJ.5.37.2: Imperatores Severus, Antoninus Adversus curatorem adulescentis, cui collegae dati estis, quamdiu administratio communis durat, exerceri iudicium non potest. * sev. et ant. aa. timoni et helpidophoro. * [a 207 pp. ii k. mai. apro et maximo conss.]
CJ.5.37.3: Imperator Antoninus Sumptus in pupillum tuum necessario et ex honestis iustisque causis iudici, qui super ea re cogniturus est, si probabuntur facti, accepto ferentur, etiamsi praetoris decretum de dandis eis non sit interpositum. nam quod a tutoribus sive curatoribus bona fide erogatur, potius iustitia quam aliena auctoritate firmatur. * ant. a. eumuso. * [a 212 d. xiiii k. sept. duobus aspris conss.]
CJ.5.37.4: Imperator Antoninus Nisi eam pecuniam, quam constiterit libertum paternum tutorem filiae tuae rationi eius debere, vel deposuerit vel in praediorum comparationem converterit, remittetur ad praefectum urbis, secundum ea quae constituta sunt arbitrio eius puniendus. * ant. a. proculae. * [a 213 pp. xii k. oct. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.37.5: Imperator Antoninus Frustra tutores quondam adulescentium, quorum curam administras, iudicatum facere detractant, cum exacta pecunia possit auctoritate praesidis in depositi causam haberi. * ant. a. rufino. * [a 215 pp. k. iul. laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.37.6: Imperator Alexander Severus Non est ignotum tutores vel curatores, si nomine pupillorum vel adultorum scientes calumniosas instituunt actiones, eo nomine condemnari oportere, ne sub praetextu nominis eorum propter suas simultates secure lites suas exercere posse existiment. * alex. a. paconio. * [a 223 pp. vi id. mai. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.37.7: Imperator Alexander Severus Tutelam pupillorum tuorum sic administrare debes, ne aedificium, quod his relictum est, contra formam alienandi testamento datam vendas. * alex. a. valerio. * [a 223 pp. vi id. iul. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.37.8: Imperator Alexander Severus Etsi scisses te curatorem datum nec administrasses, ceteris curatoribus et administrationem peragentibus et sufficientibus damno praestando contra te actio dari non potest. si autem nescisses curatorem datum, etiamsi solvendo ceteri non sint, damni periculum ad te non redundabit. * alex. a. aprili. * [a 229 pp. vi id. dec. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.37.9: Imperator Alexander Severus Si curatores habes hique dotare te bonis tuis cessant, adito praeside impetrabis , ut, quod moderatum est honestae personae, praestare cogantur. * alex. a. melitiae. * [a 230 pp. xvii k. mai. agricola et clemente conss.]
CJ.5.37.10: Imperator Alexander Severus Si liberti eiusdemque curatoris culpa seu fraude ratio vestra laesa sit, sarciri damnum ab eo qui dedit praeses provinciae curabit, non dubitaturus etiam graviorem exsecutionem adhibere, si quid tam aperta fraude commissum est, ut puniendum in liberto crimen deprehendatur. * alex. a. rufinae. * [a 230 pp. xi k. aug. agricola et clemente conss.]
CJ.5.37.11: Imperator Gordianus Si bonam causam ea cuius tutor es habuit et adversus latam sententiam non appellasti seu post appellationem provocationis sollemnia implere cessaveris, tutelae iudicio indemnitatem pupillae praestare debes. * gord. a. caecilio. * [a 239 pp. v id. aug. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.37.12: Imperator Gordianus De his, quae in fraudem administrationis a tutore gesta vel neglegenter acta a curatoribus eorum quibus successisti adlegas, agere debes, si modo annos legitimae aetatis implesti. neque enim ignoras non multum patrocinari fecunditatem liberorum feminis ad rerum suarum administrationem, si intra aetatem legitimam sunt constitutae. * gord. a. octavianae. * [a 241 pp. iii non. oct. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.5.37.13: Imperator Gordianus Tutores debita pupillaria seu deposita reposcentes ad satisdationem compelli non posse manifestum est. * gord. a. longino. * [a 243 pp. viii k. mai. arriano et papo conss.]
CJ.5.37.14: Imperator Philippus Rationes curae administratae ante impletum vicesimum et quintum annum durante officio posci iure non posse manifestum est. * philipp. a. et philipp. c. clementi. * [a 245 pp. prid. non. aug. philippo a. et titiano conss.]
CJ.5.37.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si non subscripsisti quasi fideiussor, frustra vereris, ne ex ea intercessione, qua signasti ut curator, olim liberatus ( ut adfirmas) sententia praesidis, ex officio curatoris conveniri possis. * diocl. et maxim. aa. licinio. * [a 287 pp. prid. non. mart. diocletiano iii et maximiano aa. conss.]
CJ.5.37.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non omni titulo rerum pupilli potestatem alienandi tutores habent, sed administrationis tantum causa distrahentes, quae venum eis dare licet, iustam causam possidendi comparantibus praestant. cum itaque donare nulla ratione res eorum quorum administrant negotia potestatem habent, vindicare dominium a possidentibus non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. proculo. * [a 293 s. x k. mai. heracliae aa. conss.]
CJ.5.37.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus De successione sua tutores frustra timent, cum his qui tutelam administraverunt testamenti factio non denegetur. nec de bonis suis donare aliquid prohibentur. * diocl. et maxim. aa. et cc. martiali. * [a 293 s. xvi k. nov. sirmi aa. conss.]
CJ.5.37.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus Debitoribus pupillae pro officii ratione, tutorem te constitutum adseverans ad te nominum periculo pertinente, parere solutioni denuntia. qui si satis non fecerint, in venditione pignorum uti communi iure potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. sotericho. * [a 293 s. prid. k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.5.37.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tutor licet absens decreto datus, si sciens se sollemniter non excusaverit, administrationi constituitur obnoxius. * diocl. et maxim. aa. et cc. vindiciano. * [a 294 s. iii id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.37.20: Imperator Constantinus Pro officio administrationis tutoris vel curatoris bona, si debitores existant, tamquam pignoris titulo obligata minores sibimet vindicare minime prohibentur. idem est et si tutor vel curator quis constitutus res minorum non administravit. * const. a. * [a 314 d. vii k. april. treviris volusiano et anniano conss.]
CJ.5.37.21: Imperator Constantinus Pupillorum seu minorum defensores, si per eos donationum condicio neglecta est, rei amissae periculum praestent. * constant. a. ad maximum pp. * [a 316 d. iii non. febr. romae sabino et rufino conss.]
CJ.5.37.22pr.: Imperator Constantinus Lex, quae tutores curatoresque necessitate adstrinxit, ut aurum argentum gemmas vestes ceteraque mobilia pretiosa, urbana etiam mancipia, domos balnea horrea atque omnia intra civitates venderent omniaque ad nummos redigerent praeter praedia et mancipia rustica, multum minorum utilitati adversa est. * const. a. ad pop. * [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.1: Imperator Constantinus Praecipimus itaque, ut haec omnia nulli tutorum curatorumve liceat vendere, nisi hac forte necessitate et lege, qua rusticum praedium atque mancipium vendere vel pignorare vel in dotem dare in praeteritum licebat, scilicet per inquisitionem iudicis, probationem causae, interpositionem decreti, ut fraudi locus non sit. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.2: Imperator Constantinus Ante omnia igitur urbana mancipia, quia totius suppellectilis notitiam gerunt, semper in hereditate et in domo retineant: nam boni servi fraudem fieri prohibebunt, mali, si res exegerit, sub, quaestione positi poterunt prodere veritatem. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.2a: Imperator Constantinus Atque ita omnia observabunt, ut nec inventaria minuere nec mutare vel subtrahere aliquid tutor valeat: quod in veste margaritis gemmis et in vasculis ceteraque suppellectili necessarium est. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.2b: Imperator Constantinus Et tolerabilius est, si ita contigerit, servos mori suis dominis, quam servire extraneis. quorum fuga potius tutori adscribitur, sive neglegentia dissolutam patiatur esse disciplinam, sive duritia vel inedia atque verberibus eos adficiat. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.2c: Imperator Constantinus Nec enim dominos execrantur, sed magis diligunt, ita ut haec lex per hoc quoque melior antiqua sit: tunc enim remota servorum custodia etiam vita minorum saepius prodebatur. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.3: Imperator Constantinus Nec vero domum vendere liceat, in qua defecit pater, minor crevit, in qua maiorum imagines aut videre fixas aut revulsas non videre satis est lugubre. ergo et domus et cetera omnia immobilia in patrimonio minorum permaneant, nullumque aedificii genus, quod integrum hereditas dabit, collapsum tutoris fraude depereat. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.3a: Imperator Constantinus Sed et si parens vel cuiuscumque heres est minor reliquerit deformatum aedificium, tutor testificatione operis ipsius et multorum fide id reficere cogetur : ita enim annui reditus plus minoribus conferent quam per fraudes pretia deminuta. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.4: Imperator Constantinus Servi etiam, qui aliqua sunt arte praediti, operas suas commodo minoris inferent et reliqui, qui in usum minoris domini esse non poterunt quibusque ars nulla est, partim labore suo partim alimoniarum taxatione pascantur. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.5: Imperator Constantinus Lex enim non solum contra tutores, sed etiam contra feminas immoderatas atque intemperantes prospexit minoribus, quae plerumque novis maritis non solum res filiorum, sed etiam vitam addicunt. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.5a: Imperator Constantinus Huic accedit, quod ipsius pecuniae, in qua robur omne patrimoniorum veteres posuerunt, fenerandi usus vix diuturnus, vix continuus et stabilis est: quo facto saepe intercidente pecunia ad nihilum minorum patrimonia deducuntur. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.6: Imperator Constantinus Iam ergo venditio tutoris nulla sit sine interpositione decreti, exceptis his dumtaxat vestibus, quae detritae usu aut corruptae servando servari non potuerint. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.22.7: Imperator Constantinus Animalia quoque supervacua minorum quin veneant, non vetamus. [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.37.23: Imperator Constantinus Si tutoris vel curatoris culpa vel dolo, eo quod vectigal praedio emphyteutico impositum minime dependere voluissent, minori fuerit amissum, damnum quod ei contigit ex substantia eorum resarciri necesse est. * const. a. felici. * [a 333 d. xiiii k. mai. constantinopoli dalmatio et zenophilo conss.]
