Dig.43.10.0. De via publica et si quid in ea factum esse dicatur.
Dig.43.10.1pr.
Papinianus lib. de cura urb.
Ohi astunomikoi epimeleisvwsan twn kata tyn polin hodwn, hopws an homalisvwsin kai ta hreumata my blapty tas oikias kai gefurai wsin ohu an dey.
Dig.43.10.1.1
Papinianus lib. de cura urb.
Epimeleisvwsan de hopws ohi idioi toixoi y twn allwn y twn peri tas oikias ha eis tyn hodon ferei my sfalera y, hina hws dei kavairwsin ohi despotai twn oikiwn kai episkeuazwsin. ean de my kavairwsin myde episkeuazwsin, zymioutwsan autous, hews an asfaly poiyswsin.
Dig.43.10.1.2
Papinianus lib. de cura urb.
Epimeleisvwsan de hopws mydeis orussy tas hodous myde xwnnuy myde ktisy eis tas hodous myden: ei de my, ho men doulos hupo tou entuxontos mastigousvw, ho de eleuveros endeiknusvw tois astunomois, ohi de astunomoi zymioutwsan kata ton nomon kai to gegonos kataluetwsan.
Dig.43.10.1.3
Papinianus lib. de cura urb.
Episkeuazein de tas hodous tas dymosias kata tyn heautou oikian hekaston kai tas hudrorroas ekkavairein tas ek tou hupaivriou kai episkeuazein ohutws, hws an my kwluy hamacan epienai. hosoi de misvwsamenoi oikousin, ean my episkeuasy ho despotys, autoi episkeuasantes hupologizesvwsan to analwma kata ton misvon.
Dig.43.10.1.4
Papinianus lib. de cura urb.
Epimeleisvwsan de kai hopws pro twn ergastyriwn myden prokeimenon y, plyn ean knafeus himatia qugy y tektwn troxous ecw tivy: tivesvwsan de kai ohutoi, hwste my kwluein hamacan badizein.
Dig.43.10.1.5
Papinianus lib. de cura urb.
My eatwsan de myde maxesvai en tais hodois myde kopron ekballein myde nekra myde dermata hriptein.

Dig.43.11.0. De via publica et itinere publico reficiendo.
Dig.43.11.1pr.
Ulpianus 68 ad ed.
Praetor ait: " quo minus illi viam publicam iterve publicum aperire reficere liceat, dum ne ea via idve iter deterius fiat, vim fieri veto".
Dig.43.11.1.1
Ulpianus 68 ad ed.
Viam aperire est ad veterem altitudinem latitudinemque restituere. sed et purgare refectionis portio est: purgare autem proprie dicitur ad libramentum proprium redigere sublato eo quod super eam esset. reficit enim et qui aperit et qui purgat et omnes omnino, qui in pristinum statum reducunt.
Dig.43.11.1.2
Ulpianus 68 ad ed.
Si quis in specie refectionis deteriorem viam facit, impune vim patietur. propter quod neque latiorem neque longiorem neque altiorem neque humiliorem viam sub nomine refectionis is qui intercidit potest facere, vel in viam terrenam glaream inicere aut sternere viam lapide quae terrena sit, vel contra lapide stratam terrenam facere.
Dig.43.11.1.3
Ulpianus 68 ad ed.
Interdictum hoc perpetuo dabitur et omnibus et in omnes, et habet condemnationem in id quod actoris intererit.
Dig.43.11.2
Iavolenus 10 ex cass.
Viam publicam populus non utendo amittere non potest.
Dig.43.11.3pr.
Paulus 1 sent.
Si in agrum vicini viam publicam quis reiecerit, tantum in eum viae receptae actio dabitur, quanti eius interest, cuius fundo iniuria irrogata est.
Dig.43.11.3.1
Paulus 1 sent.
Qui viam publicam exaraverit, ad munitionem eius solus compellitur.

Dig.43.12.0. De fluminibus. ne quid in flumine publico ripave eius fiat, quo peius navigetur.
Dig.43.12.1pr.
Ulpianus 68 ad ed.
Ait praetor: " ne quid in flumine publico ripave eius facias neve quid in flumine publico neve in ripa eius immittas, quo statio iterve navigio deterior sit fiat".
