CJ.2.1.1: Imperator Antoninus Ipse dispice, quemadmodum pecuniam, quam deposuisse te dicis, deberi tibi probes. nam quod desideras, ut rationes suas adversaria tua exhibeat, id ex causa ad iudicis officium pertinere solet. * ant. a. manilio. * [a155 pp. iiii k. oct. sabiniano ii et severo conss.]
CJ.2.1.2: Imperatores Severus, Antoninus Is, apud quem res agitur, acta publica tam criminalia quam civilia exhiberi inspicienda ad investigandam veritatis fidem iubebit. * sev. et ant. aa. fausto. * [a 194 pp. non. iul. severo a. et albino conss.]
CJ.2.1.3: Imperatores Severus, Antoninus Edita actio speciem futurae litis demonstrat, quam emendari vel mutari licet, prout edicti perpetui monet auctoritas vel ius reddentis decernit aequitas. * sev. et ant. aa. valenti. * [a 202 d. iii k. sept. severo iii et antonino aa. conss.]
CJ.2.1.4: Imperator Antoninus Qui accusare volunt, probationes habere debent, cum neque iuris neque aequitatis ratio permittat, ut alienorum instrumentorum inspiciendorum potestas fieri debeat. actore enim non probante qui convenitur, etsi nihil ipse praestarit, obtineat. * ant. a. epaphrodito. * [a 212 pp. v id. mart. duobus aspris conss.]
CJ.2.1.5: Imperator Alexander Severus Non est novum eum a quo petitur pecunia implorare rationes creditoris, ut fides constare possit. * alex. a. valentinianae. * [a 223 pp. vii id. mart. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.1.6: Imperator Alexander Severus Iustum est desiderium eius a quo petitur, licet nomine publico, ut rationibus publicis exhibitis constet, quantum sub nomine suo solutum sit. * alex. a. uriano. * [a 223 pp. xvi k. dec. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.1.7: Imperator Alexander Severus Procurator privatae rationis instrumentorum, quae communia tibi esse dicis cum fisco, describendorum facultatem secundum morem fieri iubebit: et si quando res exegerit ad fidem petitionis tuae apud alium iudicem praebendam aliquid eorum proferri, desiderante eo qui convenitur, ut id fiat, praecipiet. * alex. a. valenti. * [a 225 pp. x k. mart. fusco et dextro conss.]
CJ.2.1.8: Imperator Alexander Severus Et quae a divo antonino patre et quae a me rescripta sunt, cum iuris et aequitatis rationibus congruunt. nec enim diversa sunt vel discrepantia, quod multum intersit, ex parte eius, qui aliquid petit quique doli exceptione submoveri ab intentione petitionis suae potest, rationes promi reus desideret, quibus se posse instruere contendit ( quod utique ipsa rei aequitatis suadet), an vero ab eo a quo aliquid petitur actor desideret rationes exhiberi, quando hoc casu non oportet originem petitionis ex instrumentis eius qui convenitur fundari. * alex. a. floro. * [a 225 pp. k. oct. fusco et dextro conss.]
CJ.2.2.0. De in ius vocando.
CJ.2.2.1: Imperator Alexander Severus Sicut bonis moribus convenit reverentiam manumissoris uxori praeberi, ita re exigente in ius eam sine permissu praetoris vocari prohibitum est. * alex. a. tryphoni. * [a 230 pp. iiii k. april. agricola et clemente conss.]
CJ.2.2.2: Imperator Gordianus Venia edicti non petita patronum seu patronam eorumque parentes et liberos, heredes insuper, etsi extranei sint, a libertis seu liberis eorum non debere in ius vocari ius certissimum est: nec in ea re rusticitati venia praebeatur, cum naturali ratione honor eiusmodi personis debeatur. cum igitur confitearis patroni tui filium sine permissu praesidis in ius vocasse, poenam edicto perpetuo praestitutam rescripto tibi concedi temere desideras. * gord. a. nocturno. * [a 239 pp. viii id. nov. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.2.2.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Qui in potestate patris agunt, adversus eos experiri non possunt. si igitur emancipata es, venia edicti petita hoc facere non prohiberis. quod et in matris persona observandum est. * diocl. et maxim. aa. roxanae. * [a 287 pp. viii id. nov. diocletiano iii et maximiniano aa. conss.]
CJ.2.3.0. De pactis.
CJ.2.3.1: Imperator Severus Condicionis incertum inter fratres non iniquis rationibus conventione finitum est. cum igitur verbis fideicommissi petitum a patre tuo profitearis, ut, si vita sine liberis decederet, hereditatem licinio frontoni restitueret, pactum eo tempore de sextante frontoni dando, cum liberos philinus non sustulerat, interpositum non idcirco potest iniquum videri, quod facta, sicut placuit, divisione diem suum te filio eius superstite functus est. * sev. a. philino. * [a 200 pp. vii k. dec. severo a. ii et victorino conss.]
CJ.2.3.2: Imperatores Severus, Antoninus Post venditionem hereditatis a te factam, si creditores contra emptores actiones suas movisse probare potueris eosque eas spontanea suscepisse voluntate, exceptione taciti pacti non inutiliter defenderis. * sev. et ant. aa. claudio. * [a 202 pp. prid. id. febr. severo iii et antonino aa. conss.]
CJ.2.3.3: Imperatores Severus, Antoninus Servus creditoris meliorem causam domini facere potest: in deterius autem reformare novo pacto non potest obligationem recte constitutam. * sev. et ant. aa. restituto. * [a 202 pp. viii k. april. severo iii et antonino aa. conss.]
CJ.2.3.4: Imperatores Severus, Antoninus Postquam liti de praedio motae renuntiasti, causam finitam instaurari posse nulla ratio permittit. * sev. et ant. aa. valeriae. * [a 206 pp. iiii id. febr. albino et aemiliano conss.]
CJ.2.3.5: Imperator Antoninus Creditori tuo si partem pecuniae exsolvisti, de parte vero non petenda inter te et eum convenit ob causas negotiaque eius tuo patrocinio fideque defensa, ea obligatione partim iure civili partim honorario liberatus es. nam exceptio perpetua pacti conventi vel doli residui petitionem repellit, cum et solutum per ignorantiam repeti potuisset. * ant. a. demagorae. * [a 213 pp. viii k. aug. romae antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.2.3.6: Imperator Antoninus Pacta, quae contra leges constitutionesque vel contra bonos mores fiunt, nullam vim habere indubitati iuris est. * ant. a. iuliae basiliae. * [a 213 pp. v k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.2.3.7: Imperator Antoninus Debitori tuo si heres extitisti, actio, quam contra eum habuisti, adita hereditate confusa est. sed si eam hereditatem, posteaquam in iudicio obtinuisti, ei tradidisti, quem sententia superaveras, ea condicione pactoque, ut tam ceteris creditoribus quam tibi in eo, quod tibi deberetur, si eam hereditatem non adisses , satisfaceret, pacti conventionisque fides servanda est. quae si non servatur, ex stipulatu, si modo pacto subiecta est, actio dabitur. * ant. a. iulio maximo. * [a 213 pp. iii k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.2.3.8: Imperator Alexander Severus Cum, posteaquam adversarius matris tuae victus esset, matrem tuam circumvenerit, ut ei caveret nullam se controversiam de servis moturam, id pactum mala fide factum irritum est, et cum ex ea conventione cum matre tua agi coeperit, iudex eam liberabit. * alex. a. aurelio dionysio. * [a 222 pp. prid. id. sept. alexandro a. cons.]
CJ.2.3.9: Imperator Alexander Severus Si pascenda pecora partiaria ( id est ut fetus eorum portionibus, quibus placuit , inter dominum et pastorem dividantur) apollinarem suscepisse probabitur, fidem pacto praestare per iudicem compelletur. * alex. a. mucatrauli. * [a 222 pp. iiii k. oct. alexandro a. cons.]
CJ.2.3.10: Imperator Alexander Severus Legem, quam dixisti, cum dotem pro alumna dares, servari oportet, nec obesse tibi potuit, quod dici solet ex pacto actionem non nasci: tunc enim hoc iure utimur, cum pactum nudum est: alioquin cum pecunia datur et aliquid de reddenda ea convenit, utilis est condictio. * alex. a. nicae. * [a 227 pp. iiii k. oct. alexandro a. cons.]
CJ.2.3.11: Imperator Alexander Severus Ex conventione quidem, qua pactam novercam tuam cum patre tuo dicis, cum fundum in dotem daret, ut et tributa ipsa agnosceret et creditoribus, quibus fuerant praedia obligata, usuras solveret, actio tibi adversus eam competere non potest, et si pactum in stipulationem deductum probetur. sed si fundus aestimatus ita, ut pars instrumenti significat, in dotem datus est, ex vendito actio, ut placitis stetur, competit. * alex. a. capitoni. * [a 229 pp. non. dec. ipso a. iii et dione ii conss.]
CJ.2.3.12: Imperator Alexander Severus Pacta novissima servari oportere tam iuris quam ipsius rei aequitas postulat. quapropter si conventione quae praecessit diversa pars usuram se non esse consensit, et maxime si, ut proponis, id etiam apud acta praesidis adseveravit, actionem, quae super prima conventione fuerat, exercere non prohiberis. * alex. a. flaccillae. * [a 230 pp. iii k. mart. agricola et clemente conss.]
CJ.2.3.13: Imperator maximinus In bonae fidei contractibus ita demum ex pacto actio competit, si ex continenti fiat: nam quod postea placuit, id non petitionem, sed exceptionem parit. * maximinus a. marino. * [a 236 pp. v id. ian. maximino a. et africano conss.]
CJ.2.3.14: Imperator Gordianus Si pacto, quo poenam adversarium tuum promisisse proponis, si placito non stetisset, stipulatio subiecta est, ex stipulatu agens vel id quod in conventionem devenerat, ut fiat, consequeris vel poenam stipulatione comprehensam more iudiciorum exiges. nam bona adversarii tui in te transferri citra sollemnem ordinem frustra deprecaris. * gord. a. caecilio mil. * [a 241 pp. k. april. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.2.3.15: Imperatores valer., gallien. Pactum, quod dotali instrumento comprehensum est, ut, si pater vita fungeretur, ex aequa portione ea quae nubebat cum fratre heres patri suo esset, neque ullam obligationem contrahere nec libertatem testamenti faciendi mulieris patri potuit auferre. * valer. et gallien. aa. et valer. nobil. c. pactumeio. * [a 259 pp. x k. mart. aemiliano et basso conss.]
CJ.2.3.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum proponas filios testamento scriptos heredes rogatos esse, ut qui primus rebus humanis eximeretur, alteri portionem hereditatis restitueret, quoniam precariam substitutionem fratrum consensu remissam adseris, fideicommissi persecutio cessat. * diocl. et maxim. aa. diaphanto. * [a 286 pp. iiii id. febr. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.2.3.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pactum, quod bona fide interpositum docebitur, et si scriptura non existente aliis probationibus rei gestae veritas comprobari potest, praeses provinciae secundum ius custodiri efficiet. * diocl. et maxim. aa. deximacho. * [a 286 pp. viiii k. iul. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.2.3.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si creditores vestros ex parte debiti admisisse quemquam vestrum pro sua persona persolventem probaveritis, aditus rector provinciae pro sua gravitate, ne alter pro altero exigatur, providebit. * diocl. et maxim. aa. iulio et aemilio. * [a 287 pp. vii id. ian. diocletiano iii et maximiano aa.Comss.]
CJ.2.3.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Licet inter privatos huiusmodi scriptum, quo comprehenditur, ut is qui supervixerit alterius rebus potiatur, nec donationis quidem mortis causa gestae efficaciter speciem ostendat, tamen cum voluntas militum, quae super ultimo vitae spiritu deque familiaris rei decreto quoquo modo contemplatione mortis in scripturam deducitur, vim postremi iudicii obtineat proponasque te ac fratrem tuum ad discrimen proelii pergentes ob communem mortis fortunam invicem pactos esse, ut ad eum, qui superstes fuisset, res eius, cui casus finem vitae attulisset, pertinerent, existente condicione intellegitur ex fratris tui iudicio, quod principalium constitutionum prompto favore firmatur, etiam rerum eius compendium ad te de latum esse. * diocl. et maxim. aa. victoriano mil. * [a 290 pp. xiii k. dec. sirmi ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.2.3.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Traditionibus et usucapionibus dominia rerum, non nudis pactis transferuntur. * diocl. et maxim. aa. et cc. martiali. * [a 293 pp. k. ian. aa. conss.]
CJ.2.3.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum proponas inter vos sine scriptura placuisse fratrum tuorum successiones aequis ex partibus dividi, et transactionis causa probari possit hanc intercessisse conventionem, exceptione te tueri potes, si possides: quod si adversarius tuus teneat, ex hoc placito nullam actionem esse natam, si tibi stipulatione non prospexisti, debes intellegere: nec adversario tuo transactione uti concedendum, nisi ea quae placita sunt paratus est adimplere. * diocl. et maxim. aa. et cc. eusebio. * [a 293 pp. k. mai. thirallo aa. conss.]
CJ.2.3.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pactum curatoris recipere minorem quantitatem paciscentis adultae aetatis suffragium, ne noceat, efficiet. tutores enim et curatores exigentes pupillis et adultis debitum, non etiam remittentes praestant obligationis liberationem. * diocl. et maxim. aa. et cc. archelao. * [a 293 pp. xvii k. dec. sirmi aa. conss.]
CJ.2.3.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus Filius paciscendo vel debitum accipiendo nihil detrahit patris obligationi. * diocl. et maxim. aa. et cc.Honorato. * [a 293 pp. xvii k. dec. sirmi aa. conss.]
CJ.2.3.24: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si actionem legati vel fideicommissi, quam adversus heredes mariti quondam tui habuisti, te adfectione heredum aliis remisisse probetur, exceptionem pacti contra debitores instituenti actiones nocere tibi minime posse intellegis. * diocl. et maxim. aa. et cc.Domnae. * [a 293 pp. xvii k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.2.3.25: Imperatores Diocletianus, Maximianus Debitorum pactionibus creditorum petitio nec tolli nec mutari potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. euhemero. * [a 294 s. iiii k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.2.3.26: Imperatores Diocletianus, Maximianus Pactum successorum debitoris ex lege duodecim tabularum aes alienum hereditarium pro portionibus quaesitis singulis ipso iure divisum in solidum unum obligare creditori non potest: quod et in honorario succedentibus iure locum habebit. de chirographis itaque communibus exhibendis cum coherede vel non perfectis in divisione placitis convenire quanti tua interest potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. corneliae. * [a 294 pp. iii id. oct. variani cc. conss.]
CJ.2.3.27: Imperatores Diocletianus, Maximianus Petens ex stipulatione, quae placiti servandi causa secuta est, seu antecessit pactum seu post statim interpositum sit, recte secundum se ferri sententiam postulat. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio chresimo. * [a 294 s. vi id. nov. heracleae cc. conss.]
CJ.2.3.28: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si certis annis quod nudo pacto convenerat datum fuit, ad praestandum in posterum indebitum solutum obligare non potuit eum qui pactum fecit, nisi placitis stipulatio intercessit. * diocl. et maxim. aa. et cc. leontio. * [a 294 s. iii non. dec. burtudizi cc. conss.]
CJ.2.3.29pr.: Imperator Justinianus Si quis in conscribendo instrumento sese confessus fuerit non usurum fori proscriptione propter cingulum militiae suae vel dignitatis vel etiam sacerdotii praerogativam, licet ante dubitabatur, sive oportet eandem scripturam tenere et eum qui hoc pactus est non debere adversus suam conventionem venire, vel licentiam ei praestari decedere quidem a scriptura, suo autem iure uti: sancimus nemini licere adversus pacta sua venire et contrahentes decipere. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.2.3.29.1: Imperator Justinianus Si enim ipso edicto praetoris pacta conventa, quae neque contra leges nec dolo malo inita sunt, omnimodo observanda sunt, quare et in hac causa pacta non valent, cum alia regula est iuris antiqui omnes licentiam habere his quae pro se introducta sunt renuntiare? [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.2.3.29.2: Imperator Justinianus Omnes itaque iudices nostri hoc in litibus observent, et huiusmodi observatio et ad pedaneos iudices et ad compromissarios et arbitros electos perveniat scituros, quod, si neglexerint, etiam litem suam facere intellegantur. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.2.3.30pr.: Imperator Justinianus De quaestione tali a caesariensi advocatione interrogati sumus: si duabus vel pluribus personis spes alienae fuerat hereditatis ex cognatione forte ad eos devolvendae, pactaque inter eos inita sunt pro adventura hereditate, quibus specialiter declarabatur, si ille mortuus fuerit et hereditas ad eos perveniat, certos modos in eadem hereditate observari, vel si forte ad quosdam ex his hereditatis commodum pervenerit, certas pactiones evenire. et dubitabatur, si huiusmodi pacta servari oportet. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv.Cc.]
CJ.2.3.30.1: Imperator Justinianus Faciebat autem eis quaestionem, quia adhuc superstite eo, de cuius hereditate sperabatur, huiusmodi pactio processit et quia non sunt ita confecta, quasi omnimodo hereditate ad eos perventura, sed sub duabus condicionibus composita sunt, si ille fuerit mortuus et si ad hereditatem vocentur hi qui pactionem fecerunt. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv.Cc.]
CJ.2.3.30.2: Imperator Justinianus Sed nobis omnes huiusmodi pactiones odiosae videntur et plenae tristissimi et periculosi eventus. quare enim quodam vivente et ignorante de rebus eius quidam paciscentes convenerunt? [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv.Cc.]
CJ.2.3.30.3: Imperator Justinianus Secundum veteres itaque regulas sancimus omnimodo huiusmodi pacta, quae contra bonos mores inita sunt, repelli et nihil ex his pactionibus observari, nisi ipse forte, de cuius hereditate pactum est, voluntatem suam eis accommodaverit et in ea usque ad extremum vitae spatium perseveraverit: tunc etenim sublata acerbissima spe licebit eis illo sciente et iubente huiusmodi pactiones servare. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv.Cc.]
CJ.2.3.30.4: Imperator Justinianus Quod etiam anterioribus legibus et constitutionibus non est incognitum, licet a nobis clarius est introductum. iubemus etenim neque donationes talium rerum neque hypothecas penitus esse admittendas neque alium quendam contractum, cum in alienis rebus contra domini voluntatem aliquid fieri vel pacisci secta temporum meorum non patitur. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv.Cc.]
CJ.2.4.0. De transactionibus.
CJ.2.4.1: Imperator Antoninus Neque pactio neque transactio cum quibusdam ex curatoribus sive tutoribus facta auxilio ceteris est in his, quae separatim communiterve gesserunt vel gerere debuerunt. cum igitur tres curatores habueris et cum duobus ex his transegeris, tertium convenire non prohiberis. * ant. a. celerio. * [a 211 d. k. mai. gentiano et basso conss.]
CJ.2.4.2: Imperator Antoninus Cum te proponas cum sorore tua de hereditate transegisse et idpropter certam pecuniam te ei debere cavisse, etsi nulla fuisset quaestio hereditatis, tamen propter timorem litis transactione interposita pecunia recte cauta intellegitur. ex qua causa si fisco solvisses, repetere non posses: si non solvisses, iure convenireris. * ant. a. lutatiae. * [a 213 pp. iii id. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.2.4.3: Imperator Alexander Severus Age cum geminiano, quod pater eius curator tibi datus negotia tua gesserit, et si apud iudicem negabit se actione teneri, quoniam transactio et aquiliana stipulatio interposita est, iudex contemplatione iudicii quod est bonae fidei quaeret, de quanta pecunia nominatim transactum sit: et si apparuerit de minore transactum, quantam pecuniam reliquam ex administratione curae deberi probatum fuerit, solvere eum iubebit, quod non in stipulationem aquilianam obligationis curae tantum deductum est, quanti erat quantitas pecuniae quae debebatur. * alex. a. tulliae. * [a 223 d. prid. id. aug. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.4.4: Imperator Alexander Severus Actione administratae curae ab eo, qui legitimae aetatis annos complevit, in aquilianam stipulationem deducta et per acceptilationem extincta nullam aliam superesse nisi de dolo intra concessa tempora non ambigitur, nisi specialiter etiam de dolo transactum est. * alex. a. numidio. * [a 226 pp. ii non. mart. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.2.4.5: Imperator Alexander Severus Cum te transegisse cum herede quondam tutoris tui profitearis, si id post legitimam aetatem fecisti, frustra desideras, ut a placitis recedatur. licet enim, ut proponis, nullum instrumentum intercesserit, tamen si de fide contractus confessione tua constet, scriptura, quae probationem rei gestae solet continere, necessaria non est. * alex. a. evocato. * [a 227 pp. k. mart. albino et aemiliano conss.]
CJ.2.4.6pr.: Imperator Alexander Severus Cum mota inofficiosi querella matrem vestram cum diversa parte transegisse ita, ut partem bonorum susciperet et a lite discederet, proponatis, instaurari quidem semel omissam querellam per vos, qui matri heredis extitistis, iuris ratio non sinit. * alex. a. pomponiis. * [a 230 pp. viii id. ian. agricola et clemente conss.]
CJ.2.4.6.1: Imperator Alexander Severus Verum si fides placitis praestita non est, in id quod interest diversam partem recte convenietis: aut enim, si stipulatio conventioni subdita est, ex stipulatu actio competit, aut, si omissa verborum obligatio est, utilis actio, quae praescriptis verbis rem gestam demonstrat, danda est. [a 230 pp. viii id. ian. agricola et clemente conss.]
CJ.2.4.7: Imperator Gordianus Transactionis placitum ab eo interpositum, cui causae actionem, non decisionem litis mandasti, nihil petitioni tuae derogavit. * gord. a. licinio timotheo evocato. * [a 238 pp. x k. ian. pio et pontiano conss.]
CJ.2.4.8: Imperator Gordianus De alimentis praeteritis si quaestio defertur, transigi potest, de futuris autem sine praetore seu praeside interposita transactio nulla auctoritate iuris censetur. * gord. a. iunio mil. * [a 239 pp.Xiiii k.Ian.Gordiano a. et aviola conss.]
CJ.2.4.9: Imperator Gordianus Si super possessione, quae tibi quaesita est, cum quaestionem patereris a fratre uxoris tuae, pactum conventum et stipulatio inter vos, ut adlegas, interposita est, ut, si intra diem certum idem adversarius tuus decem aureos tibi numerasset , possessione ei cederes, vel, si eam inferre quantitatem non curasset, ulterius quaestionem non patereris, et is qui ita spopondit promisso satis non fecit, consequens est te ad quem res pertinet vim ab eo pati non debere: cuius rei gratia vir clarissimus praeses provinciae interpellatus vim prohibebit, praecipue cum, etiamsi in rem diversae parti actio competeret, huiusmodi pactione propter utilem exceptionem posset submoveri. * gord. a. agrippino. * [a 241 pp. vi id. april. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.2.4.10: Imperator Philippus Fratris tui filiis de paterna successione ac statu etiam nunc contra fidem sanguinis itemque placitorum quaestionem inferre parum probe postulas. nullus etenim erit litium finis, si a transactionibus bona fide interpositis coeperit facile discedi. * philipp. a. apollophaniae. * [a 244 pp. prid. k. april. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.2.4.11: Imperatores valer., gallien. De fideicommisso a patre inter te et fratrem vicissim dato, si alter vestrum sine liberis excesserit vita, interposita transactio rata est, cum fratrum concordia remoto captandae mortis alterius voto improbabili retinetur. et non potest eo casu rescindi, tamquam circumventus sis, cum pacto tali consenseris, cum neque eam cui subveniri solet aetatem agere te proponas nec, si ageres, isdem illis de causis in integrum restitutionis auxilium impetrare deberes. * valer. et gallien. aa. et valer. nobil. c. gaiano mil.* [a 255 pp. xv k. dec. valeriano et gallieno aa. utrisque ii conss.]
CJ.2.4.12: Imperatores valer., gallien. Praeses provinciae aestimabit, utrum de dubia lite transactio inter te et civitatis tuae administratores facta sit, an ambitiose id, quod indubitate deberi posset, remissum sit. nam priore casu ratam manere transactionem iubebit, posteriore nocere civitati gratiam non sinet. * valer. et gallien. aa. primo. * [a 259 pp. xvi k. mart. aemiliano et basso conss.]
CJ.2.4.13pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Interpositas metus causa transactiones ratas non haberi edicto perpetuo continetur. nec tamen quilibet metus ad rescindenda ea, quae consensu terminata sunt, sufficit, sed talem metum probari oportet, qui salutis periculum vel corporis cruciatum contineat. * diocl. et maxim. aa. proclae. * [a 290 s. iiii non. april. byzantii ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.2.4.13.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad vim tamen vel dolum arguendum qualitas causae principalis non sufficit: unde si nihil tale probari potest, consensu quaestiones terminatas minime instaurari oportet. [a 290 s. iiii non. april. byzantii ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.2.4.13.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sed quoniam eum, cum quo te transegisse commemoras, ex ancilla tua natum servum esse adseveras, si vera sunt, quae precibus complexa es alia ratio pactum reformat: nec enim dubii iuris est dominos cum servis suis paciscentes ex placitis teneri atque obligari non posse. [a 290 s. iiii non. april. byzantii ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.2.4.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si diversa pars contra placitum agere nititur, aequitatis ratio suadet refusa pecunia, cum et tu hoc desideras, causam ex integro agi. * diocl. et maxim. aa. sopatrae. * [a 290 pp. iiii non. iul. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.2.4.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ut responsum congruum accipere possis, insere pacti exemplum: ita enim intellegemus, utrum sola conventio fuit, an etiam aquiliana stipulatio nec non et acceptilatio secuta fuerit: quae si subdita esse illuxerit, nullam adversariae tuae petitionem hereditatis vel in rem specialem competere palam fiet. * diocl. et maxim. aa. pontio. * [a 290 pp. xv k. aug. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.2.4.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Causas vel lites transactionibus legitimis finitas imperiali rescripto resuscitari non oportet. * diocl. et maxim. aa. et cc. caecilio. * [a 293 s. v id. mart. aa. conss.]
CJ.2.4.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum proponas ab ea, contra quam supplicas, litem quam tecum habuit transactione decisam eamque acceptis quae negotii dirimendi causa placuerat dari nunc de conventione resiluisse, ac petas vel pacto stari vel restitui data, perspicis, si quidem de his reddendis manente transactionis placito statim stipulatione, si contra fecerit, prospexisti et quinque et viginti annis maior fuit, quod exceptionem pacti et actionem datorum habeas: quod si nihil tale convenit, exceptio tibi, non etiam eorum quae dedisti repetitio competit securitate parta. * diocl. et maxim. aa. et cc. Marcello. * [a 293 pp. v id. iun. ipsis aa. v et iiii conss.]
CJ.2.4.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus Transigere vel pacisci de crimine capitali excepto adulterio non prohibitum est.In aliis autem publicis criminibus, quae sanguinis poenam non ingerunt, transigere non licet citra falsi accusationem. * diocl. et maxim. aa. et cc. valentiniano. * [a 293 s. iii k. sept. aa. conss.]
CJ.2.4.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sub praetextu instrumenti post reperti transactionem bona fide finitam rescindi iura non patiuntur. sane si eam per se vel per alium subtractis, quibus veritas argui potuit, decisionem litis extorsisse probetur, si quidem actio superest, replicationis auxilio doli mali pacti exceptio removetur, si vero iam perempta est, infra constitutum tempus tantum actionem de dolo potes exercere. * diocl. et maxim. aa. et cc. irenaeo. * [a 293 s. xiiii k. oct. sirmi aa. conss.]
CJ.2.4.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non minorem auctoritatem transactionum quam rerum iudicatarum esse recta ratione placuit, si quidem nihil ita fidei congruit humanae, quam ea quae placuerant custodiri. nec enim ad rescindenum pactum sufficit, quod hoc secunda hora noctis intercessisse proponas, cum nullum tempus sanae mentis maioris quinque et viginti annis consensum repudiet. * diocl. et maxim. aa. et cc. antistiae. * [a 293 s. iiii k. oct. aa. conss.]
CJ.2.4.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum ea, quae transactionis causa dari aut retineri convenit, velut emptorem eum quem accipere placuerat obtinere praescribitur, his quae simulate geruntur pro infectis habitis frustra ficti pretii postulatur numeratio. * diocl. et maxim. aa. et cc. geminiano. * [a 293 s. v non. oct. ipsis aa. conss.]
CJ.2.4.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si maior transegisti, ad rescindendam transactionem de dolo contestatio non sufficit. * diocl. et maxim. aa. et cc.Alexandro. * [a 293 s. k. dec. aa. conss.]
CJ.2.4.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nec intentio creditorum archimedori, cui alios successisse profiteris, si obligatus pro eo non fuisti, tenere potest. sed haec integro negotio tractari convenerat: nam cum iam quaestionem transactione decisam et a te dari placitam numeratam pecuniam proponas, huius indebiti soluti praetextu improbe tibi petitionem decerni postulas, cum, etsi tantum in stipulationem fuisset deducta, indebiti promissi velamento defendi non posses. * diocl. et maxim. aa. et cc. tatiano. * [a 294 d. viii id. mart. cc. conss.]
CJ.2.4.24: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si quidem ex causa transactionis acceptis his quae instrumento continentur nihil amplius peti convenit, adversariam tuam exceptionis auxilio defendi perspicis. sin vero certam quantitatem quasi solam ab ea debitam reddere se debere sine litis decisione confessa est, tam eam quam residuam debiti partem petere minime prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. victorino. * [a 294 s. v non. april. sirmi cc. conss.]
CJ.2.4.25: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si maiores quinque et viginti annis cum patruo sive avunculo vestro transegistis vel ei debita donationis causa sine aliqua condicione remisistis, non idcirco, quod hoc huius hereditatis captandae causa, id est spe futurae successionis, vos fecisse proponatis, aliis ei succedentibus instaurari finita debent. * diocl. et maxim. aa. et cc. Marcellae et cyrillae. * [a 294 s. ii id. april. cc. conss.]
CJ.2.4.26: Imperatores Diocletianus, Maximianus Transactione matris filios eius non posse servos fieri notissimi iuris est. * diocl. et maxim. aa. et cc. dionysiadae. * [a 294 s. id. april. cc. conss.]
CJ.2.4.27: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sanam mente, licet aegram corpore recte transigere manifestum est, nec postulare debueras improbo desiderio placita rescindi valitudinis corporis adversae velamento. * diocl. et maxim. aa. et cc. catoni. * [a 294 s. vii id. mai. cc. conss.]
CJ.2.4.28pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sive apud acta rectoris provinciae sive sint actis, scriptura intercedente vel non, transactio interposita est, hanc servari convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. sapparutae. * [a 294 d. iii non. iul. cc. conss.]
CJ.2.4.28.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sed quoniam, ut certum quid accipias, convenisse te, licet sine scriptura, proponis nec huius rei causa stipulationem secutam esse, quamvis ex pacto non potuit nasci actio, tamen rerum vindicatione pendente, si exceptio pacti opposita fuerit, doli mali vel in factum replicatione usa poteris ad obsequium placitorum adversarium urguere. [a 294 d. iii non. iul. cc. conss.]
CJ.2.4.29: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sub praetextu specierum post repertarum generali transactione finita rescindi prohibent iura. error autem circa proprietatem rei apud alium extra personas transigentium tempore transactionis constitutae nihil potest nocere. * diocl. et maxim. aa. et cc. marciae. * [a 294 s. iiii k. oct. cc. conss.]
CJ.2.4.30: Imperatores Diocletianus, Maximianus Transactione finita, cum ex partibus tuis magis dolum intercessisse quam eorum, contra quos preces fundis, confitearis, instaurare grave nec non criminosum tibi est. * diocl. et maxim. aa. et cc. antonino. * [a 294 s. v id. oct. crevi cc. conss.]
CJ.2.4.31: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si de certa re pacto transactionis interposito hoc comprehensum erat " nihil amplius peti", etsi non additum fuerat " eo nomine", de ceteris quaestionibus integra permaneat actio. * diocl. et maxim. aa. et cc.Proculo. * [a 294 pp. iiii id. oct. byzantii cc. conss.]
CJ.2.4.32: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si causa cognita prolata sententia, sicut iure traditum est, appellationis vel in integrum restitutionis sollemnitate suspensa non est, super iudicato frustra transigi non est opinionis incertae. proinde si non aquiliana stipulatione et acceptilatione subsecuta competentem tibi actionem peremisti, praeses provinciae usitato more legum rebus pridem iudicatis effectum adhibere curabit. * diocl. et maxim. aa. et cc. cyrillo. * [a 294 s. viii k. nov. cc. conss.]
CJ.2.4.33pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si pro fundo quem petebas praedium certis finibus liberum dari transactionis causa placuit, nec eo tempore minor annis viginti quinque fuisti, licet hoc praedium obligatum post vel alienum pro parte fuerit probatum, instaurari decisam litem prohibent iura. * diocl. et maxim. aa. et cc. euchrysio. * [a 294 s. v id. nov. melantiade cc. conss.]
CJ.2.4.33.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ex stipulatione sane, si placita servari secuta est, vel, si non intercessit, praescriptis verbis actione civili subdita apud rectorem provinciae agere potes. [a 294 s. v id. nov. melantiade cc. conss.]
CJ.2.4.33.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si tamen ipsas res apud te constitutas, ob quarum quaestionem litis intercessit decisio, fiscus vel alius a te vindicavit, nihil petere potes. [a 294 s. v id. nov. melantiade cc. conss.]
CJ.2.4.34: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum donationis seu transactionis causa administratae tutelae debiti scientes vos obligationem fratri vestro remisisse proponatis nec umquam volenti dolus inferatur, frustra de dolo querimini, nec ad implendum promissum hereditatis propriae pollicitatione quisquam adstringitur. * diocl. et maxim. aa. et cc.Ptolemaidi. * [a 294 pp. vi id. nov. cc. conss.]
CJ.2.4.35: Imperatores Diocletianus, Maximianus Transactionem, quae dominii translatione vel actione parata seu perempta finem accepit, cum eam amicis etiam intervenientibus re vera ostenditur processisse, metus velamento rescindi postulantis professio detegit improbitatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. ammonio. * [a 294 s. viiii k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.2.4.36: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si cum liberis maior annis viginti quinque transegisti, quamvis dari tibi placita repraesentata necdum probentur nec offerant haec qui conveniuntur, ne quid amplius ab ipsis exigi possit, exceptionis proficit aequitas. * diocl. et maxim. aa. et cc. achilleo. * [a 294 s. vi id. dec. cc. conss.]
CJ.2.4.37: Imperatores Diocletianus, Maximianus Promissis transactionis causa non impletis poenam in stipulationem deductam, si contra factum fuerit, exigi posse constitit. * diocl. et maxim. aa. et cc.Basilissae. * [a 294 s. xii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.2.4.38: Imperatores Diocletianus, Maximianus Transactio nullo dato vel retento seu promisso minime procedit. * diocl. et maxim. aa. et cc.Theodotiano. * [a 294 s. viii k. ian.Nicomediae cc. conss.]
CJ.2.4.39: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quamvis eum qui pactus est statim paeniteat, transactio rescindi et lis instaurari non potest: et qui tibi suasit intra certum tempus licere a transactione recedi, falsum adseveravit. * diocl. et maxim. aa. et cc.Marcianae. * [a 294 s. d. v k. ian. sirmi cc. conss.]
CJ.2.4.40: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Ubi pactum vel transactio scripta est atque aquilianae stipulationis et acceptilationis vinculis firmitas iuris innexa est, aut subsecutis secundum leges accommodandus est consensus aut poena una cum his quae data probantur ante cognitionem causae, si et adversarius hoc maluerit, inferenda est. * grat. valentin. et theodos. aaa. eutropio pp. * [a 381 d. iii non. iun. constantinopoli eucherio et syagrio conss.]
CJ.2.4.41pr.: Imperatores Arcadius, Honorius Si quis maior annis adversus pacta vel transactiones nullo cogentis imperio libero arbitrio et voluntate confecta putaverit esse veniendum vel interpellando iudicem vel supplicando principibus vel non implendo promissa, eas autem invocato dei omnipotentis nomine eo auctore solidaverit, non solum inuratur infamia, verum etiam actione privatus, restituta poena quae pactis probatur inserta, et rerum proprietate careat et emolumento, quod ex pacto vel transactione illa fuerit consecututs: itaque omnia eorum mox commodo deputabuntur, qui intemerata pacti iura servaverint. * arcad. et honor. aa. rufino pp. * [a 395 d. v id. oct. constantinopoli olybrio et probino conss.]
CJ.2.4.41.1: Imperatores Arcadius, Honorius Eos etiam huius legis vel iactura dignos iubemus esse vel munere, qui nomina nostra placitis inserentes salutem principum confirmationem initarum esse iuraverint pactionum. [a 395 d. v id. oct. constantinopoli olybrio et probino conss.]
CJ.2.4.42: Imperatores Leo, Anthemius Si ex falsis instrumentis transactiones vel pactiones initae fuerint, quamvis iusiurandum his interpositum sit, etiam civiliter falso revelato eas retractari praecipimus: ita demum ut, si de plurimis causis vel capitulis eaedem pactiones initae fuerint, illa tantummodo causa vel pars retractetur, quae ex falso instrumento composita convicta fuerit, aliis capitulis firmis manentibus: nisi forte etiam de eo, quod falsum dicitur, controversia orta decisa sopiatur. * leo et anthem. aa. erythrio pp. * [a 472 d. k. iul. constantinopoli marciano cons.]
CJ.2.4.43: Imperator Anastasius Iubemus in omnibus litigiis iam motis et pendentibus seu postea super servili vel adscripticia condicione movendis transactiones celebrandas vel iam celebratas , si non alio iuri cognito modo eas vacillare contigerit, vires suas obtinere nec ob hoc videri tenorem earum titubare, quod pro condicione servili vel adscripticia confectae sint. * anastas. a. thomae pp. illyrici. * [a 500 d. xv k. dec. patricio et hypatio conss.]
CJ.2.5.0. De calculi errore.
CJ.2.5.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Errorem calculi, sive ex uno contractu sive ex pluribus emerserit, veritati non adferre praeiudicium saepe constitutum est: unde rationes etiam saepe computatas denuo retractari posse, si res iudicatae non sunt vel transactio non intervenit , explorati iuris et. sed et si per errorem calculi velut debitam quantitatem, cum esset indebita, promisisti, condictio liberationis tibi competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio quarto. * [a 293 d. vi k. mart. aa. conss.]
CJ.2.5.2 CJ.2.6.0. De postulando.
CJ.2.6.1: Imperator Antoninus Cum a praefecto aegypti perpetuo causas agere prohibitus non appellaveris, placitis obtempera. * ant. a. artemidoro. * [a 216 pp. iii. k. aug. sabino ii et anullino conss.]
CJ.2.6.2: Imperator Alexander Severus Nec ceterorum liberti, nedum mei quidem, si ita sunt litteris eruditi, ut patrocinia desiderantibus praestare possint, prohibentur hoc facere. * alex. a. polydoro. * [a 224 pp. non mart. iuliano et crispino conss.]
CJ.2.6.3: Imperator Gordianus Si sub specie honorarii, quod advocato usque ad certum modum deberi potuisset, eam quantitatem, quam desiderio complecteris, te daturum cavisti et, quasi mutuam pecuniam accepisses, eam te redditurum promisisti nec temporis spatio gesto negotio consensum ac fidem accommodasti, competenti exceptione non numeratae pecuniae tutus es et ex hac causa cautionem interpositam usitato more potes condicere. * gord. a. flaviano. * [a 240 pp. v id. iun. sabino ii et venusto conss.]
CJ.2.6.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Velamento absentiae patroni causae rursum ad finitas quaestiones redire quis frustra conatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. theodotiano. * [a 294 s. iiii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.2.6.5: Imperator Constantinus Si qui advocatorum existimationi suae immensa atque illicita compendia praetulisse sub nomine honorariorum ex ipsis negotiis quae tuenda susceperint emolumentum sibi certae partis cum gravi damno litigatoris et depraedatione poscentes fuerint inventi, placuit, ut omnes, qui in huiusmodi scaevitate permanserint, ab hac professione penitus arceantur. * constant. a. helladio. * [a 325 d. iii k. april. paulino et iuliano conss.]
CJ.2.6.6pr.: Imperatores Valentinianus, Valens Quisquis vult esse causidicus, non idem in eodem negotio sit advocatus et iudex, quoniam aliquem inter arbitros et patronos oportet esse delectum. * valentin. et valens aa. ad olybrium pu. * [a 368 pp. x k. sept. valentiniano et valente aa. ii conss.]
CJ.2.6.6.1: Imperatores Valentinianus, Valens Ante omnia autem universi advocati ita praebeant patrocinia iurgantibus, ut non ultra, quam litium poscit utilitas, in licentiam conviciandi et maledicendi temeritatem prorumpant: agant, quod causa desiderat: temperent ab iniuria. nam si quis adeo procax fuerit, ut non ratione, sed probris putet esse certandum, opinionis suae imminutione quatietur. nec enim coniventia commodanda est, ut quisquam negotio derelicto in adversarii sui contumeliam aut palam pergat aut subdole. [a 368 pp. x k. sept. valentiniano et valente aa. ii conss.]
CJ.2.6.6.2: Imperatores Valentinianus, Valens Praeterea nullum cum eo litigatore contractum, quem in propria recepit fide, ineat advocatus, nullam conferat pactionem. [a 368 pp. x k. sept. valentiniano et valente aa. ii conss.]
CJ.2.6.6.3: Imperatores Valentinianus, Valens Nemo ex his, quos licebit accipere vel decebit, aspernanter habeat, quod sibi semel officii gratia libero arbitrio obtulerit litigator. [a 368 pp. x k. sept. valentiniano et valente aa. ii conss.]
CJ.2.6.6.4: Imperatores Valentinianus, Valens Nemo ex industria protrahat iurgium. [a 368 pp. x k. sept. valentiniano et valente aa. ii conss.]
CJ.2.6.6.5: Imperatores Valentinianus, Valens Apud urbem autem romam etiam honoratis, qui hoc putaverint eligendum, eo usque liceat orare, quousque maluerint, videlicet ut non ad turpe compendium stipemque deformem haec adripiatur occasio, sed laudis per eam augmenta quaerantur. nam si lucro pecuniaque capiantur, veluti abiecti atque degeneres inter vilissimos numerabuntur. [a 368 pp. x k. sept. valentiniano et valente aa. ii conss.]
CJ.2.6.6.6: Imperatores Valentinianus, Valens Quisquis igitur ex his, quos agere permisimus, vult esse causidicus, eam solam , quam sumit tempore agendi, sibi sciat esse personam, quousque causidicus est, nec putet quisquam honori suo aliquid esse detractum, cum ipse necessitatem elegerit standi et ipse contempserit ius sedendi. [a 368 pp. x k. sept. valentiniano et valente aa. ii conss.]
CJ.2.6.7pr.: Imperatores Valentinianus, Valens Providendum est, ne hi, quos in foro aut meritum nobilissimos fecerit aut vetustas, in una parte consistant, aliam a rudibus atque tironibus necesse sit sustineri. * valentin. et valens aa. et grat. a. ad olybrium pu. * [a 370 d. k. mart. treviris valentiniano et valente iii aa. conss.]
CJ.2.6.7.1: Imperatores Valentinianus, Valens Atque ideo si in uno auditorio duo tantum prae ceteris fuerint vel plures, quorum fama sit hilarior, in iudicantis officio sit, ut par causidicorum distributio fiat et exaequetur partibus auxilium singulorum et aequa divisio procedat. [a 370 d. k. mart. treviris valentiniano et valente iii aa. conss.]
CJ.2.6.7.2: Imperatores Valentinianus, Valens Si quis vero monitus a iudice ea excusatione, quae nequeat comprobari, cuicumque parti patrocinium denegaverit, careat foro, sciat etiam numquam sibi ad agendum copiam posse restitui. [a 370 d. k. mart. treviris valentiniano et valente iii aa. conss.]
CJ.2.6.7.3: Imperatores Valentinianus, Valens Si quis autem ex litigatoribus detectus fuerit separatim tractasse cum pluribus et adversario suo tali fraude subtraxisse paris defensionis copiam, ostendet procul dubio iniquam a se litem foveri et auctoritatem iudicis a se lusam experietur. [a 370 d. k. mart. treviris valentiniano et valente iii aa. conss.]
CJ.2.6.8: Imperatores Leo, Anthemius Nemo vel in foro magnitudinis tuae vel in provinciali iudicio vel apud quemquam iudicem accedat ad togatorum consortium, nisi sacrosanctis catholicae religionis fuerit imbutus mysteriis. sin autem aliquid quoquo modo vel quadam machinatione factum vel attemptatum fuerit, officium quidem sublimitatis tuae centum librarum auri iacturam pro condemnatione sustineat, idem vero, quicumque ausus fuerit contra providum nostrae serenitatis decretum officium advocationis per subreptionem adripere et prohibitum patrocinium praestiterit, advocationis officio remotus stilum proscriptionis atque perpetui exilii specialiter sustinebit: scituris etiam provinciarum rectoribus, quod is, sub cuius administratione aliquid huiu smodi fuerit attemptatum, partis bonorum dimidiae proscriptionem et poenam exilii per quinquennium sustinebit. * leo et anthem. aa. nicostrato pp. * [a 468 d. prid. k. april. constantinopoli anthemio a. ii cons.]
CJ.2.7.0. De advocatis diversorum iudiciorum.
CJ.2.7.1: Imperator Antoninus Si patronum causae praevaricatum putas et impleveris accusationem, non deerit adversus eum pro temeritate commissi sententia, atque ita de principali causa denuo quaeretur. quod si non docueris praevaricatum, et calumnia notaberis et rebus iudicatis, a quibus non est provocatum, stabitur. * ant. a. doloni. * [a 213 pp. iii k. oct. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.2.7.2: Imperatores Valens, Gratianus, Valentinianus Qui necessario patriae suae debent municipio functiones, eos decurionibus adgregatos nolumus evagari, permittentes tamen, ut in negotiis causidicorum fungantur officiis et in civitatibus propriis subeant munia curiarum, ita tamen, ut non contra rem publicam civitatis, in qua honorem hunc consecuti sunt, eis adesse permittatur. * valens grat. et valentin. aaa. ad antonium pp. * [a 378 d. xv k. sept. ravennae valente vi et valentiniano ii aa. conss.]
CJ.2.7.3: Imperatores Arcadius, Honorius Ne quis ex corpore togatorum, minime curialibus nexibus illigatus, provinciales suscipiat functiones, scilicet ut et ambientibus claudatur ingressus et invitis necessitas auferatur. * arcad. et honor. aa. ad africanum pu. * [a 396 d. iii non. aug. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.2.7.4: Imperatores Honorius, Theodosius Fori tui culminis et universorum iudiciorum advocati quidquid ex huiuscemodi professione vel ipsius occasione quaesierint vel quaesierunt, id post patris obitum praecipuum veluti peculium castrense ad exemplum militum proprio dominio valeant vindicare. * honor. et theodos. aa. eustathio pp. * [a 422 d. x. k. april. constantinopoli honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.2.7.5: Imperatores Theodosius, Valentinianus Quidquid animi largitate et munificentia praestitimus principali togatis per orientem eminentissimae praefecturae reverentia studiorum, id sibi praesenti sanctione praestitum esse cognoscant patroni causarum illustris urbicariae praefecturae. * theodos. et valentin. aa. cyro pu. * [a 426 d. vii k. ian. constantinopoli theodosio xii et valentiniano ii aa. conss.]