CJ.5.37.24pr.: Imperatores Arcadius, Honorius Tutores vel curatores, mox quam fuerint ordinati, sub praesentia publicarum personarum inventarium sollemniter rerum omnium et instrumentorum facere curabunt. * arcad. et honor. aa. eutychiano pp. * [a 396 d. vi k. mart. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.5.37.24.1: Imperatores Arcadius, Honorius Aurum argentumque et quidquid vetustate temporis non mutatur, si in pupilli substantia reperiatur, in tutissima custodia collocent, ita tamen, ut ex mobilibus aut praedia idonea comparentur aut, si forte ( ut adsolet) idonea non potuerint inveniri, iuxta antiqui iuris formam usurarum crescat accessio, quarum exactio ad periculum tutoris pertinet. [a 396 d. vi k. mart. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.5.37.25pr.: Imperator Justinianus Sancimus creatione tutorum et curatorum cum omni procedente cautela licere debitoribus pupillorum vel adultorum ad eos solutionem facere, ita tamen, ut prius sententia iudicialis sine omni damno celebrata hoc permiserit. * iust. a. iuliano pp. * [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.25.1: Imperator Justinianus Quo subsecuto, si et iudex pronuntiaverit et debitor persolverit, sequitur huiusmodi causam plenissima securitas, ut nemo in posterum inquietetur: non enim debet, quod rite et secundum leges ab initio actum est, ex alio eventu resuscitari. [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.25.2: Imperator Justinianus Non autem hanc legem extendimus etiam in his solutionibus, quae vel ex reditibus vel ex pensionibus vel aliis huiusmodi causis pupillo vel adulto accedunt: sed si extraneus debitor ex feneraticia forsitan cautione vel aliis similibus causis solutionem facere et se liberare desiderat: tunc enim eandem subtilitatem observari censemus. [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.26pr.: Imperator Justinianus Cum quaedam mulier testamento condito filium suum praeterisset, idem autem filius, qui praeteritus erat, vel fratris vel extranei esset tutor vel curator, qui scriptus a matre tutoris fuerat heres, in praesenti specie manifestissimum erat stare tutorem vel curatorem in praecipiti loco. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. x k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.26.1: Imperator Justinianus Sive enim auctoritatem suam vel consensum ad adeundam hereditatem praestare pupillo vel adulto minime voluerit, ne ex hac causa sua iura aliquod patiantur praeiudicium, satis ei imminet periculum tutelae vel utilis negotiorum gestorum actionis, ne pupillus vel adultus utpote ex illius tarditate laesus litem ei ingerat: sive huiusmodi timore perterritus auctor fuerit pupillo vel adulto, aliud periculum emergebat: dum enim alii consentit, ipse sua iura perdit: videbatur etenim confirmare matris suae iudicium, quod oppugnandum esse existimabat. [a 531 d. x k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.26.2: Imperator Justinianus Et multae aliae insuper species oriuntur, ex quibus verendum est tutori vel curatori circa suas res praeiudicium, puta in hypothecis et aliis variis casibus. [a 531 d. x k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.26.3: Imperator Justinianus Invenimus autem generaliter definitum post officium depositum omnes actiones, quas tutor vel curator ex necessitate officii subierit, in quondam pupillum vel adultum transferri. [a 531 d. x k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.26.4: Imperator Justinianus Quare tam optimo exemplo argumentati non et in aliis omnibus casibus, in quibus veretur tutor vel curator, ne praeiudicium aliquid ei fiat, timorem eius removemus? [a 531 d. x k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.26.5: Imperator Justinianus Damus igitur eis cum summa fiducia res pupillorum vel adultorum gubernare, scituris, quod lex nostra eis sua iura immutilata reservat nihil ex huiusmodi auctoritate vel consensu praeiudicii subituris. [a 531 d. x k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.27: Imperator Justinianus Constitutionem, quam nuper fecimus disponentes, quemadmodum debent solutiones in contractibus minorum causa fieri sive ex reditibus sive ex pensionibus sive ex aliis similibus causis, etiam in usuras extendimus, quae tamen non summatim neque ex multis annis collectae iam debentur, biennales metas et centum solidorum quantitatem minime excedentes. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.28pr.: Imperator Justinianus Sancimus neminem tutorum vel curatorum pupilli vel adulti vel furiosi aliarumque personarum, quibus tam ex veteribus quam ex nostris constitutionibus curatores creantur, defensionem quam pro lite susceperunt recusare, sed ab initio litis modis omnibus memoratas personas defendere et litem praeparatam secundum leges instruere scientes, quod et hoc munus necessarium est tam tutelae quam curationi. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. xii k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.28.1: Imperator Justinianus Et si hoc recusaverint vel subire distulerint, non solum utpote suspecti amoveantur amissa eorum existimatione, sed etiam ex substantia sua omne detrimentum, quod antelatae personae ex recusatione defensionis sustineant, resarcire cogantur. [a 531 d. xii k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.28.1a: Imperator Justinianus Sed et si quis ex quadam interpellatione admonitus propter litis instructionem consuetam cautelam exposuerit, vel post litem contestatam, quam per se et non per procuratorem suscepit, vel demens vel furiosus factus fuerit, sancimus continuo curatorem ei in competenti iudicio ordinari cura et provisione tam iudicis, sub quo lis vertitur, quam cognatorum et propinquorum et actoris, si voluerit, ut non ab eo instituta lis diutius protrahatur: necessitatem habente creando curatore defensionem subire et cetera litis adimplere. [a 531 d. xii k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.28.2: Imperator Justinianus Personis etiam, quae periculo proprio vel suae substantiae tutores vel curatores petierunt, sive matres forte fuerint vel quidam alii, compellendis eos, quos ordinaverint tutores vel curatores, praeparare talem subire defensionem. [a 531 d. xii k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.28.2a: Imperator Justinianus Vel si illi noluerint hoc facere et propter huiusmodi defensionis recusationem tutela vel curatione removeantur, sic necessitatem imponimus memoratis personis alios tutores vel curatores ordinare in ipsis gestis, in quibus tutores vel curatores creantur, ex sua confessione declarantes talem subire defensionem. [a 531 d. xii k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.28.2b: Imperator Justinianus Ne autem tales personae sine provisione debita relinquantur vel contra eos agentium iura diutius protelentur, sancimus continuo, id est post recusationem defensionis, in casibus videlicet, in quibus ( sicut dictum est) hoc fieri possit, creationem aliorum tutorum vel curatorum celebrari: cognatis aliisque propinquis vel adfinibus vel creditoribus vel aliis quorum interest adeuntibus vel admonentibus eos, qui secundum leges ius habent tutores vel curatores constituere. [a 531 d. xii k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.28.3: Imperator Justinianus Defensionem autem et nomen eius in hoc casu apertius declarantes, ne forte putaverint tutores vel curatores gravamen sibimet imponi, illam decernimus defensionem eos subire, quae non satisdatione pro eventu litis constituitur, sed ut tantummodo litem secundum legum ordinem pro pupillo vel adulto aliisque personis instruant, licentiam ex hac nostra auctoritate habentes sine decreto res quarum gubernationem gerunt pro cautela litis subsignare. [a 531 d. xii k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.28.4: Imperator Justinianus Omnem autem dubitationem pro defensione pupillorum et adultorum aliarumque personarum penitus amputantes sancimus omnes tutores vel curatores non alias creari, nisi prius cum aliis sollemnibus verbis, quae pro gubernatione rerum tam in gestis quam in cautionibus ab his conscribuntur, et hoc specialiter expresserint, quod omnimodo sine ulla dilatione defensionem pro pupillis et adultis aliisque supra memoratis personis subire eos necesse est. [a 531 d. xii k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.37.28.5: Imperator Justinianus Hisque adicimus nullam neque in hoc capitulo ambiguitatem relinquentes tutoribus et omnibus curatoribus licere fructus, sive qui ex reditibus praediorum colliguntur sive ex substantia personarum quarum gubernationem habent inventi fuerint, id est vinum et oleum et frumentum vel cuiuscumque speciei sunt, sine decreto distrahere iusto pretio, quod in his locis, in quibus venditio celebratur, tunc temporis noscitur obtinere, et quae ex venditione eorundem fructuum colliguntur pecuniae, cum alia pupillorum vel adultorum aliarumque personarum substantia administrentur. [a 531 d. xii k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.38.0. De periculo tutorum et curatorum.
CJ.5.38.1: Imperator Alexander Severus Et qui notitiae causa liberti tutores dantur, quamvis soli administrandorum negotiorum pupillorum sive adultorum facultatem interdum non accipiant propter tenuitatem sui patrimonii, periculo tamen omnes sunt obligati, sive ea, quae scire deberent ex utilitate eorum, tutores sive curatores dissimulaverunt aut fraudem aliquam adhibuerunt vel cum aliis participaverunt aut, cum suspectos facere deberent, in officio muneris vel obsequio debito cessaverunt. * alex. a. quinto. * [a 226 pp. viiii k. febr. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.5.38.2: Imperator Alexander Severus Ad eos, qui in alia provincia tutelam administrant, periculum administrationis ex persona tutorum, qui in alia provincia res pupilli gerunt, non porrigitur. * alex. a. saturo. * [a 226 pp. non. iul. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.5.38.3: Imperator Philippus Si res pupillares, quas horreo conditas habere aut etiam venumdare debuisti, in hospitio tuo, ut adseveras, vi ignis absumptae sunt, culpam seu segnitiam tuam non ad tuum damnum, sed ad pupilli tui spectare dispendium minus probabili ratione deposcis. * philipp. a. et philipp. c. gratiano. * [a 245 pp. iii k. april. philippo a. et titiano conss.]
CJ.5.38.4: Imperator Philippus Tutoribus seu curatoribus fortuitos casus, adversus quos caveri non potuit, imputari non oportere saepe rescriptum est. * philipp. a. et c. floro. * [a 245 pp. xii k. sept. philippo a. et titiano conss.]
CJ.5.38.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si tutor petitus vel testamento datus tutorem te constitutum esse non ex remissioris neglegentiae vitio, sed iustae ignorationis ratione non didicisti idque liquidis probationibus ostenderis, periculo eius temporis, quod ignorante te transmissum est, non teneberis. * diocl. et maxim. aa. severo. * [a 290 pp. iii id. sept. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.5.38.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Temporis, quod insequitur post tutelae translationem, administrationis officio finito ad eos qui fuerunt tutores gerendae rei non pertinere periculum rationis est. * diocl. et maxim. aa. epicteto. * [a 294 s. v k. dec. cc. conss.]
CJ.5.39.0. Quando ex facto tutoris vel curatoris minores agere vel conveniri possunt.
CJ.5.39.1: Imperator Antoninus Iuliana, cuius tibi curatores condemnati sunt, si vicesimum quintum annum aetatis egressa est, actio iudicati utilis adversus ipsam bonaque eius exercenda est. nam tutores curatoresque finito officio non esse conveniendos ex administratione pupillorum adulescentiumque saepe decretum est. * ant. a. septimo. * [a 213 pp. viii k. iul. romae antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.39.2: Imperator Alexander Severus Etsi tutores tui, cum pecuniam pupillarem crederent, ipsi stipulati sunt, utilis actio tibi datur. * alex. a. sosandro. * [a pp. xv k. sept.]
CJ.5.39.3: Imperator Gordianus Si in rem minoris pecunia profecta sit, quae curatori vel tutori eius nomine mutuo data est, merito personalis in eundem minorem actio danda est. * gord. a. prudentiano. * [a 239 pp. non. sept. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.39.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si hi, qui te in pupillari aetate constituta fuerunt tutores, postea in administratione perseverantes vel curatores constituti tua praedia locaverunt, eos competenter conveni: sed ex eorum contractu utilis tibi quaeri potuit contra successores conductoris actio. * diocl. et maxim. aa. et cc. maximianae. * [a 293 s. iii non. mart. aa. conss.]
CJ.5.39.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Per tutorem pupillo actio nisi certis ex causis quaeri non potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. onesimae. * [a 294 d. id. dec. cc. conss.]
CJ.5.40.0. Si ex pluribus tutoribus vel curatoribus omnes vel unus agere pro minore vel conveniri possunt.
CJ.5.40.1: Imperator Antoninus Ab uno ex tutoribus vel curatoribus posse causam minoris defendi, cum alii tutores vel curatores eum defendere noluerint, ignorare non debes. * ant. a. miltiadi. * [a 214 pp. non. nov. messala et sabino conss.]
CJ.5.40.2: Imperator Constantinus Si divisum administrationis periculum per provincias sit, his tantum omnibus insinuari convenit et ab ipsis inferri litem, qui in ea provincia tutelae vel curae officium sustinent, ne de aliis provinciis defensores minorum ad iudicia producantur. * const. a. et licin. c. ad symmachum. * [a 319 d. prid. non. febr. constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.5.41.0. Ne tutor vel curator vectigal conducat.
CJ.5.41.1pr.: Imperator Antoninus Competens iudex non ignorat non esse admittendos ad vectigalia conducenda eos, qui pupillorum vel adulescentium tutelam seu curam administrant vel eius administrationis rationem nondum reddiderunt. * ant. a. sexto. * [a 213 pp. viii k. aug. romae antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.41.1.1: Imperator Antoninus Sed quamvis contra interdictum ad vectigale conducendum accesseris, tamen, quoniam ultro me adisti, si tam vectigali quam pupillis satisfeceris, falsi crimine carebis. [a 213 pp. viii k. aug. romae antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.41.1.2: Imperator Antoninus Cum autem fisco iam obstrictum postea tutorem esse dicas, periculo te excusare poteris. [a 213 pp. viii k. aug. romae antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.42.0. De tutore vel curatore qui satis non dedit.
CJ.5.42.1: Imperatores valer., gallien. Si nondum vobis aetas legitima completa est, satisdationem ab his, quos minus idoneos curatores vobis ab adversario, cum magistratu fungeretur, datos dicitis, postulate. prohibentur enim ab administratione, nisi securitati vestrae satisdatione prospexerint. * valer. et gallien. aa. titio et flaviano. * [a 259 pp. non. iul. aemiliano et basso conss.]
CJ.5.42.2pr.: Imperatores valer., gallien. Et eum tutorem qui superest, si secundum praesidis praeceptum et iuris formam satis non dat, removeri a tutela ( si inopia hoc faciat, sine infamia, si fraude, etiam cum nota) aditus provinciae rector iubebit: et in locum defunctorum alios idoneos substitui praecipiet, praesertim cum patrimonium pupilli nova hereditate auctum esse proponas. * valer. et gallien. aa. et valer. c. euploio. * [a 260 pp. id. mai. saeculare et donato conss.]
CJ.5.42.2.1: Imperatores valer., gallien. Tutores autem dati ab heredibus eorum, quos decessisse dicis, rationem tutelae reposcent. [a 260 pp. id. mai. saeculare et donato conss.]
CJ.5.42.3pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus In dubium non venit tutores, qui non testamento dati sunt, administrandi potestatem nisi satisdatione emissa salvam tutelam fore non habere. * diocl. et maxim. aa. stratonicae. * [a 287 pp. xviii k. ian. nicomediae diocletiano iii et maximiano aa. conss.]
CJ.5.42.3.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si igitur tutor, qui pro tutelari officio non caverat, iudicio expertus est, adversus eum lata sententia iuri tuo officere non potuit, nec ea quae ab eo gesta sunt ullam firmitatem obtinent. [a 287 pp. xviii k. ian. nicomediae diocletiano iii et maximiano aa. conss.]
CJ.5.42.3.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Frustra igitur in integrum restitutionis auxilium desideras, quando ea quae ab eo gesta sunt ipso iure irrita sunt. [a 287 pp. xviii k. ian. nicomediae diocletiano iii et maximiano aa. conss.]
CJ.5.42.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non omnium tutorum par similisque causa est. quapropter exemplo testamentarii confirmatum a praeside vel datum ex inquisitione non onerari satisdatione rem salvam fore pupillorum manifestum est, pluribus autem datis ex inquisitione tutoribus illum, qui satis secundum formam edicti rem pupilli salvam fore dedit, in administratione praeferri iam dudum obtinuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. tertullo. * [a 294 s. id. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.42.5pr.: Imperatores Constantius, Maximianus Tutor, qui satisdationem, cum dare debuit, minime interposuit, nihil omnino ex bonis pupilli alienare potest. * constantius et maxim. aa. et sev. et maximinus cc.* [a 305 d. xi k. ian. constantino v et maximiano v aa. conss.]