Dig.43.12.1.1
Ulpianus 68 ad ed.
Flumen a rivo magnitudine discernendum est aut existimatione circumcolentium.
Dig.43.12.1.2
Ulpianus 68 ad ed.
Item fluminum quaedam sunt perennia, quaedam torrentia. perenne est, quod semper fluat, aenaos, torrens ho xeimarrous: si tamen aliqua aestate exaruerit, quod alioquin perenne fluebat, non ideo minus perenne est.
Dig.43.12.1.3
Ulpianus 68 ad ed.
Fluminum quaedam publica sunt, quaedam non. publicum flumen esse cassius definit, quod perenne sit: haec sententia cassii, quam et celsus probat, videtur esse probabilis.
Dig.43.12.1.4
Ulpianus 68 ad ed.
Hoc interdictum ad flumina publica pertinet: si autem flumen privatum sit, cessabit interdictum: nihil enim differt a ceteris locis privatis flumen privatum.
Dig.43.12.1.5
Ulpianus 68 ad ed.
Ripa autem ita recte definietur id, quod flumen continet naturalem rigorem cursus sui tenens: ceterum si quando vel imbribus vel mari vel qua alia ratione ad tempus excrevit, ripas non mutat: nemo denique dixit nilum, qui incremento suo aegyptum operit, ripas suas mutare vel ampliare. nam cum ad perpetuam sui mensuram redierit, ripae alvei eius muniendae sunt. si tamen naturaliter creverit, ut perpetuum incrementum nanctus sit, vel alio flumine admixto vel qua alia ratione, dubio procul dicendum est ripas quoque eum mutasse, quemadmodum si alveo mutato alia coepit currere.
Dig.43.12.1.6
Ulpianus 68 ad ed.
Si insula in publico flumine fuerit nata inque ea aliquid fiat, non videtur in publico fieri. illa enim insula aut occupantis est, si limitati agri fuerunt, aut eius cuius ripam contingit, aut, si in medio alveo nata est, eorum est qui prope utrasque ripas possident.
Dig.43.12.1.7
Ulpianus 68 ad ed.
Simili modo et si flumen alveum suum reliquit et alia fluere coeperit, quidquid in veteri alveo factum est, ad hoc interdictum non pertinet: non enim in flumine publico factum erit, quod est utriusque vicini aut, si limitatus est ager, occupantis alveus fiet: certe desinit esse publicus. ille etiam alveus, quem sibi flumen fecit, etsi privatus ante fuit, incipit tamen esse publicus, quia impossibile est, ut alveus fluminis publici non sit publicus.
Dig.43.12.1.8
Ulpianus 68 ad ed.
Si fossa manu facta sit, per quam fluit publicum flumen, nihilo minus publica fit: et ideo si quid ibi fiat, in flumine publico factum videtur.
Dig.43.12.1.9
Ulpianus 68 ad ed.
Aliter atque si flumen aliquam terram inundaverit, non alveum sibi fecerit: tunc enim non fit publicum, quod aqua opertum est.
Dig.43.12.1.10
Ulpianus 68 ad ed.
Item si amnis aliquid circumeat, sciendum est eius manere cuius fuit: si quid igitur illic factum est, non est factum in publico flumine. nec pertinet ad hoc interdictum, si quid in privato factum sit, ne quidem si in privato flumine fiat: nam quod fit in privato flumine, perinde est, atque si in alio privato loco fiat.
Dig.43.12.1.11
Ulpianus 68 ad ed.
In flumine publico factum accipere debemus, quidquid in aqua fiat: nam si quid extra factum sit, non est in flumine factum: et quod in ripa fiat, non videtur in flumine factum.
Dig.43.12.1.12 Ulpianus 68 ad ed.
Non autem omne, quod in flumine publico ripave fit, coercet praetor, sed si quid fiat, quo deterior statio et navigatio fiat. ergo hoc interdictum ad ea tantum flumina publica pertinet, quae sunt navigabilia, ad cetera non pertinet. sed labeo scribit non esse iniquum etiam si quid in eo flumine, quod navigabile non sit, fiat, ut exarescat vel aquae cursus impediatur, utile interdictum competere " ne vis ei fiat, quo minus id opus, quod in alveo fluminis ripave ita factum sit, ut iter cursus fluminis deterior sit fiat, tollere demoliri purgare restituere viri boni arbitratu possit".