CJ.2.7.6: Imperatores Theodosius, Valentinianus Sancimus, ut advocatis, qui apud tuam magnificentiam causas acturi sunt, a nullo iudice, nec ab ipsa eminentissima praefectura, sollicitudo ulla penitus iniungatur: sed nec advocatis provinciarum vel spectabilium iudicum quisquis existimet aliquid iniungendum. nulla igitur togatis inspectio, nulla ingeratur peraequatio, nulla operis instructio, nulla discussio, nullum ratiocinium imponatur, nullum denique aliud eis mandetur praeter arbitrium in eodem dumtaxat loco ubi advocationis exercetur officium: quinquaginta librarum auri poena officio feriendo, quod legis istius regulas temerare temptaverit. * theodos. et valentin. aa. ad florentium pp. * [a 439 d. xiii k. mai. constantinopoli theodosio a. xvii et fes to conss.]
CJ.2.7.7: Imperatores Theodosius, Valentinianus Isdem privilegiis isdemque immunitatibus potiri togam illustrissimae per illyricum praefecturae, quibus fruitur toga per orientem praetorianae sedis excelsae, decernimus. * theodos. et valentin. aa. thalassio pp.Per illyricum. * [a 439 d. vii id. sept. constantinopoli theodosio a. xvii et festo conss.]
CJ.2.7.8: Imperatores Theodosius, Valentinianus Cum advocatio praetoriana centum quinquaginta numero togatis minime vel imminuendo vel augendo concludatur, iubemus eos, qui ex his ad fisci patronatum pervenerint, a cohortis vel alterius vilioris condicionis nexibus cum liberis quandocumque genitis liberos custodiri postque tale officium depositum annumque completum advocatorum consortio abscedere cum comitiva consistoriana: omneque, quod togatis fori celsitudinis tuae quolibet casu quolibet adquiritur titulo, ut castrense sibimet vindicare nec patribus vel avis paternis earum rerum commodum adquirere legis istius auctoritate decernimus: his omnibus etiam ad urbicariae praefecturae advocationem trahendis. * theodos. et valentin. aa. cyro pp.Cons. designato. * [a 440 d. iii k. ian. valentiniano a. v et anatolio conss.]
CJ.2.7.9: Imperatores Theodosius, Valentinianus Si quis de togatis fori celsitudinis tuae vel illyricianae seu urbicariae praefecturae sive de his, qui in provincialibus iudiciis causarum patrocinium profitentur, electione tuae sedis regendae provinciae munus potestatemque susceperit, post peractam integre ac sine ulla opinionis labe administrationem ad illud officium, unde abstractus est et unde sibi vitae subsidia comparabat, remeandi habeat facultatem nec causas orare denuo quadam prohibeatur invidia. * theodos. et valentin. aa. apollonio pp. * [a 442 d. xii k. sept. constantinopoli eudoxio et dioscoro conss.]
CJ.2.7.10: Imperatores Valentinianus, Marcianus Binos, qui priores fori tuae sedis inveniuntur, ad patronatum fisci singulis quibusque annis accedere paribus dignitatis et privilegiorum insignibus ambiendos praecipimus, quibus antehac utebatur is, qui solus creabatur fisci patronus. * valentin. et marcian. aa. palladio pp. * [a 452 d. xiiii k. iul. constantinopoli sporacio cons.]
CJ.2.7.11pr.: Imperator Leo Nemini licere sancimus aliquem sub adsidendi colore statutis centum quinquaginta advocatis, quos sibi eminentissima praefectura in consilium adsumpserit, adgregare. * leo a. viviano pp. * [a 460 d. k. febr. constantinopoli magno et apollonio conss.]
CJ.2.7.11.1: Imperator Leo Non aliter vero consortio advocatorum tuae sedis aliquis societur, nisi prius in examine viri clarissimi rectoris provinciae, ex qua oriundus est, praesentibus cohortalibus gesta conficiat, quibus aperte pateat cohortali statui ac fortunae eundem minime subiacere, si praesens vir clarissimus rector provinciae fuerit in eius examine: si vero afuerit, apud defensorem sui oppidi gesta conficiat. [a 460 d. k. febr. constantinopoli magno et apollonio conss.]
CJ.2.7.11.2: Imperator Leo Iuris peritos etiam doctores eorum iubemus iuratos sub gestorum testificatione depromere, esse eum, qui posthac subrogari voluerit, peritia iuris instructum: filios autem togatorum excellentiae tuae, qui vel nunc causas agunt vel futuris temporibus actitaverint, ceteris supernumerariis anteferri. [a 460 d. k. febr. constantinopoli magno et apollonio conss.]
CJ.2.7.11.3: Imperator Leo Illud insuper decernimus, ut etiam his, qui ultra centum quinquaginta advocatos eminentissimae tuae sedis reperiuntur, liceat et apud virum spectabilem proconsulem vel praefectum augustalem vel comitem orientis, viros etiam spectabiles vicarios et apud rectores provinciarum negotia perorare. [a 460 d. k. febr. constantinopoli magno et apollonio conss.]
CJ.2.7.12: Imperator Leo Sancimus patronum fisci iudicio celsitudinis tuae iam non quotannis, sed biennio pro vetere consuetudine finem officii sui sortiri: salvis eidem consortio privilegiis omnibus, quae a retro principibus meruit, manentibus. * leo a. eusebio pp.Illyrici. * [a 463 d. x k. mart. constantinopoli basilio et viviano conss.]
CJ.2.7.13pr.: Imperatores Leo, Anthemius Petitionem virorum disertissimorum advocatorum alexandrinae splendissimae civitatis, quam de fori sui matricula et fisci patrono obtulerunt, merito admittentes hac sanctione decernimus quinquaginta statutos haberi eorumque nomina pro tempore matriculae conficiendae inscribi et eos advocationis officium in iudicio tam viri spectabilis praefecti augustalis quam viri spectabilis ducis aegyptiaci limitis petentibus adhibere, ceteros vero ultra memoratum numerum constitutos apud alios iudices eiusdem alexandrinae civitatis perorare, filiis scilicet statutorum in loco deficientium supernumerariis anteponendis: egredientem autem post biennium fisci patronum contemplatione laborum exconsulari moderatoris provinciae dignitate decorari: licentia facultateque ei non deneganda, cum usus exegerit , tam pro se quam pro filiis parentibus et uxoribus nec non etiam personis ex transverso latere usque ad quartum gradum constitutis patrocinium suum adhibere. * leo et anthem. aa. alexandro duci aegyptiaci limitis et praef. augustali.* [a 468 d. xiii k. sept. anthemio cons.]
CJ.2.7.13.1: Imperatores Leo, Anthemius Quando autem fisci patronum mori contigerit, gradu eum sequentem sine ulla dilatione in loco eius subrogari, heredibus defuncti nihil exinde sibi commodi adquiri posse speraturis: cunctis privilegiis, quae hactenus habuisse noscuntur, nec non his, quae suggestio tuae magnitudinis continet, etiam in posterum intactis inviolatisque servandis, quatenus huiusmodi delato eis liberalitate nostrae serenitatis honore possint in otio et tranquillitate reliquum tempus vitae suae peragere, nulla eis invitis sollicitudine ingerenda. [a 468 d. xiii k. sept. anthemio cons.]
CJ.2.7.14: Imperatores Leo, Anthemius Advocati, qui dirimunt ambigua fata causarum suaeque defensionis viribus in rebus saepe publicis ac privatis lapsa erigunt, fatigata reparant, non minus provident humano generi, quam si proeliis atque vulneribus patriam parentesque salvarent. nec enim solos nostro imperio militare credimus illos, qui gladiis clupeis et thoracibus nituntur, sed etiam advocatos: militant namque causarum patroni, qui gloriosae vocis confisi munimine laborantium spem vitam et posteros defendunt. * leo et anthem. aa. callicrati pp. illyrici. * [a 469 d. v k. april. constantinopoli zenone et marciano conss.]
CJ.2.7.15pr.: Imperator Leo Post duos fisci patronos, qui ex anterioribus constitutionibus isdem beneficiis muniuntur, sexaginta quattuor togatos, qui in praesenti sunt, a primo usque ad sexagesimum quartum imperialibus beneficiis perfrui censemus, quibus fisci patroni liberique eorum honorati sunt. * leo a. dioscoro pp. * [a 472 d. xvii k. iun. constantinopoli marciano cons.]
CJ.2.7.15.1: Imperator Leo His quoque illud adiciendum esse statuimus, ut, si quis patronatus fisci adeptus gradum fatalem diem obierit, universa totius anni solacia, ex quo hoc idem officium peragere coeperit, ad heredes seu successores suos, sive liberi sive extranei fuerint, transmittendi tam ex testamento quam ab intestato liberam habeat facultatem. [a 472 d. xvii k. iun. constantinopoli marciano cons.]
CJ.2.7.16: Imperatores leo iun., Zeno Ad similitudinem sexaginta quattuor advocatorum fori amplissimae praetorianae praefecturae quindecim tantum ex foro tuae magnitudinis, qui in praesenti gradus primos obtinent, post fisci videlicet patronum, isdem privilegiis nostrae mansuetudinis beneficio perfruantur, quibus fisci patroni liberique eorum muniuntur. * leo iunior et zeno aa. iustiniano pu. * [a 474 d. xvii k. april. constantinopoli leone iuniore a. cons.]
CJ.2.7.17pr.: Imperatores leo iun., Zeno Iubemus advocationem fori tui culminis in centum quinquaginta, sicut antea constitutum fuerat, advocatos concludi eundemque numerum, quotiens vel professionis fine vel morte vel quocumque casu fuerit imminutus, electione magnificae tuae sedis impleri, ita ut in praesenti quidem et hinc usque ad biennium ad plenitudinem supra definiti numeri subrogandi sine ulla cohortalis aut cuiuslibet deterioris condicionis quaestione succedant: salva videlicet adversus eos apparitionibus si qua competit actione, quam certum est, postquam fisci patronatus officio impleto exierint, evanescere: post lapsum vero biennium foro tuae magnificae potestatis inseri postulantes non aliter, nisi sub gestorum confectione minime eos cohortali condicioni subiacere patefactum fuerit, admittantur. * leo iunior et zeno aa. paulo pp.Per illyricum. * [a 474]
CJ.2.7.17.1: Imperatores leo iun., Zeno Cuncta sane privilegia, quae magnificae per orientem praefecturae advocatis ex divinis retro principum seu inclitae recordationis leonis vel nostris sanctionibus indulta sunt, tuae quoque gloriosissimae sedis causidicis absque ulla discretione competere per hanc in aeternum valituram legem sancimus. [a 474]
CJ.2.7.20pr.: Imperator Anastasius Suggestionem viri illustris comitis privatarum et proconsulis asiae duximus admittendam, per quam nostrae serenitatis auribus intimavit fori sui advocatos communi petitione magnopere postulasse, ut, postquam advocationis deposuerint officium, dignitate quadam nostra liberalitate potiantur. * anastas. a. eusebio mag. off. * [a 497 d. ii k. ian. constantinopoli anastasio a. ii cons.]
CJ.2.7.20.1: Imperator Anastasius Iubemus itaque post depositum, ut dictum est, praefatum officium unumquemque eorum, qui in praesenti sunt vel postea matriculis eorum pro tempore fuerint inserti, clarissimi primi ordinis comitis perfrui dignitate, quatenus et tempore quietis fructum praeteritorum laborum consequantur proque fide atque industria erga clientes suos comprobata privatae condicionis hominum multitudine segregati clarissimis merito connumerentur. [a 497 d. ii k. ian. constantinopoli anastasio a. ii cons.]
CJ.2.7.21: Imperator Anastasius Advocatos amplissimae tuae sedis, qui pro tempore ad fisci patroni gradum et officium provehuntur, una cum liberis iam natis vel postea procreandis ab omni cohortalis seu cuiuslibet deterioris condicionis vinculo immunes ac liberos cum patrimonio suo conservari praecipimus, cum constet hoc iam pridem tam advocatis amplissimae praetorianae per orientem quam magnificae urbicariae praefecturae sacris constitutionibus esse indultum et non dubium sit non tantum eas, sed etiam sublimissimae tuae sedis germanas esse potestates. * anastas. a. thomae pp.Per illyricum. * [a 500 d. xii k. dec. patricio et hypatio conss.]
CJ.2.7.22pr.: Imperator Anastasius Iubemus pro tempore primatem advocatorum fori viri illustris comitis orientis per biennium fisci patroni fungi officio et solacia sibi communi consensu deputata per idem biennium consequi, hoc quoque transacto professionem advocationis deponere: consortio videlicet eorundem advocatorum ad quadraginta tantummodo viros redigendo, ita ut, si qui superflui sunt iam eidem consortio sociati, de advocationis officio minime reiciantur, nemine alio eis adiciendo, donec quadraginta virorum numerum advocatorum consortium excedere contingat. * anastas. a. constantino pp. * [a 505 d. k. iul. constantinopoli sabiniano et theodoro conss.]
CJ.2.7.22.1: Imperator Anastasius Ad haec eos, qui, prout statutum est, fisci patroni deposuerint officium, postea quoque non prohiberi singulos tam pro se quam pro iugali sua et socero et socru nec non genero et nuru liberisque propriis, colonis et servis ad se pertinentibus advocationis fungi officio. [a 505 d. k. iul. constantinopoli sabiniano et theodoro conss.]
CJ.2.7.22.2: Imperator Anastasius Nec aediculas eorum metatorum onere molestari, si tamen in una tantummodo suaque domo singuli talem praerogativam sibi vindicare maluerint. [a 505 d. k. iul. constantinopoli sabiniano et theodoro conss.]
CJ.2.7.22.3: Imperator Anastasius Pro sportulis praeterea modum, quem notitia nobis porrecta declarat, tam pro his quam pro colonis et servis eorum custodiri, neminique praeberi licentiam eundem modum circa sportularum exactionem contra eos excedendi. [a 505 d. k. iul. constantinopoli sabiniano et theodoro conss.]
CJ.2.7.22.4: Imperator Anastasius Nec de cetero quemquam, antequam per statuta tempora legum eruditioni noscatur inhaesisse, supra dicto consortio sociari. [a 505 d. k. iul. constantinopoli sabiniano et theodoro conss.]
CJ.2.7.22.5: Imperator Anastasius Et filios advocatorum vel adhuc in tali constitutorum officio vel eorum, qui fisci patronatum deposuerunt, superstitum vel mortuorum, extraneis ad idem officium accedentibus anteponi eique gratis et sine sumptibus sociari, si et ipsi, prout dispositum est, solito tempore legum doctrinam meruerint. [a 505 d. k. iul. constantinopoli sabiniano et theodoro conss.]
CJ.2.7.22.6: Imperator Anastasius Ut autem his, qui fisci patroni officium adepti sunt vel fuerint, non tantum superstitibus, sed etiam morte praeventis prospiciatur, tam ad heredes fisci patroni, qui semel ad talem gradum vocatus sit, solacia eius transire hisque servari , quam ipsos, qui fisci patronatum iam deposuerunt vel postea deposuerint, minime cuiuslibet actus publici sollicitudinem nolentes subire compelli nec exhibitionis seu deductionis onere nisi speciali auctoritate nostra molestari et in provincia incusandos per sententiam viri spectabilis comitis orientis utpote competentis iudicis conveniri atque litigare decernimus. [a 505 d. k. iul. constantinopoli sabiniano et theodoro conss.]
CJ.2.7.23pr.: Imperator Anastasius Laudabile vitaeque hominum necessarium advocationis officium maxime principalibus praemiis oportet remunerari. * anastas. a. eustathio pp. * [a 506 d. xii k. dec. constantinopoli areobindo et messala conss.]
CJ.2.7.23.1: Imperator Anastasius Ideoque iubemus viros clarissimos fisci pro tempore patronos fori tuae celsitudinis sollemni die festivitatis kalendarum ianuariarum ipsius tantummodo anni, per quem tale peragunt officium, inter spectabiles sacri nostri consistorii comites divina nostrae serenitatis manu puncti consequi solacium. [a 506 d. xii k. dec. constantinopoli areobindo et messala conss.]
CJ.2.7.23.2: Imperator Anastasius Et postquam tale deposuerint officium, si quidem filios ingenuos habeant, eos clarissimorum notariorum inseri consortio tribunorum, sacras solitas epistulas sine quadam suffragii solutione percepturos. [a 506 d. xii k. dec. constantinopoli areobindo et messala conss.]
CJ.2.7.23.3: Imperator Anastasius Et si quis per sententiam sublimitatis tuae monitus super agnito debito vel agnita causa, quae ingeritur ei, confessionem exponere paratus sit, eam non arbitro delegato, sed tunc temporis fisci patronis vel alterutri eorum, si alter adesse non possit, pro more tamen solito sub actorum testificatione intimari. [a 506 d. xii k. dec. constantinopoli areobindo et messala conss.]
CJ.2.7.23.4: Imperator Anastasius Quotiensque de nuptiis quis sine dotalibus instrumentis mutuo contrahendi matrimonium animo celebratis super adfectu suo, liberis ex huiusmodi coniugio iam extantibus vel necdum procreatis, legitimis adlegationibus uti maluerit, eas apud eosdem pro tempore fisci patronos vel alterutrum, ut dictum est, eorum gestis intervenientibus commendari, ita videlicet, ut iuri cognitae adlegationes absentibus personis, si quae competunt, serventur intactae. [a 506 d. xii k. dec. constantinopoli areobindo et messala conss.]
CJ.2.7.23.5: Imperator Anastasius His insuper, quicumque apud viros gloriosos pro tempore consules mancipia sua libertate donare voluerint, antelatos fisci patronos ad easdem libertates peragendas propriam advocationis vocem accommodare [a 506 d. xii k. dec. constantinopoli areobindo et messala conss.]
CJ.2.7.23.6: Imperator Anastasius Aliis nihilo minus privilegiis, quae iam pridem memoratis vel fisci patronis vel adhuc advocationis pro tempore peragentibus officium togatis diversis modis indulta sunt, ex hac etiam sanctione nostra in sua stabilitate duraturis. [a 506 d. xii k. dec. constantinopoli areobindo et messala conss.]
CJ.2.7.24pr.: Imperator Anastasius Petitiones virorum disertissimorum fori praesidalis secundae syriae provinciae advocatorum cum competenti moderatione censuimus admittendas et iubemus pro tempore primatem eorum per biennium fisci patroni fungi officio et solacia sibi communi consensu deputata per idem biennium consequi hocque transacto professionem advocationis deponere: consortio videlicet eorundem advocatorum ad triginta tantummodo viros redigendo, ita ut, si qui superflui sunt iam eidem consortio sociati, de advocationis officio minime reiciantur, nemine alio eis adiciendo, donec triginta virorum numerum advocatorum excedere consortium contingat. * anastas. a. sergio pp. * [a 517 d. k. dec. anastasio et agapito conss.]
CJ.2.7.24.1: Imperator Anastasius Ad haec eos, qui, prout statutum est, fisci patroni deposuerint officium, postea quoque non prohiberi singulos tam pro se quam pro iugali sua et socero et socru nec non genero et nuru liberisque propriis, colonis et servis ad se pertinentibus advocationis fungi officio. [a 517 d. k. dec. anastasio et agapito conss.]
CJ.2.7.24.2: Imperator Anastasius Nec aediculas eorum metatorum nomine molestari, si tamen in una tantummodo suaque domo singuli talem praerogativam sibi vindicare maluerint. [a 517 d. k. dec. anastasio et agapito conss.]
CJ.2.7.24.3: Imperator Anastasius Pro sportulis praeterea modum, quem notitia nobis porrecta declarat, tam pro his quam pro colonis et servis eorum custodiri, neminique praeberi licentiam eundem modum circa sportularum exactionem contra eos excedendi. [a 517 d. k. dec. anastasio et agapito conss.]
CJ.2.7.24.4: Imperator Anastasius Nec de cetero quemquam, antequam per statuta tempora legum eruditioni noscatur inhaesisse, supra dicto consortio sociari. [a 517 d. k. dec. anastasio et agapito conss.]
CJ.2.7.24.5: Imperator Anastasius Et filios advocatorum vel adhuc in tali constitutorum officio vel eorum, qui fisci patronatum deposuerunt, superstitum vel mortuorum, extraneis ad idem officium accedentibus anteponi eique gratis et sine sumptibus sociari, si et ipsi, prout dispositum est, solito tempore legum doctrinam meruerint. [a 517 d. k. dec. anastasio et agapito conss.]
CJ.2.7.24.6: Imperator Anastasius Ut autem his, qui fisci patroni officium adepti sunt vel fuerint, non tantum superstitibus, sed etiam morte praeventis prospiciatur, tam ad heredes fisci patroni, qui semel ad talem gradum vocatus sit, solacia eius transire hisque servari , quam ipsos, qui fisci patronatum iam deposuerunt vel postea deposuerint, minime cuiuslibet actus publici sollicitudinem nolentes subire compelli nec exhibitionis seu deductionis onere nisi speciali auctoritate nostra molestari et in provincia incusandos per sententias viri clarissimi provinciam in qua degunt moderantis, utpote competentis iudicis, conveniri atque litigare decernimus. [a 517 d. k. dec. anastasio et agapito conss.]
CJ.2.7.25pr.: Imperator Justinus Restituendae sunt clarissimis eloquentiae luminibus sexaginta auri librae, quas sub imperio zenonis divae memoriae pedaneis deputatas arbitris nec non fideiussorum vires aestimantibus, tamen auferendas credidit parca posterioris subtilitas principis, ut iam liberalitate nostri numinis viri clarissimi fisci patroni praefatam auri summam sine fraude annis singulis consequantur, ab amplissima tua sede pari lance in utrumque dividendam. nam universis redditur, quod pro voto omnium primatibus indulgetur. * iustinus a. marino pp. * [a 519 d. k. dec. constantinopoli ipso a. et eutherico conss.]
CJ.2.7.25.1: Imperator Justinus Sacras insuper epistulas, quibus adprobantur viri clarissimi tribuni praetoriani et notarii, non unius tantum nomine, sed alterius quoque unius praestandas perspicimus, sive suos filios sive quos alios duxerint illustrandos. [a 519 d. k. dec. constantinopoli ipso a. et eutherico conss.]
CJ.2.7.25.2: Imperator Justinus Ad haec altiore beneficio codicillos, quibus illustris honoratur dignitas, consequantur, quos unius solum nomine eisdem viris facundissimis daturos nos pollicemur profuturos scilicet alteri eorum altero concedente, seu qui ex provinciis suis vel ex amicis voluerint, in provinciis tamen degentibus. [a 519 d. k. dec. constantinopoli ipso a. et eutherico conss.]
CJ.2.7.25.3: Imperator Justinus Licentiam eis praeterea facimus binos homines annis singulis itidem offerendi nostram adoraturos purpuram, statutis inserendos praesentalibus domesticis, unum equitum, alterum scholae peditum, in vacantem eorum locum qui defuncti sunt, nullo, dum supererant, de militia venumdanda pacto cum eis interposito, quorum eiusmodi conventiones intersunt, ita tamen, ut idem viri facundissimi, cum offerendos eosdem crediderint homines, bina solidorum pro singulis millia nihilque amplius noverint dependenda viris magnificis comitibus dicatissimorum domesticorum , id est equitum quidem pro eo, qui inter equites meriturus est, peditum autem pro eo, qui inter pedites inserendus est: solitis videlicet statim stipendiis nec non ceteris solaciis isdem tironibus deputandis sine quolibet alio dispendio. [a 519 d. k. dec. constantinopoli ipso a. et eutherico conss.]
CJ.2.7.25.4: Imperator Justinus Aliis etiam privilegiis potiantur, quae diversis temporibus consecuti sunt sive per augustos apices seu dispositiones et sententias amplissimae tuae sedis. nam qui novis digni iudicati sunt, ii multo magis in anterioribus quoque sunt adiuvandi. [a 519 d. k. dec. constantinopoli ipso a. et eutherico conss.]
CJ.2.7.26pr.: Imperator Justinus Per hanc legem decernimus, ne, antequam in octuaginta tantum virorum numerum fori tui culminis togatorum collegium deductum fuerit, adspirare quis qualibet arte concedatur aut possit, nisi vel eorum filii, qui triginta priorum obtinent numerum, facundiae studiis eruditi, gratis videlicet et sine ullo suffragio, aut fortasse exteri non ultra duos per annos singulos, facundia et ipsi conspicui taxati fuerint: nullo deinceps, postquam in octuaginta virorum numerum redacti fuerint, superare qualibet rursus ambitione vel astutia quantitatem ausuro. * iustinus a. theodoto pu. * [a 524 d. id. febr. constantinopoli iustino a. ii et opilione conss.]
CJ.2.7.26.1: Imperator Justinus Interdicenda quoque cunctis licentia praevertendi progressus seriem, quam ipsius temporis ordo suppeditat, et ut in mercatorum contractibus loca permutandi et adhuc tirones iam interesse veteribus. [a 524 d. id. febr. constantinopoli iustino a. ii et opilione conss.]
CJ.2.7.26.2: Imperator Justinus Hoc etiam pronuntiandum censemus, ne quis ex his in aliis degat regionibus relicta observatione glorificae tuae sedis. noverint etenim, qui post nomen impetratum patroni litium ultra trium annorum spatium ex sacratissiama hac urbe morandum duxerit, nec nuncupationem togati nec privilegia virorum eiusmodi concedenda sibi, ut nec repetitis ex industria praedictae sedis auctoritatibus protrahatur aut multiplicetur peregrinationis excursus. [a 524 d. id. febr. constantinopoli iustino a. ii et opilione conss.]
CJ.2.7.26.3: Imperator Justinus Quorum omnium si quid vel minimum quocumque tempore fuerit violatum, viginti primates eiusdem ordinis et qui pro tempore sollicitudinem ab actis in amplitudinis tuae gerent officio, adiutores etiam eorum denis singuli libris auri ferientur, quod adversus imperialia consulta serenitatis nostrae tendentibus non statim obiecerint intercessionem legis praesentis aut non restiterint et omni nisu prohibuerint, ne quid temptetur contrarium: cum nec in administratores sublimissimae tuae sedis, si non intente custodierint disposita salutaria et, ut non temerentur, prospexerint, poena deerit decem auri librarum. [a 524 d. id. febr. constantinopoli iustino a. ii et opilione conss.]
CJ.2.7.26.4: Imperator Justinus Sescenti autem aurei, quibus pro tempore fisci patronus fori tuae celsitudinis ad exemplum priorum temporum ex arca tui iudicii consolatur, ne post decursum celerem advocationis et labores gloriosos egenus exeat, non, ut saepe contigit, incerto die praestentur, sed cum medium iter pervenerint patrocinii rerum fiscalium, id est kalendis octobribus, per annos singulos sine cunctatione solventur. [a 524 d. id. febr. constantinopoli iustino a. ii et opilione conss.]
CJ.2.7.26.5: Imperator Justinus Quidquid insuper privilegiorum retro principum sacris adfatibus vel auctoritate tribunalis cuius interest huic eidem ordini datum ostenditur, inviolatum servari. [a 524 d. id. febr. constantinopoli iustino a. ii et opilione conss.]
CJ.2.7.26.6: Imperator Justinus Cumque lite quisquam eorum pulsatus fuerit seu civilis causae certaminis aut criminalis quaestionis obtentu, hic vel in provinciis, cum per concessum tempus eorum adesse quemquam evenit, nullos exsecutores sportulas adsequi nec, qui controversiis movendis inserviunt aut excipiendo seu praeparando vel officio quolibet alio, quocumque nomine sumptum exigendum censere. [a 524 d. id. febr. constantinopoli iustino a. ii et opilione conss.]
CJ.2.7.27: Imperator Justinus Nemo excepta menandri fisci patroni persona speret de cetero permutationum saltibus superiore gradu captato fruiturum se beneficiis, quae patronis aerarii seu dum officium exhibent causis fiscalibus aut post expletum agmen impertita monstrantur. * iustinus a. archelao pp. * [a 524 d. xii k. sept. iustino a. ii et opilione conss.]
CJ.2.7.29pr.: Imperator Justinianus De constitutione divinae recordationis iustini patris nostri super togatis amplissimae tuae sedis prolata illyriciani advocati postulaverunt a nobis eis clarum fieri, si locum etiam circa eos possit habere, sive cum commeatu sive sine commeatu iudicio eiusdem sublimitatis afuerint. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 - 534 ]
CJ.2.7.29.1: Imperator Justinianus Sancimus itaque talem legem generaliter in persona eorum tenere, ut, si quis sine commeatu ultra continuum biennium afuerit vel cum commeatu ultra quinquennium , de matricula penitus aboleatur: nulla licentia ei danda gradum suum vindicare nec iterum viris disertissimis togatis eiusdem sedis adsistere. perfruantur igitur advocati eiusdem sublimitatis hac nostra generali sanctione. [a 531 - 534 ]
CJ.2.8.0. De advocatis fisci.
CJ.2.8.1: Imperator Antoninus Cum te fisci causam agitasse proponas, quamvis te salarium percepisse neges, tamen placitis adquiesce. eos enim, qui causam fisci egissent, prohibitum est adversus fiscum patrocinium praestare. * ant. a. claudio. * [a 213 pp. xiii k. ian. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.2.8.2: Imperatores valer., gallien. Potes auctoribus nobis adversus fiscum quoque patrocinium exhibere privatis, dum eam scilicet causam, quam tu, cum fisci advocatus fueras, forte tractasti, suscipere declines. * valer. et gallien. aa. frequenti. * [a 254 pp. vi k. mart. valeriano ii et gallieno aa. conss.]
CJ.2.8.3: Imperator Constantinus Fisci advocatus poenam metuens caveat, ne fiscalia commoda occultet neve nullo negotio existente fisci nomine privatis audeat calumnias commovere. * const. a. aeliano procons. africae. * [a 313 d. vi id. nov. treviris constantino a. iii et licinio c. iii conss.]
CJ.2.8.4: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Rationales privatae rei causis vel sacri aerarii praesidentes examen praesente fisci advocato suscipiant. * grat. valentin. et theodos. aaa. ad ammianum com. rer. p * [a 383 pp. xvii k. ian. merobaude ii et saturnino conss.]
CJ.2.9.0. De errore advocatorum vel libellos seu preces concipientium.
CJ.2.9.1: Imperator Alexander Severus Ea, quae advocati praesentibus his quorum causae aguntur adlegant, perinde habenda sunt, ac si ab ipsis dominis litium proferantur. * alex. a. aureliae. * [a 227 pp. k. mart. albino et maximo conss.]
CJ.2.9.2: Imperator Gordianus Errores eorum, qui desideria ( id est preces) scribunt, veritati praeiudicium adferre non posse manifestum est. et ideo si condemnationem, cuius mentionem libello insertam esse proponis, manifeste probare potes non intercessisse, adlegationes tuas laedi non oportere is, qui super negotio disceptaturus est, non ignorat. * gord. a. rogato mil. * [a 238 pp. x k. iul. pio et pontiano conss.]
CJ.2.9.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sententiis finita negotia rescriptis revocari non oportet. nec enim quae constituta sunt, ut advocatorum error litigatoribus non noceat, tibi etiam opitulari possunt, cum te praesentem neque causae palam ex continenti, id est triduo proximo, contradixisse neque post sententiam appellationis remedio, si tibi haec displicebat, usam proponas. * diocl. et maximin. aa. et cc ulpiae. * [a 294 d. vi k. sept. viminacii cc. conss.]
CJ.2.10.0. Ut quae desunt advocationi partium iudex suppleat.
CJ.2.10.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non dubitandum est iudici, si quid a litigatoribus vel ab his qui negotiis adsistunt minus fuerit dictum, id supplere et proferre, quod sciat legibus et iuri publico convenire. * diocl. et maxim. aa. ad honoratum. * [a 290 s. xvi k. mart. diocletiano iiii et maximiano iii aa. conss.]
CJ.2.11.0. De causis, ex quibus infamia alicui inrogatur.
CJ.2.11.1: Imperatores Severus, Antoninus Infamiae detrimentum minime tibi adfertur ob id solum, quod in carcerem coniectus es vel vincula tibi iussu legitimi iudicis iniecta sunt. * sev. et ant. aa. manilio. * [pp. sine die et consule.]
CJ.2.11.2: Imperatores Severus, Antoninus Neque furti neque vi bonorum raptorum neque peculatus damnatus intellegi potest, qui, cum plus debiti nomine tributorum exegisset, in duplum a praeside condemnatus est. * sev. et ant. aa. verennio. * [a 197 pp. v id. ian. laterano et rufino conss.]
CJ.2.11.3: Imperatores Severus, Antoninus Etsi severior sententia dici debuit, tamen, cum proconsul vir clarissimus certis rationibus motus mitiorem sententiam dixerit et ordine decurionum te biennio abstinere iussit, transacto tempore non esse te in numero infamium palam est eo, quod ex antidiastolys post biennium remisisse tibi prohibitionem decurionatus iudex videtur. * sev. et ant. aa. metrodoro. * [a 197 pp. x k. ian. laterano et rufino conss.]
CJ.2.11.4: Imperatores Severus, Antoninus Si posidonium in tempus anni relegatum secundum sententiam non excessisse proconsulis probaveris, quinque annis exilio temporario damnandum inter infames haberi non oportet, quando sententiae severitas cum ceteris damnis transigere videatur. * sev. et ant. aa. venustiano. * [a 198 pp. vi k. mart. saturnino et gallo conss.]
CJ.2.11.5: Imperatores Severus, Antoninus Decuriones quidem, item filios decurionum fustibus castigari prohibitum est: verum si iniuriam te fecisse proconsul vir clarissimus pronuntiavit, ignominia notatus es. * sev. et ant. aa. ambrosio. * [a 198 pp. k. iul. saturnino et gallo conss.]
CJ.2.11.6: Imperatores Severus, Antoninus Ad tempus in opus publicum dati pristinum quidem statum retinent, sed damno infamiae et post impletum tempus subiciuntur. * sev. et ant. aa. .To. * [a 203 pp. vii id. dec. geta et plautiano conss.]
CJ.2.11.7: Imperator Antoninus Nemo ob id, quod bonis paternis se abstinuit, infamis est. * ant. a. demetrio. * [a 205 pp. v id. ian. antonino a. et geta utrisque ii conss.]
CJ.2.11.8: Imperator Antoninus Furti si condemnata es, citra verbera quoque fustium famae damnum subisti. quod si res furtiva, quam alter subripuit apud te ignorantem comperta est, non laesit existimationem tuam sententia durior. * ant. a. ulpiae. * [a 205 pp. x k. mart. antonino a. et geta utrisque ii conss.]
CJ.2.11.9: Imperator Antoninus Neminem sequitur infamia ob defensa negotia publica patriae suae. * ant. a. laeto. * [a 208 pp. xii k. mart. antonino a. et geta utrisque iii conss.]
CJ.2.11.10: Imperator Antoninus Iniuriarum ex persona quoque servi damnatus infamia notatur. * ant. a. severo. * [a 208 pp. iiii k. aug. isdem conss.]
CJ.2.11.11: Imperator Alexander Severus Debitores qui bonis cesserint, licet ex ea causa bona eorum venierint, infames non fiunt. * alex. a. irenaeo. * [a 223 pp. x k. maias maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.11.12: Imperator Alexander Severus Si te expilasse hereditatem sententia praesidis constitit, non ex eo, quod non et alia tibi poena inrogata est, furti improbioris infamiam evitasti. * alex. a. donato. * [a 224 pp. k. iul. iuliano ii et crispino conss.]
CJ.2.11.13: Imperator Alexander Severus Ea, quae pater testamento suo filios increpans scripsit, infames quidem filios iure non faciunt, sed apud bonos et graves opinionem eius, qui patri displicuit, onerant. * alex. a. iuventio. * [a 229 xiii k. nov. ipso a. iii et dione conss.]
CJ.2.11.14: Imperator Gordianus Nullam existimationis infamiam avunculus tuus pertimescat, ictibus fustium subiectus ob crimen habita quaestione, si sententia non praecessit ignominiae maculam inrogans. * gord. a. iovino. * [a 238 pp. vi k. sept. pio et pontiano conss.]
CJ.2.11.15: Imperator Gordianus Decreto amplissimi ordinis luctu feminarum deminuto tristior habitus ceteraque hoc genus insignia mulieribus remittuntur, non etiam intra tempus, quo lugere maritum moris est, matrimonium contrahere permittitur, cum etiam, si nuptias alias intra hoc tempus secuta est, tam ea quam is, qui sciens eam duxit uxorem, etiam si miles sit, perpetuo edicto labem pudoris contrahit. * gord. a. sulpiciae. * [a 239 pp. xvii k. iul. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.2.11.16: Imperator Gordianus Fustibus caesum, cui per praeconem ita dictum est: " katygorian aneu tinos dikaias hupostasews ohutws agenes huparchwn my enistaso " ut calumniatorem videri notatum ideoque esse famosum manifestum est. * gord. a. domitiano. * [a 240 pp. iii k. aug. sabino et venusto conss.]
CJ.2.11.17: Imperator Gordianus Verbum precibus insertum potius verecundiam onerare quam ullam existimationis maculam videtur adspergere. etenim cum non causa cognita dictum est sukophanteis , sed ad postulatum patroni interlocutione iudicis responsum sit, nequaquam hoc infamiam inrogat. * gord. a. magno. * [a 242 pp. viii k. oct. attico et praetextato conss.]
CJ.2.11.18: Imperator Gordianus Non damnatos quidem dumtaxat iniuriae, sed pactos quoque perpetuum infamat edictum. verum pactos eos demum, qui ullos adversariis nummos pro mala conscientia ex transactione numerassent, in hac causa placuit intellegi. ceterum simplex eius rei gratia integram existimationem illibatamque conservat. quod si iureiurando decisa contentio est, nemo dubitaverit, quin religionem absolutio iudicantis sequatur. * gord. a. antiocho. * [a 260 pp. xiiii k. ian. saeculare ii et donato conss.]
CJ.2.11.19: Imperatores carinus, numer. Interlocutio praesidis, quae indicta est, infamem eum de quo quaeris fecisse non videtur, cum non specialiter ob iniuriam vel admissam vim condemnatus, sed ita praesidis verbis gravatus est et admonitus, ut ad melioris vitae frugem se reformet. * carinus et numer. aa. aristocrati. * [a 284 pp. xvii k. febr. carino ii et numeriano aa. conss.]
CJ.2.11.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Improbum fenus exercentibus et usuras usurarum illicite exigentibus infamiae macula inroganda est. * diocl. et maxim. aa. fortunato. * [a 290 pp. xvi k. mart. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.2.11.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si fratres tui minores dumtaxat aetate in ludicrae artis ostentatione spectaculum sui populo praebuerunt, inviolatum existimationem obtinent. * diocl. et maxim. aa. statio. * [a 290 d. v k. sept. ipsis aa. conss.]
CJ.2.11.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus Fidem rumpens societatis cum infamiae periculo suo nomine pro socio conventus ad faciendum satis urguetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. domitiano. * [a 294 d. vi id. dec. nicodemiae cc. conss.]
CJ.2.12.0. De procuratoribus.
CJ.2.12.1: Imperator pius Cautio ratihabitionis tunc exigitur a procuratore, quotiens incertum est, an ei negotium mandatum est. * divus pius severo. * [a 150 pp. iiii id. oct. gallicano et vetere conss.]
CJ.2.12.2: Imperator divi fratres Cum rem pecuniariam esse dicas, potes per maritum tuum sollemnibus impletis appellationi adversariae respondere, cum appellationes pecuniariae etiam per procuratores exerceri ab utraque parte litigantium possunt. * divi fratres sextiliae. * [a 161 accepta viii k. aug. ipsis iii et ii conss.]
CJ.2.12.3pr.: Imperatores Severus, Antoninus Eum, qui res agit heredum, a quibus tibi deberi fideicommissum dicis, evoca ad praetorem virum clarissimum, qui aut respondere tibi cogetur aut administratione negotiorum secundum formam iurisdictionis prohibebitur. * sev. et ant. aa. pomponio. * [a 204 pp. x k. sept. cilone et libone conss.]
CJ.2.12.3.1: Imperatores Severus, Antoninus Deliberabit autem praetor, si non defandat heredes, debeatne te mittere in possessionem, secutus iurisdictionem, quae exerceri adversus indefensos solet. [a 204 pp. x k. sept. cilone et libone conss.]
CJ.2.12.4: Imperatores Severus, Antoninus Quia absente te iudicatum dicis, aequum est restitui tibi causae defensionem: nec oberit tibi, quod uxor tua interfuit iudicio aut etiam adquievit sententiae, cum aliena negotia per mulieres non aliter agi possunt, nisi in rem suam et proprium lucrum mandatae sunt eis actiones. * sev. et ant. aa. saturnino. * [a 207 pp. prid. non. ian. apro et maximo conss.]
CJ.2.12.5: Imperator Antoninus Actionem ei, qui absentis nomine agere vult, si non eum defendat, denegari oportere iam edicto perpetuo expressum est. * ant. a. pancratiae. * [a 212 pp. iii k. mart. duobus aspris conss.]
CJ.2.12.6: Imperator Antoninus Reum criminis constitutum defensionem causae suscipere non posse, antequam purgarit innocentiam suam, incognitum non est. * ant. a. marciano. * [a 223 d. vi k. mart. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.12.7: Imperator Antoninus Militem nec pro patre vel matre vel uxore nec ex sacro rescripto procuratorio nomine experiri oportet, cum neque defensionem alienam suscipere vel redimere negotia vel quasi suffragatorem accedere utilitate publica permittatur. * ant. a. macrino mil. * [a 223 pp. viii id. mart. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.12.8: Imperator Antoninus Quod quis sibi debitum exigere tibi mandavit, ante litis contestationem tu alii petendum mandare non potes. * ant. a. mansueto. * [a 223 pp. viii k. sept. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.12.9: Imperator Antoninus Qui stipendia merent, suis negotiis superesse inoffensa disciplina possunt: nec potest dici eum, qui honesta et verecunda praecedente causa mandatas sibi actiones exercuerit, alieno negotio fungi, cum, licet intentio ex persona alterius bona fide sumatur, hunc tamen rem suam gerere non ambigitur. quod militibus meis interdici non modo absurdum, verum etiam iniquum est. * ant. a. aufidio. * [ sine die et consule.]
CJ.2.12.10: Imperator Antoninus Si procurator ad unam speciem constitutus officium mandati egressus est, id quod gessit nullum domino praeiudicium facere potuit. quod si plenam potestatem agendi habuit, rem iudicatam rescindi non oportet, cum, si quid fraude vel dolo egit, convenire eum more iudiciorum non prohiberis. * ant. a. castriciae. * [a 227 pp. iii k. mart. albino et maximo conss.]
CJ.2.12.11pr.: Imperator Antoninus Neque tutores neque curatores ex sua persona in re pupilli vel adulescentis procuratorem facere possunt, sed actorem constituere debent. * ant. a. sebastiano. * [a 229 pp. prid. id. mai. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.2.12.11.1: Imperator Antoninus Pupillus autem vel pupilla vel adultus vel adulta tam ad agendum quam ad defendendum tutore seu curatore interveniente procuratorem ordinare possunt. [a 229 pp. prid. id. mai. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.2.12.11.2: Imperator Antoninus Ipsi autem tutores et curatores post litis contestationem a se factam ad exemplum procuratorum, qui litem contestati sunt, dare procuratores non prohibentur. [a 229 pp. prid. id. mai. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.2.12.12pr.: Imperator Antoninus Exigendi a filio tuo mandati, qui se defensioni tuae offerebat, duplici ratione necessitas non fuit, aut quod defendere quis sive libertus sive extraneus sine mandato potest ( satisdatione tamen pro defensione praestita et alia procul dubio observatione subiecta), aut quod filius, etiamsi ultro actionem patris nomine dirigat, mandatum probare non cogitur. * ant. a. frontino mil. * [a 230 v k. oct. agricola et clementino conss.]
CJ.2.12.12.1: Imperator Antoninus Sane quod necdum legitimam aetatem idem filius tuus compleverat, ob hoc quidem depellere procuratione eum iudex non iniuste potuit. sed multo iustius fuit vel huiusmodi defensorem audire, quam absentem quasi contumacem et indefensum gravi condemnatione adficere. [a 230 v k. oct. agricola et clementino conss.]
CJ.2.12.13: Imperator Gordianus Ita demum super lite persequenda, quam tibi mater mandavit, actionem intendere potes, si, cum primo litem contestareris, non est tibi eo nomine opposita praescriptio militiae: quod nec, cum appellatio agitur, tibi obici poterit. nam si integra res est, ratio perpetui edicti acceptam tibi non permittit alieno nomine actionem intendere. * gord. a. viciano mil. * [a 239 iii id. ian. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.2.12.14: Imperator Gordianus Non hoc minus sententia adversus te lata iuris substiti, quod adversaria tua minor viginti quinque annis constituta causam suam marito sine curatore agendam mandavit. minoribus etenim aetas in damnis subvenire, non in rebus prospere gestis obesse consuevit. * gord. a. sabiniano. * [a 241 pp. iii non. oct. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.2.12.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus Litem te redemisse contra bonos mores precibus manifeste professus es, cum procurationem quidem suscipere ( quod officium gratuitum esse debet) non sit res illicita, huiusmodi autem officia non sine reprehensione suscipiantur. * diocl. et maxim. aa. et cc. cornificio. * [a 293 pp. iii non. april. aa. conss.]
CJ.2.12.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus Procuratorem vel actorem praedii, si non specialiter distrahendi mandatum accepit, ius rerum dominii vendendi non habere certum ac manifestum est. unde si non ex voluntate domini vendentibus his fundum comparasti, pervides improbum tuum desiderium esse dominium ex huiusmodi emptione tibi concedi desiderantis. * diocl. et maxim. aa. et cc. paconiae. * [a 293 s. non. april. byzantii aa. conss.]
CJ.2.12.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Invitus procurationem suscipere nemo cogitur nec eandem ultra, nisi provocationis causa, extendere. sed nec defensionem absentis subire compellitur, cum fidem susceptam implere sufficiat. * diocl. et maxim. aa. et cc. mardonio. * [a 293 pp. non. iun. philippopoli diocletiano v et maximiano iiii aa. conss.]
CJ.2.12.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus Alienam suscipere defensionem virile officium est et ultra sexum muliebrem esse constat. filio itaque tuo, si pupillus est, tutorem pete. * diocl. et maxim. aa. et cc. dionysiae. * [a 294 s. xii k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.2.12.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si pretium, quod actoribus alienis fundum vel servum citra mandatum tibi distrahentibus dedisti et neque praecessisse neque secuta contractum domini declaretur voluntas, in rem autem eius id pretium cessisse provinciae praeses causa cognita perspexerit, hoc tibi restitui iubebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. firmo. * [a 294 s. prid. id. mart. cc. conss.]
CJ.2.12.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nihil arbitramur interesse, utrum ab initio an coepta iam lite negotium ad personam procuratoris transitum fecerit. * diocl. et maxim. aa. et cc. ad verinum praes. syriae. * [a 294 d. x k. oct. demesso cc. conss.]
CJ.2.12.21pr.: Imperator Constantinus Maritus citra mandatum in rebus uxoris cum sollemni satisdatione et alia observatione intercedendi habeat liberam facultatem, ne feminae persequendae litis obtentu in contumeliam matronalis pudoris inreverentur inruant nec conventibus virorum vel iudiciis interesse cogantur. * const. a. ad concilium prov. africae. * [a 315 pp. iiii id. mart. hadrumeto constantino a. iiii et licinio iiii conss.]
CJ.2.12.21.1: Imperator Constantinus Sin autem mandatum susceperit, licet maritus sit, id solum exsequi debet, quod procuratio emissa praescripserit. [a 315 pp. iiii id. mart. hadrumeto constantino a. iiii et licinio iiii conss.]