CJ.5.42.5.1: Imperatores Constantius, Maximianus Posteaquam autem ad tutelae administrationem electus est, et bonorum possessionem pupilli nomine agnoscere eum potuisse et cetera eius, quae tempore artarentur , persequi debuisse aperte claret. [a 305 d. xi k. ian. constantino v et maximiano v aa. conss.]
CJ.5.43.0. De suspectis.
CJ.5.43.1: Imperator Antoninus Libertum tuum et tutorem filii tui, si fraudulenter res eius administrare existimas, suspectum facere potes, modo si officium eius pubertate pupilli finitum non est. nam si eo iure tutor esse desiit, iudicio tutelae conveniendus est. * ant. a. domitiae. * [a 212 pp. id. aug. romae duobus aspris conss.]
CJ.5.43.2: Imperator Antoninus Curatores quidem suo periculo, quanto tardius ad eos tutela transfertur, cessant. quod si id fraude factum existimas, suspectos eos postula: qui si submoveri meruerint, in locum eorum alios accipies. * ant. a. longino. * [a 215 pp. id. ian. laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.43.3: Imperator Alexander Severus Praeses provinciae tutores filiorum tuorum strictioribus remediis adhibitis omnimodo administrationis officium compellet agnoscere. quod si in eadem contumacia perseveraverint, suspectos postulare, ut alii in locum eorum petantur, non prohiberis. * alex. a. fortunatae. * [a 229 pp. id. ian. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.43.4: Imperator Alexander Severus Etiam testamento patris tutorem datum suspectum postulare potes, si fraudem tutoris argueris. * alex. a. thalidae. * [a 229 pp. v id. sept. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.43.5: Imperator Alexander Severus In postulandis suspectis tutoribus seu curatoribus non vires patrimoniorum principaliter, sed an nihil segniter, nihil fraudulenter geratur, perpendi oportet. * alex. a. asclepiadi. * [a 233 pp. viii k. ian. maximo ii et paterno conss.]
CJ.5.43.6pr.: Imperator Gordianus Pietatis fungeris munere, qui fratris tui filios, ut necessitudo sanguinis suadet, protegere conaris. * gord. a. felici. * [a 238 pp. v id. nov. pio et pontiano conss.]
CJ.5.43.6.1: Imperator Gordianus Si igitur tutores vel curatores eorum non recte administrant, suspectis eis postulatis atque ostensis, ut alii in loco eorum constituantur, facile impetrabis. [a 238 pp. v id. nov. pio et pontiano conss.]
CJ.5.43.6.2: Imperator Gordianus Quod si nihil in fraudem egerunt, verum ita egeni sunt, ut in eorum administratione fratris tui filiorum substantia periclitetur, an eis iniungendus sit curator, qui idoneis facultatibus sit, rector provinciae aestimabit. [a 238 pp. v id. nov. pio et pontiano conss.]
CJ.5.43.6.3: Imperator Gordianus Removendi autem licentia non solum parentibus utriusque sexus, sed etiam cognatis et extraneis et infamibus et ipsi cuius res administrantur, si non impubes sit, arbitrio cognatorum bonae opinionis constitutorum conceditur. [a 238 pp. v id. nov. pio et pontiano conss.]
CJ.5.43.7: Imperator Gordianus Eum, quem ut suspectum tutorem vel curatorem accusas, pendente causa cognitionis abstinere ab administratione rerum tuarum, donec causa finiatur, praeses provinciae iubebit. alius tamen interea in locum eius in administratione rerum ordinandus est. * gord. a. gorgoniae. * [a 240 pp. vii k. mart. sabino ii et venusto conss.]
CJ.5.43.8: Imperator Philippus Si non suspectum contutorem tuum postulare ac removere ab administratione bonorum pupilli curaveris, admitti nequaquam potest ratio desiderii tui iam nunc postulantis tutelam tibi nomine eiusdem pupilli restitui. * philipp. a. et philipp. c. proculo. * [a 244 pp. xiii k. nov. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.5.43.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Suspectos tutores ex dolo, non etiam eos, qui ob neglegentiam remoti sunt, infames fieri manifestum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. ammiano. * [a 294 s. viii k. mai. cc. conss.]
CJ.5.44.0. De in litem dando tutore vel curatore.
CJ.5.44.1: Imperator Antoninus Si quas petitiones adversus pupillos tuos habes, dirigere eas potes, adsistentibus causamque defendentibus contutoribus tuis, cum et, si alios tutores non haberent, ad hoc genus litis defendendae curatores accipere deberent. * ant. a. miltiadi. * [a 213 pp. xiii k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.44.2pr.: Imperator Alexander Severus An tibi partis fundi paterni vindicatio competat, is cuius de ea re notio est aestimabit. * alex. a. euaristo. * [a 224 pp. xii k. mai. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.44.2.1: Imperator Alexander Severus Respicere autem debes officium, in quo te esse tutorem dicis, ne ob eiusmodi petitionem evictione secuta ultra pretii quantitatem auctoris heredem pupillum tuum oneres, qui laudatus per te defendi debeat, cum aut compensationis rationem habere aut contrario tutelae iudicio experiri possis. [a 224 pp. xii k. mai. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.44.2.2: Imperator Alexander Severus Sed ne tuum ius, si quod habes, impediatur, ad eam rem defendendam, quae adversus te vindicantem agenda erit, curatores pupillo petuntur. [a 224 pp. xii k. mai. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.44.3: Imperator gallien. Ad protegendam causam tutor sive curator datus conveniri non potest administrationis periculo, cum sola suscepti negotii tutela mandata est. si nihil igitur, ut adlegas, praeter negotium gessisti, frustra conveniris. * gallien. a. valerio. * [a 265 pp. k. april. valeriano et lucillo conss.]
CJ.5.44.4: Imperator gallien. Ad litem datus tutor si quid bona fide erogasti, a contutoribus more solito exigere potes. * gallien. a. irenaeo. * [a 267 pp. k. nov. paterno et arcesilao conss.]
CJ.5.44.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sive ex testamento sive iure legitimo fratris tui filiorum tutelae onus ad te pertineat, vereri non debes de his quaestionibus, quas adversus fratrem quondam tibi fuisse dicis, cum, si qua emerserit lis, procuratore dato et illis curatore ad litem constituto et sollemnitati iuris, ubi tutor exigitur, et indemnitati utriusque prospici possit. * diocl. et maxim. aa. et cc. tigrani. * [a 294 s. iiii k. mai. cc. conss.]
CJ.5.45.0. De eo qui pro tutore negotia gessit.
CJ.5.45.1: Imperatores valer., gallien. Etiam mulieres, si res pupillares pro tutore administraverunt, ad praestandam rationem tenentur. * valer. et gallien. aa. Marcello. * [a 259 pp. aemiliano et basso conss.]
CJ.5.45.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non utiliter nominatus tutor pupillorum agendo nomine, licet ex eorum persona iniunctam impleat intentionem, exceptione " si tutor non est" submovetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. marco. * [a 294 d. non. dec. cc. conss.]
CJ.5.46.0. Si mater indemnitatem promiserit.
CJ.5.46.1: Imperator Alexander Severus Suo potius periculo magistratus tutores quos petisti dederunt, quam tu contra sexus condicionem alicui ex ea obligatione obstricta es, quod tuo periculo tutores filiis tuis dari postulasti. * alex. a. bruttiae. * [a 234 pp. iii id. mart. maximo ii et urbano conss.]
CJ.5.46.2: Imperator Philippus Quaedam pupillorum vestrorum a matre itemque avo paterno administrata eorumque nomine indemnitatem vobis promissam esse adseveratis. quae si ita sunt et idem pupilli legitimae aetatis effecti non adversus matrem suam itemque avum, sed contra vos congredi malunt, non immerito indemnitatem ab his praestari desiderabitis, quos et administrationem suo periculo pridem suscepisse proponitis. * philipp. a. et philipp. c. asclepiadi et menandro. * [a 246 pp. iiii id. iul. praesente et albino conss.]
CJ.5.46.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ob tutorem non idoneum a matre petitum frustra vobis eam teneri contenditis, cum non, nisi specialiter eius periculo dari decreto fuisset comprehensum, ex ea obligatione obstricta est. * diocl. et maxim. aa. et cc. gaiano. * [a 293 s. k. dec. aa. conss.]
CJ.5.47.0. Si contra matris voluntatem tutor datus sit.
CJ.5.47.1: Imperatores Severus, Antoninus Si contra matris ultimam voluntatem fuscinium filio communi tutorem datum probaveris, eum sine damno existimationis a tutela removendum praetor decernet. quae rescriptio, si in fraude convictus fuerit, non suffragabitur. * sev. et ant. aa. tertio. * [a 197 pp. xiii k. mart. laterano et rufino conss.]
CJ.5.48.0. Ut causae post pubertatem adsit tutor.
CJ.5.48.1pr.: Imperator Philippus Tutores, qui necdum administrationis rationem ad curatores transtulerunt, defensioni causarum pupillarium adsistere oportere saepe rescriptum est. * philipp. a. dextro. * [a 245 pp. xii k. nov. philippo a. et titiano conss.]
CJ.5.48.1.1: Imperator Philippus Et ideo, si ( ut proponis) instrumenta, quibus adseri possunt causae provocationis, etiam nunc hi quorum meministi apud se detinent, aditus praeses provinciae periculi sui eos admoneri praecipiet. [a 245 pp. xii k. nov. philippo a. et titiano conss.]
CJ.5.49.0. Ubi pupilli educentur.
CJ.5.49.1pr.: Imperator Alexander Severus Educatio pupillorum tutorum nulli magis quam matri eorum, si non vitricum eis induxerit, committenda est. * alex. a. dionysodoro. * [a 223 pp. vii id. febr. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.49.1.1: Imperator Alexander Severus Quando autem inter eam et cognatos et tutorem super hoc orta fuerit dubitatio, aditus praeses provinciae inspecta personarum et qualitate et coniunctione perpendet, ubi puer educari debeat. [a 223 pp. vii id. febr. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.49.1.2: Imperator Alexander Severus Sin autem aestimaverit, apud quem educari debeat, is necessitatem habebit hoc facere, quod praeses iusserit. [a 223 pp. vii id. febr. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.49.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Utrum nepos tuus ex filia apud te an patruum suum morari debeat, ex singulorum adfectione et qui magis ad suspicionem ex spe successionis propior sit, aestimabitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. gratae. * [a 294 s. xviii k. nov. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.50.0. De alimentis pupillo praestandis.
CJ.5.50.1pr.: Imperator Antoninus Pupillus, si ei alimenta a tutore suo non praestantur, praesidem provinciae adeat, qui, ne in alimentorum praestatione mora fiat, partibus suis fungetur. * ant. a. faustino. * [a 215 pp. vi id. iul. romae laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.50.1.1: Imperator Antoninus Idem est et si de statu pupilli seu adulti et de bonis eius controversia pendeat. [a 215 pp. vi id. iul. romae laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.50.2pr.: Imperator Alexander Severus Quod plerumque postulatur, ut arbitrio praetoris alimenta pro modo facultatum pupillis vel iuvenibus constituantur, pro officio suo hi qui aliena negotia gerunt, ne apud iudicem controversiam habeant, faciunt. * alex. a. aufidio. * [a 223 pp. non. dec. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.50.2.1: Imperator Alexander Severus Ceterum si bonus vir et innocens tutor arbitrio suo aluit pupillos ( quod interdum etiam necesse est fieri, ne secreta patrimonii et suspectum aes alienum, quod melius est interim taceri quam, cum de modo bonorum quaeritur, ultro proferri et apud acta ius dicentis contra utilitatem pupillorum signari), non dubio accepto ferre debebunt ea, quae vir bonus arbitrabitur merito ad exhibitionem educationis ministeria studiaque erogata esse. [a 223 pp. non. dec. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.50.2.2: Imperator Alexander Severus Nec ferendus est iuvenis, qui, cum praesens esset studiisque eruditus atque alitus est, si ea per alium se consecutum non probet, sumptusque recuset, quasi vento vixerit aut nullo liberi hominis studio imbui meruerit. [a 223 pp. non. dec. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.51.0. Arbitrium tutelae.
CJ.5.51.1: Imperator Antoninus Cum tutelae administratae ratio a te peti coeperit, neque veritati neque iustis probationibus officit, quod ( ut dicis) testator modum patrimonii sui verbis testamenti ampliavit vel minuit. * ant. a. leoni. * [a 212 pp. v k. oct. romae duobus aspris conss.]
CJ.5.51.2: Imperator Antoninus Nomina paternorum debitorum si idonea fuerunt initio susceptae tutelae et per latam culpam tutorum minus idonea tempore tutelae esse coeperunt, iudex qui super ea re datus fuerit dispiciet: et si palam dolo tutoris vel manifesta neglegentia cessatur, tutelae iudicio damnum, quod ex cessatione accidisset, pupillo praestandum esse statuere curabit. * ant. a. praesentino. * [a 213 pp. non. iul. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.51.3: Imperator Antoninus Curator, qui post decretum praesidis, sublata pecunia, quae ad comparationem possessionis fuerat deposita, praedium sibi comparavit, elige, utrum malis in emptione tibi negotium eum gessisse, an, quia in usus suos conversae pecuniae sunt, legitimas usuras ab eo accipere: secundum quae iudex tutelae iudicio redditus partem religionis implebit. * ant. a. vitalio. * [a 215 pp. iii k. iul. romae laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.51.4pr.: Imperator Alexander Severus Eum, qui bonis paternis secundum edicti formam abstentus est, hereditariis actionibus conveniri nulla ratio suadet. * alex. a. aglao. * [a 222 pp. iii k. mai. alexandro a. cons.]