Dig.43.12.1.13
Ulpianus 68 ad ed.
Stationem dicimus a stando: is igitur locus demonstratur, ubicumque naves tuto stare possunt.
Dig.43.12.1.14
Ulpianus 68 ad ed.
Ait praetor: " iterque navigii deterius fiat". hoc pro navigatione positum est: immo navigium solemus dicere etiam ipsam navem, iter ergo navigio potest et sic accipi " iter navi deterius fiat". navigii appellatione etiam rates continentur, quia plerumque et ratum usus necessarius est. si pedestre iter impediatur, non ideo minus iter navigio deterius fit.
Dig.43.12.1.15
Ulpianus 68 ad ed.
Deterior statio itemque iter navigio fieri videtur, si usus eius corrumpatur vel difficilior fiat aut minor vel rarior aut si in totum auferatur. proinde sive derivetur aqua, ut exiguior facta minus sit navigabilis, vel si dilatetur, aut diffusa brevem aquam faciat, vel contra sic coangustetur, et rapidius flumen faciat, vel si quid aliud fiat quod navigationem incommodet difficilioremve faciat vel prorsus impediat, interdicto locus erit.
Dig.43.12.1.16
Ulpianus 68 ad ed.
Labeo scribit non esse dandam exceptionem ei, qui interdicto convenitur: " aut nisi ripae tuendae causa factum sit", sed ita excipiendum ait: " extra quam si quid ita factum sit, uti de lege fieri licuit".
Dig.43.12.1.17
Ulpianus 68 ad ed.
Si in mari aliquid fiat, labeo competere tale interdictum: " ne quid in mari inve litore" " quo portus, statio iterve navigio deterius fiat".
Dig.43.12.1.18
Ulpianus 68 ad ed.
Sed et si in flumine publico, non tamen navigabili fiat, idem putat.
Dig.43.12.1.19
Ulpianus 68 ad ed.
Deinde ait praetor: " quod in flumine publico ripave eius fiat sive quid in id flumen ripamve eius immissum habes, quo statio iterve navigio deterior sit fiat, restituas".
Dig.43.12.1.20
Ulpianus 68 ad ed.
Superius interdictum prohibitorium est, hoc restitutorium, ad eandem causam pertinens.
Dig.43.12.1.21
Ulpianus 68 ad ed.
Iubetur autem is, qui factum vel immissum habet, restituere quod habet, si modo id quod habet stationem vel navigium deterius faciat.
Dig.43.12.1.22
Ulpianus 68 ad ed.
Haec verba " factum habes" vel " immissum habes" ostendunt non eum teneri, qui fecit vel immisit, sed qui factum immissum habet. denique labeo scribit, si auctor tuus aquam derivaverit, et hoc interdicto, si ea tu utaris.
Dig.43.12.2
Pomponius 34 ad sab.
Quominus ex publico flumine ducatur aqua, nihil impedit ( nisi imperator aut senatus vetet), si modo ea aqua in usu publico non erit: sed si aut navigabile est aut ex eo aliud navigabile fit, non permittitur id facere.
Dig.43.12.3pr.
Paulus 16 ad sab.
Flumina publica quae fluunt ripaeque eorum publicae sunt.
Dig.43.12.3.1
Paulus 16 ad sab.
Ripa ea putatur esse, quae plenissimum flumen continet.
Dig.43.12.3.2
Paulus 16 ad sab.
Secundum ripas fluminum loca non omnia publica sunt, cum ripae cedant, ex quo primum a plano vergere incipit usque ad aquam.
Dig.43.12.4
Scaevola 5 resp.
Quaesitum est, an is, qui in utraque ripa fluminis publici domus habeat, pontem privati iuris facere potest. respondit non posse.

Dig.43.13.0. Ne quid in flumine publico fiat, quo aliter aqua fluat, atque uti priore aestate fluxit.
Dig.43.13.1pr.
Ulpianus 68 ad ed.
Ait praetor: " in flumine publico inve ripa eius facere aut in id flumen ripamve eius immittere, quo aliter aqua fluat, quam priore aestate fluxit, veto".
Dig.43.13.1.1
Ulpianus 68 ad ed.