CJ.2.12.22: Imperator Constantinus Procuratoribus institutis et post contestatam litem dominis effectis ii qui mandaverant non habeant facultatem negotia persequendi, nisi capitales inimicitiae vel morbus vel alia necessaria causa intercesserit: tunc enim etiam invitis his transferri lis potest. * const. a. ad bassum pu. * [a 319 d. xiii k. iul. constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.2.12.23: Imperator Julianus Nulla dubitatio est post causam in iudicio agitatam utpote dominum litis procuratorem effectum etiam post excessum eius, qui agendam vel defendendam litem mandaverat, posse inchoatam causam iurgiumque finire, quippe cum et procuratorem posse eum instituere veteres iuris voluerunt conditores. * iul. a. secundo pp. * [a 363 lecta apud acta prid. non. febr. iuliano a. iiii et sallustio conss.]
CJ.2.12.24: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius Licet in principio quaestionis persona debet inquiri procuratoris, an ad agendum negotium mandatum a domino litis habeat, tamen si falsus procurator inveniatur, nec dici controversiae solent nec potest esse iudicium. * grat. valentin. et theodos. aaa. pancratio pu. * [a 382 d. prid. non. april. constantinopoli antonio et syagrio conss.]
CJ.2.12.25: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius Quicumque praetorianae vel urbanae praefecturae sublimissimae fastigium vel magisterium militare vel consistorianae comitivae insignia meruerit dignitatis vel proconsulare ius dixerit aut vicarii fuerit administratione subfultus, si quid ab eo vel infertur iurgium vel refertur, procuratoris personam in negotii sui iura substituat. quod si quis sanctionis huius statuta transgressus iudiciis sese iurgaturus ingesserit, careat eius litis sorte, cuius non per procuratorem expectavit eventum. iudex nihilo minus, qui contra fecerit, noverit a se viginti libras auri, ab officio quoque suo tantundem ponderis exigendum. * valentin. theodos. et arcad. aaa. tatiano pp. * [a 392 d. xviii k. oct. arcadio a. ii et rufino conss.]
CJ.2.12.26: Imperatores Arcadius, Honorius, Theodosius In pecuniariis controversiis, etsi specialiter hoc praecepti vel sententiae minime designat auctoritas, passim unicuique, si tamen ita maluerit, per procuratorem respondendi tribuimus facultatem: nisi forte quosdam, iustiores nonnumquam ob causas, vehementior maximi iudicis vocabit auctoritas. * arcad. honor. et theodos. aaa. anthemio pp. * [a 406 d. prid. id. oct. constantinopoli arcadio a. et probo conss.]
CJ.2.13.0. Ne liceat potentioribus patrocinium litigantibus praestare vel actiones in se transferre.
CJ.2.13.1pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Divine admodum constituit divus claudius consultissimus princeps parens noster, ut iactura causae adficerentur ii, qui sibi potentiorum patrocinium advocassent, ut hoc proposito metu iudiciariae lites potius suo marte discurrerent, quam potentiorem domorum opibus niterentur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aristobulo salutem. * [a 293 d. iiii id. sept. aa. conss.]
CJ.2.13.1.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quem palam est in tantum provincialium quaestionibus esse commotum, ut huius sanctionis rectores provinciarium custodes et contemptae rei vindices fecerit, scilicet ut in actores seu procuratores in subsidia negotiorum vel usurpatos gratia vel redemptos severa sententia vindicarent. [a 293 d. iiii id. sept. aa. conss.]
CJ.2.13.1.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quare cum intersit et universe omnium et praecipue tenuiorum, qui saepe importunis potentium intercessionibus opprimuntur, inter litigatores audientiam tuam impertire debebis: nec metuas, ne praeiudices clarissimis viris, cum divus claudius huius rei rectorem provinciae et disceptatorem et, si res postularet, ultorem specialiter fecerit. [a 293 d. iiii id. sept. aa. conss.]
CJ.2.13.2: Imperatores Honorius, Theodosius Si cuiuscumque modi cautiones ad potentium fuerint delatae personas, debiti creditores iactura multentur. aperta enim credentium videtur esse voracitas, qui alios actionum suarum redimunt exactores. * honor. et theodos. aa. iohanni pp. * [a 422 d. v id. iul. ravenna honorio xiii et theodosio x aa. conss.]
CJ.2.14.0. De his, qui potentiorum nomine titulos praediis adfigunt vel eorum nomina in lite praetendunt.
CJ.2.14.1pr.: Imperatores Arcadius, Honorius Animadvertimus plurimos iniustarum desperatione causarum potentium titulos et clarissimae privilegia dignitatis his, a quibus in ius vocantur, opponere. * arcad. et honor. aa. messalae pp. * [a 400 d. v k. dec. mediolani stilichone cons.]
CJ.2.14.1.1: Imperatores Arcadius, Honorius Ac ne in fraudem legum adversiorumque terrorem his nominibus abutantur et titulis, qui huiusmodi dolo scientes conivent, adficiendi sunt publicae sententiae nota. [a 400 d. v k. dec. mediolani stilichone cons.]
CJ.2.14.1.2: Imperatores Arcadius, Honorius Quod si nullum in hac parte consensum praebuerint, ut libelli aut tituli eorum nominibus aedibus adfigantur alienis, eatenus in eos qui fecerint vindicetur, ut adfecti plumbo perpetuis metallorum suppliciis deputentur. [a 400 d. v k. dec. mediolani stilichone cons.]
CJ.2.14.1.3: Imperatores Arcadius, Honorius Quisquis igitur lite pulsatus, cum ipse et rei sit possessor et iuris et titulum illatae sollemniter pulsationis exceperit, contradictoriis libellis aut titulis alterius nomen crediderit ingerendum, eius possessionis aut causae, quam sub hac fraude aut retinere aut evitare temptaverit, amissione multetur nec repetendae actionis, etiam si ei probabilis negotii merita suffragantur, habeat facultatem. [a 400 d. v k. dec. mediolani stilichone cons.]
CJ.2.14.1.4: Imperatores Arcadius, Honorius Eos sane, qui se sponte alienis litibus inseri patiuntur, cum his neque proprietas neque possessio competat, veluti famae suae prodigos et calumniarum redemptores notari oportebit. [a 400 d. v k. dec. mediolani stilichone cons.]
CJ.2.15.0. Ut nemo privatus titulos praediis suis vel alienis imponat vel vela regalia suspendat.
CJ.2.15.1: Imperatores Honorius, Theodosius Regiae maiestatis est, ut nostrae tantum domus et patrimonia titulorum inscriptione legantur. omnes igitur intellegant publico iuri esse deputandum id, cui nomen dominicum praescribitur. * honor. et theodos. aa. flaviano pp. * [a 408 d. iii k. dec. ravennae basso et philippo conss.]
CJ.2.15.2pr.: Imperatores Theodosius, Valentinianus Ne quis vela regia suspendere vel titulum audeat sine praeceptione iudicis competentis rebus alienis imponere, quas quocumque modo qualiscumque persona possideat, licet non dominus, licet iniustus possessor ac temerarius invasor qui possidet doceatur. * theodos. et valentin. aa. ad florentium pp. * [a 439 d. xv k. iul. constantinopoli theodosio a. xvii et festo conss.]
CJ.2.15.2.1: Imperatores Theodosius, Valentinianus Eum autem, qui hoc facere ausus fuerit, si plebeius est, ultimo subdi supplicio, si clarissimus vel curialis vel miles vel clericus, proscribendum deportandumque non solum civitate romana, sed etiam libertate privari censemus, exsecutoresque huius legis omnes iudices esse oportere. [a 439 d. xv k. iul. constantinopoli theodosio a. xvii et festo conss.]
CJ.2.15.2.2: Imperatores Theodosius, Valentinianus Deponendi autem vel frangendi titulos vel etiam conscindendi vela non solum eis, ad quorum praeiudicium tale aliquid contra fas contraque leges committitur, sed omnibus tam liberis quam servis sine metu calumniae vel accusatione criminis licentiam ministramus, decernentes iudices eorumque officia tricenis libris auri multari, si talem accusationem vel admittant vel depositam scribi concedant. [a 439 d. xv k. iul. constantinopoli theodosio a. xvii et festo conss.]
CJ.2.16.0. Ut nemini liceat sine iudicis auctoritate signa imprimere rebus, quas alius tenet.
CJ.2.16.1: Imperator probus Saepe rescriptum est ante sententiam signa rebus, quas aliquis tenebat, imprimi non oportere. et ideo ea rebus aut fructibus apud te constitutis illicite imposita poteris ipse licite detrahere, ut amotis his causa, quae ex officio tibi infertur, terminetur. * probus a. octaviano. * [a 278 d. iiii k. iul. probo a. ii et lupo conss.]
CJ.2.16.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Rebus, quas alius detinet, imprimere signa nemini licet, etiam si suas vel obligatas sibi eas esse aliquis adfirmet. * diocl. et maxim. aa. craugasio. * []
CJ.2.17.0. Ne fiscus vel res publica procurationem alicui patrocinii causa in lite praestet.
CJ.2.17.1: Imperator Gordianus Rei publicae viribus adiuvari te sub obtentu quantitatis, quam eidem rei publicae debes, contra iuris rationem desideras. * gord. a. legitimo et aliis. * [a 241 pp. viii id. ian. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.2.17.2: Imperator Gordianus Cum adlegas partem rerum vel actionum dimidiam fisco, quo magis viribus eius protegaris, velle te donare, huiusmodi litium donationem admitti temporum meorum disciplina non patitur. unde ius tuum, si quod tibi competit, citra invidiam fisci mei tueri sollemniter cura. * gord. a. tertullo. * [a 241 s. vi non. aug. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.2.17.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Abhorret saeculo nostro sub praetextu debiti procurationem contra privatos fiscum praestare. * diocl. et maxim. aa. et cc. amphioni. * [a 293 d. viii k. ian. philippopoli aa. conss.]
CJ.2.17.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad fraudem creditoribus faciendam invidiam fiscalem contra creditoribus faciendam invidiam fiscalem contra saeculi nostri tranquillitatem implorari non decet. redde itaque fisco nostro quod debes, ac si conventus velut a creditore fueris, quem tibi numerasse pecuniam negas, exceptione non numeratae pecuniae secundum leges uti potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. achilli. * [a 294 d. xvi k. ian. sirmi cc. conss.]
CJ.2.18.0. De negotiis gestis.
CJ.2.18.1: Imperatores Severus, Antoninus Cum tutores filiorum tuorem suspectos faceres eisdemque tutores seu curatores peteres, munere pietatis fungebaris: quae causa non admittit negotiorum gestorum actionem, ut sumptus, quos in ea lite fecisti, repetere possis, cum etiam, si quis pro adfectione eos petere potest. * sev. et ant. aa. sopatrae. * [a 196 pp. iii non. oct. dextro et prisco conss.]
CJ.2.18.2: Imperatores Severus, Antoninus Contra impuberes quoque, si negotia eorum urguentibus necessitatis rationibus utiliter gerantur, in quantum locupletiores facti sunt, dandam actionem ex utilitate ipsorum receptum est. quae tibi quoque iure decernetur, quod sumptus in pupillum, quem romae tutorum petendorum gratia duxisti, fecisse te adlegas, si non matertera eiusdem se facere paratam propriis impendiis ostenderit. * sev. et ant. aa. rufinae. * [a 197 pp. xv k. febr. laterano et rufino conss.]
CJ.2.18.3: Imperatores Severus, Antoninus Sive pro fratre coherede pecuniam solvisti, negotiorum gestorum actione experiri potes, sive pignoris liberandi gratia debitum universum solvere coactus es, actionem eandem habebis vel iudicio familiae herciscundae, si non est inter vos redditum, eam quantitatem adsequeris. * sev. et ant. aa. hadriano. * [a 199 pp. viii k. febr. anullino et frontone conss.]
CJ.2.18.4: Imperatores Severus, Antoninus Qui pupillae negotia tutoris mandato suscepit, pro tutore negotia non videtur gessisse, sed negotiorum gestorum actione pupillae tenebitur. * sev. et ant. aa. claudio. * [a 201 pp. iii non. dec. fabiano et muciano conss.]
CJ.2.18.5: Imperatores Severus, Antoninus Officio nec minus obsequio liberti functus negotiorum gestorum actionem contra patroni filias pupillas habere non potes. * sev. et ant. aa. trophimo . * [a 203 pp. xiii k. iul. geta et plautiano conss.]
CJ.2.18.6: Imperatores Severus, Antoninus Curatorem tibi quidem patris testamento datum dicis: quod non potest videri iure factum. quod si, ut proponis, administrationi se miscuit, negotiorum gestorum actio tam adversus eum quam contra heredes eius tibi competit. * sev. et ant. aa. gallo. * [a 207 pp. apro et maximo conss.]
CJ.2.18.7: Imperator Antoninus Si ab eo, qui negotia tua gessit, heres ex duabus unciis institutus es, etiamsi adeas hereditatem, in reliquis decem unciis adversus coheredem competit tibi petitio, si quam adversus defunctum habuisti actionem. * ant. a. euphratae. * [a 216 pp. vi id. mart. romae sabino ii et anullino conss.]
CJ.2.18.8: Imperator Antoninus Adversus eos, qui negotia tua gesserunt, negotiorum gestorum iudicio civiliter consiste: nec tibi oberit, si propter occupationes militares eam litem tardius fuisses exsecutus, cum hoc genus actionis longi temporis praescriptione excludi non possit. * ant. a. severo. * [a 218 pp. vi k. aug. antonino a. et advento conss.]
CJ.2.18.9: Imperator Antoninus Si pecuniam a debitore tuo iulianus exegit eamque solutionem ratam habuisti, habes adversus eum negotiorum gestorum actionem. * ant. a. sallustio. * [a 217 pp. viii k. mart. praesente et extricato conss.]
CJ.2.18.10: Imperator Alexander Severus Si servum alienum non inutilem domino constitutum aegrum curastis et negotium utiliter gessistis, competenti vobis actione sumptus recuperare potestis. * alex. a. secundo et aliis. * [a 222 pp. xii k. dec. alexandro a. cons.]
CJ.2.18.11: Imperator Alexander Severus Alimenta quidem, quae filiis tuis praestitisti, reddi tibi non iusta ratione postulas, cum id exigente materna pietate feceris. si quid autem in rebus eorum utiliter et probabili more impendisti, si non et hoc materna liberalitate, sed recipiendi animo fecisse ostenderis, id negotiorum gestorum actione consequi potes. * alex. a. herenniae. * [a 227 pp. xii k. febr. albino et maximo conss.]
CJ.2.18.12: Imperator Alexander Severus Si filius pro patre suo debitum solvit, nullam actionem ob eam solutionem habet, sive in potestate patris, cum solveret, fuit, sive sui iuris constitutus donandi animo pecuniam dedit. si igitur pater tuus sui iuris constitutus pro patre suo negotium gerens non praecedente mandato debitum eius solvit, negotiorum gestorum agere cum patruis tuis potes. * alex. a. theophilo. * [a 230 pp. k. aug. agricola et clemente conss.]
CJ.2.18.13: Imperator Alexander Severus Quod in uxorem tuam aegram erogasti, non a socero repetere, sed adfectioni tuae debes expendere. in funus sane eius si quid eo nomine quasi recepturus erogasti, patrem, ad quem dos rediit, iure convenis. * alex. a. aquilae. * [a 230 pp. viii k. nov. agricola et clemente conss.]
CJ.2.18.14: Imperator Alexander Severus Si mandatum solius mariti secutus tam ipsius quam uxoris eius negotia gessisti, tam tibi quam mulieri invicem negotiorum gestorum competit actio. ipsi sane qui mandavit adversus te mandati actio est: sed et tibi adversus eum contraria, si quid forte supererogasti. * alex. a. rufo. * [a 234 pp. x k. mart. maximo ii et urbano conss.]
CJ.2.18.15: Imperator Gordianus Si paterna adfectu privignas tuas aluisti seu mercedes pro his aliquas magistris expendisti, eius erogationis tibi nulla repetitio est. quod si ut repetiturus ea, quae in sumptum misisti, aliquid erogasti, negotiorum tibi gestorum intendenda actio est. * gord. a. muciano. * [a 239 pp. vi id. iul. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.2.18.16: Imperatores gallus, volus. Si negotium sororis tuae gerens pro ea tributa solvisti, vel mandante ea vel rogante id fecisti, negotiorum gestorum actione vel mandati id, quod solvisse te constiterit, recipere poteris. * gallus et volus. aa. eutychiano. * [a 252 pp. xi k. mai. gallo et volusiano conss.]
CJ.2.18.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus Curatoris etiam successores negotiorum gestorum utili conventos actione tam dolum quam latam culpam praestare debere nec ad eos officium administrationis transire ideoque nullam alienandi eos res adultae potestatem habere convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. claudiae. * [a 293 d. xiii k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.2.18.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ob negotium alienum gestum sumptuum factorum usuras praestari fides bona suasit: quo iure contra eos etiam, quorum te necessitate compulsum negotium gessisse proponis, per iudicium negotiorum gestorum uteris. * diocl. et maxim. aa. et cc. pomponio. * [a 293 d. viiii k. ian. aa. conss.]
CJ.2.18.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ab uno herede pro solido re veluti communi venumdata de pretio coheres venditoris negotiorum gestorum ratam faciens venditionem agere potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 294 d. id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.2.18.20pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Tutori vel curatori similis non habetur, qui citra mandatum negotium alienum sponte gerit, quippe superioribus quidem muneris necessitas administrationis finem , huic autem propria voluntas facit ac satis abunde sufficit, si cui vel in paucis amici labore consulatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. octaviae. * [a 294 d. viii k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.2.18.20.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Secundum quae super his quidem, quae nec tutor nec curator constitutus ultro quis administravit, cum non tantum dolum et latam culpam, sed et levem praestare necesse habeat, a te conveniri potest et ea, quae tibi ab eo deberi patuerit, cum usuris compelletur reddere. [a 294 d. viii k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.2.18.20.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus De ceteris vero, quae ab aliis tui constituta iuris detenta exacta non sunt, ab hoc, qui nec agendi quidem propter exceptionis obstaculum facultatem habere potuit, exigi non potest: et idcirco adversus eos, quos res tuas tenere dicis, detorquere tuas petitiones debes. [a 294 d. viii k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.2.18.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si cognati tui servos suos manumiserunt, hoc, quod eos administrasse res vestras contendis, eorum impedimentum libertati fieri non potuit. quin autem ex actu praecedenti post manumissionem, si utriusque temporis administratio non conexa, sed separata sit, conveniri non posse procul dubio sit. * diocl. et maxim. aa. et cc. mitrae. * [a 294 d. vi k. oct. viminacii cc. conss.]
CJ.2.18.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus Negotium gerentes alienum non interveniente speciali pacto casum fortuitum praestare non compelluntur. * diocl. et maxim. aa. et cc. eulogio. * [a 294 d. xi k. dec. cc. conss.]
CJ.2.18.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus Negotiis gestis non in rem, sed in personam est actio. * diocl. et maxim. aa. et cc. theodoro. * [a 294 d. xii k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.2.18.24pr.: Imperator Justinianus Si quis nolente et specialiter prohibente domino rerum administrationi earum sese immiscuit, apud magnos auctores dubitabatur, si pro expensis, quae circa res factae sunt, talis negotiorum gestor habeat aliquam adversus dominum actionem. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xv k. dec. constantinopoli lampadio et oreste conss.]
CJ.2.18.24.1: Imperator Justinianus Quam quibusdam pollicentibus directam vel utilem, aliis negantibus, in quibus et salvius iulianus fuit, haec decidentes sancimus, si contradixerit dominus et eum res suas administrare prohibuerit, secundum iuliani sententiam nullam esse adversus eum contrariam actionem, scilicet post denuntiationem, quam ei dominus transmiserit nec concedens ei res eius attingere, licet res bene ab eo gestae sint. [a 530 d. xv k. dec. constantinopoli lampadio et oreste conss.]
CJ.2.18.24.2: Imperator Justinianus Quid enim, si dominus adspexerit ab administratore multas expensas utiliter factas et tunc dolosa adsimulatione habita eum prohibuerit, ut neque anteriores expensas praestet? quod nullo patimur modo: sed ex quo die attestatio ad eum facta est vel in scriptis vel sine scriptis, sub testificatione tamen aliarum personarum, ex eo die pro faciendis meliorationibus nullam ei actionem competere, super anterioribus autem, si utiliter factae sunt, habere eum actionem contra dominum concedimus sua natura currentem. [a 530 d. xv k. dec. constantinopoli lampadio et oreste conss.]
CJ.2.19.0. De his quae vi metusve causa gesta sunt.
CJ.2.19.1: Imperator Alexander Severus Persecutionem eorum, quae vi vel furto ablata sunt, etiam si postea interciderunt, integram esse iure responsum est. * alex. a. felici. * [a 223 pp. x k. dec. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.19.2: Imperator Alexander Severus Cum te non solum cavisse, verum etiam solvisse pecuniam confitearis, qua ratione ut vim passus restitui quod illatum est postules, perspici non potest, quando verisimile non sit ad solutionem te properasse omissa querella de chirographo utpote per vim extorto, nisi et in solvendo vim te passum dicis. * alex. a. alexandro. * [a 226 pp. vi k. iul. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.2.19.3: Imperator Gordianus Si vi vel metu fundum avus tuus distrahere coactus est, etiamsi maxime emptor eum alii vendidit, si tamen tu avo tuo heres extitisti, ut tibi reddito a te pretio restituatur, postquam placuit in rem quoque dari actionem, secundum formam perpetui edicti adito praeside provinciae poteris postulare, si modo qui secundo loco comparavit longae possessionis praescriptione non fuerit munitus. * gord. a. gaio. * [a 238 pp. vi id. aug. pio et pontiano conss.]
CJ.2.19.4: Imperator Gordianus Si per vim vel metum mortis aut cruciatus corporis venditio vobis extorta est et non postea eam consensu roborastis, iuxta perpetui formam edicti intra annum quidem agentes, quo experiundi potestas est, si res non restituatur, quadrupli referetis condemnationem, scilicet reddito a vobis pretio: post annum vero causa cognita eadem actio in simplum permittitur: quae causae cognitio eo pertinet, ut ita demum decernatur, si alia actio non sit. * gord. a. primo et eutycheti. * [a 239 pp. iii non. aug. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.2.19.5: Imperator Gordianus Non interest, a quo vis adhibita sit patri et patruo tuo, utrum ab emptore an vero sciente emptore ab alio, ut vi metuve possessionem vendere cogerentur. nam si adhibita vi compulsi sunt possessiones suas quae maiore valebant minimo distrahere, iurisdictionis tenore, ut id quod improbe factum est in priorem statum revolvatur, impetrabunt. * gord. a. rufo mil. * [a 239 pp. vi k. ian. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.2.19.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad invidiam alicui nocere nullam dignitatem oportet. unde intellegis, quod ad metum arguendum, per quem dicis initum esse contractum, senatoria dignitas adversarii tui sola non est idonea. * diocl. et maxim. aa. et cc. pollae. * [a 294 pp. iii k. mai. heracliae cc. conss.]
CJ.2.19.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si donationis vel transactionis vel stipulationis vel cuiuscumque alterius contractus obligationis confectum instrumentum metu mortis vel cruciatus corporis extortum vel capitales minas pertimescendo adito praeside provinciae probare poteris, hoc ratum haberi secundum edicti formam non patietur. * diocl. et maxim. aa. et cc. cotui. * [a 293 d. ii non. ian. aa. conss.]
CJ.2.19.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum te domus et horti venditionem fecisse sub spe recipiendi, quod de frumento feceras, instrumentum vel timore, ne ad civilia munera nominareris, proponas et rescindi venditionem veluti metus causa factam desideres, intellegis ad ratum non habendum contractum metum huiusmodi prodesse non posse. * diocl. et maxim. aa. et cc. trophimo. * [a 293 d. xi k. sept. viminacii aa. conss.]
CJ.2.19.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus Metum non iactationibus tantum vel contestationibus, sed atrocitate facti probari convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. hymnodae. * [a 293 d. k. dec. aa. conss.]
CJ.2.19.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus Accusationis institutae vel futurae metu alienationem seu promissionem factam rescindi postulantis improbum desiderium est. * diocl. et maxim. aa. et cc. faustinae. * [a 294 d. vi k. febr. cc. conss.]
CJ.2.19.11: Imperator Constantinus Si per impressionem quis aliquem metuens saltem in mediocri officio constitutum rei suae in eadem provincia vel loco, ubi tale officium peragit, sub venditionis titulo fecerit cessionem, et quod emptum fuerit reddatur et nihilo minus etiam pecunia retineatur: simili poena servanda, si qui vel coniugis vel amici nominibus abutentes praedam tamen sibi adquirunt. * const. a. ad euagrium pp. * [a 326 d. x k. oct. aquileiae constantino a. vii et constantio conss.]
CJ.2.19.12: Imperatores Honorius, Theodosius Venditiones donationes transactiones, quae per potentiam extortae sunt, praecipimus infirmari. * honor. et theodos. aa. ad pop. * [a 415 d. xiii k. mart. constantinopoli honorio x et theodosio vi aa. conss.]
CJ.2.20.0. De dolo malo.
CJ.2.20.1: Imperatores Severus, Antoninus Si fideiussor a creditore pignora emit, oblata quantitate sortis et usurarum tibi dominium cum fructibus, quos bona fide percepit, consultius restituet, ne fidei ruptae gratia de dolo possit actio exerceri. * sev. et ant. aa. clementinae. * [a 203 accepta d. iii id. mai. plautiano et geta conss.]
CJ.2.20.2: Imperator Antoninus De dolo actio, cum alia nulla competit, causa cognita permittitur. * ant. a. agrippae. * [a 211 d. non. nov. gentiano et basso conss.]
CJ.2.20.3: Imperator Gordianus Non possunt obesse tibi tempora, quae in actione de dolo solent computari, quibus rei publicae causa, ut adlegas, occuparis: sed exinde tibi incipiet tempus cedere, ex quo muneribus liberatus facultatem agendi intra praestituta tempora coeperis obtinere. * gord. a. aquilino. * [a 240 pp. id. aug. sabino ii et venusto conss.]
CJ.2.20.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum proponas inter te et eum, quem in contubernio ancillam tuam sibi coniunxisse memorasti, placuisse, ut tibi pro eadem daret mancipium, intellegis, quod, si manumisisti vel ei tradidisti et ille manumisit, revocandae libertatis potestatem non habes, sed solum, si necdum statutum tempus de dolo tibi decerni actionem. quod si penes te dominium eius remansit, adito praeside provinciae cum natis hanc potes recuperare, si nulla moveatur status quaestio. * diocl. et maxim. aa. et cc. menandrae. * [a 294 d. iii k. mai. heracliae cc. conss.]
CJ.2.20.5pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si superstite patre per emancipationem tui iuris effecta matri successisti rebusque tuis per legitimum tutorem patrem eundemque manumissorem administratis postea transegisti cum eo bona fide, perspicis, quod, si pactum tantum factum sit, petitio tua per exceptionem submovetur, si vero novatio legitimo modo intercessit et acceptilatio subsecuta est, nullam tibi iam superesse actionem. * diocl. et maxim. aa. et cc. aphrodisiae. * [a 293 d. id. iun. aa. conss.]
CJ.2.20.5.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sane si laesa es immodice liberatione sollemniter per novationem atque acceptilationem tributa, non de dolo propter paternam verecundiam, sed in factum actio tibi tribuenda est. [a 293 d. id. iun. aa. conss.]
CJ.2.20.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Dolum ex insidiis perspicuis probari convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. hymnodae. * [a 293 d. k. dec. aa. conss.]
CJ.2.20.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si maior quinque et viginti annis hereditatem fratris tui repudiasti, nulla tibi facultas eius adeundae relinquitur. sane si eius uxoris tibi substitutae dolo factum est, actionem de dolo contra eam exercere potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. sebastiano. * [a 294 d. xvi k. mai. cc. conss.]
CJ.2.20.8: Imperator Constantinus Optimum duximus non ex eo die, quo se quisque admissum dolum didicisse memoraverit, neque intra anni utilis tempus, sed potius ex eo die, quo adseritur commissus dolus, intra continuum biennium de dolo actionem moveri, sive afuerit sive praesto est is, qui dolum se passum esse conqueratur. omnes igitur sciant neque incipiendae post biennium neque ante completum biennium coeptae, post biennium finiendae doli actionis concessam licentiam. * const. a. ad symmachum vic. * [a 319 d. viii k. aug. naisso constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.2.21.0. De in integrum restitutione minorum viginti quinque annis.
CJ.2.21.1: Imperator Alexander Severus Illud inspiciendum est, num inofficiosi querellae vel palam vel tacita dissimulatione sit renuntiatum. nec hoc autem in personam tuam cadere posse auxilium quod aetati impertitur ostendit. * alex. a. plotianae. * [a 223 d. v id. iul. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.21.2: Imperator Alexander Severus Eo tempore, quo soror tua auxilio iuvabatur aetatis, si patris intestati bonorum possessionem accipere debuit, licet quinque filios superstites habuerit, non tamen ideo minus ad edicti praerogativam pertinet, scilicet si nunc per aetatem beneficium restitutionis largitur. * alex. a. alexandro. * [a 238 pp. viii id. aug. pio et pontiano conss.]
CJ.2.21.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si curatorem habens minor quinque et viginti annis post pupillarem aetatem res venum dedisti, hunc contractum servari non oportet, cum non absimilis ei habeatur minor curatorem habens, cui a praetore curatore dato bonis interdictum est. si vero sine curatore constitutus contractum fecisti, implorare in integrum restitutionem, si necdum tempora praefinita excesserint, causa cognita non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. attiano. * [a 293 d. xiiii k. mai. heracliae aa. conss.]
CJ.2.21.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si minorem te quinque et viginti annis fuisse, cum contraheres, ostenderis, et tempora restitutionis praestituta excessisse ab adversario tuo comprobatum non fuerit, praeses provinciae in integrum restitutionis dare tibi auxilium debeat. * diocl. et maxim. aa. et cc. isidoro. * [a 293 d. v k. mai. heracliae aa. conss.]
CJ.2.21.5pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Minoribus in integrum restitutio, in quibus se captos probare possunt, etsi dolus adversarii non probetur, competit. * diocl. et maxim. aa. et cc. rufo. * [a 293 d. v k. mai. heracliae aa. conss.]
CJ.2.21.5.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ante impletum etiam quintum et vicesimum annum de his, in quibus se minores captos existimant, posse in integrum restitutionem implorare certissimi iuris est. [a 293 d. v k. mai. heracliae aa. conss.]
CJ.2.21.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si intra aetatem, cui succurri solet, in integrum restitutionis lis inchoata est nec ei a te renuntiatum est, mors eius, contra quem haec fuerat implorata, fraudi tibi esse non potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. sententiae. * [a 294 d. v k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.2.21.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus De tutela avunculi eiusdemque tutoris, cui falso aetate probata praestitisti liberationem, quem ignarum aetatis tuae non fuisse tam officium tutelae quam sanguinis proximitas arguit, si necdum statutum tempus excessit, ex causa in integrum restitutionis heredes eius convenire potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. severae. * [a 294 d. xi k. aug. cc. conss.]
CJ.2.21.8: Imperatores Honorius, Theodosius Minoribus in his, quae vel praetermiserint vel ignoraverint, innumeris auctoritatibus constat esse consultum. * honor. et theodos. aa. iuliano procons. africae. * [a 414 d. prid. non. mart. ravennae constantio vc. cons.]
CJ.2.21.9: Imperator Zeno Non videtur circumscriptus esse minor, qui iure sit usus communi. * zeno a. aeliano pp. * [a 480 d. k. ian. basilio cons.]
CJ.2.22.0. De filio familias minore.
CJ.2.22.1: Imperator Gordianus Si frater tuus, cum mutuam pecuniam acciperet, in patris fuit potestate nec iussu eius nec contra senatus consultum contractum est, propter lubricum aetatis adversus eam cautionem in integrum restitutionem potuit postulare. * gord. a. candiano mil. * [a 238 pp. iii non. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.2.22.2: Imperator Gordianus Filius familias, si minor viginti quinque annis pro extraneo fideiussit, in integrum restitutionem postulare non prohibetur. sed et si pro patre suo fideiussor extitit eique diem suum functo non successit, in integrum restitutionem postulare potest. * gord. a. tryphoni mil. * [a 241 d. k. iul. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.2.23.0. De fideiussoribus minorum.
CJ.2.23.1: Imperatores Severus, Antoninus Postquam in integrum aetatis beneficio restitutus es, periculum evictionis emptori, cui praedium ex bonis paternis vendidisti, praestare non cogeris. sed ea res fideiussores, qui pro te intervenerint, excusare non potest. quare mandati iudicio, si pecuniam solverint aut condemnati fuerint, convenieris, modo si eo quoque nomine restitutionis auxilio non iuvaris. * sev. et ant. aa. myroni. * [a 194 pp. vi k. oct. severo a. et albino conss.]
CJ.2.23.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si ea, quae tibi vendidit possessiones, interposito decreto praesidis aetatis tantummodo auxilio adiuvatur, non est dubium fideiussorem ex persona sua obnoxium esse contractui. verum si dolo malo apparuerit contractum interpositum esse, manifesti fideiussores consulendum esse. * diocl. et maxim. aa. curioni. * [a 287 s. vi k. mai. diocletiano iii et maximiano aa. conss.]
CJ.2.24.0. Si tutor vel curator intervenerit.
CJ.2.24.1: Imperator Antoninus Si iam puberes utriusque sexus parentium hereditatem adistis, sed etiam nunc in ea aetate estis, ut eo, quod paternae hereditati vos obligastis, in integrum restitutionis auxilium accipere debeatis, adite per procuratores vestros praesidem provinciae. quod si legitimam aetatem implestis idque tempus, quo in integrum restitui possitis, excessit, curatores vestros, si adversus eos nondum experti estis, iudicio secundum formam iuris convenite. * ant. a. marcianae. * [a 215 pp. ii non. april. laeto et cereale conss.]
CJ.2.24.2: Imperator Alexander Severus Minoribus annis viginti quinque etiam in his, quae praesentibus tutoribus vel curatoribus in iudicio vel extra iudicium gesta fuerint, in integrum restitutionis auxilium superesse, si circumventi sunt, placuit. * alex. a. marcianae. * [a xxx ]
CJ.2.24.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Etiam in his, quae minorum tutores vel curatores male gessisse probari possunt, licet personali actione a tutore vel curatore suum consequi possint, in integrum restitutionis auxilium eisdem minoribus dari iam pridem placuit. * diocl. et maxim. aa. nicomedi. * [a 286 d. iiii non. mai. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.2.24.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si creditor non vestram personam, sed curatorum secutus cum ipsis contractum habuit et ab ipsis stipulatus est, nullam ei prorsus adversus vos actionem competere manifestum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. isidoro. * [a 293 v k. mai. heracliae aa. conss.]
CJ.2.24.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Etiam tutoribus vel curatoribus distrahentibus vel alias contrahentibus minores tam restitui rebus propriis quam tutorum vel curatorum damna sequi, nullo eis praeiudicio per electionem generando, placuit. * diocl. et maxim. aa. et cc. valentino. * [a 294 vi id. dec. cc. conss.]
CJ.2.25.0. Si in communi eademque causa in integrum restitutio postuletur.
CJ.2.25.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Nec si maior quinque et viginti annis soror vestra fuit, vobis non mandantibus nec ratam transactionem habentibus de iure vestro quicquam minuere potuit. nam si cognitis quae gesserit his consensum post viginti et quinque annos aetatis commodastis, quamvis illa minor pro portione propria restitutionis auxilium implorare possit, vobis tamen ad communicandum edicti perpetui beneficium eius aetas patrocinari non potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. domitio aphobio. * [a 294 s. iii id. aug. cc. conss.]
CJ.2.26.0. Si adversus rem iudicatam.
CJ.2.26.1: Imperator Alexander Severus Minus ex tutelae iudicio consecuti de superfluo habere actionem ita potestis, si tempore iudicii minores annis fuistis et nunc beneficium aetatis vobis largitur. ceterum si post legitimam aetatem sententia prolata est, iterato eandem actionem de isdem speciebus inferre non potestis. * alex. a. iuliis. * [a 231 pp. v k. febr. pompeiano et peligniano conss.]
CJ.2.26.2: Imperator Gordianus Si, cum pater tuus te in sua potestate esse minimeque emancipationem a se factam valere diceret, pro consule super causa cognoscens te eius potestati subiectam pronuntiaverit, cum adversus eam sententiam in integrum restitui postules, is qui provinciam regit in impertienda cognitione suas partes secundum leges exhibebit. * gord. a. serenae. * [a 238 pp. xv k. dec. pio et pontiano conss.]
CJ.2.26.3: Imperator Philippus Adversus sententiam eius, qui tunc vice principis iudicavit, in integrum restitutionis auxilium apud praetorem seu praesidem provinciae clarissimum virum flagitare nequaquam potes: nam adversus eius sententiam, qui vice principis cognovit , solus princeps restituet. * philipp. a. et philipp. c. aelianae. * [a 245 pp. xviii k. nov. philippo a. et titiano conss.]
CJ.2.26.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum et minores vos esse adfirmetis et indefensos, nullum vobis praeiudicium fieri praeses provinciae pro sua gravitate curabit. nam si iusta defensione tutorum vel curatorum vobis adsistente aliquid statutum est, intellegitis in integrum restitutionis auxilium vobis esse necessarium: eodem obtinente etiam, si per procuratorem vestrum legitime ordinatum lis agitata est. * diocl. et maxim. aa. urbano. * [a 286 d. xvi k. mai. maximo et aquilino conss.]
CJ.2.26.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus In rem pupilli vel adulti contra tutores seu curatores a praeside lata sententia restitutionis auxilium non minus, quam si quid adversus eos fuisset statutum, implorare minores posse constat. * diocl. et maxim. aa. et cc. marciano. * [a 294 d. k. nov. nicomediae cc. conss.]
CJ.2.27.0. Si adversus venditionem.
CJ.2.27.1: Imperator Alexander Severus Si minor annis viginti quinque emptori praedii cavisti nullam de cetero te esse controversiam facturum, idque etiam iureiurando corporaliter praestito servare confirmasti, neque perfidiae neque periurii me auctorem futurum sperare tibi debuisti. * alex. a. florentino mil. * [d. vi k. sept.]
CJ.2.27.2: Imperator Constantinus In integrum restitutione minoribus adversus commenticias venditiones et adversus tutorum seu curatorum insidias sanctionum praesidio cautum esse non dubium est. * const. a. ad pop. * [a 326 d. id. mart. sirmi ipso a. vii et c. conss.]
CJ.2.28.0. Si adversus venditionem pignoris.
CJ.2.28.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Etiam adversus venditiones pignorum, quae a creditoribus fiunt, minoribus subveniri, si tamen magno detrimento adficiantur, iam pridem placuit. si igitur pignori captis praediis ac distractis enorme damnum ex huiusmodi venditione passos vos ostenderitis, praesertim cum hodieque vos minores esse adfirmetis, auxilium restitutionis vobis impertietur. * diocl. et maxim. aa. sabinae et aliis. * [a 290 d. x k. dec. sirmi ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.2.28.2pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Rem, quam a patre vestro quondam creditor eius obligatam sibi distraxit, per aetatem vestram postulantium revocari desiderium non habet rationem. * diocl. et maxim. aa. et cc. severae et clementianae. * [a 294 d. xiii k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.2.28.2.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod iuris est et si extraneo successistis: nam si creditor non bona fide versatus est, ipsum magis vel tutores sive curatores vestros, qui hanc venumdari passi sunt, convenite. [a 294 d. xiii k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.2.29.0. Si adversus donationem.
CJ.2.29.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si quae res ante nuptias congruenti moderatione a minore annis marito sponsaliorum tempore, etiam curatore praesente, tibi donatae sunt, obtentu aetatis non revocabuntur. * diocl. et maxim. aa. theodotae. * [a 285 s. iii non. nov. diocletiano a. et aristobulo conss.]
CJ.2.29.2pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si in te ac fratrem tuum emancipatos pater vester fecit donationem, in alium postea transferendo portionem eius nihil vobis abstulit: nec, si frater tuus sibi quaesiti praedii rustici partem donanti patri consensit, dominium ab eo discedere potuit propter senatus consulti auctoritatem, nec auxilium in integrum restitutionis in hac re necessarium est. * diocl. et maxim. aa. et cc. midae. * [a 293 d. viii k. ian. aa. conss.]
CJ.2.29.2.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus In aliis vero rebus, quae etiam sine decreti recitatione alienari possunt, si, postquam sibi donatae fuerint, postea alii donanti eandem patri voluntatem in minore aetate accommodavit nec praestituta tempora restitutionis excessit, hoc auxilium implorare potest. [a 293 d. viii k. ian. aa. conss.]
CJ.2.30.0. Si adversus libertatem.
CJ.2.30.1: Imperatores Severus, Antoninus Si post decretum praetoris viri clarissimi, qui fideicommissariam libertatem deberi pronuntiavit, secundus, quem condicioni non paruisse conquereris, manumissus non est, aetas tua litis instaurationem admittit. quod si libertatem quamvis indebitam dedisti, non posse eam revocari intellegis, sed damnum, quod ob eam causam illatum est, iudicio negotiorum gestorum a curatoribus tuis esse sarciendum. * sev. et ant. aa. anniae. * [a 197 pp. ii k. iul. laterano et rufino conss.]
CJ.2.30.2: Imperator Gordianus Etsi minor annis, ut adlegas, constituta servum tuum ab eo circumscripta in consilio manumisisti, tamen vindictae impositio, qua libertas iusta munitur, nec obtentu quidem aetatis rescindi potest. indemnitati vero tuae, a manumisso scilicet sarciendae, ab eo cuius iurisdictio est, quatenus iuris ratio permittit, consuli debet. * gord. a. solanae. * [a 241 pp. vi id. mart. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.2.30.3pr.: Imperatores valer., gallien. Quos retrahi in servitutem postulatis, si non in consilio causa cognita, cum minores annis viginti fuissetis, manumisistis, non per in integrum restitutionem, sed ipso iure persequi potestis. quod si probata causa libertas praestita est, restitutio in integrum contra libertatem locum habere non potest. * valer. et gallien. aa. marthonae et sabinillae. * [a 260 pp. viii k. oct. saeculare ii et donato conss.]
CJ.2.30.3.1: Imperatores valer., gallien. Si tamen in ea re culpa seu fraude liberti eiusdemque curatoris ratio vestra laesa sit, sarciri damnum ab eo qui hoc intulit praeses provinciae curabit, non dubitaturus etiam graviorem exsecutionem adhibere, si quid tam aperta fraude commissum est, ut puniendum in liberto crimen deprehendatur. [a 260 pp. viii k. oct. saeculare ii et donato conss.]
CJ.2.30.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus In iudicio de liberali causa sententiam pro libertate latam ne quidem praerogativa minoris aetatis sine appellatione posse rescindi ambigi non potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. tatiano. * [a 303 pp. viii id. ian. nicomediae diocletiano viii et maximiano vii conss.]
CJ.2.31.0. Si adversus transactionem vel divisionem minor restitui velit.
CJ.2.31.1: Imperatores Severus, Antoninus Cum in integrum pupilla restituta rescindi transactionem vel divisionem placuit, tu quoque actionibus, quas pridem habuisti, utaris. * sev. et ant. aa. honorato. * []
CJ.2.31.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si ex persona minorum in integrum restitutio adversus transactum propter aetatis auxilium imploretur, tibi quoque agenti ex integro vel replicatione contra exceptionem pacti vel, si peremptam constet pristinam obligationem, ex instauratione negotii tributa actione consulendum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. hymnodae. * [a 294 d. k. dec. cc. conss.]
CJ.2.32.0. Si adversus solutionem a debitore vel a se factam.
CJ.2.32.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Exemplo ceterorum debitorum tutores etiam quae ex administratione tutelae debent curatoribus solventes liberantur, sed ante tempus in integrum restitutioni praestitum edicto perpetuo permissum beneficium implorari et, an sit tribuendum, per causae cognitionem aestimari potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. soteri. * [a 294 d. vi id. febr. cc. conss.]
CJ.2.32.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Indebito legato, licet per errorem iuris a minore soluto, repetitionem ei decerni, si necdum tempus, quo restitutionis tribuitur auxilium, excesserit, rationis est. * diocl. et maxim. aa. et cc. laurinae. * [a 294 d. xv k. april. sirmi cc. conss.]
CJ.2.33.0. Si adversus dotem.
CJ.2.33.1: Imperator Alexander Severus Quoniam circumventam dicis sororem tuam omnia bona in dotem dedisse, an veritas adlegationi adsistat, si ad te hereditas sorosis tuae vel bonorum possessio pertinuit et tempora nondum praeterierint, intra quae legibus conceditur ex persona defuncti postulare in integrum restitutionem, praeses provinciae praesente diversa parte examinabit. * alex. a. valenti. * [a 233 d. vi id. iul. maximo et paterno conss.]
CJ.2.34.0. Si adversus delictum suum.
CJ.2.34.1: Imperatores Severus, Antoninus In criminibus quidem aetatis suffragio minores non iuvantur: etenim malorum mores infirmitas animi non excusat. sed cum delictum non ex animo, sed ex contractu venit, noxa non committitur, etiamsi poenae causa pecuniae damnum inrogatur: et ideo minoribus et in hac causa in integrum restitutionis auxilium competit. * sev. et ant. aa. longino. * [a 200 d. id. oct. severo ii et victorino conss.]
CJ.2.34.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Licet in delictis aetate neminem excusari constet, matri tamen, quae filiis tutorem aetatis lubrico lapsa non petiit, eorum minime denegari successionem convenit, cum hoc in maioribus matribus tantum obtineat. * diocl. et maxim. aa. et cc. proculae. * [a 294 v non. mart. cc. conss.]
CJ.2.35.0. Si adversus usucapionem.
CJ.2.35.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Contra eos, qui res minorum tenent, si usucapione dominium adquisierunt, restitutionis auxilium eis decerni debet. * diocl. et maxim. aa. et cc. isidorae. * [a 294 d. k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.2.36.0. Si adversus fiscum
CJ.2.36.1: Imperatores Severus, Antoninus Si probus in minore aetate constitutus circumventus a rufino dispensatore nostro venditionem rei praecipiti animo pretio longe minore contrahere festinavit, iuris publici fiscus noster in iure restitutionis sequetur auctoritatem. * sev. et ant. aa. longino. * [a 200 d. id. oct. severo et victorino conss.]
CJ.2.36.2: Imperator Alexander Severus Si adversus privatos in integrum restitutionem tam tu quam fratres tui desideratis, praesidis provinciae viri clarissimi notio est isque causa cognita aestimabit, an auxilium quod imploratis conferri in vos debeat. quod si adversus fiscum id postulatis, intellegitis procuratorem meum una cum praeside, praesente fisci patrono, adire vos debere. * alex. a. antiocho et aliis. * [a 226 d. k. aug. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.2.36.3pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Edicto quidem divi marci parentis nostri res minorum exceptae nihil tuum adiuvant desiderium, si quidem debiti causa patris minoris vel etiam ipsius praedia venumdata quinquennii praescriptionis nullam admittunt quaestionem. * diocl. et maxim. aa. et cc. laurentio. * [a 294 d. id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.2.36.3.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sed quoniam per collusionem sive fraudem tunc temporis procuratoris nostri nimis exiguo pretio fundum tuum cum mancipiis venumdatum adseveras, si aditus rationalis noster tuis adlegationibus adesse fidem nec servatam sollemnitatem hastarum animadverterit, fisco te satisfaciente revocata venditione fundum tibi restitui iubebit. [a 294 d. id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.2.37.0. Si adversus creditorem.