CJ.5.51.4.1: Imperator Alexander Severus Nec ad rem facit, quod adversus curatores , si non consulte abstentus sit, actio competat: nihil quippe in ea quae ex officio gesta sunt vel geri debebunt veniet, sed culpa solum quantique interfuit eius non fuisse abstentum aestimatur. [a 222 pp. iii k. mai. alexandro a. cons.]
CJ.5.51.4.2: Imperator Alexander Severus Cui consequens est, ut, si propter eam causam transegisti cum curatoribus, nulla adversus te creditoribus patris tui petitio competat. [a 222 pp. iii k. mai. alexandro a. cons.]
CJ.5.51.5: Imperator Gordianus Omnes tutores seu heredes eorum, qui administraverunt tutelam, ad eundem iudicem ire debere iam pridem constitutum est. cum igitur patrem tuum cum alio tutelam administrasse adlegas, praeses provinciae eundem iudicem adversus te atque heredes contutorum patris tui dare debebit, quatenus quisque condemnari debeat, examinaturum. * gord. a. victorino. * [a 238 pp. x k. aug. pio et pontiano conss.]
CJ.5.51.6pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum interdictae venditionis vitium etiam pretii fraude tutor vester cumulasse proponatur, non dubitabit praeses provinciae, quando venditionem confirmare voluistis, residuum pretium cum usuris venditae a tutore possessionis celeriter vobis restitui iubere. * diocl. et maxim. aa. septimo et cononi. * [a 290 pp. iiii k. sept. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.5.51.6.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod autem petitis ab heredibus eius qui vendidit pretium vobis exsolvi, superfluo a nobis desideratis, quia nec praesidis experientiam possit latere, tutores qui gesserint sive heredes eorum obea negotia, quae per eos administrata sunt, principali loco conveniri debere, ceteris ob culpae rationem non servati detrimenti periculo substitutis, vel, si pariter administrasse doceantur, etiam adversus unum liberum experiundi arbitrium competere, ita ut actiones, quas adversus alios habetis, ad electum transferantur. [a 290 pp. iiii k. sept. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.5.51.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quidquid tutoris dolo vel lata culpa vel levi culpa sive curatoris minores amiserint vel, cum possent, non quaesierint, hoc etiam in tutelae sive negotiorum gestorum utile iudicium venire non est incerti iuris. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 293 s. prid. id. april. aa. conss.]
CJ.5.51.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tutores tutelae conveniri longi temporis praescriptio non prohibet. unde si his transactione vel novatione atque acceptilatione liberationem non praestitisti, apud rectorem provinciae quaecumque tibi debentur repetere non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. dalmatio. * [a 293 s. xvi k. mai. aa. conss.]
CJ.5.51.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tutorem quondam, ut tam rationem quam si quid reliquorum nomine debet reddat, apud praetorem convenire potes. quamvis enim matrem tuam susceptis bonis vestris indemnitatem pro hac administratione tutori se praestituram promisisse proponatur, tamen adversus tutorem tibi tutelae, non adversus matris successores ex stipulatu competit actio. * diocl. et maxim. aa. et cc. iuliano. * [a 293 s. prid. k. ian. aa. conss.]
CJ.5.51.10pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si defunctus tutelam vestram administraverit, non rerum eius dominium vindicare vel tenere potes, sed tutelae contra eius successores tibi competit actio. * diocl. et maxim. aa. et cc. pomponio. * [a 294 s. xi k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.51.10.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Debitum autem aliis indiciis probari oportet. nam quod neque ipse neque uxor eius quicquam ante administrationem habuerunt, non idoneum huius continet indicium : nec enim pauperibus industria vel augmentum patrimonii, quod laboribus ac multis casibus quaeritur, interdicendum est. [a 294 s. xi k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.51.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tutor post puberem aetatem puellae si in administratione conexa perseveraverit, tutelae actione totius temporis rationem praestare cogitur. sin autem post finitam administrationem in isdem rebus minime se immiscuerit, temporis quod insequitur periculum ad eum non pertinet. * diocl. et maxim. aa. et cc. chrysianae. * [a 294 s. v k. dec. anchialo cc. conss.]
CJ.5.51.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tutelae actio tam heredibus quam etiam contra successores competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. quintillae. * [a 294 s. x k. dec. sirmi cc. conss.]
CJ.5.51.13pr.: Imperator Justinianus Veteris iuris dubitationem decidentes sancimus, si quidem tutor vel curator pro substantia pupilli vel adulti aliquid ubicumque dixerit ad maiorem quantitatem eam reducens, sive pro utilitate pupilli vel adulti sive per solam simplicitatem sive per aliam quamcumque causam, nihil veritati praeiudicare, sed hoc obtinere , quod ipsius rei inducit natura et mensura pupillaris vel adulti ostendit substantiae. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.51.13.1: Imperator Justinianus Sin autem inventario publice facto res pupillares vel adulti conscripserit et ipse per huiusmodi scripturam confessus fuerit ampliorem quantitatem substantiae, non esse aliud inspiciendum nisi hoc quod scripsit, et secundum vires eiusdem scripturae patrimonium pupilli vel adulti exigi: neque enim sic homo simplex, immo magis stultus invenitur, ut et in publico inventario contra se scribi aliquid patiatur. [a 530 d. k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.51.13.2: Imperator Justinianus Illo procul dubio observando, ut non audeat tutor vel curator res pupillares vel adulti aliter attingere vel ullam sibi communionem ad eas vindicare, nisi prius inventario publice facto secundum morem solitum res eis tradantur: nisi testatores qui substantiam transmittunt specialiter inventarium conscribi vetaverint. [a 530 d. k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.51.13.3: Imperator Justinianus Scituris tutoribus et curatoribus, quod, si inventarium facere neglexerint, et quasi suspecti ab officio removeantur et poenis legitimis, quae contra eos interminatae sunt, subiacebunt et postea perpetua macula infamiae notabuntur, neque ab imperiali beneficio absolutione huiusmodi notae fruituri. [a 530 d. k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.52.0. De dividenda tutela et pro qua parte quisque tutorum conveniatur.
CJ.5.52.1: Imperator Gordianus Si post finitum administrationis officium collegae tui indemnitati praestandae idonei fuerunt posteaque, dum non conveniuntur, minus idonei effecti sunt, vitium alienae cessationis ad dispendium tuum pertinere iuris ratio non patitur. * gord. a. optato. * [a 241 pp. vi id. mai. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.5.52.2pr.: Imperatores carus, carinus, numer. Si divisio administrationis inter tutores sive curatores in eodem loco seu provincia constitutos necdum fuit, licentiam habet adulescens et unum eorum eligere et totum debitum exigere, cessione videlicet ab eo adversus ceteros tutores seu curatores actionum ei competentium facienda. * carus carinus et numer. aaa. primigenio. * [a 284 pp. hemesae xv k. april. carino ii et numeriano aa. conss.]
CJ.5.52.2.1: Imperatores carus, carinus, numer. In divisionem autem administratione deducta sive a praeside sive a testatoris voluntate unumquemque pro sua administratione convenire potest, periculum invicem tutoribus seu curatoribus non sustinentibus, nisi per dolum aut culpam suspectum non removerunt, cum alter eorum non solvendo effectus sit, vel suspicionis causam agendo sua sponte iura pupilli prodiderunt. [a 284 pp. hemesae xv k. april. carino ii et numeriano aa. conss.]
CJ.5.52.2.2: Imperatores carus, carinus, numer. Nec prodest eis dicentibus contutorem suum non administrasse pupillares res. [a 284 pp. hemesae xv k. april. carino ii et numeriano aa. conss.]
CJ.5.52.2.3: Imperatores carus, carinus, numer. Sin vero ipsi inter se res administrationis diviserunt, non prohibetur adulescens et unum ex his in solidum convenire, ita ut actiones, quas adversus alios habet, ad electum transferat. [a 284 pp. hemesae xv k. april. carino ii et numeriano aa. conss.]
CJ.5.52.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Licet tutorum conventione mutuum periculum minime finiatur, tamen eum qui administravit, si solvendo sit, in primo loco eiusque successores conveniendos esse non ambigitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. zotico. * [a 294 s. iiii k. oct. cc. conss.]
CJ.5.53.0. De in litem iurando.
CJ.5.53.1: Imperatores Severus, Antoninus Adversus heredem tutoris ad transferendam tutelam iudicem accipiens tempore litis ad puberem instrumenta pertinentia restitui desiderabis. quod si dolo non exhibeantur, in litem iurandi tibi facultas erit, modo si quondam pupillo debitam adfectionem ad vincula quoque religionis extendere volueris. * sev. et ant. aa. asclepiodoto. * [a 205 pp. k. aug. geta ii cons.]
CJ.5.53.2pr.: Imperator Antoninus Is, qui rationes tutelae seu curae reposcit, invitus in litem iurare compelli non potest. sed volens ita demum audiendus est, si heres per longam successionem tutoris instrumenta pupillaria dolo circumveniendi pupilli gratia exhibere non vult. * ant. a. severo. * [a 212 pp. xi k. oct. duobus aspris conss.]
CJ.5.53.2.1: Imperator Antoninus Sin vero neque dolus neque lata culpa neque fraus heredis convincetur, omissa iurisiurandi facultate iudex de veritate cognoscet, quae etiam argumentis liquidis investigari potest. [a 212 pp. xi k. oct. duobus aspris conss.]
CJ.5.53.3: Imperator Antoninus Summa sententia comprehensa, quam cessantibus curatoribus quondam tuis iudex secutus iurisiurandi a te prolati religionem in condemnationem deduxit, minui pacto non potuit. * ant. a. prisciano mil. * [a 215 pp. k. iul. laeto ii et cereale conss.]
CJ.5.53.4pr.: Imperator Gordianus Alio iure est tutor, alio heres eius. tutor enim inventarium ceteraque instrumenta si non proferat, in litem iusiurandum adversus se potest admittere: at enim heres eius ita demum, si reperta in hereditate dolo malo non exhibeat. * gord. a. muciano. * [a 238 pp. vii k. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.5.53.4.1: Imperator Gordianus Sed cum adversus ipsum tutorem litem contestatam esse dicatis, transferentibus in heredes eius actionem praeses provinciae partes suas exhibebit non ignorans, nisi exhibeantur instrumenta, quatenus iuxta formam constitutionum partes suas debeat moderari. [a 238 pp. vii k. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.5.53.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Licet adversus heredes ob non factum inventarium iusiurandum in actione tutelae praetermitti placuerit, iudicem tamen velut ex dolo tutoris aliis indiciis instructum adversus eos ferre sententiam convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. artemidoro. * [a 294 s. viii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.54.0. De heredibus tutorum.
CJ.5.54.1: Imperatores Severus, Antoninus Heredes tutoris ob neglegentiam, quae non latae culpae comparari possit, condemnari non oportet, si non contra tutorem lis inchoata est neque ex damno pupilli lucrum captatum aut gratiae praestitum sit. * sev. et ant. aa. fusciano. * [a 197 pp. vi id. mart. laterano et rufino conss.]
CJ.5.54.2pr.: Imperator Antoninus Pater vester tutor vel curator datus si se non excusavit, non ideo vos minus heredes eius tutelae vel utili iudicio conveniri potestis, quod eum tutelam seu curam non administrasse dicitis: nam etiam cessationis ratio reddenda est. * ant. a. valentiniano et materno. * [a 213 pp. xi k. mart. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.54.2.1: Imperator Antoninus Prius tamen propter actum suum eos conveniendos esse qui administraverint saepe rescriptum est. [a 213 pp. xi k. mart. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.54.3: Imperator Antoninus Adversus heredes quondam tutoris tui tutelae actione consiste. in iudicium autem veniet etiam id, quod tibi tutor ex causa fideiussionis debuit. * ant. a. avitae. * [a 213 pp. iii non. iul. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.54.4: Imperator Alexander Severus Heredes eorum, qui tutelam vel curam administraverint, si quid ad eos ex re pupilli vel adulti perveniet, restituere coguntur: et in eo autem, quod tutor vel curator administrare debuit nec administravit, rationem reddere eos debere non est ambigendum. * alex. a. frontino. * [a 229 pp. viii k. nov. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.55.0. Si tutor non gesserit.
CJ.5.55.1pr.: Imperator Alexander Severus Certum est non solum eos qui gesserunt, sed etiam qui gerere debuerunt tutelam teneri etiam in ea, quae a contutoribus servari non potuerunt, si modo, cum suspectos facere deberent, id officium omiserunt. * alex. a. zotico. * [a 223 pp. prid. id. mai. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.55.1.1: Imperator Alexander Severus Tu autem, etsi contra patronum tuum famosam actionem instituere non potuisti, providere tamen, ne quid tutelae deesset, necessariis postulationibus apud eum, cuius de ea re iurisdictio fuit, potuisti. [a 223 pp. prid. id. mai. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.55.2: Imperator Alexander Severus Qui se non immiscuerunt tutelae vel curae, ex persona eorum, qui gesserunt et idonei sunt, non onerantur. si qua vero sunt, quae, cum geri debuerunt, omissa sunt, latae culpae ratio omnes aequaliter tenet. * alex. a. .To. * [a 224 pp. viii k. mai. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.56.0. De usuris pupillaribus.