Hoc interdicto prospexit praetor, ne derivationibus minus concessis flumina excrescant vel mutatus alveus vicinis iniuriam aliquam adferat.
Dig.43.13.1.2
Ulpianus 68 ad ed.
Pertinet autem ad flumina publica, sive navigabilia sunt sive non sunt.
Dig.43.13.1.3
Ulpianus 68 ad ed.
Ait praetor: " quo aliter aqua fluat, quam priore aestate fluxit": non omnis ergo, qui immisit vel qui fecit, tenetur, sed qui faciendo vel immittendo efficit aliter, quam priore aestate fluxit, aquam fluere. quod autem ait " aliter fluat", non ad quantitatem aquae fluentis pertinet, sed ad modum et ad rigorem cursus aquae referendum est. et generaliter dicendum est ita demum interdicto quem teneri, si mutetur aquae cursus per hoc quod factum est, dum vel depressior vel artior fiat aqua ac per hoc rapidior fit cum incommodo accolentium: et si quod aliud vitii accolae ex facto eius qui convenitur sentient, interdicto locus erit.
Dig.43.13.1.4
Ulpianus 68 ad ed.
Si quis ex rivo tecto per apertum ducere velit vel contra qui ante aperto duxit, nunc operto velit, interdicto teneri placuit, si modo hoc factum eius incommodum circa colentibus adferat.
Dig.43.13.1.5
Ulpianus 68 ad ed.

Simili modo et si incile ducat aut alio loco faciat aut si alveum fluminis mutet, hoc interdicto tenebitur. Dig.43.13.1.6
Ulpianus 68 ad ed.
Sunt qui putent excipiendum hoc interdicto " quod eius ripae muniendae causa non fiet", scilicet ut, si quid fiat, quo aliter aqua fluat, si tamen muniendae ripae causa fiat, interdicto locus non sit. sed nec hoc quibusdam placet: neque enim ripae cum incommodo accolentium muniendae sunt. hoc tamen iure utimur, ut praetor ex causa aestimet, an hanc exceptionem dare debeat: plerumque enim utilitas suadet exceptionem istam dari.
Dig.43.13.1.7
Ulpianus 68 ad ed.
Sed et si alia utilitas vertatur eius, qui quid in flumine publico fecit ( pone enim grande damnum flumen ei dare solitum, praedia eius depopulari), si forte aggeres vel quam aliam munitionem adhibuit, ut agrum suum tueretur eaque res cursum fluminis ad aliquid immutavit, cur ei non consulatur? plerosque scio prorsus flumina avertisse alveosque mutasse, dum praediis suis consulunt. oportet enim in huiusmodi rebus utilitatem et tutelam facientis spectari, sine iniuria utique accolarum.
Dig.43.13.1.8
Ulpianus 68 ad ed.
Is autem hoc interdicto tenetur, qui aliter fecit fluere, quam priore aestate fluxit. et idcirco aiunt praetorem priorem aestatem comprehendisse, quia semper certior est naturalis cursus fluminum aestate potius quam hieme. nec ad instantem aestatem, sed ad priorem interdictum hoc refertur, quia illius aestatis fluxus indubitatior est. aestas ad aequinoctium autumnale refertur. et si forte aestate interdicetur, proxima superior aestas erit intuenda: si vero hieme, tunc non proxima hieme aestas, sed superior erit inspicienda.
Dig.43.13.1.9
Ulpianus 68 ad ed.
Hoc interdictum cuivis ex populo competit, sed non adversus omnes, verum adversus eum, qui deneget, ut aliter aqua flueret, cum ius non haberet.
Dig.43.13.1.10
Ulpianus 68 ad ed.
Hoc interdictum et in heredes competit.
Dig.43.13.1.11
Ulpianus 68 ad ed.
Deinde ait praetor: " quod in flumine publico ripave eius factum sive quid in flumen ripamve eius immissum habes, si ob id aliter aqua fluit atque uti priore aestate fluxit, restituas".
Dig.43.13.1.12
Ulpianus 68 ad ed.
Hoc interdictum restitutorium proponitur: superius enim prohibitorium est et pertinet ad ea, quae nondum facta sunt. si quid igitur iam factum est, per hoc interdictum restituetur: si quid ne fiat prospicitur, superiore interdicto erit utendum, et si quid post interdictum redditum fuerit factum, coercebitur.