CJ.2.37.1: Imperator Antoninus Cum et ipse confitearis cum zenodora minore viginti quinque annis contraxisse nec docere potuisse praetori viro clarissimo ex eo contractu locupletiorem factam , intellegis eam merito in integrum restitutam. * ant. a. prunico. * [a 214 d. vi non. mai. messala et sabino conss.]
CJ.2.37.2: Imperator Gordianus Si, ut adlegas, minor annis pecuniam fenori accepisti nec ea in rem tuam versa est, adversus cautionem, per quam eo nomine te obligasti, in integrum restitutionis auxilium potes sollemniter postulare. * gord. a. gaiano. * [a 238 pp. iii non. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.2.38.0. Si ut se hereditate abstineat.
CJ.2.38.1: Imperatores Severus, Antoninus Si vos paternae hereditati non miscuistis, ob eam rem testificatio necessaria non fuit, cum fides veritatis verborum adminicula non desideret. quod si pro herede gessistis vel bonorum possessionem accepistis, propter aetatem, cui subveniri solet, in integrum restitutionis auxilium accipere debetis. * sev. et ant. aa. florentio et aliis. * [a 198 pp. v non. mart. saturnino et gallo conss.]
CJ.2.38.2: Imperator Gordianus Si, cum avi tui testamento te heredem reliquissent, hereditates eorum non adisti , liberum tibi est repudiata paterna successione per in integrum restitutionis auxilium, quo te aetatis iure dicis esse munitam, hereditatem parentum tuorum, licet antea non adisti, nunc obtinere. * gord. a. herodotae. * [a 241 pp. iii non. febr. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.2.39.0. Si ut omissam hereditatem vel bonorum possessionem vel quid aliud adquirat.
CJ.2.39.1: Imperator Gordianus Minores viginti quinque annis non tantum in his, quae ex bonis propriis amiserunt, verum etiam si hereditatem sibi delatam non adierint, posse in integrum restitutionem postulare iam dudum placuit. * gord. a. protae. * [a 238 pp. id. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.2.39.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ad bonorum possessionem in paternis rebus omissam minores in integrum restitutionis admitti beneficio iam pridem placuit. restituti autem decreto bona, quae habuerunt mortis tempore patris, debent conferre. * diocl. et maxim. aa. et cc. sarapiadi. * [a 294 d. xvi k. nov. sirmi cc. conss.]
CJ.2.40.0. In quibus causis in integrum restitutio necessaria non est.
CJ.2.40.1: Imperator Alexander Severus Minoribus quinque et viginti annis, praesertim qui per tutores vel curatores non defenduntur, non obesse, si mortem defuncti non ulciscantur, innumeris divorum parentum meorum ac meis rescriptis continetur. * alex. a. mutato. * [a 229 v id. mai. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.2.40.2: Imperatores valer., gallien. Adulescentiae tempus non imputari in id quinquennium liberis, cuius praescriptio seram inofficiosi moventibus quaestionem opponi solet, manifeste ante rescripsimus. impleta igitur aetate legitima non est in integrum restitutio necessaria, quia non integratio amissae causae his datur, sed integra ipsa causa servatur. * valer. et gallien. aa. et valer. c. theodotae. * [a 258 pp. ii id. aug. tusco et basso conss.]
CJ.2.40.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus In minorum persona re ipsa et ex solo tempore tardae pretii solutionis recepto iure moram fieri creditum est, in his videlicet, quae moram desiderant, id est in bonae fidei contractibus et fideicommissis et in legato. * diocl. et maxim. aa. decimo caplusio. * [a 290 pp. xii k. oct. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.2.40.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si tutor tuus, qui pro tutelari officio non caverat, iudicio expertus est, contra eum lata sententia iuri tuo officere non potuit, nec ea quae ab eo gesta sunt ullam firmitatem obtinent. frustra igitur in integrum restitutionis auxilium desideras, quando ea, quae ab eo gesta sunt, qui legitimae administrationis personam sustinere non potuit, ipso iure irrita sunt. * diocl. et maxim. aa. et cc. stratonicae. * [a 294 s. xviii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.2.40.5pr.: Imperator Justinianus Sancimus favore imperfectae aetatis exceptionem non numeratae pecuniae ab initio minoribus non currere, ne, dum in integrum restitutionem expectamus, aliquod emergat obstaculum, per quod huiusmodi beneficio minor uti non potest, ne substantia eius subvertatur. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. nov. constantinopoli post cons. lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.40.5.1: Imperator Justinianus Sed humanius et latius eandem legis interpretationem extendere, in omnibus casibus, in quibus vetera iura currere quidem temporales praescriptiones adversus minores concesserunt, per in integrum autem restitutionem eis subveniebant, eas ipso iure non currere. melius etenim est intacta iura eorum servari, quam post causam vulneratam remedium quaerere. videlicet exceptionis triginta et quadraginta annorum in suo statu remanentibus. [a 531 d. k. nov. constantinopoli post cons. lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.41.0. Qui et adversus quos in integrum restitui non possunt.
CJ.2.41.1pr.: Imperator Alexander Severus In consilio quidem cognoscentis de restitutione in integrum esse oportet, num is , qui se minorem annis laesum esse dicat, diligens pater familias fuerit actibusque publicis industrium se docuerit, ut lapsum eum per aetatem verisimile non sit. * alex. a. cononidi. * [a 232 pp. x k. oct. lupo et maximo conss.]
CJ.2.41.1.1: Imperator Alexander Severus Verum si causa cognita circumventus deprehendatur, propter hoc solum velut praescriptione a solito auxilio removeri non debet, quod urguentibus patriae necessitatibus decurio minor annis creatus sit vel propagandae suboli liberorum educatione prospexerit. [a 232 pp. x k. oct. lupo et maximo conss.]
CJ.2.41.2: Imperator Justinianus Cum apud veteres dubitabatur, an liberi parentes suos vel liberti patronos in querimoniam deducere possint quasi non rite in eos versatos, et quidam existimabant nullam esse contra huiusmodi personas in integrum restitutionem, pondere naturali vel patronali reverentia huiusmodi petulantiae refragante, nisi vel ex magna causa vel adversus turpem eorum personam, alii autem personarum quidem vel causae distinctionem respuendam esse censuerunt, tunc autem tantummodo dandam esse restituionem putaverunt, cum minor ex sua simplicitate se deceptum, non ex dolo patris vel patroni circumscriptum esse dicat: quod, ut maneat in omnibus honor parentibus et patrono vel patronae illibatus atque intactus, sancimus nullo modo neque adversus parentes utriusque sexus neque adversus patronum vel patro nam dari restitutionem. nam personarum reverentia omnem eis excludit restitutionem, cum procul dubio est etiam ipsas personas cavere, ne quid suae opinioni contrarium existat. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.2.42.0. Si minor se maiorem dixerit vel probatus fuerit.
CJ.2.42.1: Imperator Alexander Severus Si, cum minor annis viginti quinque esses, tabulis quae sunt tuarum professionum oblatis tibi aetatem quasi maior annis viginti quinque decepta probasti, in integrum restitutionem intra statutum legibus tempus etiam post impletam aetatem de omnibus intra aetatem adversus te gestis postulare apud eum, cuius de ea re iurisdictio est, potes. * alex. a. maximianae. * [a 223 pp. xii k. april. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.42.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si is, qui nunc minorem se adseverat, fallaci maioris aetatis mendacio te decepit, iuxta statuta iuris, cum errantibus, non etiam fallentibus minoribus publica iura subvenerunt, in integrum restitui non debet. * diocl. et maxim. aa. vitalio. * [a 287 d. ii k. dec. diocletiano iii et maximiano aa. conss.]
CJ.2.42.3pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si alterius circumveniendi causa minor aetate maiorem te probare adspectu laboraveris, cum malitia suppleat aetatem, restitutionis auxilium tam sacris constitutionibus quam rescriptorum auctoritae denegari statutum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. theodotae. * [a 293 d. xiii k. oct. sirmi aa. conss.]
CJ.2.42.3.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quod si per iniuriam vel circumventionem adversarii hoc fuerit factum, durat beneficium, quo minoribus causa cognita subveniri solet. [a 293 d. xiii k. oct. sirmi aa. conss.]
CJ.2.42.3.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Aditus itaque praeses provinciae probationis aetatis examinata causa, si tuum dolum non reppererit intercessisse, ac te minorem tunc fuisse probaveris, causa cognita in integrum restitui providebit. [a 293 d. xiii k. oct. sirmi aa. conss.]
CJ.2.42.3.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si tamen in instrumento per sacramenti religionem maiorem te esse adseverasti, non ignorare debes exclusum tibi esse in integrum restitutionis beneficium, nisi palam et evidenter ex instrumentorum prolatione, non per testium depositiones te fuisse minorem ostenderis. [a 293 d. xiii k. oct. sirmi aa. conss.]
CJ.2.42.3.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Huiusmodi autem sacramento corporaliter praestito nullum tibi superesse auxilium perspicui iuris est. [a 293 d. xiii k. oct. sirmi aa. conss.]
CJ.2.42.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum circa probandum annorum numerum apud rectorem provinciae erratum esse proponas et in huiusmodi causis etiam filiis familias minoribus subveniri admissum sit, ea, quae in prece contulisti, praesidem provinciae examinare convenit: qui se aestimata aetate tua maiorem annis falsa opinione te praesumpsisse ex probationum luce cognoverit, erga minoris personam fidem veri sequetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. livio. * [a 293 d. vi id. dec. aa. conss.]
CJ.2.43.0. Si saepius in integrum restitutio postuletur.
CJ.2.43.1: Imperatores Severus, Antoninus Si post sententiam proconsulis contra vos latam desiderastis in integrum restitui nec obtinuistis, frustra, ut rursum ea quaestio in integrum restitutionis agitetur, desideratis: appellare enim debuistis, si vobis sententia displicebat. sed si adhuc in ea aetate estis, cui subveniri solet, appellandi ius vobis restituimus. * sev. et ant. aa. romano et aliis. * [a 204 pp. v k. aug. cilone et libone conss.]
CJ.2.43.2: Imperator Alexander Severus Quamquam curatores pupillae victi sunt, cum in integrum restitui pupillam desiderabant, cum tamen novis defensionibus causam instrui posse dicas, adeant curatores uxoris tuae et petant, ut causas in integrum restitutionis agant. * alex. a. .To mil. * [a 226 pp. v k. aug. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.2.43.3: Imperator Philippus In una eademque causa iteratum in integrum restitutionis auxilium non iure, nisi novae defensiones praetendantur, posci saepe rescriptum est. * philipp. a. et philipp. c. aniciae. * [a 244 pp. ii k. iul. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.2.44.0. De his qui veniam aetatis impetraverunt.
CJ.2.44.1: Imperator aurel. Eos, qui veniam aetatis impetraverunt, etiamsi minus idonee rem suam administrare videantur, in integrum restitutionis auxilium impetrare non posse manifestissimum est, ne qui cum eis contraheret principali auctoritate circumscriptus esse videatur. * aurel. a. agathocleti. * [a 274 pp. k. iul. aureliano a. et capitolino conss.]
CJ.2.44.2pr.: Imperator Constantinus Omnes adulescentes, qui honestate morum praediti paternam frugem vel avorum patrimonia gubernare cupiunt et super hoc imperiali auxilio indigere coeperint, ita demum aetatis veniam impetrare audeant, cum vicesimi anni metas impleverint, ita ut post impetratam aetatis veniam idem ipsi per se principale beneficium adlegantes non solum praescriptorum annorum numerum probent, sed etiam testibus idoneis advocatis morum suorum instituta probitatemque animi et testimonium vitae honestioris edoceant. * const. a. ad verinum pu. * [a 321 pp. iii k. iun. romae crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.2.44.2.1: Imperator Constantinus Feminas quoque, quas morum honestas mentisque sollertia commendat, cum octavum et decimum annum egressae fuerint, veniam aetatis impetrare sancimus. sed eas propter pudorem ac verecundiam feminarum in coetu publico demonstrari testibus non cogimus, sed percepta aetatis venia annos tantum probare testibus vel instrumentis, misso procuratore, concedimus, ut etiam ipsae in omnibus negotiis tale ius habeant, quale mares habere praescripsimus, ita tamen, ut praedia sine decreto non alienent. [a 321 pp. iii k. iun. romae crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.2.44.2.2: Imperator Constantinus Sed senatores quidem clarissimi viri in hac regia urbe commorantes apud sublimitatem tuam, ceteri vero apud praetorem, in provinciis autem omnes apud earum rectores de suis moribus et honestae perdoceant. [a 321 pp. iii k. iun. romae crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.2.44.2.3: Imperator Constantinus Hi vero, qui contra memoratam dispositionem veniam aetatis impetraverint, sciant eam nullas vires obtinere. [a 321 pp. iii k. iun. romae crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.2.44.3: Imperator Justinianus Eos, qui veniam aetatis principali clementia impetraverunt vel impetraverint, non solum alienationem, sed etiam hypothecam minime posse sine decreti interpositione rerum suarum immobilium facere iubemus, in quarum alienatione vel hypotheca decretum illis necessarium est, qui necdum veniam aetatis meruerunt, ut similis sit in ea parte condicio minorum omnium, sive petita sive non sit aetatis venia. * iust. a. menae pp. * [a 529 d. viii id. april. decio vc. cons.]
CJ.2.44.4: Imperator Justinianus Si quis aliquid dari vel fieri voluerit et legitimae aetatis fecerit mentionem vel sic absolute dixerit 'perfectae aetatis', illam tantummodo aetatem intellectam esse videri volumus, quae ex viginti quinque annorum curriculis completur, non ab imperiali beneficio suppletur. et praecipue quidem in substitutionibus vel restitutionibus hoc intellegi sancimus: nihilo minus autem et in aliis, nisi specialiter quisquam addiderit ex venia aetatis velle aliquid procedere. * iust. a. ad senatum. * [a 530 d. xi k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.2.45.0. Si maior factus ratum habuerit.
CJ.2.45.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si inter minores quinque et viginti annis vel scriptura interposita vel sine scriptura facta sine dolo divisio est eamque post legitimam aetatem ratam fecerunt , manere integram debere convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. eutychiano. * [a 293 s. viii k. mai. aa. conss.]
CJ.2.45.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Qui post vicesimum quintum annum aetatis ea quae in minora aetate gesta sunt rata habuerunt, frustra rescissionem eorum postulant. * diocl. et maxim. aa. et cc. soteri. * [a 294 d. id. febr. cc. conss.]
CJ.2.46.0. Ubi et apud quem cognitio restitutionis agitanda sit.
CJ.2.46.1: Imperator Antoninus Si quid a procuratore meo iudicatum est, id per in integrum restitutionem praesidis sententia non potest rescindi. princeps enim solus contra sententiam procuratorum suorum in integrum restituere solet. * ant. a. severo. * [a 215 pp. vi k. dec. laeto ii et cereale conss.]
CJ.2.46.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quoniam ea, quae in transactione dari placuerat, te tradidisse proponas, consequens est, si de his repetendis per in integrum restitutionem vel quacumque aliam causam putaveris agendum, eius adire te provinciae praesidem, in qua domicilium habent quos convenis. * diocl. et maxim. aa. aquilinae. * []
CJ.2.46.3pr.: Imperator Justinianus Cum scimus esse dubitatum de restitutionibus, quae in integrum postulantur, sive tantummodo apud iudicem, cui aliqua iurisdictio est, examinari eas oportet, sive et apud pedaneos iudices, sive eas minores viginti quinque annis petierint sive maiores, secundum quod anterioribus sanctionibus vel veteris iuris vel nostris declaratum est: sancimus non solum apud iudices pro tribunali huiusmodi causae cognitiones proponi, sed etiam apud eos iudices, quos augusta dederit maiestas aut nostrae rei publicae administratores vel in hac regia civitate vel in provinciis, ut videatur ipse, qui iudicem destinaverit, utpote pro tribunali cognoscens et in integrum dare restitutionem et causas eius examinare: sic etenim non difficilis erit causarum examinatio. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. iii k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.2.46.3.1: Imperator Justinianus Sed ne quis ita effuse intellectum nostrae constitutionis audeat esse trahendum, ut etiam apud compromissarios iudices vel arbitros ex communi sententia electos vel apud eos, qui dantur a iudicibus, qui propriam iurisdictionem non habent, sed tantummodo iudicandi facultatem, putet huiusmodi extendi sanctionem, cum hos generaliter volumus tales causas dirimere, qui vel certae administrationi, cui et iurisdictio adhaeret, praepositi sunt vel ab his fuerint dati, et multo magis si a nostra maiestate delegata eis causarum sit audientia. [a 531 d. iii k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.2.46.3.2: Imperator Justinianus Sed ne quid penitus dubitandum relinquatur, et hoc addendum esse censemus, ut eis fuerit mandatum, quod et veteribus non fuerat incognitum, vel si generaliter iudices dati sunt, vel in aliis speciebus, inciderit autem quaedam quaestio restitutionis. [a 531 d. iii k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.2.47.0. De reputationibus, quae fiunt in iudicio in integrum restitutionis.
CJ.2.47.1pr.: Imperator Severus Qui restituitur in integrum, sicut in damno morari non debet, ita nec in lucro: et ideo quidquid ad eum pervenit vel ex emptione vel ex venditione vel ex alio contractu, hoc debet restituere. * sev. a. tatiano. * [ sine die et consule.]
CJ.2.47.1.1: Imperator Severus Sed et si intercessor minor viginti quinque annis intervenit, in veterem debitorem debet restitui actio. [ sine die et consule.]
CJ.2.47.1.2: Imperator Severus Sed et cum adiit minor hereditatem et restituitur, mox quidquid ad eum ex hereditate pervenit, debet praestare. [ sine die et consule.]
CJ.2.47.1.3: Imperator Severus Verum et si quid dolo eius factum est, hoc eum praestare convenit. [ sine die et consule.]
CJ.2.48.0. Etiam per procuratorem causam in integrum restitutionis agi posse.
CJ.2.48.1: Imperator Alexander Severus Causam in integrum restitutionis, si qua competit, etiam per procuratorem agi posse placet. * alex. a. liciniano. * [a 231 d. xiii k. oct. pompeiano et peligno conss.]
CJ.2.49.0. In integrum restitutione postulata ne quid novi fiat.
CJ.2.49.1: Imperator Gordianus Postulata in integrum restitutione omnia in suo statu esse debere, donec res finiatur, perspicui iuris est, idque curabit is, ad cuius partes ea res pertinet. * gord. a. secundino mil. * [a 239 pp. xii k. iul. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.2.50.0. De restitutione militum et eorum qui rei publicae causa afuerunt.
CJ.2.50.1: Imperatores Severus, Antoninus Si valerianus centurio cohortis duodecimae alpinorum ante vita decessit, quam possessionem acciperet, heres eius ex persona defuncti restitutionis auxilium intra annum utilem ita recte implorabit, si valerianus post exactos dies, quibus bonorum possessio defertur, in militia defunctus est. * sev. et ant. aa. chiloni. * [a 197 pp. k. nov. laterano et rufino conss.]
CJ.2.50.2: Imperator Alexander Severus Si quid de bonis eorum, qui rei publicae causa absentes sunt, deminutum est actioneve qua competente eis aliquis liberatus fuit, in integrum restitutio perpetua iurisdictione intra annum utilem permittitur. * alex. a. petronio centurioni. * [a 222 pp. xiii k. nov. alexandro a. cons.]
CJ.2.50.3: Imperator Alexander Severus Quod tempore militiae de bonis alicuius possessum ab aliquo est, posteaquam is rei publicae causa abesse desiit, intra annum utilem amota praescriptione temporis medii possessionem vindicare permissum est: ultra autem ius possessoris laedere contra eum institutum non oportet. * alex. a. flavio aristodemo mil. * [a 223 pp. non. ian. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.2.50.4: Imperator Gordianus Ignorare non debes eorum, qui rei publicae causa sine dolo malo absunt, si absentes boni viri arbitratu non defenduntur, bona tantum possideri, venditionem autem in id tempus differri, quo rei publicae causa abesse desierint. * gord. a. mestriano. * [a 239 d. xii k. ian. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.2.50.5: Imperator Gordianus Neque rei publicae causa absentibus nec aliis maioribus ad titulum in integrum restitutionis pertinentibus praescriptionem quadriennii post factam a fisco venditionem obesse posse manifestum est. * gord. a. secundino mil. * [a 240 pp. vi id. mai. sabino et venusto conss.]
CJ.2.50.6: Imperatores valer., gallien. Si, cum militaribus laboribus operam dares, creditoris tui heredes possessiones sibi obligatas distraxerunt, poteris adito praeside provinciae in integrum restitutionem impetrare retractataque venditione recipies possessiones, oblato ante debito vel pretio, si minus debito fuisset. * valer. et gallien. aa. germano centurioni. * [a 254 pp. iiii non. april. valeriano et gallieno aa. conss.]
CJ.2.50.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus Quae a patre geruntur, non decet pro disciplina militari a filiis ad irritum devocari, praesertim cum nec patrem tuum in rebus humanis agentem adfirmes conquestum fuisse super huiusmodi contractu. * diocl. et maxim. aa. et cc. marinae. * [a 294 d. non. febr. cc. conss.]
CJ.2.50.8: Imperator Justinianus Sancimus his solis, qui in expeditionibus occupati sunt, ea tantummodo tempora, quae in eadem expeditione percurrunt, tam in exceptionibus declinandis quam in petendis in integrum restitutionibus eis opitulari: illis temporibus, per quae citra expeditionis necessitatem in aliis locis vel in suis aedibus degunt, minime eos ad vindicanda memorata privilegia adiuvantibus. * iust. a. menae pp. * [a 529 d. vi id. april. constantinopoli decio vc. cons.]
CJ.2.51.0. De uxoribus militum vel eorum qui rei publicae causa absunt.
CJ.2.51.1: Imperator Alexander Severus Temporalibus actionibus exclusis mulieribus, quae cum maritis rei publicae causa absentibus peregrinatae sunt, ad exemplum militum subveniri solere non est ignotum. * alex. a. secundinae. * [a 226 pp. iii non. dec. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.2.51.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ei, quae diutissime fuit cum marito qui militiae operam daret, non officit praescriptio longi temporis: sed quia huiusmodi diutinae absentiae commenta callide adhibita atque composita obesse omnino non debent, decernimus, ut, si talis mulier domum ad se pertinere monstraverit, quae in absentia eius vendita est, refuso pretio, quod re vera solutum est, eandem recipiat. * diocl. et maxim. aa. et cc. quintiliano. * [a 290 vel 293 d. viii k. dec. ipsis aa. conss.]
CJ.2.52.0. De temporibus in integrum restitutionis tam minorum aliarumque personarum, quae restitui possunt, quam heredum eorum.
CJ.2.52.1: Imperator Gordianus In his, in quibus laesus es, cum minor annis viginti quinque esses, toto militaris expeditionis tempore auxilium restitutionis postulare potes: tempus etenim post impletam minorem aetatem praestitutum ex die missionis iuxta rationem iuris computari debet. * gord. a. pudenti mil. * [a 238 pp. iii non. oct. pio et pontiano conss.]
CJ.2.52.2: Imperator Gordianus Si intra legitimam aetatem vel, ea impleta, nondum exacto tempore praestituto pater tuus in fata concessit tuque ei heres extitisti et intra viginti quinque annos vel post eam aetatem intra id tempus, quod ad in integrum restitutionem defuncto supererat, nomen militiae dedisti, praeses provinciae causa cognita per in integrum restitutionem ex persona defuncti subveniri tibi providebit. * gord. a. secundino mil. * [a 238 d. xi k. nov. pio et pontiano conss.]
CJ.2.52.3: Imperator Gordianus Si intra annos, quibus in integrum restitutionis auxilium indulgetur, constitutus es vel eo tempore nomen militiae dedisti et expeditione occupatus es, continuatum beneficium restitutionis per usucapionem, licet ante militiam suppleta sit , non patitur te dispendio rei familiaris adfligi. * gord. a. muciano mil. * [a 238 d. viiii k. nov. pio et pontiano conss.]
CJ.2.52.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Ex persona fratrum, si tibi eorum quaesita successio est, potes contra quem supplicas agere, non ignorans, quod, si minores quinque et viginti annis militaverunt fratres tui atque in militia diem functi sunt, in integrum restitutionis eis tempus non cesserit, sed omne ad successorem transmiserint. * diocl. et maxim. aa. et cc. dionysio. * [a 294 s. viii k. ian. philippopoli cc. conss.]
CJ.2.52.5pr.: Imperator Constantinus Ea, quae de temporibus in integrum restitutionum legibus cauta sunt, custodiri convenit, et si forte quis beneficio nostro aetatis veniam fuerit consecutus, ex eo die, quo indulgentia nostra in iudicio competenti fuerit intimata eique administratio rei propriae permissa, ut ad persequendas in integrum restitutionum finiendasque causas iure tempus habeat praestitutum, ita tamen, ut numquam minoribus viginti quinque annis constitutis de his, quae ante impetratam veniam aetatis gesserunt, auxilium in integrum restitutionis denegetur. * const. a. ad bassum. * [a 312 d. non. oct. romae constantino a. et licinio utrisque ii conss.]
CJ.2.52.5.1: Imperator Constantinus Si quando sane in minoris iura successerit minor, minime prohibeatur, cum quintum et vicesimum aetatis suae annum transierit, in integrum restitutionis beneficio uti tempore illibato. [a 312 d. non. oct. romae constantino a. et licinio utrisque ii conss.]
CJ.2.52.5.2: Imperator Constantinus Quod si maioris fuerit minor iura nactus, quantum ad eas pertinet causas, quas ex persona maioris fuerit consecutus, tantum temporis ad exponendas in integrum restitutionis decidendasque causas accipere debebit, quantum defuncto, cuius heres aut bonorum possessor docebitur extitisse, reliquum fuerat. [a 312 d. non. oct. romae constantino a. et licinio utrisque ii conss.]
CJ.2.52.5.3: Imperator Constantinus Cum vero maior successionem fuerit adeptus minoris, si quidem civili iure ab intestato vel ex testamento successerit, mox cum fuerit adita hereditas, si vero honorario iure, ex quo bonorum possessio fuerit accepta, examinando in integrum restitutionis negotio solida sine ulla diminutione tempora supputentur. [a 312 d. non. oct. romae constantino a. et licinio utrisque ii conss.]
CJ.2.52.6pr.: Imperator Constantinus Petendae in integrum restitutionis temporibus observatis, si dilatio ab actore petatur, quae intra metas restitutionis valet artari, eandem quocumque flagitante causis cognitis tribui oportebit. sin vero eiusmodi postulantur curricula, quae intra spatium receptum angustari non queunt ( quippe si in confinio legitimi temporis petantur, et eius terminos prorogabunt), dilationem petitori denegari conveniet: in eius enim arbitrio fuerat tunc inferre litigium, cum petitae dilationis mora spatio superstite posset includi. * const. a. ad iulianum pu. * [a 327 d. xiiii k. aug. pp. romae ad senatum constantio et maximo conss.]
CJ.2.52.6.1: Imperator Constantinus Quod si defensio rei dilationis suffragium postulaverit, eandem adserta causa citra obstaculum temporis deferri sancimus, quia nequaquam in ipsius steterat potestate, quando litigio pulsaretur. dari igitur debet, etsi impetrata dimensio sese ultra temporis definitionem proferat. qua dilatione, si a reo impetretur, etiam actor in requirendis probationibus uti minime prohibetur. [a 327 d. xiiii k. aug. pp. romae ad senatum constantio et maximo conss.]
CJ.2.52.7pr.: Imperator Justinianus Supervacuam differentiam utilis anni in integrum restitutionis a nostra re publica separantes sancimus et in antique roma et in hac alma urbe et in italia et in aliis provinciis quadriennium continuum tantummodo numerari ex die, ex quo annus utilis currebat, et id tempus totius loci esse commune: ex differentia enim locorum aliquod induci discrimen satis nobis absurdum esse visum est. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.2.52.7.1: Imperator Justinianus Quod non solum in minorum restitutionibus, quibus utilis annus incipit currere, ex quo vicesimi sexti anni dies illuxerit, sed etiam in maiorum hoc idem adhiberi sancimus, ut et hic pro utili anno memorata continuatio temporis observetur ad interponendam contestationem finiendamque litem. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.2.52.7.2: Imperator Justinianus Et quemadmodum omnis minor aetas excipitur in minorum restitutionibus, ita et in maiorum tempus, in quo rei publicae causa afuerint vel aliis legitimis causis, quae veteribus legibus enumeratae sunt, fuerint occupati, omne praecipiatur, et sit non absimilis in hac parte minorum et maiorum restitutio. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.2.53.0. Quibus ex causis maiores in integrum restituuntur.
CJ.2.53.1: Imperator Antoninus Si propter officium legationis ad me bona fide factae absens et indefensus condemnatus es, instaurationem iudicii iure desideras, ut ex integro defensionibus tuis utaris. nam eos quoque, qui legationis officio funguntur, in eo privilegio esse, quo sunt qui rei publicae causa absunt, receptum est. * ant. a. aemiliano. * [a 212 pp. v non. mart. duobus aspris conss.]
CJ.2.53.2: Imperator Antoninus Si idcirco apud arbitrum praesentiam tui facere non potuisti, quod sub custodia militari iussu praesidis detinebaris, idque in veritate esse praesidi provinciae probaveris, accipies causae instaurationem. * ant. a. dionysio. * [a 215 pp. xiii k. oct. laeto et cereale conss.]
CJ.2.53.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus In contractibus, qui bonae fidei sunt, etiam maioribus officio iudicis causa cognita publica iura subveniunt. * diocl. et maxim. aa. proculo decurioni. * [a 285 d. non. aug. diocletiano a. ii et aristobulo conss.]
CJ.2.53.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus Res publica minorum iure uti solet ideoque auxilium restitutionis implorare potest. * diocl. et maxim. aa. prisciano. * [a 285 d. ii id. nov. diocletiano a. ii et aristobulo conss.]
CJ.2.53.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus Si ab hostibus eum patre ac matre captus, post his ibi defunctis legis corneliae beneficio reversus successiones eorum quaesisti, exemplo utilis actionis, quae in integrum restitutis datur, cum exceptionis annuae quae huic obici solet obiectu res vindicare non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. liciniano. * [a 294 d. xvi k. mai. cc. conss.]
CJ.2.54.0. De alienatione iudicii mutandi causa facta.
CJ.2.54.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Cum in rem actioni possessio pariat adversarium, alienatione etiam iudicii mutandi causa celebrata in integrum restitutio edicto perpetuo permittatur, intellegis, quod, si rem, ne secum agatur, qui possidebat venumdedit et emptori tradidit, quem elegeris conveniendi tibi tributam esse iure facultatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. catulo. * [a 294 d. vi k. dec. viminacio cc. conss.]
CJ.2.55.0. De receptis.
CJ.2.55.1: Imperator Antoninus Ex sententia arbitri ex compromisso iure perfecto aditi appellari non posse saepe rescriptum est, quia nec iudicati actio inde praestari potest et ob hoc invicem poena promittitur, ut metu eius a placitis non recedatur. sed si ultra diem compromisso comprehensum iudicatum est, sententia nulla est, nec ullam poenam committit qui ei non paruerit. * ant. a. nepotianae. * [a 213 pp. viiii k. aug. romae antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.2.55.2: Imperatores carus, carinus, numer. Si contra compromissum adversarius tuus apud electum arbitrum praesentiam sui facere detrectavit, placitae poenae videtur obnoxius. * carus carinus et numer. aaa. clementi. * [a 283 pp. viii k. ian. caro et carino conss.]
CJ.2.55.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Arbitrorum ex compromisso sententiae non obtemperans, si sordes vel evidens gratia eorum qui arbitrati sunt intercessit, adversus filiam tuam agentem ex stipulatu exceptione doli mali uti poteris. sed et ex doli clausula, quae compromissi stipulationi subici solet, filiam tuam convenire non vetaberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. petroniae. * [a 290 vel 293 pp. iii id. ian. ipsis aa. conss.]
CJ.2.55.4pr.: Imperator Justinianus Ne in arbitris cum sacramenti religione eligendis periurium committatur et detur licentia perfidis hominibus passim definitiones iudicum eludere, sanctissimo arbitrio et huiusmodi rem censemus esse componendam. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.2.55.4.1: Imperator Justinianus Si igitur inter actorem et reum nec non et ipsum iudicem fuerit consensum, ut cum sacramenti religione lis procedat, et ipsi quidem litigatores scriptis hoc suis manibus vel per publicas personas scripserint vel apud ipsum arbitrum in actis propria voce deposuerint, quod sacramentis praestitis arbiter electus est, hoc etiam addito, quod et ipse arbiter iuramentum praestitit super lite cum omni veritate dirimenda, eius definitionem validam omnimodo custodiri et neque reum neque actorem posse discedere, sed tenere omnifariam, quatenus oboedire ei compellantur. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.2.55.4.2: Imperator Justinianus Sin autem de arbitro quidem nihil tale fuerit vel compositum vel scriptum, ipsae autem partes litteris hoc manifestaverint, quod iuramenti nexibus se illigaverint, ut arbitri sententia stetur, et in praesenti casu omnimodo definitionem arbitri immutatam servari, litteris videlicet eorum similem vim obtinentibus, sive ab initio hoc fuerit ab his scriptum vel praefato modo depositum, dum arbiter eligebatur, sive post definitivam sententiam hoc scriptum inveniatur, quod cum sacramenti religione eius audientiam amplexi sunt vel quod ea quae statuta sunt adimplere iuraverunt. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.2.55.4.3: Imperator Justinianus Sed et si ipse solus arbiter hoc litigatoribus poscentibus et vel scriptis vel depositionibus, ut dictum est, manifestum facientibus praestiterit iuramentum, quod cum omni veritate liti libramenta imponat, similem esse etiam in praesenti casu prioribus eius definitionem et eam omnimodo legibus esse vallatam. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.2.55.4.4: Imperator Justinianus Et in his omnibus casibus liceat vel in factum vel condictionem ex lege vel in rem utilem instituere, secundum quod facti qualitas postulaverit. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.2.55.4.5: Imperator Justinianus Sin autem in scriptura quidem aut depositione nihil tale appareat, una autem pars edicat iuramentum esse praestitum, quatenus arbitrali stetur sententia, huiusmodi litigatorum vel solius arbitri sermones minime esse credendos, cum et, si quis iusiurandum datum esse non iudice supposito nec hoc scriptura partium testante concesserit, incerti certaminis compositio, quae inter homines imperitos saepe accidit, non aliquid robur iudicatis inferat, sed in huiusmodi casu haec obtineant, quae veteres super arbitris eligendis sanxerunt. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.2.55.4.6: Imperator Justinianus Si quis autem post arbitri definitionem subscripserit emmenein vel stoichein vel plyrun vel panta poiein vel didonai ( graecis enim vocabulis haec enarrare propter consuetudinem utilis visum est), etsi non adiecerit homologw , et sic omnimodo per actionem in factum eum compelli ea facere quibus consensit. qualis enim differentia est, si huiusmodi verbis etiam homologw adiciatur vel huiusmodi vocabulum transmittatur? [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.2.55.4.7: Imperator Justinianus Si enim verba consueta stipulationum et subtilis, immo magis supervacua observatio ab aula concessa est, nos, qui nuper legibus a nobis scriptis multa vitia stipulationum multasque ambages scrupulososque circuitus correximus, cur non et in huiusmodi scriptura totam formidinem veteris iuris amputamus, ut, si quis haec scripserit vel unum ex his, adquiescere eis compellatur et ea ad effectum omnimodo perducere? cum non est verisimile haec propter hoc scripsisse, ut tantum non contradicat, sed ut etiam ea impleat, adversus quae obviam ire non potest. [a 529 d. iii k. nov. decio vc. cons.]
CJ.2.55.5pr.: Imperator Justinianus Cum antea sancitum fuerat in arbitris eligendis, quos neque poena compromissi vallabat neque iudex dederat, sed nulla praecedente sententia communis electio, ut in illorum sententia stetur, procreabat, si quidem pro parte pulsata forma arbitralis procederet, exceptionem ei veluti pacti generari, sin autem pro actore calculus poneretur, nihil ex eo procedere ei praesidii: sancimus in eos arbitros, quos praediximus et quos talis consensus elegerit sub eo pacto in scriptis vel non in scriptis habito, ut eorum definitioni stetur, si quidem subscripserint, postquam definitio procedit, quod non displicet ambabus partibus eorum sententia, non solum reo exceptionem veluti pacti generari, sed etiam actori ex nostro numine in factum actionem, quatenus possit sententia eius exsecutioni mandari, sed in hac quidem regia civitate ab officio eminentissimae praefecturae vel eius, cuius forum pars sequitur fugientis, in provinciis autem tam per moderato res quam apparitiones eorum, vel per iudices , quorum regimen pars pertimescat pulsata. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.2.55.5.1: Imperator Justinianus Sin autem minime quidem post sententiam subscripserint arbitri formam amplecti, sed silentio eam roboraverint et non intra decem dies proximos attestatio missa fuerit vel iudici vel adversariis ab alterutra parte, per quam manifestum fiat definitionem non esse amplectendam, tunc silentio partium sententiam roboratam esse et fugienti exceptionem et agenti memoratam actionem competere. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.2.55.5.2: Imperator Justinianus Altera autem parte recusante secundum praefatum modum et implere statuta minime cupiente nihil fieri praeiudicium neque pari vel exceptionem reo vel actori actionem, exceptis videlicet arbitris, qui cum sacramenti religione electi sunt secundum novellam nostri numinis constitutionem: tunc etenim ea omnia servari, quae lege nostra super huiusmodi audientia definita sunt. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.2.55.5.3: Imperator Justinianus Licet non ignoramus iulii pauli opinionem et aliorum prudentium certorum, qui tetigerunt quidem huiusmodi quaestionem, quam in praesenti adgredimur, non autem perfectissime peregerunt, sed usque ad quasdam temporales actiones standum esse existimaverunt, plenius tamen et generaliter definimus conventum in scriptis apud compromissum iudicem factum ita temporis interruptionem inducere, quasi in ordinario iudicio lis fuisset inchoata. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.2.55.5.4: Imperator Justinianus Ad haec generaliter sancimus in his, quae apud compromissarios acta sunt, si aliquod in factum respiciens vel professum est vel attestatum, posse eo et in ordinariis uti iudiciis. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.2.55.6: Imperator Justinianus Sancimus mulieres suae pudicitiae memores et operum, quae eis natura permisit et a quibus eas iussit abstinere, licet summae atque optimae opinionis constitutae arbitrium in se susceperint vel, si fuerint patronae, inter libertos suam interposuerint audientiam, ab omni iudiciali agmine separari, ut ex earum electione nulla poena, nulla pacti exceptio adversus iustos eorum conventores habeatur. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae.]
CJ.2.56.0. De satisdando.
CJ.2.56.1pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus Non est iuris incerti eum, qui apud acta factus est agentis procurator, non compelli ratam rem dominum habiturum satisdare: hoc enim casu veluti praesentis procuratorem intervenire intellegendum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. * [a 294 d. viiii k. nov. cc. conss.]
CJ.2.56.1.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus Itaque etsi postea mutata voluntate procuratorem esse noluerit, tamen iudicium, quo quasi procurator expertus est, iudex ratum habere debebit. [a 294 d. viiii k. nov. cc. conss.]
CJ.2.56.1.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus Sin autem ei ab adversario opposita fuerit in ipso litis exordio defensionis adlegatio, etiam ipse quasi absentis in hac parte procurator satisdationem super excipienda lite praestare cogitur, qua non praecedente lis quae ei mandata est ulterius procedere a iudice non conceditur. [a 294 d. viiii k. nov. cc. conss.]
CJ.2.56.1.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus Rei autem procurator vel defensor, etiam sub gestorum testificatione factus, in ipso litis limine iudicatum solvi satisdationem in omnibus causis praestare cogitur. [a 294 d. viiii k. nov. cc. conss.]
CJ.2.57.0. De formulis et impetratione actionum sublatis.
CJ.2.57.1: Imperatores Constantius, constans Iuris formulae aucupatione syllabarum insidiantes cunctorum actibus radicitus amputentur. * constantius et constans aa. Marcellino praesidi phoenice. * [a 342 d. x k. febr. constantio iii et constante ii aa. conss.]
CJ.2.57.2: Imperatores Theodosius, Valentinianus Nulli prorsus non impetratae actionis in maiore vel minore iudicio agenti opponatur exceptio, si aptam rei et proposito negotio competentem eam esse constiterit. * theodos. et valentin. aa. hierio pp. * [a 428 d. x k. mart. constantinopoli tauro et felice conss.]
CJ.2.58.0. De iureiurando propter calumniam dando.
CJ.2.58.1pr.: Imperator Justinianus In omnibus causis, sive propter litteras fuerit certatum sive propter instrumenta sive propter quicquam aliud, in quo necessitas probationis incumbit, sancimus non aliter easdem probationes praestare compelli, nisi prius qui eas ecit iuramentum de calumnia praestaverit, quod non causa differendi huiusmodi proposuit adlegationes: nam sacramenti timore contentiosa litigantium instantia compescitur. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 d. xii k. oct. constantinopoli decio vc. cons.]
CJ.2.58.1.1: Imperator Justinianus Ne autem perperam in quaestionem servorum quidam venientes sui animi crudelitatem exerceant, non aliter concedi eis qui quaestionem servorum ecunt ad hoc venire vel a iudicibus audiri, nisi prius tactis sacrosanctis scripturis deponant, quod non odio servorum vel propter offensas coheredum ad hoc venerunt, sed quia aliter rerum hereditariarum veritatem exquirere vel ostendere non possunt. [a 529 d. xii k. oct. constantinopoli decio vc. cons.]
CJ.2.58.2pr.: Imperator Justinianus Cum et iudices non aliter causas dirimere concessimus nisi sacrosanctis evangeliis propositis et patronos causarum in omni orbe terrarum, qui romano imperio suppositus est, prius iurare et ita perferre causas disposuimus: necessarium duximus et praesentem legem ponere, per quam sancimus in omnibus litibus, quae fuerint post praesentem legem inchoatae, non aliter neque actorem neque fugientem in primordio litis exercere certamina, nisi post narrationem et responsionem, antequam utriusque partis advocati sacramentum legitimum praestent, ipsae principales personae subeant iusiurandum. et actor quidem iuret non calumniandi animo litem movisse, sed existimando bonam causam habere: reus autem non aliter suis adlegationibus utatur, nisi prius et ipse iuraverit, quod putans se bona instantia uti ad reluctandum pervenerit: et postea utriusque partis viros disertissimos advocatos, quod iam dispositum est a nobis, iusiurandum praestare, sacrosanctis videlicet evangeliis ante iudicem positis. * iust. a. iuliano pp. * [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.1: Imperator Justinianus Sin autem vel dignitas vel sexus personae non concesserit eam ad iudicem pervenire, in domo litigantis sacramentum procedere, altera videlicet parte vel procuratore eius praesente. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.2: Imperator Justinianus Quod observari oportet et si tutores vel curatores vel aliae quaedam sint personae, quae administrationem alienarum rerum auctoritate legitima gerunt. convenit enim et ipsos iureiurando adfici, quia ipsi causam scientes ita ad eam perveniunt. neque enim pupillus neque adultus vel aliae huiusmodi personae, sed ipsi, qui pro eis tutelam vel curam vel aliam legitimam gerunt administrationem, scire possunt causam et ita ad iudicium pervenire eo, quod ex animi sui sententia iurent. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.2a: Imperator Justinianus Et licet vera causae natura alia forsitan est, tamen quod quisque credit et existimat, hoc esse iurandum: omnibus aliis iuramentis, quae vel ex praeteritis descendunt legibus vel a nobis disposita sunt, in sua firmitate duraturis. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.3: Imperator Justinianus Sin autem afuerit alterutra pars et per procuratorem causa agitur, non ante licentiam habeat actor litem exercendam suo procuratori mandare, nisi prius actis intervenientibus in provincia qua degit sacramentum calumniae subeat, similique modo si reus afuerit et forsitan vel per iudicatum solvi stipulationem procuratorem ordinaverit vel defensor pro eo intervenerit, et ipse vel praesente actore per se vel per instructum procuratorem vel etiam absente eo, si hoc iudex perspexerit, inter acta iuramentum praestiterit, quod reum dare antea dispositum est. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.4: Imperator Justinianus Sed quia veremur, ne forsitan quidam collusione aliqua utentes remittere videantur sibi huiusmodi sacramentum et ex praedicta dissimulatione nostram sanctionem deludant, sancimus omnes iudices, licet ex compromisso cognoscant, vigorem suum exercentes, quia non pro commodo privatorum, sed pro communi utilitate praesentem legem posuimus, minime pati tale sacramentum remitti, sed omnimodo hoc et ab actore et a fugiente exigi, ne paulatim videatur huiusmodi res defraudari et sacramentum vel principalium personarum vel advocatorum ex quacumque parte mutilari. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.5: Imperator Justinianus Hoc etiam huic legi addendum esse sancimus, ut, si quis pro alio litem movere voluerit nullo mandato prolato, sed per fideiussionem ratam rem dominum habiturum suam personam firmaverit, ne vel ex hac machinatione lex circumscribi videatur, sancimus si quid tale in posterum emerserit, sive pro una persona quis litem movere voluerit sive pro aliquo corpore vel vico vel alia universitate, fideiussionem quidem solitam praestare, litem autem ulterius minime procedere, nisi intra a iudice statuendum tempus faciat personas principales sacramentum subire, vel praesente adversario, si hoc maluerit, vel alio pro eo agente, vel penitus altera parte cessante inter acta apud defensorem locorum huiusmodi sacramentum vel ab ipso pro quo agitur vel plurima parte vel idonea universitatis procedat. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.6: Imperator Justinianus Quod si actor noluerit subire sacramentum calumniae et hoc legitime fuerit approbatum, non liceat ei penitus ad litem pervenire, sed cadat ab instituta actione quasi improbus litigator, et tristitia iudicum ei cum sancta interminatione occurrat et ab iudicio eum quam longissime expellat. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.7: Imperator Justinianus Sin autem reus hoc sacramentum subire recusaverit, in his capitulis, quae narratione comprehensa sunt, pro confessio habeatur et liceat iudici sententiam proferre, quemadmodum et ipsa rei qualitas suggesserit. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.8: Imperator Justinianus Sic enim non lites solum, sed etiam calumniatores minuentur, sic pro iudiciis putabunt sese omnes in sacrariis sisti. si enim et ipsae principales litigantium partes per iuramentum lites exerceant et causarum patroni praebeant sacramentum et ipsi iudices propositis sanctis scripturis tam causae totius faciant examinationem quam suum proferant arbitrium, quid aliud, nisi pro hominibus deum in omnibus causis iudicem esse credendum est? [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.8a: Imperator Justinianus Antiqua itaque calumnia quiescente et eius ambagibus constitutio nostra dilucida et compendiosa in terris clareat omnibus et sit maximum dirimendarum causarum remedium. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.9: Imperator Justinianus Sed praedictum sacramentum in litibus quidem quae necdum sunt inchoatae praestari volumus in ipso litis primordio. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.10: Imperator Justinianus Sin autem causae adhuc pendentes inveniantur vel post litem contestatam et post solitas iudiciales cautelas iam praestitas, si quidem praesto fuerit utraque persona et in eadem civitate vel in territorio eius moratur, et in his litibus sacramentum locum habere et in primo post hanc legem ingressu compelli iusiurandum praestare. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.11: Imperator Justinianus Sin autem una pars afuerit, ne videatur propter absentiam personae lis differri et aliquid contrarium eveniat nostro proposito et, quod pro compendio litium introductum est, in adversariam figuram transformetur, iubemus praesentem quidem personam omnimodo dare sacramentum, absenti autem in pendentibus dumtaxat litibus secundum quod praedictum est hoc concedi. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.2.58.2.12: Imperator Justinianus Sin autem utraque principalis persona afuerit, ne diutius lites protelentur, etiam sine datione sacramenti lites pendentes suo decurrant tramite. [a 531 pp. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
Liber tertius
CJ.3.1.0. De iudiciis.