CJ.5.56.1: Imperator Antoninus Tutorem vel curatorem pecuniae, quam in usus suos convertit, legitimas usuras praestare debere olim placuit. * ant. a. praesentino. * [a 213 pp. non. iun. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.56.2: Imperator Alexander Severus Eius, quod ex causa tutelae debetur, usuras praestari oportere dubium non est, quamvis aliis pro participe muneris necessitas solutionis inrogetur, quia id non alias contingit, quam si cessatio contutoris in suspecto faciendo imputari possit. * alex. a. ampliato. * [a 224 pp. xiii k. iul. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.56.3: Imperator Alexander Severus Si pecuniam pupillarem neque idoneis hominibus credere neque in emptionem possessionum convertere potuisti, non ignorabit iudex usuras eius a te exigi non oportere. * alex. a. vitalio. * [a 228 pp. id. april. modesto et probo conss.]
CJ.5.56.4pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pupillus agere vobiscum actione tutelae compelli non potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio. * [a 294 pp. iii id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.56.4.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Verum adversus futuram calumniam et ut, si quid ei debetis, cursus eius inhibeatur usurarum, denuntiationibus frequenter interpositis ad iudicium eum provocate ac, si rem dissimulatione proferat, actis apud praesidem provinciae factis voluntatis vestrae rationem declarate: quo facto tam vobis ipsis quam securitati filiorum vestrorum consulatis. [a 294 pp. iii id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.56.4.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod et in curatoribus locum habet. [a 294 pp. iii id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.57.0. De fideiussoribus tutorum seu curatorum.
CJ.5.57.1: Imperator Alexander Severus Eligere debes, utrum cum ipsis tutoribus vel curatoribus heredibusve eorum an cum his, qui pro eis se obligaverunt, agere debeas vel, si ita malis, dividere actionem. nam in solidum et cum reo et cum fideiussoribus agi iure non potest. * alex. a. felici. * [a 224 pp. x k. febr. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.57.2pr.: Imperator Alexander Severus Non est ambigui iuris electo reo et solvente fideiussorem liberari. * alex. a. prisco. * [a 225 pp. viii k. aug. fusco ii et dextro conss.]
CJ.5.57.2.1: Imperator Alexander Severus Et ideo si simpliciter acceptus est fideiussor in id, quod tutor seu curator debiturus esset, cum proponas tutorem seu curatorem condemnatum solvisse, quid dubium est liberatum esse fideiussorem? [a 225 pp. viii k. aug. fusco ii et dextro conss.]
CJ.5.57.2.2: Imperator Alexander Severus Plane si stipulatio rem salvam fore interposita est vel cautum est in id, quod a tutore seu curatore servari non potest, manet fideiussor obligatus ad supplendam tibi indemnitatem. [a 225 pp. viii k. aug. fusco ii et dextro conss.]
CJ.5.58.0. De contrario iudicio.
CJ.5.58.1: Imperatores Severus, Antoninus Si pro iudicato contutore pecuniam solvisti, nullum iudicium tibi contra pupillum competit, ut delegetur tibi adversus liberatum actio. quod si nomen emisti, in rem suam procurator datus heredes eius iudicati poteris convenire. * sev. et ant. aa. stratoni. * [a 201 pp. vii k. mart. fabiano et muciano conss.]
CJ.5.58.2: Imperator Antoninus Si non ex propria culpa solus pupillae condemnatus es, sed absens et indefensus adquievisti, cum ex causa iudicati satisfacere coeperis, actionem adversus contutores tuos mandari tibi a pupilla desiderabis vel utili actione uteris. * ant. a. primitivo. * [a 212 pp. prid. id. oct. duobus aspris conss.]
CJ.5.58.3pr.: Imperator Antoninus Si pater tuus, quem et privigni sui tutelam administrasse proponis, testamento recte facto, pupillo etiam quondam suo herede instituto decessit, quoniam non nisi pro portione hereditaria tutelae petitionem confusione constet extingui, pro residua parte succedentem patri tutelae te convenit apud competentem iudicem reddere rationes. * ant. aa. et cc. thesidi. * [a 294 s. xviii k. ian. cc. conss.]
CJ.5.58.3.1: Imperator Antoninus Qui secundum bonam fidem, eorum etiam, quae patrem tuum in re eius erogasse dicis, admissa compensatione, reliqui ( si quid amplius debetur) faciet condemnationem. [a 294 s. xviii k. ian. cc. conss.]
CJ.5.58.3.2: Imperator Antoninus Quod si sciens amplius in rem suam erogatum agendum propterea tutelae non putaverit, eum contrario iudicio convenire potes. [a 294 s. xviii k. ian. cc. conss.]
CJ.5.59.0. De auctoritate praestanda.
CJ.5.59.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Neque tutoris neque curatoris absentia quicquam stipulationi pro pupillo habitae nocet. * diocl. et maxim. aa. et cc. antoniano. * [ sine die et conss.]
CJ.5.59.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nec actiones sine tutoris auctoritate in aetate pupillari constituta remittendo quicquam amittere poteris. * diocl. et maxim. aa. et cc. serenae. * [a 294 s. xvii k. mai. cc. conss.]
CJ.5.59.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Eum, qui a pupillo sine tutoris auctoritate distrahente comparavit, longi temporis spatium non defendit. * diocl. et maxim. aa. et cc. gaio. * [a 294 s. viii id. dec. cc. conss.]
CJ.5.59.4: Imperator Justinianus Clarum posteritati facientes sancimus omnimodo debere et agentibus et pulsatis in criminalibus causis minoribus viginti quinque annis adesse curatores vel tutores, in quibus casibus et pupillos leges accusari concedunt, cum cautius et melius est cum suasione perfectissima et responsa facere minores et litem inferre, ne ex sua imperitia vel iuvenali calore aliquid vel dicant vel taceant, quod, si fuisset prolatum vel non expressum, prodesse eis poterat et a deteriore calculo eos eripere. * iust. a. iuliano pp. * [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.59.5pr.: Imperator Justinianus Veterem dubitationem amputantes, per quam testamentarii quidem vel per inquisitionem dati tutoris et unius auctoritas sufficiebat, licet plures fuerant, non tamen diversis regionibus destinati, legitimi autem vel simpliciter dati omnes consentire compellebantur, sancimus, si plures tutores fuerint ordinati, sive in testamento paterno sive ex lege vocati sive a iudice vel ex inquisitione vel simpliciter dati, et unius tutoris auctoritatem omnibus tutoribus sufficere, ubi non divisa est administratio vel pro regionibus vel pro substantiae partibus: ibi etenim necesse est singulis pro suis partibus vel regionibus auctoritatem pupillo praestare, quia in hoc casu non absimiles esse testamentariis et per inquisitionem datis legitimos et simpliciter datos iubemus eo, quod fideiussionis onere praegravantur et subsidiariae actionis adminiculum speratur. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orest is vv. cc.]
CJ.5.59.5.1: Imperator Justinianus Sed haec omnia ita accipienda sunt, si non res quae agitur solutionem faciat ipsius tutelae, ut puta si pupillus in adrogationem se dare desiderat. etenim absurdum est solvi tutelam nec consentiente, sed forsitan et ignorante eo, qui tutor fuerat ordinatus. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.59.5.2: Imperator Justinianus Tunc etenim, sive testamentarii sive per inquisitionem dati sive legitimi sive simpliciter creati sunt, necesse est omnes suam auctoritatem praestare, ut, quod omnes similiter tangit, ab omnibus comprobetur. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.59.5.3: Imperator Justinianus Quae omnia simili modo et in curatoribus observari oportet. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.5.60.0. Quando curatores vel tutores esse desinant.
CJ.5.60.1: Imperator Antoninus Si curatores tutoribus adiuncti sunt, pubertate pupilli tam tutorum quam curatorum adiunctorum officium finiri ideoque alios propter aetatis infirmitatem curatores esse dandos manifestissimum est. * ant. a. hermillae. * [a 213 pp. iiii k. aug. romae antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.60.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tutoris officium ex sola voluntate pupilli non finiri certissimum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. menippo. * [a 294 s. xiii k. febr. cc. conss.]
CJ.5.60.3: Imperator Justinianus Indecoram observationem in examinanda marum pubertate resecantes iubemus: quemadmodum feminae post impletos duodecim annos omnimodo pubescere iudicantur, ita et mares post excessum quattuordecim annorum puberes existimentur, indagnatione corporis inhonesta cessante. * iust. a. menae pp. * [a 529 d. viii id. april. constantinopoli decio vc. cons.]
CJ.5.61.0. De actore a tutore seu curatore dando.
CJ.5.61.1pr.: Imperator Alexander Severus Neque tutores neque curatores ex sua persona in re pupilli vel adulescentis procuratorem facere possunt, sed actorem constituere debent. * alex. a. sebastiano. * [a 229 pp. prid. id. mai. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.61.1.1: Imperator Alexander Severus Pupillus autem vel pupilla vel adultus vel adulta tam ad agendum quam ad defendendum, tutore seu curatore interveniente, procuratorem ordinare possunt. [a 229 pp. prid. id. mai. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.61.1.2: Imperator Alexander Severus Ipsi etiam tutores et curatores post litis contestationem a se factam ad exemplum procuratorum, qui litem contestati sunt, dare procuratores non prohibentur. [a 229 pp. prid. id. mai. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.61.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si sui iuris constituti filii tui matri successerunt, licet te tutorem eorum esse probetur, tamen non per procuratorem, sed actorem decreto constitutum a te res eorum te absente peti convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. alphocrationi. * [a 294 s. non. ian. sirmi cc. conss.]
CJ.5.62.0. De excusationibus et temporibus earum.
CJ.5.62.1: Imperatores Severus, Antoninus Falsa suasione credis te propterea, quod spado sis, immunitatem a tutelis habere. * sev. et ant. aa. aviolae. * [a 204 pp. k. mai. cilone et libone conss.]
CJ.5.62.2: Imperatores Severus, Antoninus Si curatores dati estis generaliter nec decreto significatum est italicarum tantum rerum vobis munus adiunctum, adire debetis competentem iudicem, ut vos a provinciali administratione liberet. quod si factum fuerit, petent sibi in provincia curatores adulescentes. * sev. et ant. aa. aventiano et cosconio. * [a 204 pp. viii k. sept. cilone et libone conss.]
CJ.5.62.3: Imperatores Severus, Antoninus Excusationis quidem tuae, si ingenuus libertino tutor datus es, certa causa est. sed cum te praeses provinciae audiendum non putaverit propter praescriptionem, quasi tardius adires, nec a decreto provocaveris, intellegis parendum esse sententiae. * sev. et ant. aa. crispino. * [a 206 pp. id. mart. albino et aemiliano conss.]
CJ.5.62.4pr.: Imperator Antoninus Amplissimi ordinis consulto, qui pupillam suam uxorem ducit, nuptias contrahere non intellegitur et tamen infamis constituitur. * ant. a. agathodaemoni. * [a 216 pp. xi k. iul. sabino et anullino conss.]
CJ.5.62.4.1: Imperator Antoninus Sed si tu demetriae, cum eam in matrimonio haberes, absens et ignorans curator constitutus es, potes esse securus, dum tamen alius substituatur. non enim debet ignorantia maritorum amplissimi ordinis consulto fraus quaeri. [a 216 pp. xi k. iul. sabino et anullino conss.]
CJ.5.62.5: Imperator Alexander Severus Libertos a tutela vel cura liberorum patroni seu patronae nullam excusationem impetrare amplissimus ordo auctore divo marco censuit. et ideo nec illud prodesse eis debet, quominus curatores etiam inviti patroni seu patronae liberis dentur, quod eorundem tutelam administraverunt. * alex. a. bassiae. * []
CJ.5.62.6pr.: Imperator Alexander Severus Quinquaginta dies, qui praefiniti sunt ad professionem excusationis his qui tutores seu curatores dati sunt, ex eo die cedere, ex quo decretum praetoris aut testamentum parentis notum factum erit ei qui ad munus vocatus fuerit, ipsa constitutio quae hoc induxit sanxit. * alex. a. maximo. * [a 224 pp. iii non. mai. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.62.6.1: Imperator Alexander Severus Sed si quis in eius temporis computatione ab eo cuius de ea re notio fuit iniuriam passus non provocavit, adquiescere rebus iudicatis debet. [a 224 pp. iii non. mai. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.62.7: Imperator Alexander Severus Neque a tutela neque a cura ideo quis excusatur, quod creditor sive debitor eius est, cui tutor sive curator datus est, sed participem in munere habere debet, ut ( si res exegerit) is qui alieno auxilio eget defendatur. * alex. a. antonino. * [a 224 pp. iii id. iul. iuliano et crispino conss.]
CJ.5.62.8: Imperator Alexander Severus Coloni ( id est conductores) praediorum ad fiscum pertinentium hoc nomine excusationem a muneribus civilibus non habent ideoque iniunctae tutelae munere fungi debent. * alex. a. maximo. * [a 225 pp. iiii k. febr. fusco et dextro conss.]
CJ.5.62.9: Imperator Alexander Severus Frater tuus non ideo a tutela vel cura excusari debet, quod oculum amisit. proinde intellegis munus susceptum eum deserere non posse. * alex. a. romano. * [a 228 pp. k. febr. modesto et probo conss.]