Dig.43.13.1.13
Ulpianus 68 ad ed.
In hoc interdicto restitutorio non est iniquum, ut labeo ait, venire etiam, quod dolo factum est quo minus haberes.

Dig.43.14.0. Ut in flumine publico navigare liceat.
Dig.43.14.1pr.
Ulpianus 68 ad ed.
Praetor ait: " quo minus illi in flumine publico navem ratem agere quove minus per ripam onerare exonerare liceat, vim fieri veto. item ut per lacum fossam stagnum publicum navigare liceat, interdicam".
Dig.43.14.1.1
Ulpianus 68 ad ed.
Hoc interdicto prospicitur, ne quis flumine publico navigare prohibeatur: sicuti enim ei, qui via publica uti prohibeatur, interdictum supra propositum est, ita hoc quoque proponendum praetor putavit.
Dig.43.14.1.2
Ulpianus 68 ad ed.
Si privata sunt supra scripta, interdictum cessat.
Dig.43.14.1.3
Ulpianus 68 ad ed.
Lacus est, quod perpetuam habet aquam.
Dig.43.14.1.4
Ulpianus 68 ad ed.
Stagnum est, quod temporalem contineat aquam ibidem stagnantem, quae quidem aqua plerumque hieme cogitur.
Dig.43.14.1.5
Ulpianus 68 ad ed.
Fossa est receptaculum aquae manu facta.
Dig.43.14.1.6
Ulpianus 68 ad ed.
Possunt autem etiam haec esse publica.
Dig.43.14.1.7
Ulpianus 68 ad ed.
Publicano plane, qui lacum vel stagnum conduxit, si piscari prohibeatur, utile interdictum competere sabinus consentit: et ita labeo. ergo et si a municipibus conductum habeat, aequissimum erit ob vectigalis favorem interdicto eum tueri.
Dig.43.14.1.8
Ulpianus 68 ad ed.
Si quis velit interdictum tale movere, ut locus deprimatur pecoris appellendi gratia, non debet audiri: et ita mela scribit.
Dig.43.14.1.9
Ulpianus 68 ad ed.
Idem ait tale interdictum competere, ne cui vis fiat, quo minus pecus ad flumen publicum ripamve fluminis publici appellatur.

Dig.43.15.0. De ripa munienda.
Dig.43.15.1pr.
Ulpianus 68 ad ed.
Praetor ait: " quo minus illi in flumine publico ripave eius opus facere ripae agrive qui circa ripam est tuendi causa liceat, dum ne ob id navigatio deterior fiat, si tibi damni infecti in annos decem viri boni arbitratu vel cautum vel satisdatum est aut per illum non stat, quo minus viri boni arbitratu caveatur vel satisdetur, vim fieri veto".
Dig.43.15.1.1
Ulpianus 68 ad ed.
Ripas fluminum publicorum reficere munire utilissimum est. sicuti igitur de via publica reficienda interdictum propositum est, ita etiam de ripa fluminis munienda proponendum fuit.
Dig.43.15.1.2
Ulpianus 68 ad ed.
Merito adicit " dum ne ob id navigatio deterior fiat": illa enim sola refectio toleranda est, quae navigio non est impedimento.
Dig.43.15.1.3
Ulpianus 68 ad ed.
Is autem, qui ripam vult munire, de damno futuro debet vel cavere vel satisdare secundum qualitatem personae: et hoc interdicto expressum est, ut damni infecti in annos decem viri boni arbitratu vel caveatur vel satisdetur.
Dig.43.15.1.4
Ulpianus 68 ad ed.
Dabitur autem satis vicinis: sed et his, qui trans flumen possidebunt.
Dig.43.15.1.5
Ulpianus 68 ad ed.
Etenim curandum fuit, ut eis ante opus factum caveretur: nam post opus factum persequendi hoc interdicto nulla facultas superest, etiamsi quid damni postea datum fuerit, sed lege aquilia experiendum est.
Dig.43.15.1.6
Ulpianus 68 ad ed.
Illud notandum est, quod ripae lacus fossae stagni muniendi nihil praetor hic cavit: sed idem erit observandum, quod in ripa fluminis munienda.