CJ.3.1.0. De iudiciis.
CJ.3.2.0. De sportulis et sumptibus in diversis iudiciis faciendis et de exsecutoribus litium.
CJ.3.3.0. De pedaneis iudicibus.
CJ.3.4.0. Qui pro sua iurisdictione iudices dare darive possunt.
CJ.3.5.0. Ne quis in sua causa iudicet vel sibi ius dicat.
CJ.3.6.0. Qui legitimam personam in iudiciis habent vel non.
CJ.3.7.0. Ut nemo invitus agere vel accusare cogatur.
CJ.3.8.0. De ordine iudiciorum.
CJ.3.9.0. De litis contestatione.
CJ.3.10.0. De plus petitionibus.
CJ.3.11.0. De dilationibus.
CJ.3.12.0. De feriis.
CJ.3.13.0. De iurisdictione omnium iudicum et de foro competenti.
CJ.3.14.0. Quando imperator inter pupillos vel viduas vel miserabiles personas cognoscat et ne exhibeantur.
CJ.3.15.0. Ubi de criminibus agi oportet.
CJ.3.16.0. Ubi de possessione agi oportet.
CJ.3.17.0. Ubi fideicommissum peti oportet.
CJ.3.18.0. Ubi conveniatur qui certo loco dare promisit.
CJ.3.19.0. Ubi in rem actio exerceri debet.
CJ.3.20.0. Ubi de hereditate agatur et ubi scripti heredes in possessionem mitti postulare debent.
CJ.3.21.0. Ubi agi oportet de ratiociniis tam privatis quam publicis.
CJ.3.22.0. Ubi causa status agi debeat.
CJ.3.23.0. Ubi quis de curiali vel cohortali aliave condicione conveniatur.
CJ.3.24.0. Ubi senatores vel clarissimi civiliter vel criminaliter conveniantur.
CJ.3.25.0. In quibus causis militantes fori praescriptione uti non possunt.
CJ.3.26.0. Ubi causae fiscales vel divinae domus hominumque eius agantur.
CJ.3.27.0. Quando liceat sine iudice unicuique vindicare se vel publicam devotionem.
CJ.3.28.0. De inofficioso testamento.
CJ.3.29.0. De inofficiosis donationibus.
CJ.3.30.0. De inofficiosis dotibus.
CJ.3.31.0. De petitione hereditatis.
CJ.3.32.0. De rei vindicatione.
CJ.3.33.0. De usu fructu et habitatione et ministerio servorum.
CJ.3.34.0. De servitutibus et de aqua.
CJ.3.35.0. De lege aquilia.
CJ.3.36.0. Familiae erciscundae.
CJ.3.37.0. Communi dividundo.
CJ.3.38.0. Communia utriusque iudicii tam familiae erciscundae quam communi dividundo.
CJ.3.39.0. Finium regundorum.
CJ.3.40.0. De consortibus eiusdem litis.
CJ.3.41.0. De noxalibus actionibus.
CJ.3.42.0. Ad exhibendum.
CJ.3.43.0. De aleae lusu et aleatoribus.
CJ.3.44.0. De religiosis et sumptibus funerum.
CJ.3.1.1: Imperatores Severus, Antoninus
Iudicio coepto usurarum stipulatio non est perempta. superest, ut debitorem eius temporis, quod non est in iudicium deductum, convenire possis. * sev. et ant. aa. clementi. * [a 205 pp. k. april. antonino a. ii et geta ii conss.]
CJ.3.1.4: Imperator Alexander Severus
Si, cum tibi pretium praediorum a curatoribus comparatorum reputaretur et instrumenta emptionis traderentur, quaestionem omissae evictionis non movisti, intellegis semel finitam litem instaurari non oportere. * alex. a. popilio. * [a 228 pp. k. aug. modesto et probo conss.]
CJ.3.1.5: Imperator Gordianus
A iudice iudex delegatus iudicis dandi non habet potestatem, cum ipse iudiciario munere fungatur, nisi a principe iudex datus fuerit. * gord. a. Marcello. * [a 238 pp. iiii non. sept. pio et pontiano conss.]
CJ.3.1.6: Imperator Gordianus
Servus in iudicio interesse non potest, nec, si condemnatio aliqua in personam eius facta sit, quod statutum est subsistit. * gord. a. iuniae. * [a 239 d. xv k. sept. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.3.1.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Cum debitoris tui servum, tibi pignoris iure obligatum bona domini sui quondam rebus humanis exempti tenere profitearis, adversus eum dari tibi actiones contra ius postulas, si quidem inter servum et liberum consistere iudicium nullum possit. ad possessionem itaque pignorum magis officio iudicis venire te convenit quam illicita postulare. * diocl. et maxim. aa. et cc. irenae. * [a 294 s. xiiii k. mai. sirmi cc. conss.]
CJ.3.1.8: Imperatores Constantinus, licin.
Placuit in omnibus rebus praecipuam esse iustitiae aequitatisque quam stricti iuris rationem. * const. et licin. aa. ad dionysium. * [a 314 d. id. mai. volusiano et anniano conss.]
CJ.3.1.9: Imperator Constantinus
Iudices oportet imprimis rei qualitatem plena inquisitione discutere et tunc utramque partem saepius interrogare, ne quid novi addere desiderent, cum hoc ipsum ad alterutram partem proficiat, sive definienda causa per iudicem sive ad maiorem potestatem referenda sit. * const. a. ad maximum. * [a 321 d. prid. id. ian. sirmi crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.3.1.10: Imperator Constantinus
Nulli prorsus audientia praebeatur, qui causae continentiam dividit et ex beneficii praerogativa id, quod in uno eodemque iudicio poterat terminari, apud diversos iudices voluerit ventilare: poena ei ex officio iudicis imminente, qui contra hanc supplicaverit sanctionem atque alium super possessione alium super principali quaestione iudicem postulaverit. * const. a. ad severum pu. * [a 325 d. iii k. aug. paulino et iuliano conss.]
CJ.3.1.13pr.: Imperator Justinianus
Properandum nobis visum est, ne lites fiant paene immortales et vitae hominum modum excedant, cum criminales quidem causas iam nostra lex biennio conclusit et pecuniariae causae frequentiores sunt et saepe ipsae materiam criminibus creare noscuntur, praesentem legem super his orbi terrarum ponendam, nullis locorum vel temporum angustiis coartandam ponere. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.1: Imperator Justinianus
Censemus itaque omnes lites super pecuniis quantaecumque quantitatis, sive super condicionibus sive super iure civitatum seu privato fuerint illatae, super possessione vel dominio vel hypotheca seu servitutibus vel pro aliis quibusdam casibus, pro quibus hominibus contra se litigandum est, exceptis tantummodo causis, quae ad ius fiscale pertinent vel quae ad publicas respiciant functiones, non ultra triennii metas post litem contestatam esse protrahendas: sed omnes iudices , sive in hac alma urbe sive in provinciis maiorem seu minorem peragunt administrationem, sive in magistratibus positi sunt vel ex aula nostra dati vel a nostris proceribus delegati, non esse eis concedendum ulterius lites quam triennii spatio extendere. hoc etenim iudicialis magis esse potestatis nemo est qui ignoret: nam si ipsi voluerint, nullus tam audax invenitur, qui possit invito iudice litem protelare. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.2: Imperator Justinianus
Et si quidem pars actoris cessaverit, quatenus multiplici dilatione reus fatigetur, et triennii metae post litem contestatam iam prope finem veniant, ut semenstre tempus tantum ei supersit, licentia erit iudici per exsecutores negotii actorem requirere, parte fugiente ex una parte actoris absentiam incusante et iudicibus omnimodo suas aures huiusmodi quaestioni reserantibus: et si per tres vices hoc fuerit subsecutum, decem dierum spatio per unumquemque introitum destinato, et nec ita actoris pars fuerit inventa et neque per se neque per procuratorem instructum pervenerit, tunc iudicem negotii acta apud se confecta conspicere : [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.2a: Imperator Justinianus
Et si quidem nihil sufficiens actitatum est, ex quo possit termino causae certa fieri coniectura, non solum partem fugientem ab observatione iudicii relaxare, sed etiam in omnes expensas, quae consueto modo circa lites expenduntur, eum condemnare, vera quantitate earum sacramento fugientis manifestanda et omni cautela, quam super lite reus exposuit, reddenda: quae et si remanserit, viribus vacuabitur. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.2b: Imperator Justinianus
Sin autem ex gestis apud se habitis parte actoris minime inventa possit invenire viam, ex qua manifestum ei fiat, quid statuendum sit, et absente actore, si eum meliorem causam habere perspexerit, pro eo ferre sententiam non moretur et praesentem reum absenti actori condemnare, expensis tantummodo litis, quas reus legitime se expendisse iuraverit, condemnatione excipiendis, quia hanc poenam actori et meliorem causam habenti propter solam absentiae contumaciam imponimus. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.2c: Imperator Justinianus
Nullo penitus ei regressu ad eandem litem conservando: sed actor contumax cadat omnimodo lite, si reus absolvetur: sin vero aliqua condemnatio contra reum pro absente actore proferatur, quam forsitan non sufficientem sibi actor putaverit fugitivus, nullo modo iterum eandem litem resuscitare concedimus. et haec quidem poena actori fiat imposita. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.3: Imperator Justinianus
Sin autem reus afuerit et similis eius processerit requisitio, quemadmodum pro persona actoris ediximus, etiam absente eo eremodicium contrahatur et iudex, secundum quod veteribus legibus cautum est, ex una parte cum omni subtilitate causam requirat et, si obnoxius fuerit inventus, et contra absentem promere condemnationem non cesset, quae ad effectum perducatur: et per res et facultates fugientis victori satisfiat, sive ipse iudex ex sua iurisdictione hoc facere potest, sive per relationem ad maiorem iudicem hoc referatur et ex eo legitima via contra res contumacis aperiatur: nulla licentia ei vel alii personam eius solam praetendenti concedenda contradicendi, cum in possessionem ex huiusmodi causa actor mittitur: nec si reversus fuerit et voluerit fideiussiones dare et possessionem recuperare, audiatur: in huiusmodi etenim casibus omnem ei contradictionem excludimus. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.4: Imperator Justinianus
Cum autem eremodicium ventilatur sive pro actore sive pro reo, examinatione sine ullo obstaculo celebretur. cum enim terribiles in medio proponuntur scripturae, litigatoris absentia dei praesentia repletur, nec pertimescat iudex appellationis obstaculum, cum ei, qui contumaciter abesse noscitur, nulla est provocationis licentia, quod et in veteribus legibus esse statutum manifestissimi iuris est. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.5: Imperator Justinianus
Huiusmodi autem sententia prope finem triennii proferatur, pro quo et praesentem legem induximus. si enim in anteriore tempore, in quo larga temporis superest dilatio et spes absenti relicta fuerit revertendi, alterutra pars cessaverit, in sola expensarum datione et absolutione forsitan praestetur poenalis sententia, non autem tunc mors litis et condemnatio in absentem introducatur, quae in his tantummodo casibus accidunt, in quibus triennii effluentis imminet formido. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.6: Imperator Justinianus
Sive autem alterutra parte absente sive utraque praesente lis fuerit decisa, omnes iudices, qui sub imperio nostro constituti sunt, sciant in expensarum causa victum victori esse condemnandum, quantum pro solitis expensis litium iuraverit, non ignorantes, quod, si hoc praetermiserint, ipsi de proprio huiusmodi poenae subiacebunt et reddere eam parti laesae coartabuntur. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.7: Imperator Justinianus
Et haec de alterutra parte litigantium contumaciter absente nobis statuere visum est ad aequitatis rationem omnia corrigentibus. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.8: Imperator Justinianus
Sin autem utraque parte imminente et litem peragere cupiente iudex eam accipere noluerit vel propter amicitias vel inimicitias vel turpissimi lucri gratia vel per aliud quicquam vitium, quod miserrimis animis huiusmodi iudicum innasci potest, litem ipse ausus fuerit protelare et propter hoc triennium fuerit transactum, iudex, si quidem in magistratu positus est vel in maiore dignitate usque ad illustratus gradum, decem libras auri privatis nostris largitionibus inferre per scholam palatinam compellatur: sin autem iudex minor fuerit, trium librarum auri multa plectetur per eandem scholam exigenda et nostro aerario applicanda, et eo removendo alter iudex in locum eius subrogetur sub similis poenae formidine: his omnibus locum habentibus, cum unus iudex omnem causam ab initio peragat. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.8a: Imperator Justinianus
Sin autem in medio triennio vel morte iudicis vel alia inrecusabili occasione iudicium fuerit mutatum, tunc, si quidem ex triennio annale tempus vel amplius residet, in quo alius iudex causae imponitur, intra reliquum tempus causa finiatur: sin autem minus quam annale sit, tunc omne quod deest repleatur, ut non in minore perfecti anni tempore litem possit subrogatus iudex tam discutere quam terminare. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.9: Imperator Justinianus
Illo procul dubio observando, ut, si neque per alterutram litigantium partem vel per iudicem steterit, quominus lis suo marte decurrat, sed per patronos causarum, licentia detur iudici et eos duarum librarum auri poena adficere per scholam palatinam exigenda et similiter publicis rationibus adgregenda, ipso videlicet iudice in sua sententia hoc ipsum manifestante, quod per patronos causae vel fugientis vel agentis dilatio facta est vel per omnes vel quosdem ex his: necessitate advocatis imponenda, ex quo litem peragendam susceperint, eam usque ad terminum, nisi lex vel iusta causa impediat, adimplere, ne ex eius recusatione fiat causae dilatio: honorariis scilicet a clientibus, qui dare possint, disertissimis togatis omnimodo praestandis et, si cessaverint, per exsecutores negotiorum exigendis, ne et per huiusmodi machinationem causae merita protrahantur, nisi i pse litigator alium pro alio patronum eligere maluerit. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.10: Imperator Justinianus
Haec autem omnia in his nobis cauta sunt, quibus perfectae aetatis constitutis arbitrium suum pro omnibus causis sufficit. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.13.11: Imperator Justinianus
Sin vero causae vel pupillorum vel adultorum sint vel aliorum sub cura agentium masculorum vel feminarum, ut per tutores vel curatores vel actores vel procuratores eorum agantur, et eorum desidia triennium fuerit elapsum et causa ceciderint, litem quidem nihilo minus suum habere vigorem, omnem autem iacturam, quae ex hac causa oritur, ad tutores et curatores et fideiussores eorum heredesque et res eorum et omnes, quorum in hac causa legitime interest, redundare: sin autem non sufficiat pupillis vel minoribus eorum substantia, tunc in quo fuerint detrimentum perpessi, in integrum restitutionis auxilium eis superesse. [a 530 d. vi k. april. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.14pr.: Imperator Justinianus
Rem non novam neque insolitam adgredimur, sed antiquis quidem legislatoribus placitam, cum vero contempta sit, non leve detrimentum causis inferentem. cui enim non est cognitum antiquos iudices non aliter iudicialem calculum accipere, nisi prius sacramentum praestitissent omnimodo sese cum veritate et legum observatione iudicium esse disposituros? * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. iiii k. april. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.14.1: Imperator Justinianus
Cum igitur et viam non inusitatem invenimus ambulandam et anteriores leges nostrae, quae de iuramentis positae sunt, non minimam suae utilitatis experientiam litigantibus praebuerunt et ideo ab omnibus merito collaudantur, ad hanc in perpetuum valituram legem pervenimus, per quam sancimus omnes iudices sive maiores sive minores, sive qui in administrationibus positi sunt vel in hac regia civitate vel in orbe terrarum, qui nostris gubernaculis regitur, sive eos, quibus nos audientiam committimus vel qui a maioribus iudicibus dantur vel qui ex iurisdi ctione sua iudicandi habent facultatem vel qui ex recepto ( id est compromisso, quod iudicium imitatur) causa dirimendas suscipiunt vel qui arbitrium peragunt vel ex auctoritate sententiarum et partium consensu electi, et generaliter omnes omnino iudices romani iuris disceptatores non aliter litium primordium accipere , nisi prius ante iudicialem sedem sacrosanctae deponantur scripturae: et hoc permaneat non solum in principio litis, sed etiam in omnibus cognitionibus usque ad ipsum terminum et definitivae sententiae recitationem. [a 530 d. iiii k. april. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.14.2: Imperator Justinianus
Sic etenim attendentes ad sacrosanctas scripturas et dei praesentia consecrati ex maiore praesidio lites diriment scituri, quod non magis alios iudicant, quam ipsi iudicantur, cum etiam ipsis magis quam partibus terribile iudicium est, si litigatores quidem sub hominibus, ipsi autem deo inspectore adhibito causas perferunt trutinandas. [a 530 d. iiii k. april. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.14.3: Imperator Justinianus
Et hoc quidem iusiurandum iudiciale sit omnibus notum et romanis legibus optimum a nobis accedat incrementum et ab omnibus iudicibus observandum: et si praetereatur, contemptoribus periculosum sit. [a 530 d. iiii k. april. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.14.4: Imperator Justinianus
Patroni autem causarum, qui utrique parti suum praestantes ingrediuntur auxilium , cum lis fuerit contestata, post narrationem propositam et contradictionem obiectam in qualicumque iudicio maiore seu minore vel apud arbitros sive ex compromisso vel aliter datos vel electos sacrosanctis evangeliis tactis iuramentum praestent, quod omni quidem virtute sua omnique ope quod iustum et verum existimaverint clientibus suis inferre procurent, nihil studii relinquentes, quod sibi possibile est, non autem credita sibi causa cognita, quod improba sit vel penitus desperata et ex mendacibus adlegationibus composita, ipsi scientes prudentesque mala conscientia liti patrocinantur, sed et si certamine procedente aliquid tale sibi cognitum fuerit, a causa recedant ab huiusmodi communione sese penitus separantes: hocque subsecuto nulla licentia concedatur spreto litigatori ad alterius advocati patrocinium convolare, ne melioribus contemptis improba advocatio subrogetur. [a 530 d. iiii k. april. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.14.5: Imperator Justinianus
Sin autem plurimis patronis adhibitis et iuramento ab omnibus praestito quidam ex his causa procedente patrocinandum esse crediderint, quidam recusaverint, exeant quidem recusantes, volentes autem remaneant: causae etenim terminus manifestare poterit, qui timidius quique audacius iudicium vel reliquerint vel protulerint: nec in hac parte litigatoribus danda licentia alios pro recusantibus subrogare. [a 530 d. iiii k. april. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.1.15: Imperator Justinianus
Sancimus omnes iudices sive in hac florentissima civitate sive in provinciis, si quando absens persona citata postea apparuerit, non aliter ei iudicialem aditum revelare, sed omnem claudere ei iudiciorum copiam, nisi prius omnia damna restituat ex huiusmodi vitio adversariis eius inflicta sive circa ingressus litis sive circa honoraria advocatorum vel alias causa, quae in iudicio vertuntur: aestimatione iudices quantitate eorum definienda, postquam iuratum ab eo fuerit qui fecit expensas: exsecutoribus negotiorum modis omnibus dispositones eorum adimplentibus: scituris iudicibus nostris et exsecutoribus, quod, si hoc praetermiserint, ex sua substantia huiusmodi detrimentum laesis resarcire compellantur. quod et in pedaneis iudicibus observari censemus, licet non citati, sed requisiti litigatores mala conscientia afuerint. * iust. a. iuliano pp. * [a 531 d. x k. mai. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.3.1.16: Imperator Justinianus
Apertissimi iuris est licere litigatoribus iudices, antequam lis inchoetur, recusare, cum etiam ex generalibus formis sublimissimae tuae sedis statutum est necessitatem imponi iudice recusato partibus ad eligendos venire arbitros et sub audientia eorum sua iura proponere. licet enim ex imperiali numine iudex delegatus est, tamen quia sine suspicione omnes lites procedere nobis cordis est, liceat ei, qui suspectum iudicem putat, antequam lis inchoetur, eum recusare, ut ad alium curratur libello recusationis ei porrecto, cum post litem contestatam neque appellare posse ante definitivam sententiam iam statuimus neque recusare posse, ne lites in infinitum extendantur: eodem scilicet exsecutore necessitatem partibus per ordinarium iudicem et omne civile auxilium imponente et arbitros eligere et apud eos venire et sic lite apparente, quasi arbitri fuerint ab imper iali culmine delegati. quod et, si ab imperiali maiestate iudex delegatus non sit, sed ab alio culmine, obtinere censemus. * iust. a. iuliano pp. * [a 531 d. x k. mart. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.1.17: Imperator Justinianus
Certi iuris est, quod concessa est militaribus hominibus iudicandi facultas. quid enim obstaculi est homines, qui cuiusdam rei peritiam habent, de ea iudicare? cum scimus et militares magistratus et omnes tales homines per usum cottidianum iam esse approbatos, ut et audiant lites et eas dirimant et pro sui et legis scientia huiusmodi altercationibus fines imponant. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.3.1.18: Imperator Justinianus
Cum specialis iudex sive ab augusta fortuna sive ab iudiciali culmine in aliqua provincia, ubi incusatus degit, datus sit et una pars suspectum eum sibi esse dicit, ne forsitan absente persona iudicis et in alia civitate eiusdem provinciae commorante compellatur longo itinere emenso recusationis libellum ei incusatus offerre, sancimus, si quidem praesto est praeses provinciae in illa civitate, ubi de ea re dubitatur, licere ei, qui suspectum sibi esse iudicem dicit, ipsum praesidem adire et hoc facere in actis manifestum: sin autem non est moderator provinciae in praefato loco, haec eadem apud defensorem locorum vel duumviros municipales gestis apud eos habitis celebrare et iudicem quidem eum recusare, il ico autem, id est intra triduum proximum, sine ulla dilatione compelli arbitrum vel arbitros eligere et apud eos litigare, ne et datus iudex removeatur et alter non eligatur: electione videlicet arbitri, si variatum inter partes fuerit, simili modo vel praesidis provinciae, si adest, vel defensoris locorum vel magistratuum municipii arbitrio dirimenda et exsecutore negotii, cui mandata est huiusmodi causae exactio, imminente et statuta ab arbitris effectui mancipante, nisi fuerit provocatum. tunc enim ipse, qui iudicem antea dedit qui suspectus visus est, appellatione trutinata formam causae imponat legitimam. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. id. nov. post consulatum lampadii et orestis vv. cc.]
CJ.3.28.4: Imperatores Severus, Antoninus
Cum ex causa fideicommissi secundum decretum praetoris in libertate morati sitis , filios etiam susceperitis, quamvis postea domini vestri testamentum inofficiosum sit pronuntiatum agente filio, non est aequum fieri vobis libertatis quaestionem. * idem aa. sotericho et aliis. * [a 208 pp. vi id. mart. antonino iii et geta ii conss.]
CJ.3.2.0. De sportulis et sumptibus in diversis iudiciis faciendis et de exsecutoribus litium.
CJ.3.2.1: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius
Quisquis fuerit exhibitus, usque ad negotii terminum ab eo apparitore, cui primum traditus fuit, observari eum decernimus: si qua praesumptione fuerit haec mansuetudinis nostrae posthabita praeceptio, primiscrinio qui iussa temeraverit quinque librarum auri condemnatione multando. * grat. valentin. et theodos. aaa. ad potitum vic. * [a 379 d. viii k. nov. ausonio et olybrio conss.]
CJ.3.2.3pr.: Imperator Justinianus
Omnibus iudicibus licentiam praestamus, sive his, quibus a nostro numine lites mandantur, illustribus vel spectabilibus vel clarissimis vel togatis fori cuiusque praefecturae vel aliis quibusdam, vel his, qui ex nostris iudicibus delegandas lites accipiunt, exsecutores si cessaverint causas eis instructas offerre, et removere ab exsecutione eos et alios idoneos supponere vel etiam multis adficere, sed si quidem illustres sint iudices, usque ad sex solidorum summam, sin autem alii, usque ad tres tantummodo aureos, et ad iudices quorum interest referre, quatenus militia exuti poenas luant corporales. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. v k. april. lampadio et oreste conss.]
CJ.3.2.3.1: Imperator Justinianus
Nostris autem amplissimis iudicibus licentia sit et maiores poenas et corporales maculas exsecutoribus imponere, si male fuerint circa lites versati, ut sciant non esse causas a se deludendas nec lucri gratia aliquod eis vitium imponendum. [a 530 d. v k. april. lampadio et oreste conss.]
CJ.3.3.0. De pedaneis iudicibus.
CJ.3.3.1: Imperator Gordianus
Procuratori nostro non vice praesidis agenti dandi iudices inter privatas personas non competere facultatem manifestum est: et ideo si, ut adlegatis, inter privatas personas is cuius meministis arbitros dandos putavit, sententia ab eis prolata nullo iure subsistit. * gord. a. vicanis. * [a 242 pp. k. febr. attico et praetextato conss.]
CJ.3.3.2pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Placet nobis praesides de his causis, in quibus, quod ipsi non possent cognoscere, antehac pedaneos iudices dabant, notionis suae examen adhibere, ita tamen ut , si vel per occupationes publicas vel propter causarum multitudinem omnia huiusmodi negotia non potuerint cognoscere, iudices dandi habeant potestatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. dicunt: * [a 294 d. xv k. aug. cc. conss.]
CJ.3.3.2.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
( quod non ita accipi convenit, ut etiam in his causis, in quibus solebant ex officio suo cognoscere, dandi iudices licentia permissa credatur: quod usque adeo in praesidum cognitione retinendum est, ut eorum iudicia non deminuta videantur): dum tamen de ingenuitate, super qua poterant et ante cognoscere, et de libertinitate praesides ipsi diiudicent. [a 294 d. xv k. aug. cc. conss.]
CJ.3.3.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Placet, ut iudicibus, si quos gravitas tua disceptatores dederit, insinues, ut delegata sibi negotia lata sententia determinent: nec in his causis, in quibus pronuntiare debent et possunt, facultatem sibi remittendi patere ad iudicium praesidale cognoscant, maxime cum, et si iudicatio alicui litigatorum parti iniusta videatur, interponendae provocationis potestas a sententia ex omni causa prolata libera litigatoribus tribuatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. litt. ad serapionem. * [a 294 d. viii k. april. antiochiae cc. conss.]
CJ.3.3.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Placuit, quotiens pedanei iudices dati post litem contestatam vel ad aliud iudicium necessario dirigantur vel publicae utilitatis ratione in alias provincias profiscantur vel diem obierint atque his rationibus negotiis coeptis finis non possit adhiberi, alium in locum eorum iudicem tribui qui negotium examinet, ne eiusmodi casibus intervenientibus impedimentum aliquod in persequendis litibus adferatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. firmino. * [a 303 d. x k. dec. dechioppe diocletiano viii et maximiano vii aa. conss.]
CJ.3.3.5: Imperator Julianus
Quaedam sunt negotia, in quibus superfluum est moderatorem expectare provinciae: ideoque pedaneos iudices, hoc est qui negotia humiliora disceptent, constituendi damus praesidibus potestatem. * iul. a. secundo pp. * [a 362 d. v k. aug. antiochiae mamertino et nevitta conss.]
CJ.3.3.6: Imperator Zeno
* zenon a. * [a 486 vel 487 ]
CJ.3.4.0. Qui pro sua iurisdictione iudices dare darive possunt.
CJ.3.4.1pr.: Imperatores Theodosius, Valentinianus
In causarum delegationibus illud consultissime praecipimus observari, ut ita valeant, si ad iurisdictionem pertineant delegantis. * theodos. et valentin. aa. cyro pp. * [a 440 d. xiii k. iun. valentiniano a. v et anatolio conss.]
CJ.3.4.1.1: Imperatores Theodosius, Valentinianus
Quod si quis alienae iurisdictionis causam crediderit delegandam, nec praecepto cognitorem datum parientiam accomodare censemus et, contra leges obtemperaverit deleganti, omnia, quae ab ea delegatione geruntur, ita pro infectis haberi praecipimus, ac si ipsi qui delegaverant alienae iurisdictionis iudices resedissent, ut nec appellandi quidem necessitas victis adversus eas sententias imponatur. [a 440 d. xiii k. iun. valentiniano a. v et anatolio conss.]
CJ.3.4.1.2: Imperatores Theodosius, Valentinianus
Haec, nisi iudices a nobis specialiter delegantibus dati aliis causas delegaverint iudicandas: nam his delegantibus nullo personarum causarumve habito tractatu appellationum ad eos iure iudicia remeabunt. [a 440 d. xiii k. iun. valentiniano a. v et anatolio conss.]
CJ.3.5.0. Ne quis in sua causa iudicet vel sibi ius dicat.
CJ.3.5.1: Imperatores Valens, Gratianus, Valentinianus
Generali lege decernimus neminem sibi esse iudicem vel ius sibi dicere debere. in re enim propria iniquum admodum est alicui licentiam tribuere sententiae. * valens grat. et valentin. aaa. ad gracchum pu. * [a 376 lecta k. dec. valente v et valentiniano aa. conss.]
CJ.3.6.0. Qui legitimam personam in iudiciis habent vel non.
CJ.3.6.1: Imperator Gordianus
Si, cum esses pupillaris aetatis, sine tutoris auctoritate cum adversario consisteres, praeses provinciae adversus te pronuntiavit, minime auctoritate iudicati nititur quod statutum est. * gord. a. candidae. * [a 239 d. id. dec. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.3.6.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus
In rebus, quae privati iudicii quaestionem habent, sicut pupillus tutore auctore et agere et conveniri potest, ita et adultus curatore consentiente litem et intendere et excipere debet. * diocl. et maxim. aa. et cc. aureliae agemachae. * [a 294 d. xviiii k. febr. cc. conss.]
CJ.3.6.3: Imperatores Honorius, Theodosius
Momentariae possessionis actio exerceri potest per quamcumque personam. sub colore autem adipiscendae possessionis obrepticia petitio alteri obesse non debet, maxime cum absque conventione personae legitimae initiatum iurgium videatur. nihil autem opituletur conventio circa minorem habita, cum id rectius circa curatorem debuerit custodiri. * honor. et theodos. aa. iuliano procons. africae. * [a 414 d. prid. non. mart. ravennae constantio et constante conss.]
CJ.3.7.0. Ut nemo invitus agere vel accusare cogatur.
CJ.3.7.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Invitus agere vel accusare nemo cogitur. * diocl. et maxim. aa. camerio. * [a 284 d. id. oct. carino ii et numeriano conss.]
CJ.3.8.0. De ordine iudiciorum.
CJ.3.8.1: Imperatores Severus, Antoninus
Adite praesidem provinciae et ruptum esse testamentum fabii praesentis agnatione filii docete. neque enim impedit notionem eius, quod status quaestio in cognitione vertitur, etsi super causa status cognoscere non possit: pertinet enim ad officium iudicis qui de hereditate cognoscit universam incidentem quaestionem quae in iudicium devocatur examinare, quoniam non de ea, sed de hereditate pronuntiat. * sev. et ant. aa. Marcellinae. * [a 203 d. xiii k. dec. geta et plautiano conss.]
CJ.3.8.2: Imperator Antoninus
Si quaestio tibi generis ab his, quos fratres patrueles esse dicis, non fit, adito praeside et accepto iudice familiae erciscundae experire. quod si de ea re quaestio erit, prius de nativitatis veritate secundum iuris formam quaeri idem vir clarissimus curae habebit. * ant. a. magnillae. * [a 213 pp. x k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.3.8.3: Imperatores valer., gallien.
Cum civili disceptationi principaliter motae quaestio criminis inciderit vel crimini prius instituto civilis causa adiungitur, potest iudex eodem tempore utramque quaestionem sua sententia dirimere. * valer. et gallien. aa. demetrio. * [a 262 pp. non. gallieno a. v et faustino conss.]
CJ.3.8.4: Imperator Constantinus
Quoniam civili quaestione intermissa saepe fit, ut prius de crimine iudicetur, quod utpote maius merito minori praefertur: ex quo criminalis quaestio quocumque modo cessaverit, oportet civilem causam velut ex integro in iudicium deductam discingi, ut finis criminalis negotii ex eo die, quo inter partes fuerit lata sententia, initium civili tribuat quaestioni. * constant. a. ad calpurnianum. * [a 336 d. id. mart. nepotiano et facundo conss.]
CJ.3.9.0. De litis contestatione.
CJ.3.9.1: Imperatores Severus, Antoninus
Res in iudicium deducta non videtur, si tantum postulatio simplex celebrata sit vel actionis species ante iudicium reo cognita. inter litem enim contestatam et editam actionem permultum interest. lis enim tunc videtur contestata, cum iudex per narrationem negotii causam audire coeperit. * sev. et ant. aa. valenti. * [a 202 d. k. sept. severo iii et antonino aa. conss.]
CJ.3.10.0. De plus petitionibus.
CJ.3.10.3: Imperator Justinianus
Odiosas contrahentium calliditates amputare properantes censemus, ut, si quis certa quantitate sibimet debita super ampliore pecunia per dolum et machinationem cautionem exegerit et ad iudicium debitorem vocaverit, si quidem ante inchoatam litem calliditatis eum paeniteat et veritatem debiti confessus fuerit, nullo eum dispendio praegravari: sin autem et liti praebuit exordium et in certaminibus negotii permanens arguatur de adiecta falsi quantitate, non solum ea, sed etiam toto debito eum fraudari: transactionibus scilicet et secundis confessionibus, sive insinuatae sint sive non, etiam in hoc casu suam obtinentibus firmitatem: talibus etenim cautionibus hoc obicere non oportet. * iust. a. iohanni pp. * [a 532 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestis vv. cc. anno secundo.]
CJ.3.11.0. De dilationibus.
CJ.3.11.1pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Quoniam plerumque evenit, ut iudex instrumentorum vel personarum gratia dilationem dare rerum necessitate cogatur, spatium instructionis exhibendae postulatum dari conveniet. * diocl. et maxim. aa. et cc. dicunt: * [a 294 d. xv k. april. cc. conss.]
CJ.3.11.1.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Quod hac ratione arbitramur esse moderandum, ut, si ex ea provincia ubi lis agitur vel persona vel instrumenta poscentur, non amplius quam tres menses indulgeantur: si vero ex continentibus provinciis, sex menses custodiri iustitiae est: in transmarina autem dilatione novem menses computari oportebit. [a 294 d. xv k. april. cc. conss.]
CJ.3.11.1.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Quod ita constitutum iudicantes sentire debebunt, ut hac ratione non sibi concessum intellegant dandae dilationis arbitrium, sed eandem dilationem, si rerum urguentissima ratio flagitaverit et necessitas desideratae instructionis exegerit , non facile amplius quam semel nec ulla trahendi arte sciant esse tribuendam. [a 294 d. xv k. april. cc. conss.]
CJ.3.11.2: Imperator Constantinus
Si quando quis rescriptum ad extraordinarium iudicem reportaverit, dilatio ei penitus deneganda est: illi autem, qui in iudicium vocatur, danda est ad probanda precum mendacia vel proferenda aliqua instrumenta vel testes, quoniam instructus esse non potuit, si praeter spem ad alienum iudicium trahitur. * const. a. ad ursum vic. * [a 314 d. ii non. mart. volusiano et anniano conss.]
CJ.3.11.3: Imperator Constantinus
Sive pars sive integra dilatio fuerit data, eo usque iudicis officium conquiescat, donec petiti temporis defluxerint curricula. feriae autem, sive repentinae sive sollemnes sint, dilationum temporibus non excipiantur, sed his connumerentur. * const. a. profuturo praef. annonae. * [a 318 d. vii id. febr. sirmi licinio v et crispo conss.]
CJ.3.11.4: Imperator Constantinus
A procedente iudice dilationem non convenit postulari, etiamsi utraque parte praesente tribuatur, cum non alias nisi causa cognita indulgeri queat et cognitio causae non interpellatione planaria, sed considente magis iudice legitime colligatur, et, si forte dilationis petitio fuerit improbata, suscepta quaestio per sententiam iudicis dirimatur. * const. a. ad catullinum procons. africae. * [a 318 d. v id. febr. sirmi licinio v et crispo conss.]
CJ.3.11.5: Imperator Constantinus
Cum a nobis fuerit ad appellationem consultationemve rescriptum, sive sit primo iudicio petita dilatio sive ea tributa non sit sive nec petita quidem, eam dare cuiquam non licebit eadem ratione, qua nec in iudiciis quidem cognitionum nostrarum dilatio tribui solet. * const. a. ad maximum. * [a 322 pp. romae viii k. april. probiano et iuliano conss.]
CJ.3.11.6: Imperatores Constantius, constans
Inter privatos et fiscum si aliqua lis mota fuerit, utrique parti petendae dilationis per defensores suos copia non est deneganda, si hoc commoditatis ratio postulaverit. * constantius et constans aa. ad petronium vic. africae. * [a 340 d. v id. april. aquileiae acyndino et proculo conss.]
CJ.3.11.7: Imperatores Arcadius, Honorius
Nec de statu ac patrimonio litigantibus in transmarina etiam dilatione mensuum novem spatia egredi concedatur. * arcad. et honor. aa. messalae pp. * [a 399 d. xii k. dec. theodoro cons.]
CJ.3.12.0. De feriis.
CJ.3.12.1: Imperatores Constantius, Maximianus
Quoniam consulis, an similis observantia a nobis adiciendarum feriarum, quae rebus feliciter gestis proveniunt, ad appellationum quoque tempora porrigenda sit, verine carissime, rescribi placuit experientiae tuae, ut in causis provocationum iugiter et sine additamento eiuscemodi dierum tempora scias servari debere et supra dictorum dierum in appellationum causis minime fieri adiectionem. * constantius et maxim. aa. et sev. et maximin. nobb. cc. verino.* [a 305 d. non. .... apollonio superioris constantio v et maximiano v cc. conss.]
CJ.3.12.2: Imperator Constantinus
Omnes iudices urbanaeque plebes et artium officia cunctarum venerabili die solis quiescant. ruri tamen positi agrorum culturae libere licenterque inserviant, quoniam frequenter evenit, ut non alio aptius die frumenta sulcis aut vineae scrobibus commendentur, ne occasione momenti pereat commoditas caelesti provisione concessa. * const. a. helpidio. * [a 321 pp. v non. mart. crispo ii et constantino ii conss.]
CJ.3.12.3: Imperator Constantinus
A nullo iudice praesumi decet, ut auctoritate sua ferias aliquas condat. nec enim imperiales ferias vocari oportet, quas administrator edixerit, ac per hoc, si nomine eximuntur, etiam fructu carebunt. * constant. a. ad severum. * [a 323 d. id. april. sirmi severo et rufino conss.]
CJ.3.12.4pr.: Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus
Publicas ac fiscales causa tua sinceritas etiam feriatis geminis mensibus, hoc est sine aliqua intermissione, discingat. * valentin. valens et grat. aaa. ad olybrium pu. * [a 369 iiii non. mai. tyberiade valentiniano np. et victore conss.]
CJ.3.12.4.1: Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus
Pistoriis quoque causis isdem diebus ratum in futurum examen adhibebit. [a 369 iiii non. mai. tyberiade valentiniano np. et victore conss.]
CJ.3.12.5: Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus
Quadraginta diebus, qui auspicio caerimoniarum paschale tempus anticipant, omnis cognitio inhibeatur criminalium quaestionum. * valentin. valens et grat. aaa. albuciano vic. macedoniae. * [a 380 d. vi k. april. thessalonicae gratiano v et theodosio aa. conss.]
CJ.3.12.6pr.: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
Omnes dies iubemus esse iuridicos. * valentin. theodos. et arcad. aaa. albino pu. * [a 389 d. vii id. aug. romae timasio et promoto conss.]
CJ.3.12.6.1: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
Illos tantum manere feriarum dies fas erit, quos geminis mensibus ad requiem laboris indulgentior annus accepit aestivis fervoribus mitigandis et autumnis fetibus decerpendis. [a 389 d. vii id. aug. romae timasio et promoto conss.]
CJ.3.12.6.2: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
Kalendarum quoque ianuarium consuetos dies otio mancipamus. [a 389 d. vii id. aug. romae timasio et promoto conss.]
CJ.3.12.6.3: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
His adicimus natalicios dies urbium maximarum romae atque constantinopolis, quibus debent iura differri, qui et ab ipsis nata sunt, sacros quoque paschae dies, qui septeno vel praecedunt numero vel sequuntur, dies etiam natalis atque epiphaniorum christi et quo tempore commemoratio apostolicae passionis totius christianitatis magistrae a cunctis iure celebratur: in quibus etiam praedictis sanctissimis diebus neque spectaculorum copiam reseramus. [a 389 d. vii id. aug. romae timasio et promoto conss.]
CJ.3.12.6.4: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
In eadem observatione numeramus et dies solis, quos dominicos rite dixere maiores, qui repetito in se calculo revolvuntur. [a 389 d. vii id. aug. romae timasio et promoto conss.]
CJ.3.12.6.5: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
Parem necesse est habere reverentiam, ut ne apud ipsos arbitros vel a iudicibus flagitatos vel sponte delectos ulla sit agnitio iurgiorum, nostris etiam diebus, qui vel lucis auspicia vel ortus imperii protulerunt. [a 389 d. vii id. aug. romae timasio et promoto conss.]
CJ.3.12.6.6: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
In quindecim autem paschalibus diebus compulsio et annonariae functionis et omnium publicorum privatorumque debitorum differatur exactio. [a 389 d. vii id. aug. romae timasio et promoto conss.]
CJ.3.12.7: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
Actus omnes seu publici seu privati diebus quindecim paschalibus conquiescant. in his tamen emancipandi et manumittendi cuncti licentiam habeant, et super his acta non prohibeantur. * valentin. theodos. et arcad. aaa. tatiano pp. * [a 392 d. vi k. iun. constantinopoli arcadio a. ii et rufino conss.]
CJ.3.12.8: Imperatores Honorius, Theodosius
Provinciarum iudices moneantur, ut in quaestionibus latronum et maxime isaurorum nullum quadragesimae nec venerabilem pascharum diem existiment excipiendum, ne differatur sceleratorum proditio consiliorum, quae per latronum tormenta quaerenda est, cum facillime in hoc summi numinis speretur venia, per quod multorum salus et incolumitas procuratur. * honor. et theodos. aa. anthemio pp. * [a 408 d. v k. mai. constantinopoli basso et philippo conss.]
CJ.3.12.9pr.: Imperatores Leo, Anthemius
Dies festos, dies maiestati altissimae dedicatos nullis volumus voluptatibus occupari nec ullis exactionum vexationibus profanari. * leo et anthem. aa. armasio pp. * [a 469 d. v id. dec. constantinopoli zenone et marciano conss.]
CJ.3.12.9.1: Imperatores Leo, Anthemius
Dominicum itaque diem semper honorabilem ita decernimus venerandum, ut a cunctis exsecutionibus excusetur, nulla quemquam urgueat admonitio, nulla fideiussionis flagitetur exactio, taceat apparitio, advocatio delitescat, sit idem dies a cognitionibus alienus, praeconis horrida vox silescat, respirent a controversiis litigantes, habeant foederis intervallum, ad se veniant adversarii non timentes, subeat animos vicaria paenitudo, pacta conferant, transactiones loquantur. [a 469 d. v id. dec. constantinopoli zenone et marciano conss.]
CJ.3.12.9.2: Imperatores Leo, Anthemius
Nec tamen haec religiosi diei otia relaxantes obscaenis quemquam patimur voluptatibus detineri. nihil eodem die sibi vindicet scaena theatralis aut circense certamen aut ferarum lacrimosa spectacula: etiam si in nostrum ortum aut natalem celebranda sollemnitas inciderit, differatur. [a 469 d. v id. dec. constantinopoli zenone et marciano conss.]
CJ.3.12.9.3: Imperatores Leo, Anthemius
Amissionem militiae, proscriptionem patrimonii sustinebit, si quis umquam hoc die festo spectaculis interesse vel cuiuscumque iudicis apparitor praetextu negotii publici seu privati haec quae hac lege statuta sunt crediderit temeranda. [a 469 d. v id. dec. constantinopoli zenone et marciano conss.]
CJ.3.13.0. De iurisdictione omnium iudicum et de foro competenti.
CJ.3.13.1pr.: Imperatores Severus, Antoninus
Non quidem fuit iudex procurator noster in lite privatorum: sed cum ipsi eum iudicem elegeritis et is consentientibus adversariis sententiam tulerit, intellegitis vos adquiescere debere rei ex consensu vestro iudicatae, cum et procurator iudicandi potestatem inter certas habeat personas, et vos incongruum eum esse vobis iudicem scientes tamen audientiam eius elegistis. * sev. et ant. aa. severo et aliis. * [a 214 d. ii id. ian. messala et sabino conss.]
CJ.3.13.1.1: Imperatores Severus, Antoninus
Quod et in aliis similibus iudiciis tam in actionem proponentis quam in exceptionem opponentis persona locum habebit. [a 214 d. ii id. ian. messala et sabino conss.]
CJ.3.13.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Iuris ordinem converti postulas, ut non actor rei forum, sed reus actoris sequatur: nam ubi domicilium habet reus vel tempore contractus habuit, licet hoc postea transtulerit, ibi tantum eum conveniri oportet. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 293 pp. vi k. sept. aa. conss.]
CJ.3.13.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Privatorum consensus iudicem non facit eum, qui nulli praeest iudicio, nec quod is statuit rei iudicatae continet auctoritatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. iudae. * [a 293 s. vi k. ian. aa. conss.]
CJ.3.13.4: Imperator Constantinus
Nemo post litem contestatam ordinariae sedis declinet examen, nec prius praefecti praetorio aut comitis orientis vel alterius spectabilis iudicis imploret auxilium, sed appellatione legibus facta ad sacrum auditorium veniat. * const. a. ad universos provinciales. * [a 331 pp. k. oct. basso et ablabio conss.]
CJ.3.13.5pr.: Imperatores Arcadius, Honorius
In criminali negotio rei forum accusator sequatur. * arcad. et honor. aa. vincentio pp. galliarum. * [a 397 d. xv k. ian. mediolani caesario et attico conss.]
CJ.3.13.5.1: Imperatores Arcadius, Honorius
Is vero, qui suam causam sive criminalem sive civilem sine caelesti oraculo in vetito vocabit examine aut exsecutionem poposcerit militarem, actor quidem propositi negotii actione multetur, reus vero pro condemnato habeatur: et tribuni sive vicarii capitalem sibi animadversionem subeundam esse cognoscant, si vel suam vel militum exsecutionem interdictam praebuerint. [a 397 d. xv k. ian. mediolani caesario et attico conss.]
CJ.3.13.6: Imperatores Honorius, Theodosius
Magisteriae potestati inter militares viros vel privato actore in reum militarem etiam civilium quaestionum audiendi concedimus facultatem, praesertim cum id ipsum e re esse litigantium videatur constetque militarem reum nisi a suo iudice nec exhiberi posse nec, si in culpa fuerit, coerceri. * honor. et theodos. aa. anthemio pp. * [a 413 d. v k. mai. constantinopoli lucio vc. cons.]
CJ.3.13.7pr.: Imperator Anastasius
Periniquum et temerarium esse perspicimus eos, qui professiones aliquas seu negotiationes exercere noscuntur, iudicum, ad quos earundem professionum seu negotiationum cura pertinet, iurisdictionem et praeceptiones declinare conari. * anastas. a. constantino pp. * [a 502 d. xv k. mart. constantinopoli probo et avieno conss.]