CJ.5.62.10: Imperator Alexander Severus Exactores tributorum tanto tempore, quanto rationem tributariam tractaverunt, non solum ab oneribus, sed etiam a tutelis vacationem habere dubitare non debuisti. * alex. a. crispino. * [a 229 d. id. aug. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.5.62.11pr.: Imperator Alexander Severus Testamento tutor datus, ut a bonis his excuseris, quae pupilli tui in alia provincia quam unde es ubique moraris possident, intra quinquagesimum diem postulare debuisti. * alex. a. hylae. * [a 231 pp. viii id. dec. pompeiano et peligno conss.]
CJ.5.62.11.1: Imperator Alexander Severus Quod si facere cessasti, excusatio quidem temporis praescriptione submovetur, sed propter late diffusum patrimonium an tibi adiungi aliquos curatores oporteat, praeses provinciae, si te insufficientem deprehenderit, aestimabit. [a 231 pp. viii id. dec. pompeiano et peligno conss.]
CJ.5.62.12: Imperator Gordianus Voluntaria tutelae munera privilegiis nihil derogant. * gord. a. valentino. * [a 238 pp. xi k. nov. pio et pontiano conss.]
CJ.5.62.13: Imperator Gordianus Nec senatorum quidem liberti, nedum ceterorum, propterea, quia patronorum negotia gerunt, a muneribus civilibus habent immunitatem. tantummodo etenim unus senatoris libertus, qui patroni negotia gerit, habet a tutela sive cura vacationem. * gord. a. apollinari. * [a 239 pp. x k. febr. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.62.14pr.: Imperator Gordianus Severiter praeses provinciae exsequetur, si animadverterit avunculum tuum propterea nominari tutorem, ut metu eiusmodi creationis a magistratibus iniuriam redimat. * gord. a. heraclidae. * [a 239 pp. id. sept. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.62.14.1: Imperator Gordianus Quin etiam si aliqua ei excusatio competit et non alia causa nominatus est, quam ut lite fatigetur, quod in eam rem absumptum fuerit, is qui eum nominavit iuxta formam constitutionum ei reddere cogetur. [a 239 pp. id. sept. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.62.15: Imperator Gordianus Quamquam in tutela detentus eo, quod excusatio quam obiciebas non est admissa, provocationis auxilium flagitares et in medio tempore hi quorum meministi in adulta aetate agere coeperunt, tamen non eo minus causa interpositae provocationis propter periculum administrationis eius temporis iudiciorum more examinanda est. * gord. a. tauro. * [a 243 pp. viii k. nov. arriano et papo conss.]
CJ.5.62.16: Imperator Philippus Si, ut adlegas, his tutor datus es, cum quibus disceptationem hereditatis tibi esse proponis, et tempora antiquitus excusationibus praestituta etiam nunc opitulantur, adire praesidem provinciae potes, formae super ea re statutorum principalium obtemperari pro sua gravitate iussurum. * philipp. a. theodoto. * [a 244 pp. x k. aug. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.5.62.17: Imperatores valer., gallien. Licet orationis sub divo marco habitae verba deficiant, is tamen, qui post contractas nuptias nurui suae curator datur, excusare se debet, ne manifestam sententiam eius offendat et labem pudoris contrahat. * valer. et gallien. aa. epagatho. * [a 265 d. vi id. ian. valeriano ii et lucillo conss.]
CJ.5.62.18pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tutores nominatos appellationem interponere necesse non habere certissimi iuris est. * diocl. et maxim. aa. et cc. sabino. * [a 294 d. non. april. cc. conss.]
CJ.5.62.18.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quapropter, licet non appellasti, si quam te excusationem habere confidis, intra tempus, quod divi marci constitutione praescriptum est, hac apud praesidem provinciae uti non prohiberis. [a 294 d. non. april. cc. conss.]
CJ.5.62.18.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nam quod omnium bonorum patrem pupilli usum fructum reliquisse quondam uxori suae proponis, ad excusandos vos a tutela non est idoneum. [a 294 d. non. april. cc. conss.]
CJ.5.62.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Inusitatam rem desideras, de tutela filii te dimitti postulans, quod te posse contrario tutelae iudicio matrem eius convenire contendis. * diocl. et maxim. aa. et cc. dionysio. * [a 294 sine die et conss.]
CJ.5.62.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Curator adultis nominatus, quorum tutor antea fueris, invitus in administratione teneri non potes. proinde si dies excusationibus praefinitus nondum excessit, uti competenti defensione potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. charitino. * [a 294 s. x k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.62.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod res cum uterinis fratribus tibi communes esse profitearis, ad excusationem tutelae non est idoneum, cum harum divisio curatore dato fieri possit. * diocl. et maxim. aa. et cc. paramono. * [a 294 s. xviii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.62.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si tutor nominatus decreto praesidis habens excusationem absolutus es, ad te non pertinere periculum administrationis manifestum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. hermodoro. * [a 294 d. xiii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.62.23pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Humanitatis ac religionis ratio non permittit, ut adversus sororem vel filios sororis actionum necessitates tutelae occasione suscipias, cum ipsius etiam pupilli, cui tutor datus es, aliud exigere videatur utilitas, scilicet ut eum tutorem potius habeat, qui ad defensionem eius non inhibeatur adfectu. * diocl. et maxim. aa. et cc. neophyto. * [a 294 s. vi k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.62.23.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Iuxta formam igitur, quam consulti dedimus, praetorem adiri oportet, ut et iusto tuo desiderio et pupilli ipsius commodo consulatur. [a 294 s. vi k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.5.62.24: Imperatores Arcadius, Honorius Excusationem naviculariis tutelae sive curae hactenus ipsis tribuimus, ut in huiusmodi officiis minoribus sui tantum corporis obligentur. * arcad. et honor. aa. flaviano pp. * [a 400 d. iii non. mart. mediolani stilichone et aureliano conss.]
CJ.5.62.25: Imperator Anastasius Viros clarissimos sacri nostri palatii silentiarios circa latus nostrum militantes de tutelis et curationibus excusari sancimus. * anastas. a. antiocho praeposito sacri cubiculi. * [a 499 d. k. ian. iohanne cons.]
CJ.5.63.0. Si falsis adlegationibus excusatus sit.
CJ.5.63.1: Imperator Alexander Severus Si absentibus necessariis personis vel his, qui sua sponte vos defendere volebant, non competentibus adlegationibus, qui vobis tutores aut curatores dati erant , liberati esse a munere visi sunt, ne eis circumvenisse iudicis religionem prosit, praeses provinciae audiet vos et, si iniustum decretum extorsisse eos apparuerit, exinde ad eos periculum administrationis pertinere pronuntiabit, ex quo dati sunt. * alex. a. lysimacho et diotimo. * [a 223 pp. xii k. mai. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.5.63.2: Imperator Philippus Tutores, quos postea quam bona pupillorum administraverunt a praeside provinciae quasi re integra excusari se impetrasse adseveras, periculum administrationis evitare minime posse manifestum est. * philipp. a. et philipp. c. auluzano. * [a 245 pp. xiiii k. iun. philippo a. et titiano conss.]
CJ.5.63.3: Imperator Philippus Si, ut proponis, pars diversa administratione tutelae seu curae tuae itemque fratris tui ambitione potius quam iuris ratione se excusavit, periculo iniuncti muneris minime liberatus est. * philipp. a. et c. otani. * [ sine die et consule.]
CJ.5.64.0. Si tutor rei publicae causa aberit.
CJ.5.64.1pr.: Imperator Gordianus Qui tutores vel curatores dati rei publicae causa afuturi sunt, ad tempus se excusare debent a tutela, ne etiam medii temporis periculo obstringantur. * gord. a. guttio. * [a 239 pp. id. mart. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.64.1.1: Imperator Gordianus Quod quidem et tu si fecisti, eius intervalli quo afuisti periculum non debes pertimescere. quod si id praetermisisti, ut priore loco is conveniatur qui administravit, de iure postulabis. [a 239 pp. id. mart. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.64.2: Imperator Gordianus Certum est eos, qui rei publicae causa abesse desierunt, ab omni nova tutela anno vacare debere. * gord. a. reginio. * [a 241 pp. v k. mart. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.5.65.0. De excusatione veteranorum.
CJ.5.65.1: Imperator Antoninus Qui causaria missione sacramento post viginti stipendia solvuntur, et integram famam retinent et ad publica privilegia veteranis concessa pertinent. * ant. a. saturnino. * [a 213 pp. vii id. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.65.2: Imperator Gordianus Quod placuit veteranos tantummodo conveterani filiorum seu militum, et quidem unam tutelam seu curam eodem tempore administrare compelli, eo pertinet, ut, si aliis dati fuerint, intra sollemnia tempora causas excusationis apud competentem iudicem deferant. * gord. a. celeri veterano. * [a 239 pp. iii k. iul. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.66.0. Qui numero liberorum se excusant.
CJ.5.66.1: Imperatores Severus, Antoninus Qui ad tutelam vel curam vocantur, romae quidem trium liberorum incolumium numero, quorum etiam status non ambigitur, in italia vero quattuor, in provinciis autem quinque habent excusationem. * sev. et ant. aa. claudio herodiano. * [a 203 pp. non. april. geta et plautiano conss.]
CJ.5.66.2: Imperator Antoninus Neque filia amissa in numero prodest ad declinanda municipalia munera neque nepotes numerantur, quorum pater superest, cum suo nomine patri prosunt. * ant. a. Marcello. * [a 213 d. id. iun. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.5.67.0. Qui aetate.
CJ.5.67.1: Imperator Philippus Pater tuus si maior est annis septuaginta, ad tutelam seu curam devocatus excusare se sollemniter potest. * philipp. a. et philipp. c. severo. * [a 246 pp. xiii k. april. praesente et albino conss.]
CJ.5.68.0. Qui morbo.
CJ.5.68.1: Imperatores Severus, Antoninus Luminibus captus aut surdus aut mutus aut furiosus aut perpetua valitudine tentus tutelae seu curationis excusationem habent. * sev. et ant. aa. sabino. * [a 204 pp. v id. sept. cilone et libone conss.]
CJ.5.69.0. Qui numero tutelarum.
CJ.5.69.1pr.: Imperatores Severus, Antoninus Si tres tutelas vel curas eodem tempore non defunctorie susceptas administras, onere quartae tutelae vel curationis pupillorum seu adulescentium non gravaberis. * sev. et ant. aa. pompeiano. * [a 205 pp. iiii id. oct. antonino a. ii et geta ii conss.]
CJ.5.69.1.1: Imperatores Severus, Antoninus Finito autem officio pubertate pupillorum vel aetate adulescentium aliae substitui possunt, licet nondum ratio tutelae sive curae administratae reddita sit. [a 205 pp. iiii id. oct. antonino a. ii et geta ii conss.]
CJ.5.69.1.2: Imperatores Severus, Antoninus Sed imperfectae diversae species vacationis, licet permixtae, ad excusationem non proficiunt. scire igitur debes eum, qui duos filios habet et duas tutelas administrat, excusationem non mereri. [a 205 pp. iiii id. oct. antonino a. ii et geta ii conss.]
CJ.5.70.0. De curatore furiosi vel prodigi.
CJ.5.70.1: Imperator Antoninus Curatores impleta legitima aetate prodigis vel furiosis solent tribui. * ant. a. marinianae. * [a 214 pp. iiii k. aug. messala et sabino conss.]
CJ.5.70.2pr.: Imperator Gordianus Orationis divi severi beneficium, quo possessiones rusticas sine decreto praesidis pupillorum seu adulescentium distrahi vel obligari prohibitum est, non iniuria etiam ad agnatum furiosi porrigitur. * gord. a. anicio. * [a 238 pp. k. ian. pio et pontiano conss.]
CJ.5.70.2.1: Imperator Gordianus Si igitur citra decretum praesidis fundus mente capti etiam ab agnato eius tibi pignori nexus est, vinculum pignoris in eo non consistit, utilem tamen adversus eum personalem actionem, si ob eius utilitatem pecunia mutua accepta est, poteris habere. [a 238 pp. k. ian. pio et pontiano conss.]
CJ.5.70.3: Imperator Gordianus Si pater tuus mentis compos non est, pete ei curatores, per quos, si quid gestum est, quod revocari oporteat, possit causa cognita in pristinum statum restitui. * gord. a. aureliano. * [a 239 pp. vii id. april. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.70.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum repudiante furiosam sui iuris constitutam marito, qui solus repudiare potuit , quaedam matrem furiosae marito quondam eius instrumenta confecisse significas, intellegis nihil eam contra furiosam disponere potuisse, cum eius ad eam iure non pertinuerit defensio. * diocl. et maxim. aa. et cc. asclepiodoto. * [a 293 s. id. april. byzantii aa. conss.]