CJ.3.13.7.1: Imperator Anastasius
Quapropter iubemus huiusmodi hominibus nec cuiuslibet militiae seu cinguli vel dignitatis praerogativam in hac parte suppetere, sed eos, qui statutis in quacumque militia connumerati sunt vel fuerint seu dignitatem aliquam praetendunt, sine quadam fori praescriptione his iudicibus tam in publicis quam in privatis causis oboedire compelli, ad quorum sollicitudinem professionis seu negotiationis , quam praeter militiam, ut dictum est, exercent, gubernatio videtur respicere, ita tamen, ut ipsis nihilo minus iudicibus, sub quorum iurisdictione militia seu dignitas eorum constituta est, procul dubio respondeant. [a 502 d. xv k. mart. constantinopoli probo et avieno conss.]
CJ.3.13.7.2: Imperator Anastasius
His videlicet, quicumque contra eius tenorem venire temptaverint, militiae cingulo seu dignitatis honore pro tali conamine spoliandis. [a 502 d. xv k. mart. constantinopoli probo et avieno conss.]
CJ.3.14.0. Quando imperator inter pupillos vel viduas vel miserabiles personas cognoscat et ne exhibeantur.
CJ.3.14.1pr.: Imperator Constantinus
Si contra pupillos viduas vel diutino morbo fatigatos et debiles impetratum fuerit lenitatis nostrae iudicium, memorati a nullo nostrorum iudicum compellantur comitatui nostro sui copiam facere. quin immo intra provinciam, in qua litigator et testes vel instrumenta sunt, experiantur iurgandi fortunam atque omni cautela servetur, ne terminos provinciarum suarum cogantur excedere. * const. a. ad andronicum. * [a 334 d. xv k. iul. constantinopoli optato et paulino conss.]
CJ.3.14.1.1: Imperator Constantinus
Quod si pupilli vel viduae aliique fortunae iniuria miserabiles iudicium nostrae serenitatis oraverint, praesertim cum alicuius potentiam perhorrescunt, cogantur eorum adversarii examini nostro sui copiam facere. [a 334 d. xv k. iul. constantinopoli optato et paulino conss.]
CJ.3.15.0. Ubi de criminibus agi oportet.
CJ.3.15.1: Imperatores Severus, Antoninus
Quaestiones eorum criminum, quae legibus aut extra ordinem coercentur, ubi commissa vel inchoata sunt vel ubi reperiuntur qui rei esse perhibentur criminis, perfici debere satis notum est. * sev. et ant. aa. laurinae. * [a 196 pp. iiii non. oct. dextro ii et prisco conss.]
CJ.3.15.2: Imperatores Severus, Antoninus
Sciens liberum venumdando plagii crimen committit. ab eo itaque, qui super hoc queri potest, aditus competens iudex, si is, quem puerum ingenuum vendidisse proponis, ibi degit, causam cognoscet. * sev. et ant. aa. et cc. nicae. * [a 294 s. prid. non. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.3.16.0. Ubi de possessione agi oportet.
CJ.3.16.1: Imperatores Valentinianus, Valens
Ubi aut vis facta dicitur aut momentaria possessio postulanda est, ibi loci iudicem adversus eum qui possessionem turbavit convenit iudicare. * valentin. et valens aa. ad festum procons. africae. * [a 366 d. viii k. iun. gratiano nobilissimo puero et dagalaifo conss.]
CJ.3.17.0. Ubi fideicommissum peti oportet.
CJ.3.17.1: Imperatores Severus, Antoninus
Fideicommissum ibi petendum esse, ubi hereditas relicta est, dubitari non oportet. * sev. et ant. aa. demetrio. * [a 204 pp. viii k. sept. cilone ii et libone conss.]
CJ.3.18.0. Ubi conveniatur qui certo loco dare promisit.
CJ.3.18.1: Imperator Alexander Severus
Qui certo loco se soluturum pecuniam obligat, si solutioni satis non fecerit, arbitraria actione et in alio loco potest conveniri: in qua venit aestimatio, quod alterutrius interfuit suo loco potius quam in eo in quo petitur solvi. * alex. a. heraclidae. * [a 225 d. vi id. mart. fusco ii et dextro conss.]
CJ.3.19.0. Ubi in rem actio exerceri debet.
CJ.3.19.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
In rem actio non contra venditorem, sed contra possidentem competit. frustra itaque desideras non tecum congredi, sed cum auctore tuo dominium vindicantem, cum te possidere contendas. nam si denuntiasti ei qui tibi vendidit, intellegit evictionis periculum. nec enim iurisdictionis forma in eadem provincia constitutis tam petitore quam possessore ob auctoris personam, quem in alia provincia dicis consistere, debet immutari. * diocl. et maxim. aa. et cc. pancratio. * [a 293 d. id. april. aa. conss.]
CJ.3.19.2pr.: Imperator Constantinus
Si quis alterius nomine quolibet modo possidens immobilem rem litem ab aliquo per in rem actionem sustineat, debet statim in iudicio dominum nominare, ut, sive in eadem civitate degat sive in agro sive in alia provincia sit, certo dierum spatio ab iudice finiendo eoque ad notionem eius perducendo, vel ipse in locis in quibus praedium situm est perveniens vel procuratorem mittens actoris intentiones excipiat. * const. a. ad universos provinciales. * [a 331 d. x k. aug. basso et ablabio conss.]
CJ.3.19.2.1: Imperator Constantinus
Si vero post huiusmodi indultum tempus minime hoc quod dispositum est facere maluerit, tamquam lite quae ei ingeritur ex die, quo possessor ad iudicium vocatus est, ad interrumpendam longi temporis praescriptionem contestata iudex, utpote domino possessionis nec post huiusmodi humanitatem sui praesentiam faciente, edictis legitimis proponendis eum citare curabit et tunc in eadem voluntate eo permanente negotium summatim discutiens in possessionem rerum actorem mitti non differet, omni adlegatione absenti de principali quaestione servata. [a 331 d. x k. aug. basso et ablabio conss.]
CJ.3.19.3: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius
Actor rei forum, sive in rem sive in personam sit actio, sequitur. sed et in locis, in quibus res propter quas contenditur constitutae sunt, iubemus in rem actionem adversus possidentem moveri. * grat. valentin. et theodos. aaa. * [a 385 d. x k. iul. constantinopoli arcadio et bautone conss.]
CJ.3.20.0. Ubi de hereditate agatur et ubi scripti heredes in possessionem mitti postulare debent.
CJ.3.20.1: Imperatores valer., gallien.
Illic, ubi res hereditarias esse proponis, heredes in possessionem rerum hereditarium mitti postulandum est. ubi autem domicilium habet qui convenitur, vel si ibi ubi res hereditariae sitae sunt degit, hereditatis erit controversia terminanda. * valer. et gallien. aa. messiae. * [a 260 pp. vii k. mai. saeculare et donato conss.]
CJ.3.21.0. Ubi agi oportet de ratiociniis tam privatis quam publicis.
CJ.3.21.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Eum, qui aliena negotia sive ex tutela sive quocumque alio titulo administravit, ubi haec gessit, rationem oportet reddere. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio gerontio. * [a 293 s. xiiii k. sept. aa. conss.]
CJ.3.21.2: Imperatores Honorius, Theodosius
Nemo post depositum cingulum privatae vitae redditus ob negotium, quod militiae causa est ei exortum praestandi ratiocinii gratia eius numeri, in quo militavit vel quem ipse gessit a quocumque pulsatus fori praescriptionibus utatur. unumquemque enim super huiuscemodi causis, id est publicis, quas dum militaret exercuit, super ratiociniis militaribus, per quae suos contubernales adflixisse adseritur, in militari oportet iudicio respondere, in quo et instructio sufficiens et nota testimonia et verissima possunt documenta praestari. * honor. et theodos. aa. macedonio mag. mil. * [a 423 d. prid. k. iun. constantinopoli asclepiodoto et mariniano conss.]
CJ.3.22.0. Ubi causa status agi debeat.
CJ.3.22.1: Imperator Alexander Severus
Quae a te, cum tibi serviret, refugit et in aliam provinciam se contulit, libertatem sibi vindicans non iniuria eo loco litigare compellenda est, unde quasi fugitiva recessit. ideoque remittere eam in qua serviret praeses provinciae qui eo loco ius repraesentat curae habebit: sed non ubi deprehensa est audiri debet. * alex. a. aurelio aristocrati. * [a 231 pp. xiii k. sept. pompeiano et peligno conss.]
CJ.3.22.2: Imperator dec.
Procuratores nostros status causas examinare non posse omnibus notum est. * dec. a. et dec. et quintus cc. felici. * [a 250 pp. k. dec. decio a. ii et grato conss.]
CJ.3.22.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si in possessione libertatis constituta es, cum in status etiam quaestione actor rei forum sequi debeat, ibi causam liberalem agi oportet, ubi consistit quae ancilla dicitur, licet senatoria dignitate actor decoretur. * diocl. et maxim. aa. et cc. zenonidi. * [a 293 d. prid. id. april. byzantio aa. conss.]
CJ.3.22.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si ex possessione servitutis in libertatem quis proclamat, ibi agi oportere status causam, ubi domicilium constitutum habet qui se dominum dicit, non est ambigui iuris. * diocl. et maxim. aa. et cc. sisinniae. * [a 294 d. ii non. mart. byzantio cc. conss.]
CJ.3.22.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Iam dudum a nobis statutum est, ut, si quae causae libertinitatis est servitutis in provinciis inter fiscum et privatos exorerentur, ad rationalem vel magistrum privatae rei, hoc est unde mota est quaestio, remitterentur, si quae vero ingenuitatis essent, a rectore provinciae examinarentur. * diocl. et maxim. aa. et cc. diogeni praesidi insularum. * [a 294 d. iiii non. aug. cc. conss.]
CJ.3.22.6: Imperator Justinianus
In litibus, in quibus utrum ingenuus an libertinus sit aliquis quaeritur, quinquennii divisionem, post quod divino auditorio opus esse veteres leges praecipiebant, in posterum cessare sancimus et huiusmodi lites etiam post memoratum tempus ad exemplum ceterarum vel in provinciis apud earum moderatores vel in hac alma urbe apud competentia maxima iudicia examinari. quod etiam, si clarissima persona super tali condicione vel etiam servili quaestionem patiatur, tenere censemus. * iust. a. menae pp. * [a 528 vel 529 d. iii non. aug.]
CJ.3.23.0. Ubi quis de curiali vel cohortali aliave condicione conveniatur.
CJ.3.23.1: Imperatores Arcadius, Honorius
Si quis vel curiae vel officiis iudicum aut aliis quibuscumque corporibus obnoxius intra provinciam ab his erit quos aufugerat comprehensus, non expectata eius iudicis notione, sub quo per ambitum coeperat militare, penitusque emendicati honoris praescriptione submota ab iudice, qui in locis aditus fuerit, audiatur manifestarumque rerum probatione convictus eorum societati quos declinaverat adgregetur. * arcad. et honor. aa. florentino pu. * [a 397 d. xii k. aug. mediolani caesario et attico conss.]
CJ.3.23.2pr.: Imperatores Theodosius, Valentinianus
Hac perpetua lege sancimus provincialibus iudiciis non posse fori praescriptionem opponere eos, qui ad curiam vocantur vel cohortalibus deberi dicuntur officiis vel aliis corporibus obnoxii sunt, eos etiam, qui superexactiones vel concussiones perpetrasse firmentur: exceptis videlicet his qui armata militia praediti sunt, vel aliis qui speciali beneficio principali sese defendant, ita tamen ut, cui ex militaribus viris curiae nomen vel cohortalis officii quaestio ingeratur , rector provinciae super eius nomine tam ad sedem tuae magnificentiae quam ad magisteriam vel ad competentem referat potestatem, ut hi, qui velut debiti postulentur, provinciali iudicio destinati ibi eventum iudicii expectent, ubi iura moveri praecipiunt huiusmodi quaestiones. * theodos. et valentin. aa. cyro pp. * [a 440 d. xi k. oct. constantinopoli valentiniano a. v et anatolio conss.]
CJ.3.23.2.1: Imperatores Theodosius, Valentinianus
Super publicis autem functionibus et debitis nemini liceat fori praescriptionem opponere praeter eos qui specialiter excepti sunt. [a 440 d. xi k. oct. constantinopoli valentiniano a. v et anatolio conss.]
CJ.3.23.2.2: Imperatores Theodosius, Valentinianus
Ceteros excelsae tuae sedis et rectorum provinciarum in quolibet negotio declinare minime posse iudicium decernimus, ita ut, qui tam saluberrimam legem pertinaciter violare temptaverint, sciant a moderatoribus provinciarum adversus se tamquam in contumaces sententiam proferendam. [a 440 d. xi k. oct. constantinopoli valentiniano a. v et anatolio conss.]
CJ.3.24.0. Ubi senatores vel clarissimi civiliter vel criminaliter conveniantur.
CJ.3.24.1: Imperator Constantinus
Quicumque non illustris, sed tantum clarissima dignitate praeditus virginem rapuerit vel fines aliquos invaserit vel in aliqua culpa seu crimine fuerit deprehensus, statim intra provinciam in qua facinus perpetravit publicis legibus subiugetur nec fori praescriptione utatur. omnem enim huiusmodi honorem reatus excludit. * const. a. ad octavianum com. hispaniarum. * [a 317 d. prid. non. dec. serdicae. acc. v non. mart. cordubae gallicano et basso conss.]
CJ.3.24.2: Imperatores Valens, Gratianus, Valentinianus
Senatores in pecuniariis causis, sive in hac urbe sive in suburbanis degunt, in iudicio tam praetorianae quam urbicariae praefecturae nec non magistri officiorum ( quotiens tamen ad eum nostrae pietatis emanaverit iussio), in provinciis vero ubi larem fovent aut ubi maiorem bonorum partem possident et adsidue versantur respondebunt. * valens grat. et valentin. aaa. ad senatum. * [d. k. mart.]
CJ.3.24.3pr.: Imperator Zeno
Quotiens viro forte patricio vel ex patricio vel ei, quem praetorianae vel urbicariae amplissimae sedis administratio illustravit, vel consulari viro, quem tam ordinaria processio quam sacra nostrae pietatis pariter sublimavit oratio, quive magisteriae potestatis sudoribus clarus factus est, vel ei, qui magistri officiorum vel quaestoris officio functus aut sacri nostrae pietatis cubiculi praepositus post depositam administrationem senatorio ordini sociatus est, aut cui nostra serenitas domesticorum scholam regendam mandavit cuive sacros nostri numinis thesauros aut res privatas nostrae pietatis vel serenissimae augustae nostrae coniugis gubernandas iniunxit, post depositam videlicet administrationem cr imen publicum privatumve, cui tamen non per procuratorem respondere liceat, in hac alma urbe vel in provinciis commoranti ingeratur, nullius alterius iudicis nisi nostrae pietatis huiusmodi esse cognitionem vel sacri tantummodo cognitoris , cui nostra serenitas huiusmodi negotii audientiam vice sua sacris apicibus mittendis mandaverit, ita tamen, ut apud talem iudicem, nullius officii vel scholae intercedente ministerio, more atque habitu sacrarum consultationum absque ulla videlicet observatione dierum fatalium introductae causae, viris devotissimis sacri nostri scrinii libellensibus sollemnia implentibus, audiantur: eo qui in crimen vocatus erit, ne quas ante probationes iniurias patiatur, sedendi quoque in aliqua secretarii parte, quae iudicibus inferior, altercantibus vero superior esse videatur, habituro licentiam. * zeno a. arcadio pp. * [a 485 - 486? d. constantinopoli. ]
CJ.3.24.3.1: Imperator Zeno
Adeo autem tantarum honores dignitatum duximus augendos, ut nec sacro quidem cognitori, nec postquam crimen fuerit patefactum, contra huiusmodi viros vel eorum substantias statuendi aliquid concedamus facultatem, sed hoc solummodo in huiusmodi viros vice quoque principis audituro licebit, ut intentatum apud se crimen , si patefactum fuisset, ad principalem referat notionem. [a 485 - 486? d. constantinopoli. ]
CJ.3.24.3.1a: Imperator Zeno
Ultionis autem tantis inferendae dignitatibus modus non nisi in principis residebit arbitrio, cum sit certum oportere accusatoris calumniam ( reo videlicet protinus absolvendo) inconsulta quoque nostra serenitate prout leges sanciunt coerceri, nisi forte accusator quoque non minoris quam reus sit dignitatis: in hoc namque casu super coercenda huiusmodi accusatoris calumnia non immerito consulenda erit principalis auctoritas. [a 485 - 486? d. constantinopoli. ]
CJ.3.24.3.2: Imperator Zeno
Viros autem illustres in hac inclita urbe degentes, qui sine administratione honorariis decorati fuerint codicillis, licet talem praerogativam nostrae iussionis meruerint, ut quod non egerint videantur egisse, in criminalibus causis magnificae tuae sedis et illustrissimae urbicariae praefecturae nec non etiam viri magnifici magistri officiorum ( quotiens tamen ad eius iudicium specialis nostrae pietatis emanaverit iussio) sententiis respondere decernimus, ita ut huiusmodi viri sedendi quidem in cognitionibus dicendis minime sibi vindicent facultatem. [a 485 - 486? d. constantinopoli. ]
CJ.3.24.3.2a: Imperator Zeno
Sciant autem ipsi quoque nec de se vel suis facultatibus iudicaturos aliquid nec probatis criminibus, nisi prius ad nostram pietatem rettulerint, posse statuere. [a 485 - 486? d. constantinopoli. ]
CJ.3.24.3.3: Imperator Zeno
Quotiens autem viri illustres in provinciis constituti ( non hi tamen, quorum cognitio ad nostram maiestatem vel ad vice nostri numinis auditurum pertineat) in querimoniam fuerint criminalem vocati, et sedendi, cum celebratur cognitio, in secretariis iudicantium ius consequantur et iudices patefactis quoque criminibus ferendis contra huiusmodi viros vel facultates eorum sententiis abstineant, dum nostrae pietatis ad suas meruerint relationes responsum: supplicio videlicet, quod accusatoribus patefacta eorum calumnia ingerendum est, nec apud provinciales iudices, si non, sicut superius dictum est, similem dignitatem habeant, differendo. [a 485 - 486? d. constantinopoli. ]
CJ.3.25.0. In quibus causis militantes fori praescriptione uti non possunt.
CJ.3.25.1pr.: Imperatores Theodosius, Valentinianus
Omnes omnino domesticos et agentes in rebus et quaecumque alia praetenditur militia vel dignitas sub moderatoribus provinciarum pro functionibus publicis respondere nulla fori praescriptione valitura sancimus, si hac qui exiguntur publica debita uti temptaverint. * theodos. et valentin. aa. florentio pp. * [a 439 d. xiii k. febr. constantinopoli theodosio a. xvii et festo conss.]
CJ.3.25.1.1: Imperatores Theodosius, Valentinianus
Immo et in aliis privatis actionibus occupatos volumus respondere, qui per provincias negotiantur vel conductorum vocabulis, cum non armata militia praediti sunt, defenduntur, sive domorum divinarum sive virorum potentium seu cuiuslibet condicionis sunt conductores, nisi forte commeatum ad rem propriam componendam unius anni indutias ostenderint se accepisse. [a 439 d. xiii k. febr. constantinopoli theodosio a. xvii et festo conss.]
CJ.3.25.1.2: Imperatores Theodosius, Valentinianus
Eadem forma servanda in his etiam, qui mercandi et militandi sacra beneficia meruerunt, ut etiam ipsi rectoribus provinciarum respondeant. [a 439 d. xiii k. febr. constantinopoli theodosio a. xvii et festo conss.]
CJ.3.26.0. Ubi causae fiscales vel divinae domus hominumque eius agantur.
CJ.3.26.1: Imperatores Severus, Antoninus
Non defensae mortis quaestionem apud procuratores nostros non oportere tractari quis ignorat, nec bona fisco peti posse, quam si de crimine constiterit apud eum , cui convictis poenam inrogare licet? plane defunctis homicidii reis apud procuratores quoque causam agendam esse ratio permittit. * sev. et ant. aa. dioscoro. * [a 197 pp. vii id. mai. laterano et rufino conss.]
CJ.3.26.2: Imperatores Severus, Antoninus
Non animadvertimus, cur causam ad officium procuratorum nostrorum pertinentem ad proconsulis notionem advocare velis. nam cum hoc quaeratur, an pater tuus mortem sibi consciverit metu alicuius poenae ac propterea bona fisco debeant vindicari, iam non de crimine aut poena mortui, sed de bonis quaerendum est. * sev. et ant. aa. aristae. * [a 207 d. xii k. oct. apro et maximo conss.]
CJ.3.26.3: Imperator Antoninus
Procurator meus, qui vice praesidis provinciae non fungitur, sicut exigere poenam desertae accusationis potest, ita iudicare, ut ea inferatur sententia sua, non potest. * ant. a. heliodoro. * [a 215 d. x k. sept. laeto et cereale conss.]
CJ.3.26.4pr.: Imperator Alexander Severus
Cum vendente procuratore meo emisse te praedia dicas, pretium eorum necessario solvere debes. * alex. a. maximae. * [a 233 pp. iiii id. oct. maximo et paterno conss.]
CJ.3.26.4.1: Imperator Alexander Severus
Cum his, quibus mandantibus eadem praedia emisse te et tradidisse dicas, agente te procurator meus, si eius audientiam elegeris, cognoscet, ut pecuniam quae pretii nomine tibi debetur et usuras quae fisco solvendae sunt consequi possis. [a 233 pp. iiii id. oct. maximo et paterno conss.]
CJ.3.26.5: Imperator Constantinus
Ad fiscum pertinentes causas rationalis decidat, omnibus concussionibus prohibendis. * const. a. ad ursum. * [a 315 d. non. febr. constantino a. iiii et licinio iiii conss.]
CJ.3.26.6: Imperatores Constantius, constans
Si quis adversus conductorem nostrum aliquid agendum crediderit, viro illustri comiti rerum privatarum referri oportet, ne et iudici existimationis et officio eius salutis discrimen immineat. * constantius a. ad italicum. * [d. k. febr..... conss.]
CJ.3.26.7: Imperatores Constantius, constans
Dominicis colonis et patrimonialibus gravitatem tuam censuimus disceptatricem esse debere. duces enim et praepositos limitum et castrorum et rectores provinciarum evocandis et arcessendis colonis abstinere oportet. * constant. a. ad bulephorum rationalem summae rei. * [a 349 d. xvi k. mart. limenio et catullino conss.]
CJ.3.26.8: Imperator Constantius
Cum aliquid colonus aut servus rei privatae nostrae contra disciplinam publicam adseratur perpetrare, ad iudicium rectoris provinciae venire cogendus est, sic videlicet, ut praesente rationali vel procuratore domus nostrae inter eum et accusatorem causa tractetur et, si facinus fuerit adprobatum, iuris severitas exseratur. * constant. a. ad taurum pp. * [a 358 d. v non. mart. sirmi datiano et cereale conss.]
CJ.3.26.9: Imperatores Valentinianus, Valens
Universi fiduciam gerant, ut, cum quis eorum ab actore rerum privatarum nostrarum sive a procuratore fuerit vexatus iniuriis, super eius contumeliis vel depraedationibus deferre querimoniam sinceritati tuae vel rectori provinciae non dubitet et ad publicae sententiam vindictae sine aliqua trepidatione convolare. quae res cum fuerit certis probationibus declarata, sancimus et edicimus, ut, si in provincialem hanc audaciam quisquam moliri fuerit ausus, publice vivus concremetur. * valentin. et valens aa. ad philippum vic. * [a 365 d. iii non. iul. heracliae valentiniano et valente aa. conss.]
CJ.3.26.10: Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius
Nullum ex officio rationalis, qui exactioni vel chartis inserviat, in alio iudicio adduci oportet, nisi forte cuiuspiam caput accusatio legibus instituta pulsaverit. * grat. valentin. et theodos. aaa. ad polemium pp. * [a 385 d. ii k. mai. arcadio et bautone conss.]
CJ.3.26.11: Imperatores Theodosius, Valentinianus
Hac lege sancimus, ut, sive agat domorum nostrarum colonus aut inquilinus aut servus seu pulsetur ab aliquo super criminali vel civili negotio, non alibi quam tui culminis ac viri spectabilis comitis domorum petatur examen: nullius adlegatione super fori praescriptione penitus admittenda. * theodos. et valentin. aa. artaxi praeposito sacri cubiculi. * [a 442 d. v id. april. eudoxio et dioscoro conss.]
CJ.3.27.0. Quando liceat sine iudice unicuique vindicare se vel publicam devotionem.
CJ.3.27.1pr.: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
Liberam resistendi cunctis tribuimus facultatem, ut quicumque militum vel privatorum ad agros nocturnus populator intraverit aut itinera frequentata insidiis adgressionis obsederit, permissa cuicumque licentia dignus ilico supplicio subiugetur ac mortem quam minabatur excipiat et id quod intendebat incurrat. melius enim est occurrere in tempore, quam post exitum vindicare. * valentin. theodos. et arcad. aaa. ad provinciales. * [a 391 d. k. iul. tatiano et symmacho conss.]
CJ.3.27.1.1: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
Vestram igitur vobis permittimus ultionem et, quod serum est punire iudicio, subiugamus edicto: nullus parcat militi, cui obviare telo oporteat ut latroni. [a 391 d. k. iul. tatiano et symmacho conss.]
CJ.3.27.2: Imperatores Arcadius, Honorius, Theodosius
Opprimendorum desertorum facultatem provincialibus iure permittimus. qui si resistere ausi fuerint, in his velox ubicumque iubemus esse supplicium. cuncti etenim adversus latrones publicos desertoresque militiae ius sibi sciant pro quiete communi exercendae publicae ultionis indultum. * arcad. honor. et theodos. aaa. hadriano pp. * [a 403 d. v non. oct. theodosio a. et rumorido conss.]
CJ.3.28.0. De inofficioso testamento.
CJ.3.28.1: Imperatores Severus, Antoninus
Cum de inofficioso matris suae testamento filius dicere velit adversus eum, qui ex causa fideicommissi hereditatem tenet, non est iniquum hoc ei accommodari, ut perinde fideicommissarius teneatur, ac si pro herede aut pro possessore possideret. * sev. et ant. aa. victorino. * [a 193 pp. v k. iul. falcone et claro conss.]
CJ.3.28.2: Imperatores Severus, Antoninus
Quamvis de inofficioso testamento acturum te bonorum possessionem accepisse proponas, tamen scriptis heredibus auferre possessionem incivile est. * sev. et ant. aa. lucretio. * [a 196 d. iiii k. dec. dextro ii et prisco conss.]
CJ.3.28.3pr.: Imperatores Severus, Antoninus
Si mater filiis duobus institutis tertio post testamentum suscepto, cum mutare idem testamentum potuisset, hoc facere neglexisset, merito utpote non iustis rationibus neglectus de inofficioso querellam instituere poterat. * sev. et ant. aa. ianuario. * [a 197 pp. viii k. iul. laterano et rufino conss.]
CJ.3.28.3.1: Imperatores Severus, Antoninus
Sed cum eam in puerperio vita cessisse proponas, repentini casus iniquitas per coniecturam maternae pietatis emendanda est. quare filio tuo, cui nihil praeter maternum fatum imputari potest, perinde virilem portionem tribuendam esse censemus, ac si omnes filios heredes instituisset. [a 197 pp. viii k. iul. laterano et rufino conss.]
CJ.3.28.3.2: Imperatores Severus, Antoninus
Sin autem heredes scripti extranei erant, tunc de inofficioso testamento actionem instituere non prohibetur. [a 197 pp. viii k. iul. laterano et rufino conss.]
CJ.3.28.5: Imperator Antoninus
Si pater tuus post litem contestatam vel postquam propositum habuisset inofficiosum fratris testamentum dicere te herede relicto decessit, causam coeptam vel quocumque modo illi placitam exsequi non prohiberis. * ant. a. aelio. * [a 211 pp. prid. non. oct. gentiano et basso conss.]
CJ.3.28.6: Imperator Antoninus
Cum quaeritur, an filii de inofficioso patris testamento possint dicere, si quartam bonorum mortis tempore testator reliquit, inspicitur. * ant. a. ingenuo. * [a 212 pp. vii k. iul. romae duobus aspris conss.]
CJ.3.28.7: Imperator Antoninus
Neptem defuncti actione de inofficioso testamento, quamvis pater eius emancipatus fuerat defunctus, experiri posse ignorare non debes. * ant. a. secundino. * [a 215 pp. vi k. iul. romae laeto ii et cereale conss.]
CJ.3.28.8pr.: Imperator Antoninus
Parentibus arbitrium dividendae hereditatis inter liberos adimendum non est, dum non minus, qui pietatis sibi conscius est, partis quae intestato defuncto potuit ad eum pertinere quarta ex iudicio parentis obtineat. * ant. a. florentino. * [a 223 pp. vii id. febr. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.28.8.1: Imperator Antoninus
Qui autem agnovit iudicium defuncti eo, quod debitum paternum pro hereditaria parte persolvit vel alio legitimo modo, etiamsi minus quam ei debebatur relictum est, si is maior viginti quinque annis est, accusare ut inofficiosam voluntatem patris quam probavit non potest. [a 223 pp. vii id. febr. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.28.9: Imperator Antoninus
De inofficioso testamento militis vel iure militare vel civile facto vel centurionis vel tribuni numeri nec filios posse queri ius certum est. * ant. a. romanae. * [a 223 pp. id. mai. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.28.10: Imperator Antoninus
Si heredum quintiani, quem patrem tuum esse dicis, adversus quos de inofficioso testamento acturus eras, iure successionis bona ad fiscum pertinent, vel ipsius quintiani bona utpote vacantia fiscus tenet, causam apud procuratorem meum agere potes. * ant. a. quintiliano. * [a 223 pp. ii id. aug. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.28.11: Imperator Antoninus
In harenam non damnato, sed sua sponte harenario constituto legitimae successiones integrae sunt, sicuti civitas et libertas manet. sed si testamentum parens eius fecit, neque de inofficioso testamento accusatio neque bonorum possessio ei competit: nam talem filium merito quis indignum sua successione iudicat, nisi et ipse similis condicionis est. * ant. a. ingenuo. * [a 224 pp. iiii k. ian. iuliano et crispino conss.]
CJ.3.28.12: Imperator Antoninus
Si pater puellae, cuius vos curatores esse dicitis, filio ex semisse, ipsa autem ex triente et uxore ex reliquo sextante scriptis heredibus, fidei filiorum commisit, ut, si quis eorum intra viginti quinque annos aetatis decederet, superstitibus portionem suam restitueret, praeterea uxori, ut id, quod ex causa hereditatis ad eam pervenisset, filiis post mortem suam restitueret, fideicommisit, calumniosam inofficiosi actionem adversus iustum iudicium testatoris instituere non debetis, cum ex huiusmodi fideicommissaria restitutione tam matris quam fratris eius portio ad eam poterat pervenire. * ant. a. liciniano et diogeniano. * [a 229 pp. non. dec. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.3.28.13: Imperator Gordianus
Cum duobus heredibus institutis, uno ex quinque, altero ex septem unciis, adversus eum qui ex septem unciis heres scriptus fuerat iusta querella contendisse, ab altero autem victum fuisse adlegas, pro ea parte, qua resolutum est testamentum, cum iure intestati qui obtinuit succedat, neque legata neque fideicommissa debentur, quamvis libertates et directae competant et fideicommissariae praestari debeant. * gord. a. prisciano. * [a 239 pp. iii k. febr. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.3.28.14: Imperator Gordianus
Eum, qui inofficiosi querellam delatam non tenuit, a falsi accusatione non submoveri placuit. idem observatur et si e contrario falsi crimine instituto victus postea de inofficioso actionem exercere maluerit. * gord. a. prisco. * [a 239 pp. vi k. dec. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.3.28.15: Imperator Philippus
Filiam praeteritam a matre ad successionem eius citra inofficiosi querellam adspirare non posse explorati iuris est. * philipp. a. et philipp. c. aphrodisiae. * [a 245 pp. v k. aug. philippo a. et titiano conss.]
CJ.3.28.16: Imperatores valer., gallien.
Contra maiores viginti quinque annorum duplicem actionem inferentes, primam, quasi testamentum non iure sit perfectum, alteram, quasi inofficiosum, licet iure perfectum, praescriptio ex prioris iudicii mora quinquennalis temporis non nascitur, quae officere non cessantibus non potest. * valer. et gallien. aa. et valer. nob. c. theodotae. * [a 258 pp. id. aug. tusco et basso conss.]
CJ.3.28.17: Imperatores carinus, numer.
Cum filium tuum te praeterita sororem heredem instituisse proponas, inofficiosi querellam apud praesidem provinciae persequi potes. * carinus et numer. aa. florae. * [a 284 pp. prid. id. febr. carino ii et numeriano aa. conss.]
CJ.3.28.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Cum te pietatis religionem non violasse, sed mariti coniugium quod fueras sortita distrahere noluisse ac propterea offensum atque iratum patrem ad exheredationis notam prolapsum esse dicas, inofficiosi testamenti querellam inferre non vetaberis. * diocl. et maxim. aa. faustinae. * [a 286 pp. nicomediae xvi k. mart. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.3.28.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si filia tua turpiter et cum flagitiosa foeditate vivit, ut a successione tua eam excludendam putes, si non inconsulto calore, sed ex meritis eius ad id odium incitatus es, postremi iudicii liberum arbitrum habebis. * diocl. et maxim. aa. apollinari. * [a 293 d. xv k. iul. sirmi ipsis v et iiii aa. conss.]
--------------------------------------------------: CJ. c.3.28.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si filia tua turpiter et cum flagitiosa foeditate vivit, ut a successione tua eam excludendam putes, si non inconsulto calore, sed ex meritis eius ad id odium incitatus es, postremi iudicii liberum arbitrum habebis. * diocl. et maxim. aa. apollinari. * [a 293 d. xv k. iul. sirmi ipsis v et iiii aa. conss.]
CJ.3.28.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Filia in orbitate patris relicta cum marito, cui matre volente nupsit, colens concordiam iustas offensionis post eiusdem matris paenitentiam causas non praestat nec ex momentariis voluntatibus matris nupta atque vidua esse iure compellitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. sabiniano. * [a 294 d. non. ian. sirmi cc. conss.]
CJ.3.28.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Fratris vel sororis filii, patrui vel avunculi, amitae etiam et materterae testamentum inofficiosum frustra dicunt, cum nemo eorum qui ex transversa linea veniunt exceptis fratre et sorore ad inofficiosi querellam admittatur. de falso sane per accusationem criminis queri non prohibentur. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 294 d. vi id. febr. cc. conss.]
CJ.3.28.22pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si maritus tuus facto testamento te quidem ex asse scripsit heredem, filia autem quam habuit in potestate exheredata facta minime probetur nihilque ei relictum est neque iustas causas offensae praestitisse convincatur, eam de inofficioso testamento patris querentem totam hereditatem obtinere posse non ambigitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. statillae. * [a 294 d. id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.3.28.22.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Quod si iam obtinuit vel postea vincat, quodcumque maritus mortis suae tempore debuisse tibi perhibetur, idem ab ea reddi oportet. [a 294 d. id. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.3.28.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Testamenti factionem per testationem vos interdixisse matri profitentes iustitiam offensae manifeste testamini. * diocl. et maxim. aa. et cc. philippae. * [a 294 d. v id. sept. cc. conss.]
CJ.3.28.24: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Testamentum militis filii familias in castrensi peculio factum neque a patre neque a liberis eius per inofficiosi querellam rescindi potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. successo. * [a 294 d. iii non. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.3.28.25: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Filiis matrem, quae de mariti moribus secus suspicetur, ita posse consulere iure compertum est, ut eos sub hac condicione instituat heredes, si a patre emancipati fuerint, atque eo pacto secundum tabulas bonorum possessionem patrem cum re accipere non videri, qui condicioni minime obtemperavit, neque ei nomine filiorum inofficiosi eo modo actionem posse competere, quibus nullam iniuriam fecerit mater, sed potius putaverit providendum, restituere debet. * diocl. et maxim. aa. et cc. menodoto. * [a 301 d. iiii non. iul. antiochiae titiano et nepotiano conss.]
CJ.3.28.26: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Ex tribus unciis herede instituto filio intra pubertatis annos directam non inutiliter a patre fieri substitutionem certum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. serapioni suo s. * [a 304 d. v k. sept. nicomediae diocletiano viiii et maximiano viii aa. conss.]
CJ.3.28.27: Imperator Constantinus
Fratres vel sorores uterini ab inofficiosi actione contra testamentum fratris vel sororis penitus arceantur: consanguinei autem durante vel non agnatione contra testamentum fratris sui vel sororis de inofficioso quaestionem movere possunt , si scripti heredes infamiae vel turpitudinis vel levis notae macula adsparguntur vel liberti, qui perperam et non bene merentes maximisque beneficiis suum patronum adsecuti instituti sunt, excepto servo necessario herede instituto. * const. a. ad lucrium verinum. * [a 319 d. id. april. sirmio constantino a. v et licinio c. conss.]
CJ.3.28.28pr.: Imperator Constantinus
Liberi de inofficioso querellam contra testamentum parentum moventes probationes debent praestare, quod obsequium debitum iugiter, prout ipsius naturae religio flagitabat, parentibus adhibuerunt, nisi scripti heredes ostendere maluerint ingratos liberos contra parentes extitisse. * const. a. ad claudium praes. daciae. * [a 321 d. viii id. febr. serdicae crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.3.28.28.1: Imperator Constantinus
Sin autem mater contra filii testamentum inofficiosi actionem instituat, inquiri diligenter iubemus, utrum filius nulla ex iusta causa laesus matrem novissima laeserit voluntate nec luctuosam ei et legitimam reliquerit portionem, ut testamento remoto matri successio deferatur. [a 321 d. viii id. febr. serdicae crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.3.28.28.2: Imperator Constantinus
Si tamen mater inhonestis factis atque indecentibus machinationibus filium forte obsedit insidiisque eum vel clandestinis vel manifestis appetiit vel inimicis eius suas amicitias copulavit atque in aliis sic versata est, ut inimica eius potius quam mater crederetur, ut hoc probato invita etiam adquiescat filii voluntati. [a 321 d. viii id. febr. serdicae crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.3.28.29pr.: Imperator Zeno
Quoniam novella constitutio divi leonis ante nuptias donationem a filio conferri ad similitudinem dotis quae a filia confertur praecepit, etiam ante nuptias donationem filio in quartam praecipimus imputari. * zeno a. sebastiano pp. * [a 479 d. k. mai. ipso a. ii conss.]
CJ.3.28.29.1: Imperator Zeno
Eodemque modo cum mater pro filia dotem vel pro filio ante nuptias donationem vel avus paternus aut maternus vel avia paterna aut materna pro sua nepte vel pro suo nepote vel proavus itidem vel proavia paterna aut materna pro sua pronepte vel pro suo pronepote dederit, non tantum eandem dotem vel donationem conferri, verum etiam in quartam partem ad excludendam inofficiosi querellam tam dotem datam quam ante nuptias donationem praefato modo volumus imputari, si ex substantia eius profecta sit, cuius de hereditate agitur. [a 479 d. k. mai. ipso a. ii conss.]
CJ.3.28.30pr.: Imperator Justinianus
Omnimodo testatorum voluntatibus prospicientes magnam et innumerabilem occasionem subvertendae eorum dispositionis amputare censemus et in certis casibus, in quibus de inofficiosis defunctorum testamentis vel alio modo subvertendis moveri solebat actio, certa et statuta lege tam mortuis consulere quam liberis eorum vel aliis personis, quibus eadem actio competere poterat: ut, sive adiciatur testamento de implenda legitima portione sive non, firmum quidem testamentum sit, liceat vero his personis, quae testamentum quasi inofficiosum vel alio modo subvertendum queri poterant, id quod minus portione legitima sibi relictum est ad implendam eam sine ullo gravamine vel mora exigere, si tamen non ingrati legiti mis modis arguantur, cum eos scilicet ingratos circa se fuisse testator edixit: nam si nullam eorum quasi ingratorum fecerit mentionem, non licebit eius heredibus ingratos eos nominare et huiusmodi quaestionem introducere. et haec quidem de his personis statuimus, quarum mentionem testantes fecerint et aliquam eis quantitatem in hereditate vel legato vel fideicommisso, licet minorem legitima portione, reliquerint. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. k. iun. constantinopoli iustiniano a. ii cons.]
CJ.3.28.30.1: Imperator Justinianus
Sin vero vel praeterierint aliquam eorum personam iam natam vel ante testamentum quidem conceptam, adhuc vero in ventre constitutam, vel exheredatione vel alia eorum mentione facta nihil eis penitus reliquerint, tunc vetera iura locum habere sancimus, nullam ex praesenti promulgatione novationem vel permutationem acceptura. [a 528 d. k. iun. constantinopoli iustiniano a. ii cons.]
CJ.3.28.30.2: Imperator Justinianus
Imputari vero filiis aliisque personis, quae dudum ad inofficiosi testamenti querellam vocabantur, in legitimam portionem et illa volumus, quae occasione militiae ex pecuniis mortui eisdem personis adquisitae posse lucrari eas manifestum est, eo quod talis sit militia, ut vendatur vel mortuo militante certa pecunia ad eius heredes perveniat, ita tamen, ut ille gradus eiusdem militiae inspiciatur, quem morte testatoris militans obtinet, ut tanta ei pecunia in legitimam portionem computetur, quantam dari statutum est, si in eo gradu mortuus esset is, qui militiam ex pecuniis testatoris adeptus est. [a 528 d. k. iun. constantinopoli iustiniano a. ii cons.]
CJ.3.28.30.3: Imperator Justinianus
Exceptis solis viris spectabilibus silentiariis sacri nostri palatii, quibus praestita iam specialia beneficia tam de aliis capitulis quam de pecuniis super memorata militia a parentibus eorum datis, ne in legitimam portionem eis computentur, rata esse praecipimus: in ceteris vero personis praedictam observationem tenere volumus. [a 528 d. k. iun. constantinopoli iustiniano a. ii cons.]
CJ.3.28.31: Imperator Justinianus
Quae nuper ad testamenta conservanda nec facile retractanda sanximus, ut ratione falcidiae minime illis personis derelicta, quae ad inofficiosi testamenti querellam ex prioribus vocabantur legibus, non periclitentur testamenta, sed quod deest legitimae portioni, id est quartae parti ab intestato successionis, tantum repleatur, exceptis illis quibus nihil in testamento derelictum est, in quibus prisca iura illibata servavimus, etiam ad testamenta sine scriptis facienda locum habere sancimus. * iust. a. menae pp. * [a 528 d. iii id. dec. constantinopoli dn. iustiniano pp. a. ii cons.]
CJ.3.28.32: Imperator Justinianus
Quoniam in prioribus sanctionibus illud statuimus, ut, si quid minus legitima portione his derelictum sit, qui ex antiquis legibus de inofficioso testamento actionem movere poterant, hoc repleatur nec occasione minoris quantitatis testamentum rescindatur, hoc in praesenti addendum esse censemus, ut, si condicionibus quibusdam vel dilationibus aut aliqua dicpositione moram vel modum vel aliud gravamen introducente eorum iura, qui ad memoratam actionem vocabantur, minuta esse videantur, ipsa condicio vel dilatio vel alia dispositio moram vel quodcumque onus introducens tollatur et ita res procedat, quasi nihil eorum testamento additum esset. * iust. a. menae pp. * [a 529 d. ii k. april. constantinopoli dec io vc. cons.]
CJ.3.28.33pr.: Imperator Justinianus
Si quis suo testamento maximam quidem portionem libero derelinquat, minusculam autem alii vel aliis de sua stirpe progenitis, ipsam tamen legitimam sive in hereditate vel in legato vel in fideicommisso, ut non possit locus de inofficiosi testamenti querellae fieri, et ille quidem, qui ex parvulo genitoris sui consequitur substantiam, eam suscipere maluerit, qui autem ex maiore parte eam amplexus est, sive unus vel si plures sint, non statim et sine contentioso proposito vel ulla mora eam restituere voluerit, sed expectato iudiciorum strepitu et multis variisque certaminibus habitis post longum tempus ex sententia iudicis vix eam reddiderit, crudelitatem eius competenti poena adgredimur, ut, si haec fuerint subsecuta, non tantum in quod testator voluit eum restituere condemnetur, s ed etiam aliam tertiam partem quantitatis, quae fuerat in testamento derelicta, modis omnibus reddere, ut avaritia eius legitimis ictibus feriatur: aliis omnibus, quae in eodem testamento vel elogio scripta sunt, pro sui tenore ad effectum perducendis. * iust. a. demostheni pp. * [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.3.28.33.1: Imperator Justinianus
Legis autem veteris iniquitatem tollentes, ut non diutius erubescat posita, quam iulius paulus in suis scripsit quaestionibus, hanc piissimam adgredimur sanctionem. cum enim infantem suum non posse ingratum a matre sua vocari scripsit neque propter hoc ab ultima suae matris hereditate repelli, nisi hoc odio sui fecerit mariti, ex quo infans progenitus est, hoc iniquum iudicantes, ut alieno odio alius praegravetur, penitus delendum esse sancimus et huiusmodi causam liberis non tantum infantibus, sed etiam quamcumque aetatem agentibus opponi minime concedimus, cum possit sub condicione emancipationis hereditatem suam mater filio derelinquens et patris odium punire et iuri filii sui minime nocere nec suam ma turam fallere. satis enim crudele nobis esse videtur eum qui non sentit ingratum existimari. [a 529 d. xv k. oct. chalcedone decio vc. cons.]
CJ.3.28.34pr.: Imperator Justinianus
Si quis filium suum exheredatum fecerit alio scripto herede, reliquerit autem ex eo nepotem vel vivum vel in ventre nurus suae constitutum, deliberante vero scripto herede filius decesserit, nulla hereditatis petitione ex nomine de inofficioso constituta vel praeparata omne adiutorium nepotem dereliquit. nec enim pater nepoti aliquod ius, cum decesserit, contra patris sui testamentum dereliquit , quia postea et adita est ab extraneo hereditas et supervixit avo pater eius, ut neque ex lege vellaea possit in locum patris sui succedere et rescindere testamentum. et hoc nonnulli iuris consulti in medio proponentes inhumane reliquer unt. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. iii k. aug. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.34.1: Imperator Justinianus
Sed nos, qui omnes subiectos nostros et filios et nepotes habere existimamus adfectione paterna et imitatione, secundum quod possibile est omnium commodo prospicientes iubemus in tali specie eadem iura nepoti dari, quae filius habebat, et nisi praeparatio facta est ad inofficiosi querellam instituendam, tamen posse nepotem eandem causam proponere: et si non heres apertissimis probationibus ostenderit ingratum patrem nepotis circa testatorem fuisse, testamento remoto ab intestato eum vocari, nisi certa quantitas patri eius minor parte legitima relicta est: tunc etenim secundum novellam nostri numinis constitutionem repletio quartae partis nepoti superest, si qua patri eius competebat: et perfruatur nostro beneficio a vetustate quidem neglectus, a nostro autem vigore recreatus, nisi pater adhuc superstes vel repudiavit querellam vel quinquennium tacuit, scilicet post aditam hereditatem. [a 531 d. iii k. aug. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.35pr.: Imperator Justinianus
Si quando talis concessio imperialis processerit, per quam libera testamenti factio conceditur, nihil aliud videri principem concedere, nisi ut habeat consuetam et legitimam testamenti factionem. neque enim credendum est romanum principem qui iura tuetur huiusmodi verbo totam observationem testamentorum multis vigiliis excogitatam atque inventam velle everti. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.35.1: Imperator Justinianus
Illud etiam sancimus, ut, si quis a patre certas res vel pecunias accepisset et pactus fuisset, quatenus de inofficiosi querella adversus testamentum paternum minime ab eo moveretur, et post obitum patris filius cognito paterno testamento non agnoverit eius iudicium, sed oppugnandum putaverit, vetere iurgio exploso huiusmodi pacto filium minime gravari secundum papiniani responsum, in quo definivit meritis filios ad paterna obsequia provocandos quam pactionibus adstringendos. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.35.1a: Imperator Justinianus
Sed hoc ita admittimus, nisi transactiones ad heredes paternos filius celebraverit, in quibus apertissime iudicium patris agnoverit. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.35.2: Imperator Justinianus
Et generaliter definimus, quando pater minus legitima portione filio reliquerit vel aliquid dederit vel mortis causa donatione vel inter vivos sub ea condicione , ut haec inter vivos donatio in quartam ei computetur, si filius post obitum patris hoc quod relictum vel datum est simpliciter agnoverit, forte et securitatem heredibus fecerit quod ei relictum est accepisse, non adiciens nullam sibi superesse de repletione quaestionem, nullum filium sibi facere praeiudicium, sed legitimam partem repleri, nisi hoc specialiter sive in apocha sive in transactione scripserit vel pactus fuerit, quod contentus relicta vel data parte de eo quod deest nullam habet quaestionem: tunc etenim omni exclusa querella paternum amplecti compellitur iudicium. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.35.3: Imperator Justinianus
Quae omnis sanctio suas radices extendat non solum ad filium vel filiam, sed etiam ad omnes personas, quae de inofficioso querellam contra mortuorum ultima elogia possunt movere. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.36pr.: Imperator Justinianus
Scimus ante constitutionem fecisse, qua cautum est, si pater minorem debita portionem filio suo reliquisset, omnimodo, etsi non adiciatur viri boni arbitratu repleri filio, attamen ipso iure inesse eandem repletionem. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.36.1: Imperator Justinianus
Quaerebatur itaque, si quis rem donatam vel inter vivos vel mortis causa vel in testamento relictam agnoverit et pro parte sua habuerit, deinde eadem res evicta vel tota vel pro parte fuerit, an debeat ex nostra constitutione pars legitima post evictionem suppleri: vel si ex lege falcidia minuantur legata vel fideicommissa vel mortis causa donationes, debet tamen ex hoc casu supplementum introduci: ne, dum totam falcidiam accipere heres nititur, etiam totum commodum hereditatis amittat. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.36.1a: Imperator Justinianus
Sancimus itaque in omnibus istis casibus, sive in totum evictio subsequatur sive in partem, emendari vitium et vel aliam rem vel pecunias restitui vel repletionem fieri, nulla falcidia interveniente, ut, sive ab initio minus fuerit derelictum sive extrinsecus qualiscumque causa interveniens aliquod gravamen imponat vel in quantitate vel in tempore, hoc modis omnibus repleri et nostrum iuvamen purum filiis inferri. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.36.1b: Imperator Justinianus
Repletionem autem fieri ex ipsa substantia patris, non si quid ex aliis causis filius lucratus est vel ex substitutione vel ex iure adcrescendi, puta usus fructus: humanitatis etenim gratia sancimus ea quidem omnia quasi iure adventicio eum lucrari, repletionem autem ex rebus substantiae fieri. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.36.1c: Imperator Justinianus
Cum autem quis extraneo herede instituto filio suo restituere eum hereditatem suam, cum moriatur, disposuerit, vel in tempus certum restitutionem distulerit, quia nostra constitutio, quae antea posita est, omnem dilationem omnem moram censuit esse abstrahendam, ut quarta pars pura et mox filio restituatur, in huiusmodi specie quid faciendum sit, dubitabatur. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.36.1d: Imperator Justinianus
Sancimus itaque quartae quidem partis restitutionem iam nunc celebrari non expectata nec morte heredis nec temporis intervallo, reliquim autem, quod post legitimam portionem restat, tunc restitui, quando testator disposuit. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.36.1e: Imperator Justinianus
Sic etenim filius suam habebit portionem integram et qualem leges et nostra constitutio definivit, et scriptus heres commodum quod ei testator dereliquit cum legitimo moderamine sentiet. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.36.2: Imperator Justinianus
Illud praeterea sancimus, ut tempora de inofficiosi querellae ab adita hereditate secundum ulpiani opinionem currant, herennii modestini sententia recusata, qui a morte testatoris ilico cursum de inofficioso querellae temporibus dabat, ut non liceat heredi quando voluerit adire, ne per huiusmodi tramitem iterum filius defraudetur debito naturali. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.36.2a: Imperator Justinianus
Sancimus itaque, ubi testator decesserit alio scripto herede et speratur de inofficioso querella, necessitatem habere scriptum heredem, si quidem praesto est in eadem commanens provincia, intra sex mensuum spatium, sin autem seorsum utraque pars in diversis provinciis degit, tunc intra annale tantummodo spatium simili modo per continuum a morte testatoris numerandum omnimodo adire huiusmodi hereditatem, vel manifestare suam sententiam, quod hereditatem minime admittit: expeditus etenim ita tractatus inducitur filio memoratam movere querellam: sin vero scriptus heres intra statuta tempora minime adierit, per officium quidem iudicis scriptum compelli hoc facere. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.36.2b: Imperator Justinianus
In medio tamen, id est a morte quidem testatoris, ante aditam autem hereditatem, etsi decesserit filius, huiusmodi querellam, licet non se praeparavit, ad suam posteritatem transmittet, ad extraneos vero heredes tunc tantummodo, quando antiquis libris insertam faciat praeparationem. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.28.37pr.: Imperator Justinianus
Cum antiquis legibus declaratum est, ut militaria testamenta de inofficioso querellam evadant, multi alii casus emergunt, in quibus dubitationes exortas sopiri necesse est. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv cc.]
CJ.3.28.37.1: Imperator Justinianus
In castrensibus etenim peculiis introducta est et alia subdivisio et peculii triplex invenitur causa. vel enim paganum est peculium vel castrense vel quod medietatem inter utrumque obtinet, quod quasi castrense nuncupatur. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv cc.]
CJ.3.28.37.1a: Imperator Justinianus
In tali igitur peculio, quod quasi castrense appellatur, quibusdam personis licentia conceditur condere quidem testamenta, sed non quasi militibus pro voluerint modo, sed communi et licito et consueto ordine observando, quemadmodum constitutum fuerat in consulibus et praefectis legionum et praesidibus provinciarum et omnibus generaliter, qui in diversis dignitatibus vel administrationibus positi a nostra consequuntur manu vel ex publicis salariis quasdam largitates. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv cc.]
CJ.3.28.37.1b: Imperator Justinianus
Sed hae quidem personae testamenti faciendi habent potestatem in ipsis tamen tantummodo peculiis, quae iam enumerata sunt, id est quasi castrensibus. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv cc.]
CJ.3.28.37.1c: Imperator Justinianus
Sed et veterani, qui tempore quidem militiae sibi peculium adquisierunt, militiam autem deposuerunt, testari ( licito tamen modo) non prohibentur. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv cc.]
CJ.3.28.37.1d: Imperator Justinianus
In his itaque omnibus quasi castrensibus peculiis dubitabatur, si contra huiusmodi testamenta de inofficioso querellam extendi oportet. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv cc.]
CJ.3.28.37.1e: Imperator Justinianus
Sed prior quaestio erat, si omnes qui quasi castrense peculium habent testari in hoc possint, quia non omnibus passim, sed quibusdam personis hoc privilegii loco concessum est: quia militibus quidem et veteranis testamenta facere in castrensi peculio undique concessum fuerat, sed militibus quidem in expeditione constitutis iure suo, veteranis autem iure communi: de aliis autem personis omnibus, quae non per speciale privilegium hoc acceperunt, si possint testari, dubitatum fuerat, ut puta viris disertissimis patronis causarum virisque devotissimis memorialibus et agentibus in rebus nec non magistris studiorum liberalium, archiatris quoque et omnibus omnino, qui salaria vel stipendia percipiunt publica. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv cc.]
CJ.3.28.37.1f: Imperator Justinianus
In his itaque omnibus sancimus, quia ad imitationem peculii castrensis quasi castrense peculium supervenit, omnibus, qui tale peculium possident, super ipsis tantummodo rebus, quae quasi castrensis peculii sunt, ultima condere ( secundum leges tamen) posse elogia: hoc nihilo minus eis addito privilegio, ut neque eorum testamenta de inofficioso querella expugnentur. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv cc.]
CJ.3.28.37.1g: Imperator Justinianus
Si enim patronus adversus res, quas libertus eius ex castris quaesivit sui iuris indubitanter constitutus, praeteritus fuerit ab ingrato liberto, tamen contra eiusmodi peculium contra tabulas bonorum possessionem non habet secundum veterum legum sanctionem, quemadmodum oportet praefata peculia, quae ad instar castrensis peculii introducta sunt, de inofficioso querellae esse supposita? [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv cc.]
CJ.3.28.37.2: Imperator Justinianus
Sed haec obtinere oportet, donec in sacris parentum suorum constituti sunt hi qui quasi castrense peculium possident. si enim sui iuris efficiantur, procul dubio est eorum testamenta et pro ipsis rebus, quas antea ex quasi castrensi peculio habebant, posse de inofficioso querellam sustinere, cum neque nomen peculii permanet, sed aliis rebus confunditur et similem fortunam recipit, quemadmodum et ceterae res eorum, et unum congregatur ex omnibus patrimonium. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv cc.]
CJ.3.29.0. De inofficiosis donationibus.
CJ.3.29.1: Imperator Philippus
Si, ut adlegatis, mater vestra ad deludendam inofficiosi querellam paene universas facultates suas, dum ageret in rebus humanis, factis donationibus sive in quosdam liberos sive in extraneos exhausit ac postea vos ex duabus unciis fecit heredes easque legatis et fideicommissis exinanire gestivit, non iniuria iuxta formam super inofficioso testamento constitutorum subveniri vobis utpote quartam partem non habentibus desideratis. * philipp. a. nicanori et papinianae. * [a 245 pp. xiiii k. sept. philippo a. et titiano conss.]
CJ.3.29.2: Imperatores valer., gallien.
Pater si omne patrimonium suum impetu quodam immensae liberalitatis in filium effudit, aut in potestate is permansit, et arbitri familiae erciscundae officio congruit, ut tibi quartam debitae ab intestato portionis praestet incolumen, aut emancipatus fuerit, et, quia donatio non indiget alieno adminiculo, sed suis viribus nititur, iuxta constitutiones is qui provinciam regit ad similitudinem inofficiosi querellae auxilium tibi aequitatis impertiet. * valer. et gallien. aa. aetiae. * [a 256 pp. vi k. aug. maximo ii et glabrione conss.]
CJ.3.29.3: Imperatores valer., gallien.
Precibus quidem tuis proposita rescripta eos parentes denotant, qui, cum testamento facto vivi patrimonium suum immensis donationibus exinanissent, inane nomen heredum liberis reliquissent. sed ad intestatos quoque eadem ratio aequitatis extenditur. * valer. et gallien. aa. aeliano. * [a 257 pp. x k. nov. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.3.29.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si filius tuus immoderatae liberalitatis effusione patrimonium suum exhausit, praesidis provinciae auxilio uteris, qui discussa fide veri, si in integrum restitutionem ex filii persona competere tibi ob improbabilem donationis enormitatem animadverterit, in removendis his quae perperam gesta sunt tibi subveniet. ideoque non est tibi necessarium adversus immodicas donationes auxilium ad instar inofficiosi testamenti. * diocl. et maxim. aa. calpurniae aristaenetae. * [a 286 pp. iiii id. febr. mediolani maximo ii et aquilino conss.]
CJ.3.29.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si totas facultates tuas per donationes vacuefecisti, quas in emancipatos filios contulisti, id, quod ad submovendas inofficiosi testamenti querellas non ingratis liberis relinqui necesse est, ex factis donationibus detractum, ut filii vel nepotes, qui postea ex quocumque legitimo matrimonio nati sunt, debitum bonorum subsidium consequantur, ad patrimonium tuum revertetur. * diocl. et maxim. aa. cottabeo. * [a 286 d. ii k. mart. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.3.29.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Cum donationibus in fratrem tuum collatis facultates patris tui exhaustas esse eundemque patrem vestrum ea quae superfuerant codicillis inter vos divisisse proponas, si voluntatem eius non agnovisti nec beneficio aetatis adversus haec iuvari poteris nec tantum dos a patre data et fideicommissum continent, quantum ad submovendam querellam sufficiat, de enormitate donationum ad exemplum inofficiosi testamenti praeses provinciae iurisdictionis suae partes exhibebit. * diocl. et maxim. aa. demetrianae. * [a 286 pp. vi k. mai. conss. ut supra.]
CJ.3.29.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si mater tua ita patrimonium suum profunda liberalitate in fratrem tuum evisceratis opibus suis exhausit, ut quartae partis dimidium, quod ad excludendam inofficiosi testamenti querellam adversus te sufficeret, in his donationibus quas tibi largita est non habeas, quod immoderate gestum est revocabitur. * diocl. et maxim. aa. aurelio ammiano. * [a 286 pp. v id. mai. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.3.29.8pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si liqueat matrem tuam intervertendae quaestionis inofficiosi causa patrimonium suum donationibus in unum filium collatis exhausisse, cum adversus eorum cogitationes, qui consiliis supremum iudicium anticipare contendunt et actiones filiorum exhauriunt, aditum querellae ratio deposcat, quod donatum est pro ratione quartae ad instar inofficiosi testamenti convicti deminuetur. * diocl. et maxim. aa. auxanoni. * [a 294 pp. iii id. sept. cc. conss.]
CJ.3.29.8.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Nam quod uxor a marito in se matrimonii tempore donationis causa collatum emancipato filio communi consentiente domino donavit, velut ex bonis patris, de cuius substantia prohibente matrimonio non potuit exire, datum accipi rationis est: in cuius bonis si idem consilium et eventus comprehendatur, lex, quam patrimonio matris ediximus, observabitur. [a 294 pp. iii id. sept. cc. conss.]
CJ.3.29.9: Imperator Constantius
Non convenit dubitari, quod immodicarum donationum omnis querella ad similitudinem inofficiosi testamenti legibus fuerit introducta et sit in hoc actionis utriusque vel una causa vel similis aestimanda vel idem et temporibus et moribus. * consius. a. olybrio. * [a 361 d. xiiii k. iun. tauro et florentio conss.]
CJ.3.30.0. De inofficiosis dotibus.
CJ.3.30.1: Imperator Constantius
Cum omnia bona a matre tua dote dicantur exhausta, concordare legibus promptum est, ut ad exemplum inofficiosi testamenti adversus dotem immodicam exercendae actionis copia tribuatur et filiis conquerentibus emolumenta debita deferantur. * constantius a. ad maximum praes. ciliciae. * [a 358 d. xiiii k. ian. sirmio datiano et cereale conss.]
CJ.3.31.0. De petitione hereditatis.
CJ.3.31.1pr.: Imperator t. ael. ant.
Senatus consultum auctore divo hadriano avo meo factum, quo cautum est, quid et ex quo tempore evicta hereditate restitui debeat, non solum ad fisci causas, sed etiam ad privatos hereditatis petitores pertinet. * t. ael. ant. a. augurino procons. africae. * [a 170 pp. vi k. febr. claro et cethego conss.]
CJ.3.31.1.1: Imperator t. ael. ant.
Usuras vero pecuniarum ante litis contestationem ex die venditionis hereditarium rerum ab eo factae qui antea possidebat collectas nec non etiam fructus bonae fidei possessores reddere cogendi non sunt, nisi ex his locupletiores extiterunt. [a 170 pp. vi k. febr. claro et cethego conss.]
CJ.3.31.1.2: Imperator t. ael. ant.
Post litem autem contestatam tam fructus non venditarum rerum, non solum quos perceperunt, sed etiam quos percipere poterant, quam usuras pretii rerum ante litis contestationem venditarum ex die contestationis computandas omnimodo reddere compellantur. [a 170 pp. vi k. febr. claro et cethego conss.]
CJ.3.31.2pr.: Imperatores Severus, Antoninus
Si post motam controversiam menecratis bonorum partem dimidiam musaeus ab herede scripto quaestionis illatae non ignarus comparavit, tam ipse quasi malae fidei possessor quam heredes eius fructus restituere coguntur. * sev. et ant. aa. Marcello mil. * [a 200 d. k. iul. severo a. ii et victorino conss.]
CJ.3.31.2.1: Imperatores Severus, Antoninus
Si vero venditionem lite antiquiorem esse liquido probaretur, ex eo die fructus restituantur, ex quo lis in iudicium deducta est. fructibus enim augetur hereditas, cum ab eo possidetur, a quo peti potest. [a 200 d. k. iul. severo a. ii et victorino conss.]
CJ.3.31.2.2: Imperatores Severus, Antoninus
Emptor autem, qui proprio titulo possessionis munitus non est, etiam singularum rerum iure convenitur. [a 200 d. k. iul. severo a. ii et victorino conss.]
CJ.3.31.3: Imperatores Severus, Antoninus
Hereditas materterae petita non infringit alterius hereditatis petitionem, quae venit ex alia successione. sed et si quaestionis titulus prior inofficiosi testamenti causam habuisset, iudicatae rei praescriptio non obstaret eandem hereditatem ex alia causa vindicanti. * sev. et ant. aa. epictae. * [a 205 pp. v id. aug. geta ii cons.]
CJ.3.31.4: Imperator Antoninus
In restituenda hereditate compensatio eius habebitur, quod te in mortui infirmitate in sumptumque funeris bona fide ex proprio tuo patrimonio erogasse probaveris. * ant. a. vitaliano. * [a 213 pp. vii k. mart. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.3.31.5: Imperator Antoninus
De hereditate, quam bona fide possidebas, si contra te pronuntiatum est, in restitutione eius detrahetur, quod creditoribus eiusdem hereditatis exsolvisse te bona fide probaveris: nam repeti a creditoribus, qui suum receperint, non potest. * ant. a. postumianae. * [a 213 pp. vi k. iun. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.3.31.6: Imperator Alexander Severus
Si putas non iure tutores datos nepotibus tuis, quod eos dicas in potestate tua esse, petere ab his hereditatem filii tui emancipati non moreris, cuius commodum ad te pertinere dicis, iudice statuturo, an a praesidalibus actis discedendum sit, qui eis tutores dedit, cum in tua potestate negarentur esse. * alex. a. firmino. * [a 224 pp. x k. iul. iuliano et crispino conss.]
CJ.3.31.7pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Hereditatis petitionem, quae adversus pro herede vel pro possessore possidentes exerceri potest, praescriptione longi temporis non submoveri nemini incognitum est, cum mixtae personalis actionis ratio hoc respondere compellat. * diocl. et maxim. aa. et cc. restitutae. * [a 294 pp. xi k. aug. cc. conss.]
CJ.3.31.7.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
A ceteris autem tantum specialibus in rem actionibus vindicari posse manifestum est, si non agentis intentio per usucapionem vel longum tempus explosa sit. [a 294 pp. xi k. aug. cc. conss.]
CJ.3.31.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Liber nec ne fuerit testator, ante omnia disquiri debet, cum hereditas petatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio asterio. * [a 294 d. iii k. april. cc. conss.]
CJ.3.31.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si scripti delatam sibi successionem cognati repudiaverunt et hanc honorario vel civili iure quaesiisti, res hereditarias, quae in eadem causa durant, hereditatis petitione vindicare potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. demophiliae. * [a 294 d. iii k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.3.31.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si filius familias delatam sibi hereditatem per longum tempus detinuit, eo ipso utpote agnita hereditate patri suo eius commodum adquisiisse videtur. * diocl. et maxim. aa. et cc. theodotiano. * [a 294 d. xiii k. ian. cc. conss.]
CJ.3.31.11: Imperatores Arcadius, Honorius
Cogi possessorem ab eo qui expetit titulum suae possessionis edicere incivile est praeter eum, qui dicere cogitur, utrum pro possessore an pro herede possideat. * arcad. et honor. aa. aeternali procons. asiae. * [a 396 d. xii k. april. constantinopoli arcadio iiii et honorio iii aa. conss.]
CJ.3.31.12pr.: Imperator Justinianus
Cum hereditatis petitioni locus fuerat, exceptio adsumebatur, quae tuebatur hereditatis petitionem, ne fieret ei praeiudicium. magnitudo etenim et auctoritas centumviralis iudicii non patiebatur per alios tramites viam hereditatis petitionis infringi. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.31.12.1: Imperator Justinianus
Cumque multae varietates et controversiae veterum exortae sunt, eas certo fine concludentes sancimus, si quis hereditatis petitionem vel susceperit vel suscipere sperat vel movere, alius autem superveniens vel ex deposito vel commodato vel legato vel ex fideicommisso vel ex aliis causis inquietare vel reum vel agentem ex persona defuncti crediderit sibi esse necessarium, si quidem pro legato vel fideicommisso hoc faciat, rem expeditae quaestionis esse, cum possit scriptus heres cautione interposita non differre hanc petitionem, sed recte exigi vel legatum vel fideicommissum sub cautela vel satisdatione pro qualitate personarum , quod, si non obtinuerint eius iura, restituet legatarius vel fideicommissarius ei datam pecuniam cum usuris ex quarta centesimae parte currentibus, vel agrum cum fructibus quos percepit, vel domum cum pensionibus , scilicet in utroque eorum expensis antea necessariis et utilibus deductis: vel si ipse maluerit litem quidem contestari, expectare autem hereditatis petitionis eventum, hoc ei liceat facere, ut restitutio, si competeret, cum legitimis augmentis legatario vel fideicommissario accedat. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.31.12.1a: Imperator Justinianus
Sin autem ex contractibus defuncti agatur contra possessorem hereditatis vel eius rei de qua agitur, si quidem res sint vel depositae vel commodatae vel pignori datae vel aliae quae extant, non differri sub praetextu hereditatis petitionis memoratum iudicium, quemadmodum, si pro fenerata pecunia vel alia personali actione agatur contra possessorem vel petitorem, non debet iudicium differri, sed exitum suum accipere. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.31.12.1b: Imperator Justinianus
Postquam etenim hereditatis petitionis iudicium finem accipiat, tunc inter petitorem hereditatis et possessorem rationibus contractis non aliter possessor, si victus fuerit, hereditatem restituere compellitur, nisi pro omnibus quae rite ab eo gesta sunt petitor ei satisfaciat. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.31.12.1c: Imperator Justinianus
Quod si petitor fuerit victus, simili modo a possessore iudicis officio ei satisfiat vel, si hoc fuerit praetermissum, negotiorum gestorum vel ex lege condictione. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.31.12.2: Imperator Justinianus
Sin autem libertates vel a possessore vel a petitore fideicommissariae petantur vel directae ipso iure dicantur competere, annale tantummodo spatium expectetur a morte testatoris numerandum. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.31.12.2a: Imperator Justinianus
Et si quidem hereditatis petitionis iudicium intra id spatium terminum accipiat, secundum eventum iudicii et libertates vel effectum habeant vel evanescant. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.31.12.2b: Imperator Justinianus
Sin autem tempus annale emanaverit, tunc libertatis favore et humanitatis intuitu competant quidem directae libertates, ex fideicommissariis autem in libertatem servi eripiantur, ita tamen, si non falsum testamentum approbetur: sub ea scilicet condicione, ut, si actores sint vel alias ratiociniis suppositi, et postquam perveniant in libertatem, necessitas eis imponatur res hereditarias et rationes reddere: iure patronatus videlicet competente ei, qui ex legibus ad id possit vocari. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.31.12.3: Imperator Justinianus
Illo, ne in posterum dubitetur, observando, ut et ipsa hereditatis petitio omnimodo bonae fidei iudiciis connumeretur. [a 531 d. k. sept. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.32.0. De rei vindicatione.
CJ.3.32.1pr.: Imperatores Severus, Antoninus
Etiam per alienum servum bona fide possessum ex re eius qui eum possidet vel ex operis servi adquiri dominium vel obligationem placuit. quare tu quoque si bona fide possedisti eundem servum et ex nummis tuis mancipia eo tempore comparavit, potes secundum iuris formam uti defensionibus tuis. * sev. et ant. aa. caeciliae. * [a 210 pp. iii non. mai. eboraci faustino et rufo conss.]
CJ.3.32.1.1: Imperatores Severus, Antoninus
Mancipium autem alienum mala fide possidenti nihil potest adquirere, sed qui tenet non tantum ipsum, sed etiam operas eius nec non ancillarum partum et animalium fetus reddere cogitur. [a 210 pp. iii non. mai. eboraci faustino et rufo conss.]
CJ.3.32.2pr.: Imperatores Severus, Antoninus
Si inferiorem partem aedificii, quae solum contingit, ad te pertinere probare potes, eam, quam vicinus imposuit, accessisse dominio tuo non ambigitur. * sev. et ant. aa. aristaeneto. * [a 213 pp. xii k. nov. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.3.32.2.1: Imperatores Severus, Antoninus
Sed et id, quod in solo tuo aedificatum est, quoad in eadem causa manet, iure ad te pertinet. si vero fuerit dissolutum, materia eius ad pristinum dominium redit, sive bona fide sive mala fide aedificium extructum sit, si non donandi animo aedificia alieno solo imposita sint. [a 213 pp. xii k. nov. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.3.32.3pr.: Imperator Alexander Severus
Mater tua vel maritus fundum tuum invita vel ignorante te vendere iure non potuit, sed rem tuam a possessore vindicare etiam non oblato pretio poteris. * alex. a. domninae. * [a 222 pp. iii k. nov. alexandro a. cons.]
CJ.3.32.3.1: Imperator Alexander Severus
Sin autem postea de ea venditione consensisti vel alio modo proprietatem eius amisisti, adversus emptorem quidem nullam habes actionem, adversus venditricem vero de pretio negotiorum gestorum exercere non prohiberis. [a 222 pp. iii k. nov. alexandro a. cons.]
CJ.3.32.4: Imperator Gordianus
Adversus eos, qui a malae fidei possessoribus fundum bona fide comparaverunt, ita tibi actio competit, si prius, quam usucapionem implerent vel longae possessionis praescriptionem adipiscerentur, dominium ad te pervenerit. * gord. a. muniano mil. * [a 238 pp. xii k. nov. pio et pontiano conss.]
CJ.3.32.5pr.: Imperator Gordianus
Domum, quam ex matris successione ad te pertinere et ab adversa parte iniuria occupatam esse ostenderis, praeses provinciae cum pensionibus quas percepit aut percipere poterat et omni causa damni dati restitui iubebit. * gord. a. herasiano. * [a 239 pp. ii id. febr. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.3.32.5.1: Imperator Gordianus
Eius autem quod impendit rationem haberi non posse merito rescriptum est, cum malae fidei possessores eius quod in rem alienam impendunt, non eorum negotium gerentes quorum res est, nullam habeant repetitionem, nisi necessarios sumptus fecerint: sin autem utiles, licentia eis permittitur sine laesione prioris status rei eos auferre. [a 239 pp. ii id. febr. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.3.32.6: Imperator Gordianus
Si ea pecunia quam deposueras is apud quem collocata fuerat sibi possessiones comparavit ipsique traditae sunt, tibi vel omnes tradi vel quasdam compensationis causa ab invito eo in te conferri iniuriosum est. * gord. a. austronio mil. * [a 239 pp. v id. iul. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.3.32.7: Imperator Philippus
Partum ancillae matris sequi condicionem nec statum in hac specie patris considerari explorati iuris est. * philipp. a. et philipp. c. aurelio antonio. * [a 245 pp. xiiii k. nov. philippo a. et titiano conss.]
CJ.3.32.8: Imperator Philippus
Si, ut proponis, pars diversa pecunia tua quaedam nomine suo comparavit, praeses provinciae utilem vindicationem obtentu militiae tibi eo nomine impertiri desideranti partes aequitatis non negabit. idem mandati quoque seu negotiorum gestorum actionem inferenti tibi iurisdictionem praebebit. * philipp. a. et c. philippo mil. * [a 246 pp. ii non. mart. praesente et albino conss.]
CJ.3.32.9: Imperatores carus, carinus, numer.
Doce ancillam, de qua supplicas, dotalem fuisse in notione praesidis: quo patefacto indubium erit vindicari ab uxore tua nequivisse. * carus carinus et numer. aaa. antonio. * [a 283 pp. iii k. mart. caro et carino aa. conss.]
CJ.3.32.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Cum super vernis mancipiis nulla instrumenta te habere adseveres, in iudicio, in quo negotium coeptum esse proponitur, id quod in precem contulisti postulare debuisti. iudex enim non ignorat servorum dominia etiam citra instrumentorum exhibitionem aliis probationibus vel ipsorum interrogatione posse ostendi. * diocl. et maxim. aa. ianuario. * [a 290 pp. viii id. febr. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.3.32.11pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si quis sciens agrum alienum sevit vel plantas imposuit, postquam eae radicibus terram fuerint amplexae, solo cedere rationis est. domini enim magis segetem vel plantas quam per huiusmodi factum solum suum facit. * diocl. et maxim. aa. et cc.Gaiano. * [a 293 d. iiii k. mart. sirmi aa. conss.]
CJ.3.32.11.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Sane eum, qui bona fide possidens haec fecerit, per doli mali exceptionem contra vindicantem dominium servare sumptus iuris auctoritate significatum est. [a 293 d. iiii k. mart. sirmi aa. conss.]
CJ.3.32.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Incivile atque inusitatum est quod postulas, ut mancipium, quod tradidisti et hoc modo dominium eius transtulisti, invito eo ex nostro rescripto tibi adsignetur. unde intellegis semel ancilla emptoris facta filios etiam postea natos eius dominium sequi, cuius mater eorum eo tempore fuit. sane de pretio, si non te hoc probatum fuerit recepisse, conveni adversarium tuum. * diocl. et maxim. aa. et cc. alexandro. * [a 293 d. vi id. april. aa. conss.]
CJ.3.32.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Ordinarii iuris est, ut mancipiorum orta quaestione prius exhibitis mancipiis de possessione iudicetur ac tunc demum proprietatis causa ab eodem iudice decidatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. eytychio. * [a 293 d. id. april. aa. conss.]
CJ.3.32.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Cum a matre domum filii te sciente comparasse proponas, adversus eum dominium vindicantem, si matri non successit, nulla te exceptione tueri potes. quod si venditricis obtinet hereditatem, doli mali exceptione, pro qua portione ad eum hereditas pertinet, uti non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. septimae. * [a 293 d. iii k. iul. aa. conss.]
CJ.3.32.15pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Quotiens duobus in solidum praedium iure distrahitur, manifesti iuris est eum, cui priori traditum est, in detinendo dominio esse potiorem. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio proculino. * [a 293 d. xv k. oct. aa. conss.]
CJ.3.32.15.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si igitur antecedenti tempore possessionem emisse ac pretium exsolvisse apud praesidem provinciae probaveris, obtentu non datorum instrumentorum expelli te possessione non patietur. [a 293 d. xv k. oct. aa. conss.]
CJ.3.32.15.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Erit sane in arbitrio tuo pretium quod dedisti cum usuris recipere, ita tamen, ut perceptorum fructuum et sumptuum ratio habeatur: cum et si ex causa donationis utrique dominium rei vindicetis, eum, cui priori possessio soli tradita est, haberi potiorem convenit. [a 293 d. xv k. oct. aa. conss.]
CJ.3.32.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si in area communi domum aliquis extruxit, hanc vobis communem iuris fecit ratio. cuius portionem ab eo, qui bona fide possidens aedificavit, si velis vindicare, sumptus offerre debes, ne doli mali possis exceptione submoveri. * diocl. et maxim. aa. et cc. ianuario. * [a 293 d. id. nov. sirmi aa. conss.]
CJ.3.32.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si fundum vestrum, vobis per denuntiationem admonentibus volentem ad emptionem accedere, quod distrahentis non fuerit, non recte is contra quem preces funditis comparavit vel alio modo mala fide contraxit, tam fundum vestrum constitutum probantibus quam fructus, quos eum mala fide percepisse fuerit probatum, aditus praeses provinciae restitui iubebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. sabino. * [a 293 d. xii k. dec. sirmi aa. conss.]
CJ.3.32.18: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Re tua apud aliquem manente proprietatis error nihil tibi nocere potuit, nisi alia contra te causa intervenerit. * diocl. et maxim. aa. et cc. claro. * [a 293 d. viiii k. ian. aa. conss.]
CJ.3.32.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Indicia cetera, quae iure non respuuntur, non minorem probationis quam instrumenta continent fidem: quo iure, si de proprietate domus ambigis negotiumque integrum est, uti non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. callistrato. * [a 293 viii k. ian. sirmi. aa. conss.]
CJ.3.32.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Non servum, quem res tuas detinere adseveras, sed eius dominum de rebus repetendis conveniendum esse perspicis. * diocl. et maxim. aa. et cc. quartillae. * [a 294 vi k. mart. cc. conss.]
CJ.3.32.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus
A possidentibus vindicata mancipia, quorum dominium ad vos pertinere intenditis, si, posteaquam impleveritis intentionem, haec non restituantur, iurisiurandi sollemnitate secuta condemnatio procedere debet. * diocl. et maxim. aa. et cc. herodi. * [a 294 d. vi id. oct. cc. conss.]
CJ.3.32.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Certum est mala fide possessores omnes fructus solere cum ipsa re praestare, bona fide vero extantes, post litis autem contestationem universos. * diocl. et maxim. aa. et cc. diodoto. * [a 294 d. iii k. nov. cc. conss.]
CJ.3.32.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si mancipium tuum per vim vel furtum ablatum alii ex nulla iusta causa distraxerunt, vindicanti tibi dominium solvendi pretii nulla necessitas inrogatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. magnifero. * [a 294 d. xvi k. dec. cc. conss.]
CJ.3.32.24: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Nullo iusto titulo praecedente possidentes ratio iuris quaerere prohibet dominium. idcirco cum etiam usucapio cesset, intentio dominii non absumitur: unde hoc casu postliminio reverso citra beneficium actionis rescissoriae directa permanet integra vindicatio. * diocl. et maxim. aa. et cc. iuliano. * [a 294 d. xvi k. dec. cc. conss.]
CJ.3.32.25: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Sollemnibus pensionibus rei pro alio satisfacientem non interveniente venditione solutionis causa minime dominum facit. * diocl. et maxim. aa. et cc. eugnomio. * [a 294 d. xvi k. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.3.32.26: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Morae litis causam possessoris non instruunt ad inducendam longae possessionis praescriptionem, quae post litem contestatam in praeteritum aestimatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. heliodoro. * [a 294 d. x id. dec. cc. conss.]
CJ.3.32.27: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Servum emptor non traditum sibi praesentem vindicare non potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. philadelpho. * [a 294 d. xviii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.3.32.28: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Res alienas possidens, licet iustam causam nullam habeat tenendi, non nisi suam intentionem implenti restituere cogitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. sopatro. * [a 294 d. viii k. ian. cc. conss.]
CJ.3.33.0. De usu fructu et habitatione et ministerio servorum.
CJ.3.33.1: Imperatores Severus, Antoninus
Si usus fructus omnium bonorum testamento uxoris marito relictus est, quamvis cautionem a te prohibuerat exigi, tamen non aliter a debitoribus solutam pecuniam accipere poteris quam oblata secundum formam senatus consulti cautione. * sev. et ant. aa. posidonio. * [a 199 pp. vi k. oct. anullino et frontone conss.]
CJ.3.33.2: Imperatores Severus, Antoninus
Verbis testamenti, quae precibus inseruisti, usum fructum legatum tibi animadvertimus. quae res non impedit proprietatis dominum obligare creditori proprietatem, manente scilicet integro usu fructu tui iuris. * sev. et ant. aa. felici. * [a 205 pp. vi id. mai. antonino ii et geta ii conss.]
CJ.3.33.3pr.: Imperator Antoninus
Si patri tuo usus fructus legatus est, defuncto eo nihil ad te pertinet, cum morte eius, cui fuerat legatus usus fructus vel alio modo adquisitus, ad proprietatem regredi solet. * ant. a. antoniano. * [a 213 pp. iii k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.3.33.3.1: Imperator Antoninus
Usufructuario autem superstite licet dominus proprietatis rebus humanis eximatur , ius utendi fruendi non tollitur. [a 213 pp. iii k. aug. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.3.33.4: Imperator Alexander Severus
Usu fructu constituto consequens est, ut satisdatio boni viri arbitrio praebeatur ab eo, apud quem id commodum pervenit, quod nullam laesionem ex usu proprietati adferat. nec interest, sive ex testamento sive ex voluntario contractu usus fructus constitutus est. * alex. a. verbicio. * [a 226 pp. vi id. mart. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.3.33.5: Imperator Alexander Severus
Si pater usum fructum praediorum in tempus vestrae pubertatis matri vestrae reliquit, finito usu fructu postquam vos adolevistis, posterioris temporis fructus perceptos ab ea repetere potestis, quos nulla ratione sciens de alieno percepit. * alex. a. .. evocato et aliis.* [a 226 pp. k. april. alexandro a. ii et Marcello conss.]
CJ.3.33.6: Imperator Alexander Severus
Interest, usum fructum solum maritus tuus in dotem acceperit, an proprietas quidem doti data sit, verum pactum intercessit, ut moriente eo tibi eadem possessio redderetur. nam usufructuarius quidem proprietatem pignorare non potuit: qui autem proprietatem aestimatam in dotem accepit, non ideo minus obligare eam potuit, quoniam soluto matrimonio restituenda tibi aestimatio eius fuit. * alex. a. stratonicae. * [a 230 pp. k. iul. agricola et clemente conss.]
CJ.3.33.7: Imperator Gordianus
Eum, ad quem usus fructus pertinet, sarta tecta suis sumptibus praestare debere explorati iuris est. proinde si quid ultra quam impendi debeat erogatum potes docere, sollemniter reposces. * gord. a. ulpiano mil. * [a 243 pp. k. febr. arriano et papo conss.]
CJ.3.33.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Neque fructuarium ad obtinendam proprietatem rerum, quarum usum fructum habet, neque successores eius ulla temporis ex ea causa tenentes praescriptio munit. * diocl. et maxim. aa. et cc. hieroni. * [a 293 vi k. iul. aa. conss.]
CJ.3.33.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Usu fructu matri tuae praediorum et mancipiorum relicto tam alienatio quam manumissio interdicta est. sane mancipia, quorum testamento ministerium matri relictum est, cum in his dominium non habet, nec tradendo cuiquam nec manumittendo ad testatoris heredem pertinentia quicquam facit. * diocl. et maxim. aa. et cc. auxanusae. * [a 293 d. k. dec. aa. conss.]
CJ.3.33.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si domina proprietatis uxori tuae usum fructum locavit sub certa annua praestatione, morte conductricis ei quae locavit etiam utendi fruendi causa non est deneganda. * diocl. et maxim. aa. et cc. pomponio. * [a 293 d. xiii k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.3.33.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Habitatio morte finitur: nec proprietatem qui habitationem habuit legando dominii vindicationem excludit. * diocl. et maxim. aa. et cc. claudio theodoto. * [a 294 subscripta iiii k. oct. viminaci cc. conss.]
CJ.3.33.12pr.: Imperator Justinianus
Ambiguitatem antiqui iuris decidentes sancimus, sive quis uxori suae sive alii cuicumque usum fructum reliquerit sub certo tempore, in quo vel filius eius vel quisquam alius pervenerit, stare usum fructum in annos, in quos testator statuit , sive persona, de cuius aetate compositum est, ad eam pervenerit sive non: neque enim ad vitam hominis respexit, sed ad certa curricula: nisi ipse cui usus fructus legatus sit ab hac luce fuerit subtractus: tunc etenim ad posteritatem usum fructum transmitti non est possibile, cum morte usum fructum penitus extingui iuris indubitati sit. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.12.1: Imperator Justinianus
Sin autem talis fuerit incerta condicio, 'donec in furore filius vel alius quisquam remanserit', vel in aliis similibus casibus, quorum eventus in incerto sit, si quidem resipuerit filius vel alius, pro quo hoc dictum est, vel condicio extiterit, usum fructum finiri: sin autem adhuc in furore is constitutus decesserit, tunc quasi in usufructuarii vitam eo relicto manere usum fructum apud eum. cum enim possibile erat usque ad omne vitae tempus usufructuarii non ad suam mentem venire furentem vel condicionem impleri, humanissimum est ad vitam eorum usum fructum extendi. quemadmodum etenim, si decesserit usufructuarius ante completam condicionem vel furorem finitum, extinguitur usus fructus, ita humanum est extendi eum in usufructuarii vitam, etsi antea decesserit furiosus vel alia co ndicio defecerit. [a 530 d. k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.13pr.: Imperator Justinianus
Cum antiquitas dubitabat usu fructu habitationis legato, et primo quidem cui similis est, utrumne usui vel usui fructui an neutri eorum, sed ius proprium et specialem naturam sortita est habitatio, postea autem si possit is cui habitatio legata est eandem locare vel dominium sibi vindicare, auctorum iurgium decidentes compendioso responso omnem huiusmodi dubitationem resecamus. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xviii k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.13.1: Imperator Justinianus
Et si quidem habitationem reliquerit, ad humaniorem declinare sententiam nobis visum est et dare legatario etiam locationis licentiam. quid enim distat, sive ipse legatarius maneat sive alii cedat, ut mercedem accipiat? [a 530 d. xviii k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.13.2: Imperator Justinianus
Et multo magis, si habitationis usum fructum reliquerit, cum et nimiae subtilitati satisfactum videatur etiam nomine usus fructus addito. [a 530 d. xviii k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.13.3: Imperator Justinianus
In tantum etenim valere habitationem volumus, ut non antecellat usum fructum nec dominium habitationis speret legatarius, nisi specialiter evidentissimis probationibus ipse legatarius possit ostendere et dominium ei domus esse relictum: tunc enim voluntati testatoris per omnia oboediendum est. [a 530 d. xviii k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.13.4: Imperator Justinianus
Quam decisionem locum habere censemus in omnibus modis, quibus habitatio constitui potest. [a 530 d. xviii k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.14pr.: Imperator Justinianus
Antiquitas dubitabat, si quis fundum vel aliam rem cuidam testamento reliquerit, quatenus usus fructus apud heredem maneat, si huiusmodi constat legatum. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. xv k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.14.1: Imperator Justinianus
Et cum quidam inutile legatum esse existimabant, quia usus fructus numquam ad suam redit proprietatem, sed semper apud heredem remanet, et forsitan hoc existimabant, quia et secundus heres et deinceps successores unus esse videntur et non potest huiusmodi usus fructus secundum veterem distinctionem solitis modis extingui, alii autem huiusmodi legatum non esse respuendum existimaverunt: tales altercationes decidentes censemus et huiusmodi legatum firmum esse et talem usum fructum una cum herede finiri et illo moriente vel aliis legitimis modis eum amittente expirare. quare enim iste usus fructus sibi tale vindicat privilegium, ut generali interemptione usus fructus ipse solus excipiatur? quod ex nulla induci rationabili sententia manifestissimum est. [a 530 d. xv k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.14.2: Imperator Justinianus
Et propter hoc et usum fructum finiri et ad proprietatem suam redire et utile esse legatum sancientes huiusmodi paucissimis verbis totam eorum ambiguitatem delevimus. [a 530 d. xv k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.15pr.: Imperator Justinianus
Inter antiquam prudentiam dissensio incidit, si per servum usus fructus domino fuerit adquisitus et ex quibusdam casibus ( multi enim rebus incidunt mortalibus)pars huiusmodi servi in alium pervenerit, utrum omnis usus fructus, qui antea per servum ad aliquem pervenerit, apud eum remaneat an totus tollatur vel ex parte deminuatur, ex parte autem apud eum resideat? * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. x k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.15.1: Imperator Justinianus
Et super huiusmodi dubitatione tres sententiae vertebantur, una, quae dicebat ex particulari alienatione servi totum usum fructum deminui, alia in tantum usum fructum deminui, in quantum et servus alienatur, tertia, quae definiebat partem quidem servi posse alienari, usum fructum autem totum apud eum remanere, qui ante servum in solidum habebat. et in novissimam sententiam et summum auctorem iuris scientiae salvium iulianum esse invenimus. [a 530 d. x k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.15.2: Imperator Justinianus
Nobis autem haec decidentibus placuit salvii iuliani admitti sententiam et aliorum qui in eadem fuerunt opinione, quibus humanius visum est non interemptionem usus fructus studiosam esse, sed magis retentionem, quatenus, etsi pars servi alienatur, tamen nec pars usus fructus depereat, sed maneat secundum suam naturam integer atque incorruptus et, quemadmodum et ab initio fixus est, ita conservetur ex huiusmodi casu nullo deterioratus modo. [a 530 d. x k. oct. lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.16pr.: Imperator Justinianus
Corruptionem usus fructus multiplicem esse veteribus placuit, vel morte usufructuarii vel capitis deminutione vel non utendo vel aliis quibusdam non ignotis modis. sed de usu fructu quidem hoc indubitatum fuerat: de personali autem actione, quae super usu fructu nascitur, sive in stipulationem usus fructus deductus sive ex testamento relictus est, dubitabatur, morte quidem usufructuarii et capitis deminutione et eam tolli omnibus concedentibus, non utendo autem, si per annum vel per biennium forsitan eundem usum fructum non petierit usufructuarius, si personalis actio tollitur, altercantibus. * iust. a. iuliano pp. * [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.16.1: Imperator Justinianus
Sed nos haec decidentes sancimus non solum actionem quae pro usu fructu nascitur , sed nec ipsum usum fructum non utendo cadere, nisi tantummodo morte usufructuarii et ipsius rei interitu, sed usum fructum, quem sibi aliquis adquisivit, hunc habeat, dum vivit, intactum, cum multae et innumerabiles causae rebus incidunt mortalibus, per quas homines iugiter detinere quod habent non possunt, et est satis durum per huiusmodi difficultates amittere quod semel possessum est, nisi talis exceptio usufructuario opponetur, quae, etiam si dominium vindicabat, poterat eum praesentem vel absentem excludere. [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.16.2: Imperator Justinianus
Sed nec per omnem capitis deminutionem huiusmodi detrimentum imminere nostris patimur subiectis. quare enim, si filius familias fuerit is qui usum fructum habet, forte ex castrensi peculio, ubi nec usus fructus adquiritur ei, possessum, per emancipationem eum amittat? sed secundum quod definitum est tunc eum tantummodo desinere, cum usufructuarius vel res pereat, et tantummodo eum cum anima vel rei substantia expirare, nisi praedictae exceptionis vigor reclamaverit. [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.16.3: Imperator Justinianus
Excepta videlicet tali capitis deminutione, quae vel libertatem vel civitatem romanam possit adimere: et tunc enim usus fructus omnimodo ereptus ad suam revertatur proprietatem. [a 530 d. k. oct. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.33.17pr.: Imperator Justinianus
Ex libris sabinianis quaestio nobis relata est, per quam dubitabatur, si usus fructus per servum adquisitus vel per filium familias capitis deminutione filii magna vel media vel morte vel emancipatione vel servi quacumque alienatione vel morte vel manumissione potest adhuc remanere. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.33.17.1: Imperator Justinianus
Et ideo sancimus in huiusmodi casibus neque, si servus vel filius familias in praefatos casus inciderit, interrumpi patri vel domino usum fructum qui per eos adquisitus est, sed manere intactum, neque, si pater capitis deminutionem magnam vel mediam passus fuerit vel morte ab hac luce fuerit exemptus, usum fructum perire, sed apud filium remanere, etiamsi heres a patre non relinquatur. [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.33.17.2: Imperator Justinianus
Usum fructum enim per eum adquisitum apud eum remanere et post patris calamitatem oportet, cum plerumque verisimile est testatorem contemplatione filii quam patris usum fructum ei reliquisse. [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.34.0. De servitutibus et de aqua.