CJ.5.70.5: Imperator Anastasius Ne lucrum quidem antea indebitae successionis emancipato vel emancipatis deputasse, nihil vero de oneribus tutelae prospexisse videamur, curatores nihilo minus eos pro duodecim tabularum lege furiosis fratribus et sororibus utpote legitimos existere hac legis sanctione decernimus. * anastas. a. ad pop. * []
CJ.5.70.6pr.: Imperator Justinianus Cum aliis quidem hominibus continuum furoris infortunium accidit, alios autem morbus non sine laxamento ingreditur, sed in quibusdam temporibus quaedam eis intermissio pervenit, et in hoc ipso multa est differentia, ut quibusdam breves indutiae, aliis maiores ab huiusmodi vitio inducantur, antiquitas disputabat, utrumne in mediis furoris intervallis permanet eis curatoris intercessio, an cum furore quiescente finita iterum morbo adveniente redintegratur. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. k. sept. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.6.1: Imperator Justinianus Nos itaque eius ambiguitatem decidentes sancimus, cum incertum est in huiusmodi furiosis hominibus, quando resipuerint, sive ex longo sive in propinquo spatio, et impossibile est et in confinio furoris et sanitatis eum saepius constitui et per longum tempus sub eadem esse varietate, ut quibusdam videatur etiam paene furor esse remotus, curatoris creationem non esse finiendam, sed manere quidem eum, donec talis furiosus vivit, quia non est paene tempus in quo huiusmodi morbus desperatur: sed per intervalla, quae perfectissima sunt, nihil curatorem agere, sed ipsum posse furiosum, dum sapit, et hereditatem adire et omnia alia facere, quae sanis hominibus competunt: sin autem furor stimulis suis iterum eum accenderit, curatorem in contractus vocari, ut nomen quidem curatoris in omne te mpus habeat, effectum autem, quotiens morbus redierit, ne crebra vel quasi ludibriosa fiat curatoris creatio et frequenter tam nascatur quam desinere videatur. [a 530 d. k. sept. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7pr.: Imperator Justinianus Cum furiosus, quem morbus detinet perpetuus, in sacris parentis sui constitutus est, indubitate curatorem habere non potest, quia sufficit ei ad gubernationem rerum quae ex castrensi peculio vel aliter ad eum pervenerint et vel ante furorem adquisitae sunt vel in furore obveniunt, vel in his, quorum proprietas ei tantummodo competit, paterna verecundia. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.1: Imperator Justinianus Quis enim talis adfectus extraneus inveniatur, ut vincat paternum? vel cui alii credendum est res liberorum gubernandas parentibus derelictis? [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.1a: Imperator Justinianus Licet tertullianus iuris antiqui interpres libro singulari, quem de castrensi peculio condidit, tali tractatu proposito videatur obscure eandem attingere sententiam, tamen nos hoc apertissime introduximus. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.1b: Imperator Justinianus Sin autem parentes ab hac luce decedere contigerit, nostra constitutio, quam promulgavimus de his quae in testamento furioso relinquenda sunt vel substitutione eorum, in suo robore maneat. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.2: Imperator Justinianus Sin autem perpetuus furiosus sui iuris sit, tunc in paterna quidem hereditae, quae quasi debita ad posteritatem suam devolvitur, nulla est iuris veterum dubitatio, cum ilico apparet et suus heres suis extat parentibus. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.3: Imperator Justinianus Sin autem ex alia quacumque causa hereditas ad eum vel successio perveniat, tunc magna et inextricabilis vetustissimo iuri dubitatio exorta est, sive adire hereditatem vel bonorum possessionem petere furiosus possit, sive non, et si curator eius ad bonorum possessionem petendam admitti debeat. et iuris auctores ex utroque latere magnum habuere certamen. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.3a: Imperator Justinianus Nos itaque utramque aciem auctorum certo foedere compescentes sancimus furiosum quidem nullo modo posse vel hereditatem adire vel bonorum possessionem agnoscere : curatori autem eius licentiam damus, immo magis necessitatem imponimus, si utilem esse successionem existimaverit, eam bonorum possessionem agnoscere, quae antea ex decreto dabatur, et ad similitudinem bonorum possessionis habere, cum petitio bonorum possessionis constantiniana lege sublata est et ab ea introducta observatio pro antiqua sufficit petitione. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lamp adio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.4: Imperator Justinianus Sed cum antiquitas in curatore furiosi multas ambages constituit, quemadmodum ab eo vel cautio vel satisdatio detur, vel pro quibus rebus vel quibus personis, et si omnis curator talem praestabat cautelam, necessarium nobis visum est, ut humano generi consulentes omnem quidem obscuritatem et inextricabilem circuitum tollamus, compendioso autem et dilucido remedio totum complectamur. et prius de creatione curatoris, qui furiosis utriusque sexus datur, sancientes tunc et aliis certum finem imponimus. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.5: Imperator Justinianus Et si quidem parens curatorem furioso vel furiosae in ultimo elogio heredibus institutis vel exheredatis dederit ( ubi et fideiussionem cessare necesse est paterno testimonio pro satisdatione sufficiente), ipse qui datus est ad curationem perveniat, ita tamen, ut in hac florentissima civitate apud urbicariam praefecturam deducatur, in provincia autem apud praesidem eius, praesente ei tam viro religiosissimo locorum antistite quam tribus primatibus, et actis intervenientibus tactis sacrosanctis scripturis edicat omnia se recte et cum utilitate furiosi gerere neque praetermittere ea, quae utilia furioso esse putaverit, neque admittere, quae inutilia existimaverit. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.5a: Imperator Justinianus Et inventario cum omni subtilitate publice conscripto res suscipiat et eas secundum sui opinionem disponat sub hypotheca rerum ad eum pertinentium ad similitudinem tutorum et adulti curatorum. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.6: Imperator Justinianus Sin autem testamentum quidem parens non confecerit, lex autem curatorem utpote agnatum vocaverit, vel eo cessante aut non idoneo forsitan existente ex iudiciali electione curatorem ei dare necesse fuerit, tunc secundum praefatam divisionem in hac quidem florentissima civitate apud gloriosissimam urbicariam praefecturam creatio procedat: sed si quidem nobilis sit furiosi persona, etiam florentissimo senatu convocando, ut ex inquisitione curator optimae atque integrae opinionis nominetur. sin vero non talis persona sit, etiam solo viro gloriosissimo praefecto urbis praesidente hoc procedat. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.6a: Imperator Justinianus Et si quidem curator substantiam idoneam possidet et sufficientem ad fidem gubernationis, et sine aliqua satisdatione nominationem eius procedere: sin autem non talis eius census inveniatur, tunc et fideiussio in quantum possibile est ab eo exploretur. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.6b: Imperator Justinianus Creatione quidem omnimodo sacris scripturis propositis in omni causa celebranda, ipso autem curatore, cuiuscumque vel substantiae vel dignitatis est, praefatum sacramentum pro utiliter rebus gerendis praestante et inventarium publice conscribente, quatenus possint undique res furiosi utiliter gubernari. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.6c: Imperator Justinianus In provinciis vero his omnibus observandis, ut apud praesidem cuiuscumque provinciae et virum religiosissimum episcopum civitatis nec non tres primates memorata creatio procedat, eadem observatione et pro iureiurando et pro inventario et satisdatione et hypotheca rerum curatoris modis omnibus adhibenda. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.7: Imperator Justinianus Tali itaque ordinatione in curatore furiosi disposita, si quid postea ad furiosum pervenerit sive ex hereditate vel successione vel legato vel fideicommisso vel alio quocumque modo, hoc furioso accedat et hoc cum alia eius substantia manibus curatoris tradatur, inventario etiam super his rebus scilicet faciendo: et sub eius cura constituatur, quatenus, si quidem resipuerit furiosus et adquisitionem admiserit, ipsi restituatur. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.8: Imperator Justinianus Sin autem in furore diem suum obierit vel in suam sanitatem perveniens eam repudiaverit, si quidem successio est, ad eos referatur, volentes tamen, id est vel substitutum vel ab intestato heredes vel ad nostrum aerarium: eo scilicet observando, ut hi veniant ad successionem, qui mortis tempore furiosi propinquiores existant ei ad cuius bona vocabantur, si non in medio erat furiosus, omni satisdatione vel cautione, quam per inextricabilem circuitum veteris iuris auctores induxerunt, radicitus excisa: [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.9: Imperator Justinianus Legatis autem procul dubio vel fideicommissis ceterisque adquisitionibus furioso adquirendis et substantiae eius adgregandis: sin autem ipse resipuerit et noluerit ea admittere et aperte haec respuerit vel heres eius hoc fecerit, a substantia eius ilico separandis, quasi nec fuerant ab initio ad eum devoluta, et legitimum tramitem ambulantibus, substantiam furiosi neque praegravantibus neque adiuvantibus. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.10: Imperator Justinianus Sin autem curator furiosi secundum nostram legem nominatus decesserit, sub eodem modo eademque observatione alius creabitur: quemadmodum et, si suspectus reperiatur, alter subrogatur. quod etiam veteribus legibus placuit. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.70.7.11: Imperator Justinianus Haec autem omnia, quae de creationibus curatorum cum per novam definitionem introducta sunt, futuris casibus imponantur et neque antea facti curatores removeantur neque aliquid novum eis accedat, sed antiquo ordine statuti in antiquos quantum ad creationem permaneant terminos: cautione videlicet vel satisdatione, quae antiquitus fuerat introducta, super postea venientibus ad furiosos successionibus minime praestanda. [a 530 d.K.Sept constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.5.71.0. De praediis vel aliis rebus minorum sine decreto non alienandis vel obligandis.
CJ.5.71.1pr.: Imperator Antoninus Venditio quidem praedii, quod iure pignoris vel in causa iudicati captum et distractum est, ad senatus consultum, quod de alienandis praediis pupillorum vel adulescentium auctore praetore vel praeside provinciae factum est, non pertinet. * ant. a. muciano. * [a 212 pp.Xiii k.Dec.Duobus aspris conss.]
CJ.5.71.1.1: Imperator Antoninus Sed si etiam nunc in ea aetate es, cui subveniri solet, aditus competens iudex, an te in integrum restituere debeat, praesente diversa parte causa cognita dispiciet. [a 212 pp.Xiii k.Dec.Duobus aspris conss.]
CJ.5.71.2pr.: Imperator Gordianus Non est vobis necessaria in integrum restitutio, si tutores vel curatores vestri possessionem, licet pignori nexam, vendiderunt. * gord. a. clearcho et aphrodisio. * [a 239 pp. iii k. febr. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.71.2.1: Imperator Gordianus Quod si creditores id fecerint, ita demum iuxta formam edicti beneficium tibi impertietur, si fraudulenter venditione, participante consilium emptore, damnum tibi inflictum esse doceatur. [a 239 pp. iii k. febr. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.5.71.3: Imperatores valer., gallien. Cum emancipatis vobis praedium adquisitum foret, alienari a patre eodemque curatore sine praesidis auctoritate non potuit, maxime si, tamquam suum esset, non tamquam pupillare vendiderit, illibataque vobis persecutio eius manet. * valer. et gallien. aa. theodosiano et aliis. * [a 258 pp. iii non. ian. tusco et basso conss.]
CJ.5.71.4pr.: Imperatores valer., gallien. Non solum per venditionem rustica praedia vel suburbana pupilli vel adulescentes alienare prohibentur, sed neque transactionis ratione neque permutatione et multo magis donatione nec alio quoquo modo ea transferre e dominio suo possunt. * valer. et gallien. aa. mithridati. * [a 260 pp.Xv k. mai. saeculare ii et donato conss.]
CJ.5.71.4.1: Imperatores valer., gallien. Igitur et tu si fratribus tuis per transactionem fundum dedisti, vindicare eum potes. sed si quid invicem ab eis ex eodem pacto consecutus es, id mutuo restituere debebis. [a 260 pp.Xv k. mai. saeculare ii et donato conss.]
CJ.5.71.5: Imperatores valer., gallien. Etsi praeses decreverit alienandum vel obligandum pupilli suburbanum vel rusticum praedium, tamen actionem pupillo, si falsis adlegationibus circumventam religionem eius probare possit, senatus reservavit: quam exercere tu quoque non vetaris. * valer. et gallien. aa. sereno. * [a 260 pp. iii k. mai. saeculare ii et donato conss.]
CJ.5.71.6: Imperatores carus, carinus, numer. Minorum possessionis venditio, per procuratorem delato ad praetorem vel praesidem provinciae libello, fieri non potuit, cum ea res confici recte aliter non potest, nisi apud acta causis probatis, quae venditioni necessitatem inferant, decretum sollemniter interponatur. * carus carinus et numer. aaa. varo. * [a 283 pp. non. mart. caro et carino aa.Conss.]
CJ.5.71.7: Imperatores carus, carinus, numer. Si ad resolvendam donationem, quam in emancipatum te pater contulerit, minor annis cautionem emisisti, cum huiusmodi scriptura contra senatus consulti auctoritatem data sit, non oberit iuri tuo. * carus carinus et numer. aaa. isidoro. * [a 283 pp. vi id. sept. hemesae caro et carino aa. conss.]
CJ.5.71.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Praedia rustica, quae contra senatus consultum donata esse ante nuptias sponsaliorum nomine precum tuarum confessio ostendit, cum proprietas ad te propter iuris interdictum transire non potuerit, in dominio mariti permansisse palam est. * diocl. et maxim. aa. theodotae. * [a 285 pp. iii non. nov. diocletiano a. ii et aristobulo conss.]
CJ.5.71.9pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Etsi is, quem praedium rusticum minoris distraxisse adfirmas, curatoris officio functus id fecit, venditio tamen contra divi severi orationem facta praesidis sententia non immerito rescissa est. * diocl. et maxim. aa. muciano. * [a 285 pp. non. nov. diocletiano a. ii et aristobulo conss.]
CJ.5.71.9.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pignora sane, quae ob evictionis periculum idem curator ex rebus propriis tibi obligavit, non prohiberis persequi. [a 285 pp. non. nov. diocletiano a. ii et aristobulo conss.]