CJ.3.34.1: Imperator Antoninus
Si quas actiones adversus eum, qui aedificium contra veterem formam extruxit, ut luminibus tuis officeret, competere tibi existimas, more solito exercere non prohiberis. is, qui iudex erit, longi temporis consuetudinem vicem servitutis obtinere sciet, modo si is qui pulsatur nec vi nec clam nec precario possidet. * ant. a. calpurniae. * [a 211 pp. iii id. nov. gentiano et basso conss.]
CJ.3.34.2: Imperator Antoninus
Si aquam per possessionem martialis eo sciente duxisti, servitutem exemplo rerum mobilium tempore quaesiisti. quod si ante id spatium eius usus tibi interdictus est, frustra sumptus in ea re factos praestari tibi postulas, cum in aliena possessione operis facti dominium, quoad in eadem causa manet, ad eum pertinet, cuius est possessio. * ant. a. martiali. * [a 215 pp. k. iul. laeto ii et cereale conss.]
CJ.3.34.3: Imperator Antoninus
Et in provinciali praedio constitui servitus aquaeductus vel aliae servitutes possunt, si ea praecesserint, quae servitutem constituunt: tueri enim placita inter contrahentes debent. quare non ignorabis, si priores possessores aquam duci per praedia prohibere iure non potuerunt, cum eodem onere perferendae servitutis transire ad emptores eadem praedia posse. * ant. a. ricanae. * [a 223 pp. k. mai. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.34.4: Imperator Antoninus
Aquam, quae in alieno loco oritur, sine voluntate eius, ad quem usus eiusdem aquae pertinet, praetoris edictum non permittit ducere. * ant. a. cornelio. * [a 223 pp. id. aug. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.34.5: Imperator Philippus
Si quid pars diversa contra servitutem aedibus tuis debitam iniuriose extruxit, praeses provinciae revocare ad pristinam formam, damni etiam ratione habita, pro sua gravitate curabit. * philipp. a. et philipp. c. luciano mil. * [a 246 pp. k. febr. praesente et albino conss.]
CJ.3.34.6: Imperator Claudius
Praeses provinciae usu aqua, quam ex fonte iuris tui profluere adlegas, contra statutam consuetudinis formam carere te non permittet, cum sit durum et crudelitati proximum ex tuis praediis aquae agmen ortum sitientibus agris tuis ad aliorum usum vicinorum iniuria propagari. * claud. a. prisco. * [a 269 pp. vii k. mai. claudio a. et paterno conss.]
CJ.3.34.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si manifeste doceri possit ius aquae ex vetere more atque observatione per certa loca profluentis utilitatem certis fundis inrigandi causa exhibere, procurator noster, ne quid contra veterem formam atque sollemnem morem innovetur, providebit. * diocl. et maxim. aa. iuliano. * [a 286 pp. iiii non. mai. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.3.34.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Altius quidem aedificia tollere, si domus servitutem non debeat, dominus eius minime prohibetur. in pariete vero tuo si fenestram iulianus vi vel clam fecisse convincatur, sumptibus suis opus tollere et integrum parietem restituere compellitur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aniceto. * [a 293 d. k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.3.34.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si in aedibus vicini tibi debita servitute parietem altius aedificavit heraclius , novum opus suis sumptibus per praesidem provinciae tollere compellitur. sed si te servitutem habuisse non probetur, tollendi altius aedificium vicino non est interdictum. * diocl. et maxim. aa. et cc. zosimo. * [a 293 pp. v k. iul. sirmi aa. conss.]
CJ.3.34.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si tibi servitutem aquae deberi praeses animadverterit nec hactenus non utentem spatio temporis amisisse perspexerit, uti te iure proprio providebit. nam si hoc minime probetur, loco proprio facto opere dominus fundi continere aquam et facere, quominus ager tuus rigari possit, non prohibetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. nymphidio. * [a 294 pp. xi k. febr. sirmi cc. conss.]
CJ.3.34.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Per agrum quidem alienum, qui servitutem non debet, ire vel agere vicino minime licet: uti autem via publica nemo recte prohibetur. * diocl. et maxim. aa. et cc. aurelio. * [a 294 d. xi k. nov. sirmi cc. conss.]
CJ.3.34.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Non modus praediorum, sed servitus aquae ducendae terminum facit. * diocl. et maxim. aa. et cc. valeriae. * [a 294 pp. iii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.3.34.13: Imperator Justinianus
Sicut usum fructum, qui non utendo per biennium in soli rebus, per annale autem tempus in mobilibus vel se moventibus deminuebatur, non passi sumus huiusmodi sustinere compendiosum interitum, sed et ei decennii vel viginti annorum dedimus spatium, ita et in ceteris servitutibus obtinendum esse censuimus, ut omnes servitutes non utendo amittantur non biennio, quia tantummodo soli rebus adnexae sunt, sed decennio contra praesentes vel viginti annorum spatio contra absentes, ut sit in omnibus huiusmodi rebus causa similis differentiis explosis. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. xv k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.34.14pr.: Imperator Justinianus
Cum talis quaestio in libris sabinianis vertebatur: quidam etenim pactus est cum suo vicino, ut liceat ei vel per se vel per suos homines per agrum vicini transitum facere iterque habere uno tantummodo per quinquennium die, quatenus ei licentia sit in suam silvam inde transire et arbores excidere vel facere, quidquid ei fuerit visum, et quaerebatur, quando huiusmodi servitus non utendo amittitur , et quidam putaverunt, si in primo vel secundo quinquennio per eam viam non itum est, eandem servitutem penitus tolli quasi per biennium ea non utendo deperdita, singulo die quinquennii pro anno numerando, aliis aliam sententiam eligentibus, nobis placuit ita causam dirimere, ut, quia iam per legem latam a nobis prospectum est, ne servitutes per biennium non utendo depereant, sed per decem v el viginti annorum curricula, et in proposita specie , si per quattuor quinquennia nec uno die vel ipse vel homines eius eadem servitute usi sunt, tunc eam penitus amittat viginti annorum desidia. qui enim in tam longo prolixoque spatio suum ius minime consecutus est, sera paenitentia ad pristinam servitutem reverti desiderat. * iust. a. iohanni pp. * [a 531 d. xi k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.34.14.1: Imperator Justinianus
Cum autem apertissimi iuris est fructus aridos conculcatione quae in area fit suam naturam et utilitatem ostendere, aliquis vicinum suum vetabat ita aedificium extollere iuxta suam aream, ut ventus excluderetur et paleae ex huiusmodi obstaculo secerni a frugibus non possent, quasi vento suam vim per omnem locum inferre ex huiusmodi aedificatione vetito, cum secundum regionis situm et auxilium venti aream accedit. sancimus itaque nemini licere sic aedificare vel alio modo versari, ut idoneum ventum et sufficientem ad praefatum opus infringat et inutilem domino aream et fructuum inutilitatem faciat. [a 531 d. xi k. nov. constantinopoli post consulatum lampadii et orestae vv. cc.]
CJ.3.35.0. De lege aquilia.
CJ.3.35.1: Imperator Alexander Severus
Damnum per iniuriam datum immisso in silvam igne vel excisa ea si probari potest , actione legis aquiliae utere. * alex. a. glyconidi. * [a 222 pp. vii id. nov. alexandro a. cons.]
CJ.3.35.2: Imperator Gordianus
Legis aquiliae actione expertus adversus eum, quem domum tuam deposuisse vel incendio concremasse damnoque te adflixisse proponis, ut id damnum sarciatur, competentis iudicis auctoritate consequeris. quin etiam, si aqua per iniuriam alio derivata est, ut in priorem statum restituatur, eiusdem iudicis cura impetrabis. * gord. a. muciano. * [a 239 pp. viii id. nov. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.3.35.3: Imperator Gordianus
Ex morte ancillae, quam caesam conquestus es, tam legis aquiliae damni sarciendi gratia actionem quam criminalem accusationem adversus obnoxium competere posse non ambigitur. * gord. a. dolenti. * [a 241 pp. v k. april. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.3.35.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Contra negantem ex lege aquilia, si damnum per iniuriam dedisse probetur, dupli procedit condemnatio. * diocl. et maxim. aa. et cc. zoilo. * [a 293 d. xv k. mai. heracliae aa. conss.]
CJ.3.35.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus
De pecoribus tuis, quae per iniuriam inclusa fame necata sunt vel interfecta, legis aquiliae actione in duplum agere potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. claudio. * [a 293 d. xv k. nov. aa. conss.]
CJ.3.35.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus
De his, quae per iniuriam depasta contendis, ex sententia legis aquiliae agere minime prohiberis. * diocl. et maxim. aa. et cc. plinio. * [a 294 pp. xv k. nov. cc. conss.]
CJ.3.36.0. Familiae erciscundae.
CJ.3.36.1: Imperatores Severus, Antoninus
Si non omnem paternam hereditatem ex consensu divisisti nec super ea re sententia dicta vel transactio subsecuta est, iudicio familiae erciscundae potes experiri. * sev. et ant. aa. marciano. * [a 197 pp. viii k. oct. laterano et rufino conss.]
CJ.3.36.2: Imperator Antoninus
Uxor tua si mortuo patre tuo, cui dotem numeraverat, cum heres ei extiteris, adhuc in matrimonio tuo fuit, familiae erciscundae actionem ad exsequendam dotem secundum iuris pridem placitum adversus coheredes tuos nactus es eamque retines, etiam si postea, dum tibi nupta est, decessit. * ant. a. avitiano. * [pp ii id. febr.]
CJ.3.36.3: Imperator Antoninus
Adversus coheredes dividendae hereditatis iudicio secundum iuris formam experire. iudex datus, si quid a coherede etiam tuae portionis ex hereditate sublatum fuerit probatum, adiudicationibus factis secundum iuris formam eum tibi condemnabit. expilatae enim hereditatis crimen frustra coheredi intenditur, cum iudicio familiae erciscundae indemnitati prospiciatur. * ant. a. rufo. * [pp. vii... nov.]
CJ.3.36.4: Imperator Alexander Severus
Si filius familias fuisti et res mobiles vel se moventes, quae castrensis peculii esse possunt, donatae tibi a patre sunt, eas quoque in cetero peculio castrensi non communes cum fratribus tuis habes. praedia autem, licet eunti tibi in castra filio pater donaverit, peculii castrensis non sunt. diverso iure ea praedia habentur, quae ex occasione militiae filiis familias obveniunt: haec enim castrensi peculio cedunt. * alex. a. antonio. * []
CJ.3.36.5: Imperator Alexander Severus
In ipsius mariti tui fuit potestate mutare, quod iratus in servos suos testamento caverat, ut unus quidem in perpetuis vinculis moraretur, alter vero exportandus venumdaretur. proinde si offensam istam clementia flexit ( quod, licet scriptura non probetur, vel aliis tamen rationibus doceri nihil impedit, praesertim cum posteriora eorum talia merita deprehenduntur, ut ira domini potuerit mitigari), novissimam eius voluntatem arbiter familiae erciscundae sequetur. * alex. a. statiliae. * []
CJ.3.36.6: Imperator Gordianus
Ea quae in nominibus sunt non recipiunt divisionem, cum ipso iure in portiones hereditarias ex lege duodecim tabularum divisa sunt. * gord. a. pompeio mil. * [pp.]
CJ.3.36.7: Imperator Gordianus
Si qua fideicommissorum petitio inter coheredes consistat, praetor vel praeses provinciae eius rei disceptator constitutus vel iudex familiae erciscundae iudicio aditus, ut voluntas testatricis servetur, suas partes debet accommodare. * gord. a.Aeliano. * [a 239 vel 241 pp. k. sept. gordiano... conss.]
CJ.3.36.8: Imperator Gordianus
Bona, quaecumque sunt tibi communia cum fratre tuo ex hereditaria successione patris vel matris, cum eodem familiae erciscundae iudicio experiens, ut dividantur, impetrabis. * gord. a. telesphoro. * [a 243 pp. vi non..... arriano et papo conss.]
CJ.3.36.9: Imperator Gordianus
Non est ambiguum, cum familiae erciscundae titulus inter bonae fidei iudicia numeretur, portionem hereditatis, si qua ad te pertinet, incremento fructuum augeri. * gord. a. nerviae. * []
CJ.3.36.10: Imperator Gordianus
Quotiens inter omnes heredes testator successionem dividit ac singulos certis possessionibus cum mancipiis, quae in isdem sunt constituta, iubet esse contentos , voluntati eius salva legis falcidiae auctoritate obtemperandum esse manifestum est: nec mutat, quod in sequentibus verbis mancipia sua universa nulla facta eorum discretione commendanda putavit heredibus, cum utique his ea videatur insinuasse, quibus etiam testamento relinquenda esse decrevit. * gord. a. philoterae. * []
CJ.3.36.11: Imperator Philippus
Inter filios ac filias bona intestatorum parentium pro virilibus portionibus aequo iure dividi oportere explorati iuris est. * philipp. a. et philipp. c. antoniae. * [pp. xvi k. mart.... conss.]
CJ.3.36.12: Imperatores gallus, volus.
Non ideo divisio inter te ac fratrem tuum, ut proponis, facta irrita habenda est , quod eam scriptura secuta non est, cum fides rei gestae ratam divisionem satis adfirmet. * gallus et volus. aa. rufo. * [a 252 pp. prid. id. mart. gallo a. ii et volusiano conss.]
CJ.3.36.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Certum est liberorum peculia post mortem patris in hereditate dividenda ad communionem esse revocanda. frater autem et coheres tuus ob contractus, quibus vivente patre etiam ignorante ipso obligatus fuit, convenire te et alterum fratrem tuum coheredem vestrum ultra non potest, quam ut de peculio suo recipiat tantam quantitatem, in quantam condemnatus est his, cum quibus ipse contraxit. * diocl. et maxim. aa. saturnino. * []
CJ.3.36.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si familiae erciscundae iudicio, quo bona paterna inter te ac fratrem tuum aequo iure divisa sunt, nihil super evictione rerum singulis adiudicatarum specialiter inter vos convenit, id est ut unusquisque eventum rei suscipiat, recte possessionis evictae detrimentum fratrem tuum et coheredem pro parte agnoscere praeses provinciae per actionem praescriptis verbis compellet. * diocl. et maxim. aa. hermiano. * []
CJ.3.36.15: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si divisionem conventione factam etiam possessio consensu secuta dominium pro solido rerum, quas pertinere ad patrem tuum placuit, ei firmavit, earum vindicationem habere potes, si patri tuo successisti. si vero placitum divisionis usque ad pactum stetit, arbiter familiae erciscundae iudicio vobis datus communionem inter vos finiri providebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. theophilae. * [a 293 ]
CJ.3.36.16: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Filii patris testamentum rescindendi, si hoc inofficiosum probare non possunt, nullam habent facultatem. sed si tam circa testamentum quam etiam codicillos iudicium eius deficiat, verum quibuscumque verbis voluntas eius declarata sit, licet intestato ei fuerit successum, ex senatus consulto retentionis modo servato familiae erciscundae iudicio aditum iudicem sequi voluntatem oportere iuris auctoritate significatur. * diocl. et maxim. aa. et cc. heracliano. * [a 293 d. viii k. sept. aa. conss.]
CJ.3.36.17: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Coheredibus divisionem inter se facientibus iuri absentis et ignorantis minime derogari ac pro indiviso portionem eum, quae initio ipsius fuit, in omnibus communibus rebus retinere certissimum est. unde portionem tuam cum reditibus arbitrio familiae erciscundae percipere potes, ex facta inter coheredes divisione nullum praeiudicium timens. * diocl. et maxim. aa. et cc. commodiano. * [a 293 d. vii k. dec. sirmi aa. conss.]
CJ.3.36.18pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Filiae, cuius pater nomine res comparavit, si non post contrarium eius iudicium probetur, per arbitrium dividendae hereditatis praecipuas adiudicari saepe rescriptum est. his itaque, si patri successisti, quem nomine tuo quaedam comparasse dicis, adversus sororem tuam apud praesidem provinciae, si res integra est, uti potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. domnae. * [a 293 d. xviii k. ian. aa. conss.]
CJ.3.36.18.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
In communi autem hereditate quin sumptus ab uno facti bona fide familiae erciscundae iudicio vel negotiorum gestorum actione servari possint, non est ambiguum. [a 293 d. xviii k. ian. aa. conss.]
CJ.3.36.19: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Incerti iuris non est in familiae erciscundae iudicio earum etiam rerum, quas ex coheredibus quidam de communibus absumpserunt vel deteriores fecerunt, rationem habendam eiusque rei ceteris praestandam indemnitatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. lysicratiae. * [a 293 pp. xviii k. ian. aa. conss.]
CJ.3.36.20: Imperatores Diocletianus, Maximianus
In familiae erciscundae iudicio ab uno pro solido rei veluti communis venumdatae pretium non venit, sed mandati, si praecessit, coheres venditoris agere potest, vel negotiorum gestorum, si ratam fecerit venditionem. nam si velut propriam unus distraxit ac pretium possideat, hereditas ab eo petenda est. * diocl. et maxim. aa. et cc. pactumeiae. * [a 294 iii... febr. cc. conss.]
CJ.3.36.21: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si cogitatione futurae successionis officium arbitri dividendae hereditatis praeveniendo pater communis iudicio suo qualicumque indicio suam declaravit voluntatem, inter eos qui successerunt, exemplo falcidiae retentionis habita ratione, familiae dividendae causa datus arbiter ( virili praeterea portione eorum, quae nulli specialiter vel generaliter adsignavit, facta divisione) in adiudicando patris sequetur voluntatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. fortunato. * [a 294 vi k. dec. cc. conss.]
CJ.3.36.22: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Servum communem non consentientibus coheredibus, sed per errorem ad eum qui possidet pertinere credentibus tenens, cum omnis verus titulus deficiat, suum non facit, sed in eo portiones hereditarias adsignatas penes singulos successores remanere manifestum est. * diocl. et maxim. aa. et cc. dionysio. * [a 294 ]
CJ.3.36.23: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Licet pacto divisionis adversus singulos actio pro hereditariis portionibus creditori parata mutari non possit, tamen ad exhibendam fidem his quae convenerant, stipulationis et iuris adhibito remedio, qui placitum excedit, urgueri potest, cum et hoc omisso, si non contrarium convenisse probaretur, praescriptis verbis conveniri potuisset. * diocl. et maxim. aa. et cc. hermogeni. * [a 294 s.]
CJ.3.36.24: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Filium, quam habentem fundum portionem hereditatis fratribus et quibusdam aliis sub condicione verbis precariis restituere sanxit testator, post eius eventum, hereditaria parte praedii in quartae ratione retenta, compensato praeterea quod a coheredibus vice mutua percepit et, si quid deest, in supplementum deducto, quod a ceteris in eo fundo solvitur supra quartam habens, reddere compelletur. * diocl. et maxim. aa. et cc. socrati. * [a 294 d. v k. ian. cc. conss.]
CJ.3.36.25: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Ex causa donationis vel aliunde tibi quaesita, si avi successionem respueris, conferre fratribus compelli non potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. diocl. * [a 295 d. id. april. tusco et anullino conss.]
CJ.3.36.26pr.: Imperator Constantinus
Inter omnes dumtaxat heredes suos, qui ex quolibet venientes gradu tamen pares videantur esse, vel emancipatos, quos praetor ad successionem vocat, sive coeptum neque impletum testamentum vel codicillus seu epistula parentis esse memoratur sive quocumque alio modo scripturae quibuscumque verbis vel iudiciis inveniantur relictae, iudicio familiae erciscundae, licet intestato ad successionem liberi vocentur, servato senatus consulti auxilio defuncti dispositio custodiatur, etsi sollemnitate legum huiusmodi dispositio fuerit destituta. * const. a. ad bassum. * [a 321 d. romae k.... crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.3.36.26.1: Imperator Constantinus
Si vero in huiusmodi voluntate designatis liberis alia sit mixta persona, certum est eam voluntatem quantum ad illam dumtaxat permixtam personam pro nullo haberi. [a 321 d. romae k.... crispo ii et constantino ii cc. conss.]
CJ.3.37.0. Communi dividundo.
CJ.3.37.1pr.: Imperator Antoninus
Frater tuus si solam portionem praedii ad se pertinentem distraxit, venditionem revocari non oportet, sed adversus eum, cum quo tibi idem praedium commune esse coepit, communi dividundo iudicio consiste: ea actione aut universum praedium, si licitatione viceris, exsoluta socio parte pretii obtinebis aut pretii portionem, si alius meliorem condicionem attulerit, consequeris. * ant. a. luciano. * [a 213 pp. k. mart. romae antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.3.37.1.1: Imperator Antoninus
Quod si divisio praedii sine cuiusquam iniuria commode fieri poterit, portionem suis finibus tibi adiudicatam possidebis: hoc videlicet custodiendo, ut post litis contestationem nemo nec partem suam ceteris eiusdem rei dominis non consentientibus alienare possit. [a 213 pp. k. mart. romae antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.3.37.2pr.: Imperator Alexander Severus
Si probatum fuerit praesidi provinciae fratrem tuum vineas communes pignori dedisse, cum partem tuam, quam in vineis habes, creditori obligare non potuerit, praeses provinciae restitui tibi eam iubebit cum fructibus, quos creditor de parte tua percepit. * alex. a. avito mil. * [a 222 pp. ii id. sept. alexandro a. cons.]
CJ.3.37.2.1: Imperator Alexander Severus
Idem praeses provinciae de divisione vinearum inter te et creditorem fratris tui cognoscet et iubebit eum accepta pecunia, quanti statuerit partem fratris tui valere, eam partem quam de fratre tuo accepit tibi restituere aut aestimata tua parte ad creditorem fratris tui data pecunia quanti aestimaverit eam transferre. [a 222 pp. ii id. sept. alexandro a. cons.]
CJ.3.37.3pr.: Imperator Alexander Severus
Ad officium arbitri, qui inter te et fratrem tuum dividendis bonis datus fuerit, ea sola pertinent, quae manent communia tibi et illi. nam ea, quorum partem is vendidit, cum emptoribus tibi communia sunt et adversus singulos arbitrum petere debes, si ab illorum quoque societate discedi placeat. * alex. a. verecundiano. * [a 224 pp. v non. mai. iuliano et crispino conss.]
CJ.3.37.3.1: Imperator Alexander Severus
Cum autem regionibus dividi aliquis ager inter socios non potest, vel ex pluribus singuli aestimatione iusta facta unicuique sociorum adiudicantur, compensatione invicem pretii facta eoque, cui maiores res pretii obvenit, ceteris condemnato, ad licitationem nonnumquam etiam extraneo emptore admisso, maxime si se non sufficere ad iusta pretia alter ex sociis sua pecunia vincere vilius licentem profiteatur. [a 224 pp. v non. mai. iuliano et crispino conss.]
CJ.3.37.4pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si maior quinque et viginti annis soror tua tecum res communes divisit, quamvis non instrumentis, sed aliis probationibus earum diremptam communionem probetur, stare finitis convenit. * diocl. et maxim. aa. et cc. herodae. * [a 294 d. viii id. febr. cc. conss.]
CJ.3.37.4.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Quod si minor fuit nec tempus in integrum restitutioni praefinitum adhuc excessit, an in integrum propter divisionem restitui debeat, causa cognita provinciae praeses aestimabit. [a 294 d. viii id. febr. cc. conss.]
CJ.3.37.4.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Idem eorum etiam, quae vobis permanent communia, fieri divisionem providebit, tam sumptuum, si quis de vobis in res communes fecit, quam fructuum, item doli et culpae, cum in communi dividundo iudicio haec omnia venire non ambigitur, rationem, ut in omnibus aequalitas servetur, habiturus. [a 294 d. viii id. febr. cc. conss.]
CJ.3.37.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus
In communionem vel societatem nemo compellitur invitus detineri: quapropter aditus praeses provinciae ea, quae communia tibi cum sorore perspexerit, dividi providebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. secundino. * [a 294 d. viii k. sept. cc. conss.]
CJ.3.38.0. Communia utriusque iudicii tam familiae erciscundae quam communi dividundo.
CJ.3.38.1: Imperator Antoninus
Divisionem praediorum vicem emptionis obtinere placuit. * ant. a. marco. * [a 211 pp. vi k. dec. gentiano et basso conss.]
CJ.3.38.2: Imperator Alexander Severus
Etiamsi is divisioni arbitrum dedit, cui ius dandi non fuit, tamen si socii quondam divisioni consensum dederint, quod quisque eorum secundum placita possedit, pro parte socii dominium nactus est. * alex. a. euphratae. * [a 229 pp. xvi k. dec. alexandro a. iii et dione conss.]
CJ.3.38.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Maioribus etiam, per fraudem vel dolum vel perperam sine iudicio factis divisionibus, solet subveniri, quia in bonae fidei iudiciis et quod inaequaliter factum esse constiterit, in melius reformabitur. * diocl. et maxim. aa. aureliae severae. * [a 290 pp. xvii k. iul. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.3.38.4: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si patruus tuus ex communibus bonis res comparavit sibi negotium gerens, non omnium bonorum socius constitutus, pro competentium portionum modo indemnitati tuae consuli oportet: et ideo rem emptam eum communicare contra formam iuris postulas. * diocl. et maxim. aa. ad maximum. * [a 290 pp. xvi k. nov. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.3.38.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus
De instrumentis, quae communia fratrem vestrum tenere proponitis, rector aditus provinciae, apud quem haec collocari debeant, aestimabit. * diocl. et maxim. aa. et cc. frontoni et glafirioni. * [a 293 pp. vi id. febr. sirmi aa. conss.]
CJ.3.38.6: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si cum patruo vestro hac condicione divisionem fecistis, ut se nullum dolum malum adhibuisse iuraret, nec fidem placitis exhibuit, quominus res indivisas requiratis, eorum placitum quae in divisionem venerunt nihil vobis nocere potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. thesidianae. * [a 294 d. v k. april. sirmi cc. conss.]
CJ.3.38.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si fratres vestri pro indiviso commune praedium citra vestram voluntatem obligaverunt et hoc ad vos secundum pactum divisionis nulla pignoris facta mentione pervenit, evictis partibus, quae ante divisionem sociorum fuerunt, in quibus obligatio tantum constitit, ex stipulatu, si intercessit, alioquin quanti interest praescriptis verbis contra fratres agere potestis. nam si fundi scientes obligationem dominium suscepistis, tantum evictionis promissionem sollemnitate verborum vel pacto promissam probantes eos conveniendi facultatem habetis. * diocl. et maxim. aa. et cc. severiano et flaviano. * [a 294 d. ii non. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.3.38.8: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si inter vos maiores annis viginti quinque rerum communium divisio relicta vel translata possessione finem accepit, instaurari mutuo bona fide terminata consensu minime possunt. * diocl. et maxim. aa. et cc. nicomacho. * [a 294 d. non. dec. cc. conss.]
CJ.3.38.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Familiae erciscundae vel communi dividundo iudicium ita demum, si corpora maneant communia, agi potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. demetriano. * [a 294 d. vi id. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.3.38.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Scriptura testamenti, qua specialiter omnia divisa continentur, quominus res quarum testator non fecit mentionem heredes inquirere nihil impedit. * diocl. et maxim. aa. et cc. gallicano. * [ sine die et consule.]
CJ.3.38.11: Imperator Constantinus
Possessionum divisiones sic fieri oportet, ut integra apud successorem unumquemque servorum vel colonorum adscripticiae condicionis seu inquilinorum proxima agnatio vel adfinitas permaneret. quis enim ferat liberos a parentibus, a fratribus sorores, a viris coniuges segregari? igitur si qui dissociata in ius diversum mancipia vel colonos traxerint, in unum eadem redigere cogantur. * const. a. gerulo. * [a 334? d. iii k. mai. proculo et paulino conss.]
CJ.3.38.12pr.: Imperator Justinianus
Illud aequitatis vovere rationibus bene nobis apparuit. si quis etenim pro filio suo ante nuptias donationem conscripserit vel dederit vel pro filia sua dotem, et hoc quod dedit iterum in eundem revertatur vel stipulatione vel lege hoc faciente, vel et si alio dotem vel ante nuptias donationem dante stipulationis paternae tenor vel forte legis hoc induxerit, ille autem testamento condito vel filios suos vel extraneos scripserit heredes et nihil de huiusmodi rebus, quae ad eum reversae sunt vel pervenerunt, disposuerit, inveniantur autem alii liberi eius res a paterna substantia lucrati vel per ante nuptias donationes vel dotes vel militiae causa, quas utpote testamento existente non coguntur conferre, tunc filius vel filia easdem res, quae ad patrem reversae sunt vel pervenerunt, habeant praecipuas, ad simile tamen lucrum computandas, ut in praesenti casu tantum habeat ipsa vel ipse, quantum eius fratres ex patre sunt consecuti secundum eos modos quos supra diximus et quos conferre propter testamentum non coartantur. * iust. a. ad senatum. * [a 530 d. xi k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.38.12.1: Imperator Justinianus
Sin autem nihil tale penitus in fratres eorum a patre collatum est, neque ipsos sibi praecipue hanc partem vindicare, sed, quasi paternae facta substantiae sit, inter omnes secundum institutionis tenorem dividi. et haec quidem, si inter fratres patris elogium compositum sit. [a 530 d. xi k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.38.12.2: Imperator Justinianus
Sin autem extranei sint scripti heredes et nihil in testamento suo neque in hac parte testator dixerit, tunc omnimodo praecipuum habeat filius vel filia, quod ad patrem revertitur vel pervenit. si tamen minus in fratres collatum est, amplius autem ex huiusmodi casu ad patrem pervenit, illo quod ad similem quantitatem concurrit excepto cetera quasi paternae substantiae facta secundum modum institutionum dividantur: illo procul dubio observando, quod, si minus sit quod pater ex huiusmodi causa habuit ea quantitate quae in fratres collata est, tota huiusmodi portio ad eas personas perveniat, quarum occasione res ad patrem revertitur. [a 530 d. xi k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.38.12.3: Imperator Justinianus
Ea igitur, quae in paterna persona diximus, obtinere volumus etiam in avum et proavum paternum vel maternum et in matrem et in aviam vel proaviam paternam vel maternam. [a 530 d. xi k. aug. constantinopoli lampadio et oreste vv. cc. conss.]
CJ.3.39.0. Finium regundorum.
CJ.3.39.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Regionem certam fundi propriis finibus eius mutatis dominus eius distrahere ac residuum retinere non prohibetur. nec amplius emptor, quam quod ratione secundum venditionis fidem ad se pervenit, vindicare potest praetextu terminorum temporis antecedentis venditionem. * diocl. et maxim. aa. et cc. nicephoro. * [a 294 d. id. dec. nicomediae cc. conss.]
CJ.3.39.2: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Successionum varietas et vicinorum novi consensus, additis vel detractis agris alterutro, determinationis veteris monumenta saepe permutant. * diocl. et maxim. aa. et cc. tatiano. * [a 294 d. viiii k. ian. nicomediae cc. conss.]
CJ.3.39.3pr.: Imperator Constantinus
Si quis super iuris sui locis prior de finibus detulerit querimoniam, quae proprietatis controversiae cohaeret, prius super possessione quaestio finiatur et tunc agrimensor ire praecipiatur ad loca, ut patefacta veritate huiusmodi litigium terminetur. * const. a. ad tertullianum. * [a 330 d. viii k. mart. bessi gallicano et symmacho conss.]
CJ.3.39.3.1: Imperator Constantinus
Quod si altera pars, ne huiusmodi quaestio terminetur, se subtraxerit, nihilo minus agrimensor in ipsis locis iussione rectoris provinciae una cum observante parte hoc ipsum faciens perveniet. [a 330 d. viii k. mart. bessi gallicano et symmacho conss.]
CJ.3.39.4: Imperator Constantinus
Si constiterit eum qui finalem detulerit quaestionem, priusquam aliquid sententia determinetur, rem sibi alienam usurpare voluisse, non solum id quod male petebat amittat, sed quod magis unusquisque contentus suo rem non expetat iuris alieni, qui inreptor agrorum fuerit in lite superatus, tantum agri modum, quantum adimere temptavit, amittat. * const. a. ad bassum pp. * [a 330 lecta apud acta xi k. iul. gallicano et symmacho conss.]
CJ.3.39.5: Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius
Quinque pedum praescriptione submota finalis iurgii vel locorum libera peragatur intentio. * valentin. theodos. et arcad. aaa. neoterio pp. * [a 385 pp. alexandriae vii k. aug. arcadio a. et bautone conss.]
CJ.3.39.6: Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius
Cunctis molitionibus et machinis amputatis decernimus in finali quaestione non longi temporis, sed triginta tantummodo annorum praescriptionem locum habere. * theodos. arcad. et honor. aaa. rufino pp. * [a 392 d. prid. non. nov. constantinopoli arcadio a. ii et rufino conss.]
CJ.3.40.0. De consortibus eiusdem litis.
CJ.3.40.1: Imperator Julianus
Explosis atque reiectis praescriptionibus, quas litigatores sub obtentu consortium studio protrahendae disceptationis excogitare consueverunt, sive unius fori omnes sint sive in diversis provinciis versentur, nec adiuncta praesentia consortis vel consortium agendi vel respondendi iurgantibus licentia pro parte pandatur. * iul. a. secundo pp. * [a 362 d. iii non sept. antiochiae mamertino et nevitta conss.]
CJ.3.40.2: Imperatores Valentinianus, Valens
Commune negotium post litem legitime ordinatam et quibusdam absentibus in solidum agi sine mandato potest, si praesentes rem ratam dominum habiturum cavere parati sunt, vel, si quod ab his petitur, iudicatum solvi satisdatione firmaverint. * valentin. et valens aa. sallustio pp. * [a 364 pp. vi id. dec. divo ioviano et varroniano conss.]
CJ.3.41.0. De noxalibus actionibus.
CJ.3.41.1: Imperator Alexander Severus
Si extat corpus nummorum, quos ablatos ex patris tui hereditate ab eo, quem liberum esse constitit, adlegas, vindicare eos vel ad exhibendum agere non prohiberis. nam quamvis alias noxa caput sequatur et manumissus furti actione teneatur, quae in heredem non competit, cum tamen servus a domino aliquid auferat, quamvis furtum committat, furti tamen actio non est nata neque adversus ipsum, si postea manumissus est, locum habet, nisi furtivas res et post manumissionem contractat. * alex. a. Marcello. * [a 223 pp. xiii k. dec. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.41.2: Imperator Gordianus
Si servi vestri inscientibus vobis vel etiam prohibentibus furtim arbores ceciderunt, quibus etiam propria poena iuxta legem saltui datam fuerat praestituta, frustra veremini, ne ex persona eorum ultra noxae deditionem sitis obstricti, cum ex delictis servorum domini ignorantes vel prohibentes, si noxali actione conveniantur, ita condemnari debeant, ut aut noxae dedere aut condemnationem sufferre habeant in sua potestate. * gord. a. quintiliano et aliis. * [a 239 pp. iii non. iun. gordiano et aviola conss.]
CJ.3.41.3: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Sive servum plagii paras accusare sollemniter, praesidem provinciae adire non prohiberis, sive dominum eius sollicitati servi noxali iudicio vel furti malueris convenire, suam tibi notionem praeses provinciae commodabit non ignorans, quod, si dominum elegeris et eo non consentiente quod intendis commissum probaveris, vel noxae dedendae vel damni sarciendi ac poenae praestandae habeat facultatem. * diocl. et maxim. aa. et cc. eutychio. * [a 293 pp. v non. oct. sirmi aa. conss.]
CJ.3.41.4pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si servus ignorante domino vel sciente et prohibere nequeunte res tuas vi rapuit , dominum eius apud praesidem provinciae, si necdum utilis annus excessit, quadrupli, quod si hoc effluxit tempus, simpli noxali iudicio convenire potes: qui si noxae maluerit servum dedere, nihilo minus cum ipso quantum ad eum pervenit experiri non prohiberis: nam si eo conscio et prohibere valente, detracta noxae deditione conventus ad summam condemnationis solvendam omnimodo compellendus est. * diocl. et maxim. aa. et cc. sosio. * [a 293 pp. xviii k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.3.41.4.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Sane si criminis publici accusationem propter uxorem tuam a servo raptam intendendam putaveris, non contra dominum, sed contra eum, quem facinus commisisse proponis, hanc instituere debes. [a 293 pp. xviii k. ian. sirmi aa. conss.]
CJ.3.41.5: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si tibi per furtum nec manifestum ancillam servus ope consilioque domini cum aliis rebus subtraxit, cum inter servum et liberum civile iudicium consistere non possit, eum ob hoc delictum dupli poenali actione et de rebus propriis vindicatione vel condictione convenire potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. menophilo. * [a 294 s. v k. april. cc. conss.]
CJ.3.42.0. Ad exhibendum.
CJ.3.42.1: Imperator Alexander Severus
Si dominium ancillae, de qua agis, ad matrem tuam pertinuit nec iure a patre tuo venumdata est eiusque proprietatem tibi vindicare paratus es, praeses provinciae exhiberi eam iubebit, ut apud iudicem de rei veritate quaeratur. * alex. a. crescenti mil. * [a 222 pp. k. mai. alexandro a. cons.]
CJ.3.42.2: Imperator Alexander Severus
Si criminis alicuius reus servus postulatur, per ad exhibendum actionem produci a domino, non celari debet. * alex. a. syro. * [a 222 pp. xi k. dec. alexandro a. cons.]
CJ.3.42.3: Imperator Alexander Severus
Neque ad exhibendum actio neque proprietatis vindicatio, si nunc competit, propterea perempta est, quod aliquando adversus te ad exhibendum actione aliter pronuntiatum est, quia commutatione litis alia res esse incipit. * alex. a. felicissimae. * [a 223 pp. k. sept. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.42.4: Imperator Alexander Severus
Non ignorabit iudex, instrumenta tui iuris, quae penes diversam partem fuisse probaveris, si ab eisdem non exhibeantur, iurisiurandi in litem facultatem deferri tibi oportere. * alex. a. flaccillae. * [a 230 pp. iii k. mart. agricola et clemente conss.]
CJ.3.42.5: Imperator Gordianus
Ad exhibendum actione non tantum eum qui possidet, sed etiam eum teneri, qui dolo fecit, quominus exhiberet, merito tibi a non contemnendae auctoritatis iuris consulto modestino responsum est. * gord. a. sabiniano mil. * [a 239 pp. ii id. febr. gordiano a. et aviola conss.]
CJ.3.42.6: Imperator Philippus
Instrumenta ad ius tuum pertinentia partem diversam invasisse adseverans, si quidem crimen intendis, sollemnibus accusationibus impletis fidem adseverationi tuae fac, sin vero ad exhibendum intendis, iudiciorum more experire. * philipp. a. polemonidi. * [a 244 pp. ii id. mart. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.3.42.7: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Exhibitionis necessitatis tenetur, qui facultatem habens culpam vel dolum in explendo praecepto committit, ita ut, qui rem deteriorem exhibuit, aequitas exhibitionis proficiat, ut, quamvis ad exhibendum agi non potest, in factum tamen actio contra eum detur. * diocl. et maxim. aa. vitaliano. * [a 286 pp. xvi k. iun. maximo ii et aquilino conss.]
CJ.3.42.8pr.: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si res tuas commodavit aut deposuit is, cuius precibus meministi, adversus tenentem ad exhibendum vel vindicatione uti potes. * diocl. et maxim. aa. et cc. photino. * [a 293 s. v k. mai. heracliae aa. conss.]
CJ.3.42.8.1: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Quod si pactus sit, ut tibi restituantur, si quidem ei qui deposuit successisti, iure hereditario depositi actione uti non prohiberis: si vero nec civili nec honorario iure ad te hereditas eius pertinet, intellegis nullam te ex eius pacto contra quem supplicas actionem stricto iure habere: utilis autem tibi propter aequitatis rationem dabitur depositi actio. [a 293 s. v k. mai. heracliae aa. conss.]
CJ.3.42.9: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si ex quocumque contractu apud praesidem provinciae iure debitum cui oportuerat te reddidisse probaveris, chirographa tua, ex quibus iam nihil peti potest, et instrumenta ad eum contractum pertinentia tibi naturaliter liberationem consecuto exhiberi ac reddi iubebit. * diocl. et maxim. aa. et cc. faustino. * [a 294 s. viii k. sept. cc. conss.]
CJ.3.43.0. De aleae lusu et aleatoribus.
CJ.3.43.1pr.: Imperator Justinianus
Alearum lusus antiqua res est et extra operas pugnantibus concessa, verum pro tempore prodiit in lacrimas, milia extranearum nominationum suscipiens. quidam enim ludentes nec ludum scientes, sed nominationem tantum, proprias substantias perdiderunt, die noctuque ludendo in argento apparatu lapidum et auro. consequenter autem ex hac inordinatione blasphemare conantur et instrumenta conficiunt. * iust. a. demostheni eparcho praitorion. * [a 529 d. x k. oct. constantinopoli decio cons.]
CJ.3.43.1.1: Imperator Justinianus
Commodis igitur subiectorum providere cupientes hac generali lege decernimus, ut nulli liceat in privatis seu publicis locis ludere neque in specie neque in genere: et si contra factum fuerit, nulla sequatur condemnatio, sed solutum reddatur et competentibus actionibus repetatur ab his qui dederunt vel eorum heredibus aut his neglegentibus a patribus seu defensoribus locorum: [a 529 d. x k. oct. constantinopoli decio cons.]
CJ.3.43.1.2: Imperator Justinianus
Non obstante nisi quinquaginta demum annorum aliqua praescriptione: [a 529 d. x k. oct. constantinopoli decio cons.]
CJ.3.43.1.3: Imperator Justinianus
Episcopis locorum hoc inquirentibus et praesidum auxilio utentibus. [a 529 d. x k. oct. constantinopoli decio cons.]
CJ.3.43.1.4: Imperator Justinianus
Deinde vero ordinent quinque ludos, ton monobolon ton condomonobolon ke kondacca ke repon ke perichyten. sed nemini permittimus etiam in his ludere ultra unum solidum, etsi multum dives sit, ut, si quem vinci contigerit, casum gravem non sustineat. non solum enim bella bene ordinamus et res sacras, sed et ista: interminantes poenam transgressoribus, potestatem dando episcopis hoc inquirendi et auxilio praesidum sedandi. [a 529 d. x k. oct. constantinopoli decio cons.]
CJ.3.43.2pr.: Imperator Justinianus
Prohibemus etiam, ne sint equi lignei: sed si quis ex hac occasione vincitur, hoc ipse recuperaret: domibus eorum publicatis, ubi haec reperiuntur. * iust. a. * [a 529 d.X.K.Oct.Constantinopoli decio cons.]
CJ.3.43.2.1: Imperator Justinianus
Si autem noluerit recipere is qui dedit, procurator noster hoc inquirat et in opus publicum convertat. [a 529 d.X.K.Oct.Constantinopoli decio cons.]
CJ.3.43.2.2: Imperator Justinianus
Similiter provideant iudices, ut a blasphemiis et periuriis, quae ipsorum inhibitionibus debent comprimi, omnes penitus conquiescant. [a 529 d.X.K.Oct.Constantinopoli decio cons.]
CJ.3.44.0. De religiosis et sumptibus funerum.
CJ.3.44.1: Imperator Antoninus
Si vi fluminis reliquiae filii tui continguntur vel alia iusta et necessaria causa intervenit, aestimatione rectoris provinciae transferre eas in alium locum poteris. * ant. a. dionysiae. * [a 213 pp. viii k. nov. antonino a. iiii et balbino conss.]
CJ.3.44.2: Imperator Antoninus
Invito vel ignorante te ab alio illatum corpus in puram possessionem tuam vel lapidem locum religiosum facere non potest. si autem voluntate tua mortuum aliquis in locum tuum intulerit, religiosus iste efficitur: quo facto monumentum neque venire neque obligari a quoquam prohibente iuris religione posse in dubium non venit. * ant. a. hilariano. * [a 216 pp. k. mai. sabino ii et anullino conss.]
CJ.3.44.3: Imperator Alexander Severus
Legatum a defuncto tibi relictum et quod in funus vel morbum eius erogasse te boni viri arbitratu probaveris, praeses provinciae solvi tibi iubebit. * alex. a. primo. * [a 223 pp. v non. iul. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.44.4pr.: Imperator Alexander Severus
Si sepulchrum monumenti appellatione significas, scire debes iure dominii id nullum vindicare posse, sed et, si familiare fuit, ius eius ad omnes heredes pertinere nec divisione ad unum heredem redigi potuisse. * alex. a. licinio. * [a 223 pp. vi non. nov. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.44.4.1: Imperator Alexander Severus
Profana tamen loca, quae circa id sunt, si semper vicinis aedificiis usui hominum destinatis cesserunt, eius sunt, cui illa, quorum partes esse visae sunt, ex divisione obtigerunt. [a 223 pp. vi non. nov. maximo ii et aeliano conss.]
CJ.3.44.5: Imperator Alexander Severus
Militis voluntatem, quam circa monumentum sibi daciendum testamento expressit, et mater et pater heredes eius neglegere non debent. nam etsi delatio hoc nomine praeteritis constitutionibus amota est, invidiam tamen et conscientiam circa omissum supremum huiusmodi officium et contemptum iudicium defuncti evitare non possunt. * alex. a. cassio mil. * [a 224 pp. viii k. mai. iuliano et crispino conss.]
CJ.3.44.6: Imperator Alexander Severus
Monumentorum inscriptiones neque sepulchrorum iura neque dominium loci puri ad libertos transferunt. praescriptio autem longi temporis, si iustam causam initii habuit, vobis proficiat. * alex. a. primitivo et aliis. * [a 224 pp. viii k. iul. iuliano et crispino conss.]
CJ.3.44.7: Imperator Gordianus
Statuas sepulchro superimponere vel monumento, quod te extructurum profiteris, ornamenta quae putas superaddere non prohiberis, cum in iure suo eorum quae minus prohibita sunt unicuique facultas libera non denegetur. * gord. a. claudio. * [a 241 pp. iii k. aug. gordiano a. ii et pompeiano conss.]
CJ.3.44.8: Imperator Philippus
Ius familiarium sepulchrorum ad adfines seu proximos cognatos non heredes constitutos minime pertinet. * philipp. a. iuliae. * [a 244 pp. xvi k. iul. peregrino et aemiliano conss.]
CJ.3.44.9: Imperator Philippus
Locum quidem religiosum distrahi non posse manifestum est. verum agrum purum monumento cohaerentem profani iuris esse ideoque efficaciter venumdari non est opinionis incertae. * philipp. a. et philipp. c. faustinae. * [a 245 pp. vi k. dec. philippo a. et titiano conss.]
CJ.3.44.10: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Si necdum perpetuae sepulturae corpus traditum est, translationem eius facere non prohiberis. * diocl. et maxim. aa. aquilinae. * [a 287 pp. viii id. dec. diocletiano iii et maximiano aa. conss.]
CJ.3.44.11: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Obnoxios criminum digno supplicio subiectos sepulturae tradi non vetamus. * diocl. et maxim. aa. gaudentio. * [a 290 pp. viii id. april. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.3.44.12: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Mortuorum reliquias, ne sanctum municipiorum ius polluatur, intra civitatem condi iam pridem vetitum est. * diocl. et maxim. aa. victorino. * [a 290 pp. iii k. oct. ipsis iiii et iii aa. conss.]
CJ.3.44.13: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Ius sepulchri tam hereditarii quam familiaris ad extraneos etiam heredes, familiaris autem ad familiam, etiam si nullus ex ea heres sit, non etiam ad alium quemquam qui non heres est pertinere potest. * diocl. et maxim. aa. et cc. dionysio. * [a 294 s. iii id. nov. sirmi cc. conss.]
CJ.3.44.14: Imperatores Diocletianus, Maximianus
Nemo humanum corpus ad alterum locum sine augusti adfatibus transferat. * diocl. et maxim. aaa. cynegio pp.* [a 386 d. iiii k. mart. constantinopoli honorio nob. puero et euodio conss.]