CJ.5.71.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Praediorum, quae sine decreto alienata sunt, dominium tibi persequenti praeses opem feret. apud quem si illuxerit non universa pretia, quae curatori tuo data sunt, in patrimonium tuum processisse, pro ea dumtaxat pecuniae parte conveniri te permittit, quam in facultates tuas erogatam esse constiterit. * diocl. et maxim. aa. grato. * [a 290 pp. v id. aug. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.5.71.11pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si quidem sine decreto minor annis patronus tuus rusticum praedium venumdedit, supervacuum est de vili pretio tractare, cum senatus consulti auctoritas retento dominio alienandi viam obstruxerit. * diocl. et maxim. aa. trophimo. * [a 290 pp. xii k. dec. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.5.71.11.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si vero iure interposito decreto venditionem vili pretio eius possessionis, cuius vires ignorabat, fecit, iuxta perpetui edicti auctoritatem in integrum restitutio causa cognita ei praebetur. [a 290 pp. xii k. dec. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.5.71.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ob aes alienum tantum causa cognita praesidali decreto praedium rusticum minoris provinciale distrahi permittitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. leontio. * [a 293 s. prid. k. mai. heracliae aa. conss.]
CJ.5.71.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus Etiam vectigale vel patrimoniale sive emphyteuticum praedium sine decreto praesidis distrahi non licet. * diocl. et maxim. aa. et cc. zenonillae. * [a 293 s. viii k. sept. sirmi aa. conss.]
CJ.5.71.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Utere viri prudentissimi papiniani responso ceterorumque, quorum precibus fecisti mentionem, sententiis ac doli mali exceptionem oppone, pretium ob eorum debitum solutum probans, si sortem cum usuris, quae fisco deberentur, pupilli non offerentes fundos provinciales citra decretum praesidis venumdatos cum fructibus petant. * diocl. et maxim. aa. et cc. frontoni. * [a 293 s. xviii k. dec. aa. conss.]
CJ.5.71.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si minor viginti quinque annis praedium rusticum, cum aliud deberes, sine decreto in solutum dedisti, dominium a te discedere non permisit senatus consulti auctoritas. * diocl. et maxim. aa. et cc. sabinae. * [a 293 s. viii k. dec. aa. conss.]
CJ.5.71.16pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si praedium rusticum vel suburbanum, quod ab urbanis non loco, sed qualitate secernitur, in pupillari aetate constituta tutore auctore vel adulta sine decreto praesidis provinciae in qua situm est venumdedisti, secundum sententiam senatus consulti dominium eius sive ius a te discedere non potuit, sed vindicationem eius et fructuum, vel his non existentibus condictionem competere constitit. * diocl. et maxim. aa. et cc. eutychiae. * [a 294 s. vi id. april. anchialo cc. conss.]
CJ.5.71.16.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Emptor autem si probare potuerit ex ceteris facultatibus oboedire te muneribus sive honoribus non potuisse, ad utilitates praeterea tuas cessisse pecuniam, quam pretii nomine sumpseras, doli exceptionis auxilio pretium cum usuris, quas praestatura esses, et sumptus meliorati praedii servare tantummodo potest. [a 294 s. vi id. april. anchialo cc. conss.]
CJ.5.71.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Inter omnes minores nec commune praedium sine decreto praesidis sententia senatus consulti distrahi patitur. nam ad divisionis causam provocante tantum maiore socio eius alienationem et sine decreto fieri iam pridem obtinuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. philippo. * [a 294 s. vii id. dec. cc. conss.]
CJ.5.71.18: Imperator Constantinus Si minores vel ex patris nomine vel ex suo, debitis dumtaxat fiscalibus ingruentibus, vel ex privatis contractibus reperiantur obnoxii, decreti interpositio a constantiniano praetore celebranda est, probatis examussim causis, ut patefacta rerum fide firma venditio perseveret. * const. a. et const. c. ad severum. * [a 322 d. xv k. ian. serdicae probiano et iuliano conss.]
CJ.5.72.0. Quando decreto opus non est.
CJ.5.72.1: Imperator Antoninus Si probare potes patrem pupilli, cuius tutorem convenisti, consensisse, ut reddito tibi praedio pretium reciperaret, id quod convenit servabitur. neque enim in ea re auctoritas praesidis necessaria est, ut tutorum sollicitudini consulatur, si voluntati defuncti pareant. * ant. a. valenti mil. * [a 205 pp. iiii k. ian. antonino a. ii et geta ii conss.]
CJ.5.72.2: Imperator aurel. Illud requirendum est, an adito principe saturninus vir clarissimus specialiter ius venditionis acceperit. ad instar enim praesidialis decreti concessio principalis accedit. * aurel. a. pulchro. * [pp. byzantii id. ian. sine conss.]
CJ.5.72.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Praedium rusticum vel suburbanum a minore viginti quinque annis alienari sine decreto praesidis, nisi parentis voluntas seu testatoris, ex cuius bonis ad minorem pervenit, super alienando eo aliquid mandasse deprehendatur, nulla ratione potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. stratoniciano. * [a 295 pp. xv k. april. nicomediae tusco et anullino conss.]
CJ.5.72.4: Imperator Constantinus Et sine interpositione decreti tutores vel curatores quarumcumque personarum vestes detritas et supervacua animalia vendere permittimus. * const. a. ad pop. * [a 326 d. id. mart. sirmi constantino a. vii et constantio c. conss.]
CJ.5.73.0. Si quis ignorans rem minoris esse sine decreto comparavit.
CJ.5.73.1: Imperator Gordianus Si ea, quae in iura tutoris hereditario titulo successit, possessionem tuam vendidit, si ut pupillarem distraxit, emptor, qui sciens a tutoris herede mercatus est, cum officium morte finiatur, alienam rem comparando de temporis intervallo nullam potuit adquirere defensionem: si vero ut suam distraxit ignoransque rem alienam emptor comparavit, neque statim per traditionem possessionis dominus effectus est, sed tantummodo adversus te statuti temporis, cum te legitimae aetatis esse non diffitearis, potest uti praescriptione. * gord. a. felici. * [a 238 pp. v id. sept. pio et pontiano conss.]
CJ.5.73.2: Imperator Gordianus Si contra amplissimi ordinis decretum possessiones tuae distractae sunt, conveni earum possessorem, ut, si ita probaveris gestum, et possessio retrahatur et fructus universi revocentur, si non bona fide emptorem fuisse qui emit constiterit. * gord. a. crispinae. * [a 241 pp. xvi k. ian. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.5.73.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Possessiones rusticae vel suburbanae sine causae cognitione et interpositione decreti contra senatus consultum alienatae nec a secundo emptore recte tenentur, nisi statutum temporis spatium intercesserit. * diocl. et maxim. aa. et cc. agathae. * [a 294 pp. id. febr. nicomediae cc. conss.]
CJ.5.73.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quoniam adversus emptorem, ad quem ex persona eius, cui contra senatus consultum donata res est, iusto titulo interveniente ea res de qua lis est transitum fecit, requirere oportebit, an praesente priore domino et maiore effecto sine controversia bonae fidei decennio vel absente viginti annis qui quaestionem patitur possessor fuisse monstretur. quod si apud gravitatem tuam manifeste constiterit, sine ulla cunctatione habita longi temporis praescriptione petitorem oportebit excludi. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 303 d. vi id. iun. dorostolo diocletiano viii et maximiano vii aa. conss.]
CJ.5.74.0. Si maior factus sine decreto factam alienationem ratam habuerit.
CJ.5.74.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum proponas curatorem patris tui non interposito praesidis decreto praedium rusticum heredi creditoris seu tutori eius destinasse venumdare eamque venditionem deceptum patrem tuum ratam habuisse, si minore pretio distractum praedium est et inconsulto errore lapsum patrem tuum perperam venditioni consensum dedisse constiterit, non ab re erit superfluum pretii in compensationem deduci: quod praesidis provisione fieri convenit, cuius sollertiae congruum est, si diversa pars bonam fidem non amplectatur, in arbitrio eius ponere, an velit possessionem cum fructibus restituere, ita ut fenebris pecunia cum competentibus usuris restituatur. * diocl. et maxim. aa. liciniae. * [a 290 pp.Non.Oct.Ipsis iiii et iii aa.Conss.]
CJ.5.74.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si sine decreto praesidis praedia tua a tutore tuo alienata sunt nec speciali confirmatione vel, si bona fide possessor fuisset, statuti temporis excursu id, quod perperam est actum, fuerat stabilitum, praeses provinciae possessionem in ius tuum retrahet. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 293 d.K.Ian. sirmi aa.Conss.]
CJ.5.74.3pr.: Imperator Justinianus Si quando sine decreto minorum vel adhuc sub curatoribus constitutorum vel per veniam aetatis eorum curam excedentium res alienantur vel supponuntur, et ad perfectam aetatem idem minores provecti longo silentio querellam huiusmodi tradiderint, ut inutilis alienatio vel suppositio diuturno silentio roboretur, certum tempus ad talem confirmationem praefinitum esse censemus. * iust. a. menae pp. * [a 529 d. viii id. april. constantinopoli decio vc. cons.]
CJ.5.74.3.1: Imperator Justinianus Ideoque praecipimus, si per quinque continuos annos post impletam minorem aetatem ( id est viginti quinque annos) connumerandos nihil conquestus est super tali alienatione vel suppositione is qui eam fecit vel heres eius, minime retractari eam occasione praetermissionis decreti, sed sic tenere, quasi ab initio legitimo decreto fuisset alienata res vel supposita. [a 529 d. viii id. april. constantinopoli decio vc. cons.]
CJ.5.74.3.2: Imperator Justinianus Cum autem donationes a minoribus nec cum decreto celebrari possunt, si minor vel post veniam aetatis rem immobilem donationis titulo in alium ( excepta propter nuptias donatione) transscripserit, non aliter hoc firmitatem habebit, nisi post viginti quinque annos impletos inter praesentes quidem decennium, inter absentes autem vicennium donatore adquiescente effluxerit: ut tamen in heredis persona illud tantummodo tempus accederet, quod post eiusdem heredis minoris aetatem silentio transactum sit. [a 529 d. viii id. april. constantinopoli decio vc. cons.]
CJ.5.75.0. De magistratibus conveniendis.
CJ.5.75.1pr.: Imperator Antoninus Si magistratus a tutoribus seu curatoribus, quos tibi dederunt seu nominaverunt, stipulati sunt se eo nomine indemnes futuros inque eam rem fideiussores acceperunt extra rem salvam fore satisdationem, actio, quam adversus tutores seu curatores tuos instituisti, alienam obligationem non resolvit. * ant. a. muciano. * [a 212 accepta non. ian. duobis aspris conss.]
CJ.5.75.1.1: Imperator Antoninus Sed adversus magistratus qui curatorem dederunt actio utilis ita demum competit, si universis bonis excussis revocatisque, quae eum in fraudem alienasse constiterit, indemnitati tuae in solidum satisfieri non potuit. [a 212 accepta non. ian. duobis aspris conss.]
CJ.5.75.1.2: Imperator Antoninus Quam si exercueris, mandatis tibi ab eis actionibus adversus fideiussores quos acceperunt consistere potes, licet utilem actionem sine cessione habeas. [a 212 accepta non. ian. duobis aspris conss.]
CJ.5.75.2: Imperator Alexander Severus In heredes magistratus, cuius non lata culpa idonee cautum pupillo non est, non solet actio dari. * alex. a. paterno. * [a 224 pp.Iii non.Iul.Iuliano et crispino conss.]
CJ.5.75.3: Imperator Gordianus Si tu et collega tuus, cum magistratu fungeremini, minus idoneum tutorem dedistis cautionemque idoneam non exegistis nec alias servari pupillo indemnitas potest et utrique solvendo estis, pro virili parte in vos actionem dari non iniuria postulabis. * gord. a. aproniano. * [a 238 d.Viii k.Nov.Pio et pontiano conss.]
CJ.5.75.4: Imperator Gordianus Adversus nominatorem tutoris vel curatoris minus idonei non ante perveniri potest, quam si bonis nominati itemque fideiussoris eius nec non collegarum quoque, ad quorum periculum consortium administrationis spectat, excussis non sit indemnitati pupilli vel adulti satisfactum. * gord. a. arruntiano. * [a 242 pp.Id.Mart.Attico et praetextato conss.]
CJ.5.75.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus In magistratus municipales tutorum nominatores, si administrationis finito tempore non fuerint solvendo nec ex cautione fideiussionis solidum exigi possit, pupillis quondam in subsidium indemnitatis nomine actionem utilem competere ex senatus consulto, quod auctore divo traiano parente nostro factum est, constitit. * diocl. et maxim. aa. et cc. eugeniae. * [a 294 ? d. vii id. dec. ipsis et conss.]
CJ.5.75.6pr.: Imperator Zeno Cum sit adiecta praetoris sententia generalem curatori administrationem mandantis et, quod eam pro more sequitur, decretum pariter sit compositum, manifestum est non curatoris dationem fuisse invalidam, sed in aestimanda adultae substantia scribae vitium, qui, tamquam non amplius ducentis libris auri patrimonium valeret, fideiussorem acceperat, intercessisse. * zeno a. aeliano pp. * [a 480 d.V k.Ian.Basilio vc.Cons.]
CJ.5.75.6.1: Imperator Zeno In quo casu non curatoris erit ratio reprehendenda, si qua laesio rebus minoris illata fuisse adversus legum ordinem comprobetur, sed super neglegentia vel dolo scribae, qui veram substantiae taxationem passus est occultari, legibus erit agendum. [a 480 d.V k.Ian.Basilio vc.Cons.]